Duurzaam Water Armhoede/Ampsen. Voorstel pilots

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Duurzaam Water Armhoede/Ampsen. Voorstel pilots"

Transcriptie

1 Lettinga Associates Foundation for environmental protection and resource conservation Duurzaam Water Armhoede/Ampsen Voorstel pilots Datum: 21 november 2011 LeAF Projectnummer Postbus 500 Auteur J. Weijma 6700 AM Wageningen Revisie T Commentaar F

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Huidige situatie voor huishoudelijk afvalwater Armhoede/Ampsen Waterpilots Armhoede/Ampsen Gescheiden inzameling/verwerking nabij het huis Niet-gescheiden inzameling/verwerking nabij het huis Algemene aandachtspunten voor pilots Acceptatie en gedrag van de gebruikers Inbreng van belanghebbenden Kosten van pilots

3 1 Inleiding In de gemeente Lochem is de pilot Armhoede, klimaatneutraal in 2030 gestart. Eén van de thema s hierbinnen is de duurzame, innovatieve omgang met water. Hiervoor heeft LeAF een verkenning gemaakt en gerapporteerd ( Verkenning Duurzaam Water Armhoede, d.d. 8 november In deze verkenning werden concrete mogelijkheden gegeven voor invulling van het thema water. Na bespreking van het rapport met de themagroep water op 9 november 2011, bleek dat de belangstelling uitgaat naar het uitvoeren van de volgende 2 pilots: 1) pilotonderzoek naar gescheiden inzameling van huishoudelijke afvalwaterstromen, en verwerking van deze stromen nabij het huis 2) pilotonderzoek naar verwerking van bestaande huishoudelijke afvalwaterstromen nabij het huis Het doel van de beide pilots is om huishoudelijk afvalwater nabij de woning op duurzame wijze te verwerken. Concreet betekent dit dat het op een perceel binnenkomende water (hemelwater en leidingwater), en de in het afvalwater aanwezige energie en grondstoffen optimaal ingezet worden voor duurzaam, lokaal (her)gebruik. Hierdoor kan een bijdrage worden geleverd aan het omgaan met de gevolgen van de energie- en grondstoffen schaarste en die van eventuele ernstige klimaatverandering. Het past daarnaast in de zogenaamde watertransitie; het streven naar waterretentie, hemelwaterafkoppeling, en zichtbaar/tastbaar maken van water voor gebruikers. Door het water lokaal te zuiveren wordt de rioolpersleiding op termijn overbodig en de (toekomstige) kosten daarvoor komen te vervallen. In dit rapport worden de voorgestelde pilots toegelicht. 3

4 2 Huidige situatie voor huishoudelijk afvalwater Armhoede/Ampsen De huishoudens en agrarische bedrijven in Armhoede/Ampsen zijn voor hun watervoorziening aangewezen op resp. de waterleiding en op grondwateronttrekking. Dit laatste gebeurt vooral voor irrigatie. Sinds 10 jaar is het gebied aangesloten op een rioolpersleiding, al het verzamelde afvalwater en een beperkt deel van het hemelwater wordt hiermee getransporteerd naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) in Zutphen. Figuur 1 en Tabel 1 geven de huidige situatie schematisch en in getallen weer. Het watergebruik per huishouden komt gezien het gemiddelde waterverbruik in Nederland van 120 liter per persoon per dag overeen met dat van 3 tot 4 personen. De situatie op de agrarische bedrijven wordt in deze rapportage verder buiten beschouwing gelaten (deze is uitgewerkt in het eerdere rapport Verkenning Duurzaam Water Armhoede ). Figuur 1. Huidige situatie water en afvalwater in Armhoede Error! Bookmark not defined. Tabel 1. Watergebruik in Armhoede/Ampsen Beschrijving Eenheid Watergebruik Watergebruik agrarische bedrijven m 3 /jaar 3804 Beregeningswater (ruwe schatting*) m 3 /jaar Watergebruik Landgoed Ampsen m 3 /jaar 550 Watergebruik per huishouden m 3 /jaar 169 Watergebruik per huishouden liter/dag 463 Watergebruik alle huishoudens (totaal) m 3 /jaar 6253 * Gebaseerd op 500 ha oppervlakte en gemiddeld beregeningsvolume van 500 m 3 /ha.j voor melkveebedrijven 1 ). Dit is mogelijk een overschatting, de themagroep water gaf aan dat beregening alleen bij uitzondering plaatsvindt. 1 LEI (2011) Bedrijfsresultaten en inkomens van land- en tuinbouwbedrijven. Tabel: Kosten en gebruik van water (gemiddeld per bedrijf) van melkveebedrijven. 4

5 3 Waterpilots Armhoede/Ampsen Het doel van de pilots is om huishoudelijk afvalwater nabij de woning te verwerken. Hiervoor zijn 2 scenario s denkbaar, deze zijn als meest relevant aangemerkt door de themagroep Water. Scenario 1) Gescheiden inzameling van huishoudelijke afvalwaterstromen, en verwerking van deze stromen nabij het huis Scenario 2) Verwerking van bestaande, niet-gescheiden huishoudelijke afvalwaterstromen nabij het huis Om de verschillende afvalwaterstromen apart te kunnen inzamelen (scenario 1) is de aanleg van een gescheiden riolering nodig in het huis en op het perceel, te weten leidingen voor grijs water, bruin/zwart water en eventueel geel water. Dit scenario biedt het meeste uitzicht op innovatieve (terug)winning van energie, water en meststoffen. De aanleg van gescheiden riolering vraagt wel de nodige aanpassingen, welke nog niet altijd haalbaar zullen zijn in financiële, technische of sociologische (acceptatie) zin. Implementatie van het geschetste scenario in het hele gebied is een proces voor de langere termijn. In het tweede scenario wordt het afvalwater niet gescheiden en kan grotendeels gebruik worden gemaakt van bestaand leidingwerk. Dit scenario kan worden toegepast bij huishoudens waar scenario 1 nog niet haalbaar is. Ook scenario 2 richt zich op het zoveel mogelijk (terug)winnen van energie, water en meststoffen. Scenario 2 kan overgangsscenario worden gezien, waarbij met minder ingrijpende aanpassingen toch al substantiële duurzaamheidswinst behaald kan worden. In beide scenario s zal verwerking van het huishoudelijk afvalwater in een innovatieve unit plaatsvinden. De scenario s kunnen, met de nodige aanpassingen, ook toegepast worden in gebieden met vergelijkbare kenmerken als Armhoede/Ampsen. Ook zou het conventionele IBA s kunnen vervangen, deze worden inmiddels als ongeschikt aangemerkt voor decentrale zuivering in landelijk gebied. In navolgende paragrafen worden de scenario s verder toegelicht. 3.1 Gescheiden inzameling/verwerking nabij het huis In dit scenario wordt afvalwater van de toiletten (ook wel zwart water genoemd) gescheiden van het overige afvalwater ingezameld. Het overige afvalwater is afkomstig van douche, bad, keuken en (af)wasmachines en wordt ook wel grijs water genoemd. Van het toiletafvalwater wordt eventueel nog de urine afzonderlijk ingezameld. Waterbesparing Waterbesparende maatregelen en hemelwaterafkoppeling worden maximaal ingezet bij de woning, om het waterverbruik te reduceren en de afvalwaterstromen zo weinig mogelijk te verdunnen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van maatregelen die de waterbehoefte verminderen zoals besparende toiletten, douchekoppen en kranen, maar ook van (her)gebruiksmaatregelen die het gebruik van schoon leidingwater verminderen. Inzameling en transport De keus voor toiletten is onderdeel van de ontwerpprocedure. Het type toilet bepaalt de mogelijkheden voor gescheiden inzameling van urine en feces, en ook de hoeveelheid spoelwater. Gescheiden vrij-verval leidingen voor grijs water, bruin water en eventueel geel water worden aangelegd. 5

6 Grijs water Voor lokale behandeling van het huishoudelijke grijs water komt het gebruik van helofytenfilters in aanmerking, er van uitgaande dat er voldoende ruimte beschikbaar is. Na zuivering zou dit water in de bodem geïnfiltreerd kunnen worden als maatregel tegen verdroging. Hierbij zou een recente ontwikkeling op het gebied van duurzame energie toegepast kunnen worden, namelijk de opwekking van elektriciteit door middel van moerasplanten. Geel water Urine bevat het grootste deel aan potentiële meststoffen (fosfaat, stikstof, kalium). Voor gescheiden inzameling van urine zijn speciale scheidingstoiletten nodig, en eventueel kunnen voor extra comfort ook waterloze urinoirs gebruikt worden. Als hiervoor wordt gekozen dan wordt urine via een aparte leiding opgevangen en naar een opslagvat gebracht. Na een minimale opslagperiode van 6 maanden zou de urine als meststof gebruikt kunnen worden. Elk huishouden zou de ingezamelde urine kunnen opslaan voor eigen gebruik, maar het is ook denkbaar dat de urine periodiek wordt opgehaald en dan centraal in Armhoede/Ampsen wordt opgeslagen voor gebruik door de lokale landbouwbedrijven. De toepassing van urine op het land is iets dat nader bekeken zou kunnen worden in een ondersteunend (pilot)onderzoek. Als alternatief zou de urine per as getransporteerd kunnen worden naar de urine verwerkende installatie van GMB in Zutphen. Bruin water Het bruine water heeft de hoogste concentratie organisch materiaal. In een lokale biogasinstallatie kan deze stroom gezuiverd worden, waarbij biogas ontstaat dat als alternatief voor aardgas gebruikt kan worden. Voor verdergaande zuivering kan deze stroom naar het helofytenfilter geleid worden, en uiteindelijk met het gezuiverde grijs water in de bodem geïnfiltreerd worden. Groen water Groen water is gemalen keukenafval met wat spoelwater. De vermaler is onder de gootsteen gemonteerd. Groen water is interessant, omdat het een energierijke stroom is waaruit biogas geproduceerd zou kunnen worden. Wanneer groen water gemengd wordt met zwart water spreekt men van donker water. Hemelwater Het hemelwater dient bij alle huishoudens en landbouwbedrijven, voor zover dit nog niet gebeurd is, volledig afgekoppeld te worden en daarna in de bodem geïnfiltreerd te worden als maatregel tegen verdroging. Dit kan toegepast worden bij alle huishoudens en landbouwbedrijven, en ook bij overige verharde oppervlakken waar momenteel het hemelwater nog in de riolering terecht komt. Voor een aantal van de voorgestelde maatregelen nog de vraag of zij technisch en economisch haalbaar zijn op de in deze studie voorgestelde schaal, en of zij binnen het huidige wettelijke kader uitgevoerd mogen worden. Dit zijn aspecten waar in pilotstudies aandacht aan besteed zal moeten worden. 3.2 Niet-gescheiden inzameling/verwerking nabij het huis Hieronder worden de onderdelen van het voorgestelde overgangsscenario kort beschreven, en dan vooral de verschillen met het eerder beschreven scenario: Waterbesparing en hemelwater Net als in het voorgaande scenario worden waterbesparende maatregelen en hemelwaterafkoppeling maximaal ingezet. Riolering Het bestaande leidingwerk wordt gehandhaafd, maar wel afgekoppeld van de persleiding naar rwzi Zutphen. Afhankelijk van de precieze locatie zullen meer of minder ingrijpende aanpassingen nodig zijn. 6

7 Gemengd ingezameld afvalwater Voor behandeling van het gemengde afvalwater wordt uitgegaan van anaerobe behandeling gevolgd door een nabehandeling. Afhankelijk van de uiteindelijke bestemming van het behandelde afvalwater zal een geschikte nazuivering gekozen moeten worden. De uitwerking hiervan vindt plaats in de ontwerpfase. 3.3 Algemene aandachtspunten voor pilots Het uitvoeren van pilotonderzoek vergt een goede voorbereiding en het uitvoerig nadenken over de benodigde onderzoeksopzet om de gewenste informatie te verkrijgen. Hierbij is niet alleen van belang om een onderbouwde keuze te maken tussen de verschillende mogelijke maatregelen, maar ook een goede afweging tussen de misschien minder voor de hand liggende factoren die het succes van de maatregelen op korte en lange termijn beïnvloeden. Voorbeelden van aandachtspunten zijn: - Wordt de pilot bij één woning geïnstalleerd of worden losse elementen van het gewenste scenario bij verschillende woningen (en evt. agrarische bedrijven) geplaatst? In het eerste geval kan het totaalconcept van een combinatie van maatregelen uitgetest worden, maar is men afhankelijk van die ene locatie om het pilotonderzoek te doen. Testen van verschillende maatregelen op verschillende locaties maakt het misschien moeilijker om de resultaten te vertalen naar het totaalconcept, maar men zou minder afhankelijk zijn van de situatie op één locatie. - Zijn de voorgestelde opties realistisch voor toepassing op aangewezen locaties? Ook op de gekozen schaal? Hierbij is ook van belang of de maatregelen wettelijk uitgevoerd mogen worden. - Niet-technologische of economische elementen zoals het gedrag van de gebruikers maar ook het organiseren van het onderhoud (wie doet wat, wie is verantwoordelijk, etc.) zijn minstens zo belangrijk om te onderzoeken als de harde resultaten zoals bereikte waterbesparing en rendement van een zuiveringssysteem. 3.4 Acceptatie en gedrag van de gebruikers De technische en economische haalbaarheid van het hier geschetste scenario s zullen in de voorziene pilots onderzocht moeten worden. Daarnaast zijn er nog aandachtspunten op het gebied van acceptatie en gedrag van de gebruikers, zoals: - Er moet goede voorlichting gegeven worden over het concept en de verschillende elementen daaruit, over wat duurzame milieubescherming is, en op welke wijze men gaat bijdragen. Een solide draagvlak en de overtuiging van de gebruikers zijn voorwaarden voor succes. - Bewoners zijn in dit soort concepten dichter betrokken bij hun afvalwater, en er is mogelijk ook contact met bepaalde stromen (afvalwater, urine, biogas). Het is belangrijk om de bijbehorende hygiënische aspecten in kaart te brengen en hier goede voorlichting over te geven. - Horend bij het voorgaande punt is de acceptatie door de gebruikers van een directere betrokkenheid en mogelijk contact met deze stromen (bijv. in het geval van urinegebruik, maar ook een helofytenfilter voor grijs water in de tuin). - Het correcte gebruik van scheidingstoiletten is van groot belang om de urine zo zuiver en geconcentreerd mogelijk in te zamelen. Ook hierbij is voorlichting van groot belang. - De gebruikte huishoudelijke schoonmaakmiddelen moeten biologisch afbreekbaar zijn, zodat zij geen nadelige invloed hebben op de biologische behandeling van de afvalwaterstromen (anaerobe zuivering, helofytenfilter), infiltratie in de bodem en irrigatie. Deze lijst met aandachtspunten is niet compleet. Bij het uitwerken van de pilotstudie zal een groot aantal punten naar voren komen, die dan zo goed mogelijk ondergebracht moeten worden in de verschillende deelpilots. 7

8 3.5 Inbreng van belanghebbenden Voor het succesvol uitvoeren van de waterpilots, en het breder implementeren van de technologie, is de inbreng van een aantal partijen essentieel of wenselijk. De volgende partijen kunnen worden onderscheiden: Gemeente Lochem (verantwoordelijk voor riolering, projectfinanciering) Projectgroep Armhoede/Ampsen, themagroep Water (begeleiding, gebruikers) Provincie Gelderland (verantwoordelijk voor IBA s) Waterschap Rijn en IJssel (verantwoordelijk voor kwaliteit oppervlaktewater) STOWA (Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, mogelijke projectpartner voor cofinanciering) LeAF (pilotontwerp, begeleiding) Bedrijf voor aanpassing leidingwerk (nader te bepalen) Bedrijf voor bouw van de pilots (nader te bepalen), kunnen ook meerdere zijn De gemeente Lochem, Projectgroep Armhoede/Ampsen, LeAF en in mindere mate de WRIJ zijn al bij het project betrokken. De inbreng van de provincie Gelderland en STOWA is nog gewenst. 8

Lettinga Associates Foundation

Lettinga Associates Foundation Lettinga Associates Foundation for environmental protection and resource conservation waterpilots ADEL, eindrapportage Opdrachtgever: Gemeente Lochem Datum: 12 november 2012 Auteurs: Jan Weijma Tiemen

Nadere informatie

Lettinga Associates Foundation

Lettinga Associates Foundation Lettinga Associates Foundation for environmental protection and resource conservation Beschrijving en kostendetaillering waterpilots ADEL- Herziene werkzaamheden LeAF Opdrachtgever: Gemeente Lochem Datum:

Nadere informatie

DEMONSTRATIEPROJECT D ECENTRALE AFVALWATERZUIVERING

DEMONSTRATIEPROJECT D ECENTRALE AFVALWATERZUIVERING DEMONSTRATIEPROJECT D ECENTRALE AFVALWATERZUIVERING D ECENTRALE AFVALWATERZUIVERING INLEIDING Landustrie Sneek BV bezit een ruime hoeveelheid kennis en ervaring in het transporteren en behandelen van riool-

Nadere informatie

Lettinga Associates Foundation

Lettinga Associates Foundation Lettinga Associates Foundation for environmental protection and resource conservation Inventarisatie mogelijke waterpilots ADEL Opdrachtgever: Gemeente Lochem Datum: 4 mei 2012 Auteurs: Jan Weijma Tiemen

Nadere informatie

grondstof? Afvalwater als Energie winnen uit afvalwater Verwijderen van medicijnen en hergebruik van meststoffen Veel mogelijkheden

grondstof? Afvalwater als Energie winnen uit afvalwater Verwijderen van medicijnen en hergebruik van meststoffen Veel mogelijkheden Afvalwater als grondstof? Energie winnen uit afvalwater Om energie uit afvalwater te winnen wordt het water van het toilet, eventueel gemengd met groente en fruitafval, vergist. Daarvoor worden een vacuümsysteem,

Nadere informatie

Standpunt Nieuwe Sanitatie

Standpunt Nieuwe Sanitatie Standpunt Nieuwe Sanitatie Vastgesteld door het college van dijkgraaf en hoogheemraden op 12 juni 2012. Inleiding Over de manier van inzameling- en zuivering van huishoudelijk afvalwater ontstaan nieuwe

Nadere informatie

Eigen -/ Keteninitiatief CO2 footprint Innovatie Kennis Centrum

Eigen -/ Keteninitiatief CO2 footprint Innovatie Kennis Centrum Eigen -/ Keteninitiatief CO2 footprint Innovatie Kennis Centrum Versie: 0.0 Datum: 21-4-2015 Auteur: Vrijgave: M.J.A. Rijpert T. Crum 1 IKN (Innovatie Kenniscentrum Nederland) Copier is de initiatiefnemer

Nadere informatie

Sneek Noorderhoek. Innovatief concept geëvalueerd. Gemeente Sudwest Fryslan De Wieren Desah bv SNN Provincie Friesland Wetterskip Fryslan

Sneek Noorderhoek. Innovatief concept geëvalueerd. Gemeente Sudwest Fryslan De Wieren Desah bv SNN Provincie Friesland Wetterskip Fryslan Sneek Noorderhoek Innovatief concept geëvalueerd Gemeente Sudwest Fryslan De Wieren Desah bv SNN Provincie Friesland Wetterskip Fryslan.. Inhoud Noorderhoek het concept Noorderhoek onderzoek en evaluatie

Nadere informatie

Hogeschool Plassen Een project van Hogeschool Windesheim

Hogeschool Plassen Een project van Hogeschool Windesheim Hogeschool Plassen Een project van Hogeschool Windesheim Bert Huizing De aanleiding Onlogisch, omslachtig, zeer milieu onvriendelijk Herkomst afvalwater Andere 8,2 (6%) In liters per persoon/dag en procenten

Nadere informatie

Natuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe-

Natuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe- Vallei & Eem Veluwe Oost Veluwe Noord WELL DRA Natuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe- februari 2015 concept De aanpak handelingsperspectieven Ontwikkelingen maatschappij

Nadere informatie

HUISHOUDELIJK AFVALWATER ZUIVEREN EN LOZEN IN OOSTERWOLD JUNI 2017

HUISHOUDELIJK AFVALWATER ZUIVEREN EN LOZEN IN OOSTERWOLD JUNI 2017 HUISHOUDELIJK AFVALWATER ZUIVEREN EN LOZEN IN OOSTERWOLD JUNI 2017 INLEIDING U wilt een plan ontwikkelen in Oosterwold. Een van de spelregels van Oosterwold is dat u zelf uw huishoudelijk afvalwater zuivert.

Nadere informatie

Nieuwe sanitatie. Conventionele sanitatie is geweldig. Of misschien?. Hoe kun je dat anders aanpakken? Waarom dan toch nieuwe sanitatie?

Nieuwe sanitatie. Conventionele sanitatie is geweldig. Of misschien?. Hoe kun je dat anders aanpakken? Waarom dan toch nieuwe sanitatie? Nieuwe sanitatie Bert Palsma STOWA 14-10-2015 Conventionele sanitatie is geweldig Drinkwater; 125 l/p/dag 200 /jr Riolering 195/ jr RWZI 175/ jr 575,- / huishouden /jr 1 toilet spoeling (5 l) ~ 0,025 1

Nadere informatie

Figuur 1 Zuiveringsinstallatie

Figuur 1 Zuiveringsinstallatie Richtlijn 91/271/EEG: Situatierapport ex artikel 16 Nederland, situatie op 31 december 1998 Inzameling, transport en behandeling van afvalwater in Nederland Bij allerlei activiteiten in huis en bedrijf

Nadere informatie

Duurzame watersystemen

Duurzame watersystemen TITEL VAN PRESENTATIE SUBTITEL VAN PRESENTATIE Maar water kost toch niets? Waterverbruik en klimaatverandering Infrastructuur Drinkwater Afvalwater Hemelwater Waterverbruik en klimaatverandering Drinkwater

Nadere informatie

Het waterbeleid van de provincie Limburg is beschreven in het Provinciaal Waterplan Limburg, dd. 20 november 2009.

Het waterbeleid van de provincie Limburg is beschreven in het Provinciaal Waterplan Limburg, dd. 20 november 2009. Memo Ter attentie van Project management Den Dekker B.V. Datum 03 januari 2013 Distributie Projectnummer 111850-01 Onderwerp Parkeerterrein Jumbo Heythuysen Geachte heer Bosman, 1 WATERBELEID Het streven

Nadere informatie

Samenvatting Gemeentelijk Rioleringsplan Wormerland. planperiode 2013 t/m 2017

Samenvatting Gemeentelijk Rioleringsplan Wormerland. planperiode 2013 t/m 2017 Samenvatting Gemeentelijk Rioleringsplan Wormerland planperiode 2013 t/m 2017 13 maart 2012 1.1 Inleiding De gemeente is wettelijk verplicht een Gemeentelijk Rioleringsplan (hierna te noemen: GRP) op te

Nadere informatie

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug

Nadere informatie

Raadsvergadering 29 januari Nr.: 11. AAN de gemeenteraad. Onderwerp: Vaststellen Watertakenplan DAL/W²

Raadsvergadering 29 januari Nr.: 11. AAN de gemeenteraad. Onderwerp: Vaststellen Watertakenplan DAL/W² Raadsvergadering 29 januari 2018 Nr.: 11 AAN de gemeenteraad Onderwerp: Vaststellen Watertakenplan DAL/W² 2018-2022. Portefeuillehouder: Wethouder P. Prins. Ter inzage liggende stukken: Collegebesluit

Nadere informatie

De Veranderende Zorgplicht

De Veranderende Zorgplicht De Veranderende Zorgplicht Ede 23 april 2015 Frans Debets Debets b.v. i.s.m. Een korte versie van een cursus op 14 juni 1- De Veranderende Waterwetwetgeving 1. Achtergronden en betekenis van de veranderingen

Nadere informatie

Superlocal gesloten waterkringloop

Superlocal gesloten waterkringloop Superlocal gesloten waterkringloop 21 november 2018 Regiobijeenkomst nieuwe sanitatie Zuid-Nederland en België Ad de Man : Waterschapsbedrijf Limburg 2012 2015 : Wijk van Morgen Stappen in de tijd 2015-2016

Nadere informatie

Tubbergen o. gemeente. Aan de gemeenteraad. Vergadering: 8 september 2014. Nummer: Tubbergen, 28 augustus 2014

Tubbergen o. gemeente. Aan de gemeenteraad. Vergadering: 8 september 2014. Nummer: Tubbergen, 28 augustus 2014 gemeente Tubbergen o Aan de gemeenteraad Vergadering: 8 september 2014 Nummer: 9A Tubbergen, 28 augustus 2014 Onderwerp: Vaststellen verordening op de afvoer van hemelwater en grondwater. Samenvatting

Nadere informatie

Regenwaterhergebruik in Vlaanderen

Regenwaterhergebruik in Vlaanderen Regenwaterhergebruik in Vlaanderen Wendy Francken Directeur VLARIO Inhoud Wetgevend kader Draagvlak Enkele technische aspecten Kosten en baten Duurzaamheid Wetgevend kader Waarom afkoppelen? vermindering

Nadere informatie

Water in Klavertje 4

Water in Klavertje 4 Niels van Geenhuizen Coördinator milieu & duurzaamheid DCGV Projectleider Water en Energie Water in Klavertje 4 Maximaal zelfvoorzienend 24 september 2013 Agenda Wie zijn Greenport Venlo/ Klavertje 4 Ambities

Nadere informatie

leeft......met water Regenwater gescheiden afvoeren

leeft......met water Regenwater gescheiden afvoeren Schijndel leeft......met water Regenwater gescheiden afvoeren Schijndel leeft met water Door veranderende weersomstandigheden en toekomstige ontwikkelingen in de waterwetgeving, moet iedere gemeente een

Nadere informatie

Regenwater een hemels geschenk. Subsidiemogelijkheden voor hergebruik en afkoppeling afvoer

Regenwater een hemels geschenk. Subsidiemogelijkheden voor hergebruik en afkoppeling afvoer Regenwater een hemels geschenk Subsidiemogelijkheden voor hergebruik en afkoppeling afvoer Hergebruik en afkoppelen van regenwater Bouw- of verbouwplannen? Maak meteen uw regenwaterafvoer klimaatbestendig!

Nadere informatie

Landgoed Heijbroeck. Waterparagraaf. Datum : 11 juni Bureau van Nierop, Landgoed Heijbroeck, Waterparagraaf 1

Landgoed Heijbroeck. Waterparagraaf. Datum : 11 juni Bureau van Nierop, Landgoed Heijbroeck, Waterparagraaf 1 Landgoed Heijbroeck Waterparagraaf Datum : 11 juni 2013 Auteur Opdrachtgever : W.J. Aarts : Fam. van Loon 1 VOORWOORD In opdracht van Fam. van Loon is er door Bureau van Nierop een waterparagraaf conform

Nadere informatie

Roelof J. Stuurman. 11 juli 2011

Roelof J. Stuurman. 11 juli 2011 Roelof J. Stuurman Een Proeftuin waarin toegepast innovatief onderzoek wordt gedaan om een gezonde energie- en waterneutrale Uithof te bereiken die geen nadelige invloed heeft op zijn omgeving en waar

Nadere informatie

Afvalwaterplan DAL/W 2 In vogelvlucht. Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s

Afvalwaterplan DAL/W 2 In vogelvlucht. Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s In vogelvlucht Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s watersysteem De afvalwaterketen Wij beschouwen de afvalwaterketen als één geheel,

Nadere informatie

Energie uit afvalwater

Energie uit afvalwater Energie uit afvalwater 15 november 2011 Giel Geraeds en Ad de Man Waterschapsbedrijf Limburg is een samenwerkingsverband van Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschap Roer en Overmaas Onderwerpen Introductie

Nadere informatie

Ontwerpbesluit inzake de Wet verontreiniging oppervlaktewateren

Ontwerpbesluit inzake de Wet verontreiniging oppervlaktewateren Ontwerpbesluit inzake de Wet verontreiniging oppervlaktewateren Nummer : 2009.09833V Venlo, Bijlage(n) : Het Dagelijks Bestuur heeft op 12 augustus 2009 een aanvraag om vergunning op grond van de Wet verontreiniging

Nadere informatie

RAPPORTAGE EMISSIEBEHEER RIOLERING 2012

RAPPORTAGE EMISSIEBEHEER RIOLERING 2012 RAPPORTAGE EMISSIEBEHEER RIOLERING 2012 Archimedesweg 1 CORSA nummer: 14.48265 postadres: versie: Definitief postbus 156 auteur: Irene van der Stap 2300 AD Leiden oplage: Digitaal telefoon (071) 3 063

Nadere informatie

Een vacuümtoilet bij het NIOO in Wageningen. Door onderdruk wordt de inhoud weggezogen, vervolgens wordt het toilet nagespoeld met 1 liter water.

Een vacuümtoilet bij het NIOO in Wageningen. Door onderdruk wordt de inhoud weggezogen, vervolgens wordt het toilet nagespoeld met 1 liter water. Een vacuümtoilet bij het NIOO in Wageningen. Door onderdruk wordt de inhoud weggezogen, vervolgens wordt het toilet nagespoeld met 1 liter water. Een vacuümtoilet bij het NIOO in Wageningen. Door onderdruk

Nadere informatie

Berekening hwa-riool Oranjebuurt te Riel

Berekening hwa-riool Oranjebuurt te Riel Berekening hwa-riool Oranjebuurt te Riel Gemeente Goirle projectnr. 219713 revisie 3.0 12 juli 2010 Opdrachtgever Gemeente Goirle Afdeling Realisatie en beheer Postbus 17 5050 AA Goirle datum vrijgave

Nadere informatie

Pharmafilter. april 2012

Pharmafilter. april 2012 Pharmafilter Resultaten DEMONSTRATIEPROJECT IN HET Reinier de Graaf Gasthuis Delft april 2012 Pharmafilter een schoner ziekenhuis, een schoner milieu Afval door de riolering afvoeren, voor een schoner

Nadere informatie

Sander de Haas en Cedrick Gijsbertsen sanderdehaas@samsamwater.com cedrickgijsbertsen@samsamwater.com

Sander de Haas en Cedrick Gijsbertsen sanderdehaas@samsamwater.com cedrickgijsbertsen@samsamwater.com Aan Weebale Foundation Datum 3 oktober 2010 Project Watervoorziening Banda, Oeganda Referentie 56-1 Opgesteld Email Onderwerp Sander de Haas en Cedrick Gijsbertsen sanderdehaas@samsamwater.com cedrickgijsbertsen@samsamwater.com

Nadere informatie

Water Governance. Organisatie van waterbeheer, drinkwatervoorziening en afvalwaterbehandeling,

Water Governance. Organisatie van waterbeheer, drinkwatervoorziening en afvalwaterbehandeling, Water Governance Organisatie van waterbeheer, drinkwatervoorziening en afvalwaterbehandeling, als samenspel van politieke, bestuurlijke, sociaalmaatschappelijke en financiële elementen. www.watergovernancecentre.nl

Nadere informatie

Presentatie GRP Commissievergadering 6 oktober Peter Borkus, Susanne Naberman

Presentatie GRP Commissievergadering 6 oktober Peter Borkus, Susanne Naberman Presentatie GRP 2016-2020 Commissievergadering 6 oktober Peter Borkus, Susanne Naberman Programma Inhoud Waarom een nieuw GRP? Evaluatie afgelopen planperiode Een gezonde leefomgeving Een veilige leefomgeving:

Nadere informatie

GEMEENTEBLAD Officiële publicatie van Gemeente Ede (Gelderland)

GEMEENTEBLAD Officiële publicatie van Gemeente Ede (Gelderland) Zaaknummer 56852 Afdeling Belastingen Ede, 10-11- De raad van de gemeente Ede: gelezen het voorstel Gemeentelijke Belastingverordeningen 2017 van burgemeester en wethouders d.d. 25-10-, met zaaknummer

Nadere informatie

De Friese Waterketen: samen besparen!

De Friese Waterketen: samen besparen! De Friese Waterketen: samen besparen! Weet u het antwoord? Drinkwater; waar halen we dit vandaan? Hoeveel water gebruikt u per dag? Auto naar de wasstraat of zelf wassen? Waterbelasting, rioolheffing,

Nadere informatie

Lettinga Associates Foundation

Lettinga Associates Foundation Lettinga Associates Foundation for environmental protection and resource conservation Ontwerp waterpilots ADEL Opdrachtgever: Gemeente Lochem Datum: 19 juli 2012 Auteurs: Jan Weijma Tiemen Nanninga Lettinga

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Samenvatting. 1. Inleiding. 2. Fase 1, IBA- subsidieprojecten (2002-2007) 3. Fase 2, handhaving (2008 2011) 4. Resultaat. 5.

Inhoudsopgave. Samenvatting. 1. Inleiding. 2. Fase 1, IBA- subsidieprojecten (2002-2007) 3. Fase 2, handhaving (2008 2011) 4. Resultaat. 5. PROJECT BEHANDELING HUISHOUDELIJK AFVALWATER Inhoudsopgave Samenvatting 1. Inleiding 2. Fase 1, IBA- subsidieprojecten (2002-2007) 3. Fase 2, handhaving (2008 2011) 4. Resultaat 5. Conclusie 6. Bijlagen

Nadere informatie

Infiltratievoorziening Stadshagen

Infiltratievoorziening Stadshagen betrokken Gemeente Zwolle Afd. Civiel en Groen Stadskantoor Lübeckplein 2 Postbus 10007 8000 GA Zwolle M.Heideveld@zwolle.nl www.zwolle.nl Infiltratievoorziening Stadshagen Programma van eisen Versie Stadshagen

Nadere informatie

12/02/2014. Bewonersvergadering Bouwen waterzuiveringsinstallatie omgeving Herentalsebaan en Dijkstraat te Zandhoven

12/02/2014. Bewonersvergadering Bouwen waterzuiveringsinstallatie omgeving Herentalsebaan en Dijkstraat te Zandhoven 12/02/2014 Bewonersvergadering Bouwen waterzuiveringsinstallatie omgeving Herentalsebaan en Dijkstraat te Zandhoven 1 Inhoud presentatie 1. Voorstelling Pidpa Riolering 2. Voorstelling van het project

Nadere informatie

vast te stellen de volgende Verordening op de heffing en invordering van rioolheffing

vast te stellen de volgende Verordening op de heffing en invordering van rioolheffing De raad van de gemeente Purmerend; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d..»..0.. ^^tevv-^o r Zo * gelet op artikel 228a van de Gemeentewet; vast te stellen de volgende

Nadere informatie

Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt

Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt Waarom aan de slag in de Agniesebuurt? Oude stadswijken zoals de Agniesebuurt, die dichtbebouwd zijn met veel verharding en weinig open water en groen, zijn kwetsbaar

Nadere informatie

Werkblad voor de leerling

Werkblad voor de leerling Werkblad voor de leerling werken aan zuiver water 1. Kies het juiste antwoord Water uit een gemengd rioolstelsel dat op de RWZI wordt verwerkt is: 1. regenwater 2. huishoudelijk afvalwater 3. een mengsel

Nadere informatie

ALGEMENE VERGADERING. 16 december 2010 Waterketen / BWK

ALGEMENE VERGADERING. 16 december 2010 Waterketen / BWK V E R G A D E R D A T U M S E C T O R / A F D E L I N G 16 december 2010 Waterketen / BWK S T U K D A T U M N A A M S T E L L E R 2 december 2010 A.C. de Ridder ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT 8 Voorstel

Nadere informatie

Projectnummer: C /GF. Gecontroleerd door: ing. H.J. Veurink. Ons kenmerk: :0.5

Projectnummer: C /GF. Gecontroleerd door: ing. H.J. Veurink. Ons kenmerk: :0.5 MEMO ARCADIS NEDERLAND BV Het Rietveld 59a Postbus 673 7300 AR Apeldoorn Tel 055 5815 999 Fax 055 5815 599 www.arcadis.nl Onderwerp: Wateraspecten locatie Stichtse Putten Zeewolde Apeldoorn, 10 februari

Nadere informatie

dat het met name in het buitengebied, wijken met een apart vuilwaterriool en op bedrijventerreinen wenselijk is om dit verbod te laten gelden;

dat het met name in het buitengebied, wijken met een apart vuilwaterriool en op bedrijventerreinen wenselijk is om dit verbod te laten gelden; CONCEPT Besluit gebiedsaanwijzing afvoer hemelwater (artikel 4:44 APV) Het college van burgemeester en wethouders van Apeldoorn; Overwegende dat artikel 4:44, eerste lid jo artikel 4:43 van de Algemene

Nadere informatie

gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 5 november 2013

gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 5 november 2013 AB/011902 Z/022388 1 Raadsbesluit De raad van de gemeente Boekel; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 5 november 2013 gelet op: Artikel 228a van de Gemeentewet BESLUIT: Vast te stellen

Nadere informatie

U heeft een watertoets uitgevoerd op de website http://www.dewatertoets.nl//. Op basis van deze toets volgt u de normale procedure.

U heeft een watertoets uitgevoerd op de website http://www.dewatertoets.nl//. Op basis van deze toets volgt u de normale procedure. datum 31-3-2014 dossiercode 20140331-63-8729 Geachte heer/mevrouw Jeroen Overbeek, U heeft een watertoets uitgevoerd op de website http://www.dewatertoets.nl//. Op basis van deze toets volgt u de normale

Nadere informatie

Bouwlokalen INFRA. Het riool in Veghel. Veghel in cijfers en beeld (1) Veghel in cijfers en beeld (2) Veghel in cijfers en beeld (3)

Bouwlokalen INFRA. Het riool in Veghel. Veghel in cijfers en beeld (1) Veghel in cijfers en beeld (2) Veghel in cijfers en beeld (3) Bouwlokalen INFRA Innovatie onder het maaiveld / renovatie van rioolstelsels Het riool in Veghel Jos Bongers Beleidsmedewerker water- en riolering Gemeente Veghel 21 juni 2006 Veghel in cijfers en beeld

Nadere informatie

Luimes VOF De heer R. Luimes Bomenweg PH MARKNESSE. Geachte heer Luimes,

Luimes VOF De heer R. Luimes Bomenweg PH MARKNESSE. Geachte heer Luimes, DAT UM BEHANDE LD DOO R 7 december 2016 mw. I. Gorlee DIRE CT NUM MER 06-46 91 99 07 Luimes VOF De heer R. Luimes Bomenweg 25 8316 PH MARKNESSE Geachte heer Luimes, ONDERWERP melding Activiteitenbesluit

Nadere informatie

Rioleringsplan. Plan Mölnbekke te Ootmarsum. Projectnummer: 2653. Opdrachtgever: Lintmolenbeek B.V. In opdracht van: Lintmolenbeek B.V.

Rioleringsplan. Plan Mölnbekke te Ootmarsum. Projectnummer: 2653. Opdrachtgever: Lintmolenbeek B.V. In opdracht van: Lintmolenbeek B.V. Rioleringsplan Plan Mölnbekke te Ootmarsum Projectnummer: 2653 Opdrachtgever: Lintmolenbeek B.V. In opdracht van: Lintmolenbeek B.V. Postbus 66 7630 AB Ootmarsum Status Concept Opgesteld door: Dhr. H.

Nadere informatie

Evaluatierapportage Implementatie 4-wekelijks inzamelen Rest in Almelo 11 september 2017

Evaluatierapportage Implementatie 4-wekelijks inzamelen Rest in Almelo 11 september 2017 Evaluatierapportage Implementatie 4-wekelijks inzamelen Rest in Almelo 11 september 2017 Inhoudsopgave 1 Bestuurlijke samenvatting 3 2 Inleiding 4 3 Scheidingsresultaten 5 3.1 Totaaloverzicht 5 3.2 Restafval

Nadere informatie

Functionele eisen 1. Geen (onaanvaardbaar) gezondheidsrisico. Bescherm volksgezondheid. Beperk overlast en hinder Voorkom schade.

Functionele eisen 1. Geen (onaanvaardbaar) gezondheidsrisico. Bescherm volksgezondheid. Beperk overlast en hinder Voorkom schade. Doelen Functionele eisen 1. Geen (onaanvaardbaar) gezondheidsrisico. 2. Geen (onaanvaardbare) economische schade of maatschappelijke hinder door wateroverlast. Bescherm volksgezondheid Beperk overlast

Nadere informatie

12 Hemelwateruitlaat of riooloverstort

12 Hemelwateruitlaat of riooloverstort 12 Hemelwateruitlaat of riooloverstort 12.1 Inleiding Gemeenten hebben de taak om hemelwater en afvalwater in te zamelen. Het hemelwater wordt steeds vaker opgevangen in een separaat hemelwaterriool. Vanuit

Nadere informatie

Memo. Figuur 1 Overzicht plangebied en omgeving (bron: googlemaps) blad 1 van 7

Memo. Figuur 1 Overzicht plangebied en omgeving (bron: googlemaps) blad 1 van 7 Memo nummer water 1 datum 15 juli 2013 aan Arno Derks Croonen van Arjan van Beek Oranjewoud kopie Ruud van Hoek Oranjewoud project Haalbaarheidsstudie Prodrive Ekkersrijt gemeente Son projectnummer 252510

Nadere informatie

09/06/2015. Bewonersvergadering Wegenis- en rioleringswerken in de Akkerstraat (deel) te Malle

09/06/2015. Bewonersvergadering Wegenis- en rioleringswerken in de Akkerstraat (deel) te Malle 09/06/2015 Bewonersvergadering Wegenis- en rioleringswerken in de Akkerstraat (deel) te Malle 1 Inhoud presentatie 1. Voorstelling van het project 2. Detail voorstelling (door studiebureau) 3. Voorstelling

Nadere informatie

1. INLEIDING 1.1 ALGEMEEN. 1.2 DE WATERTOETS. NOTITIE

1. INLEIDING 1.1 ALGEMEEN. 1.2 DE WATERTOETS. NOTITIE NOTITIE Onderwerp : Waterparagraaf Opdrachtgever : A.E.C. Vestjens Projectnummer : BIM-079-01 Projectomschrijving : Gezondheidscentrum te Neer Opgesteld door : ing. R. Peeters Paraaf: Datum : 18 oktober

Nadere informatie

Raadsvoorstel Reg. nr : 1010217 Ag nr. : Datum : 18-05-10

Raadsvoorstel Reg. nr : 1010217 Ag nr. : Datum : 18-05-10 Ag nr. : Onderwerp Verordening op de afvoer van hemelwater en grondwater Status besluitvormend Voorstel 1. Vast te stellen de Verordening op de afvoer van hemelwater en grondwater; 2. De kosten van het

Nadere informatie

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen Duopresentatie Hennie Roorda en Tanja Klip 1. Ambities en resultaten waterschappen

Nadere informatie

Inzameling zwartwater Cityplot Buiksloterham. In opdracht van Waternet en De Alliantie

Inzameling zwartwater Cityplot Buiksloterham. In opdracht van Waternet en De Alliantie Inzameling zwartwater Cityplot Buiksloterham In opdracht van Waternet en De Alliantie Ref: LeAF15000 Wageningen 23 juli 2015 Titel: Inzameling zwart water Cityplot Buiksloterham Status: Concept Datum:

Nadere informatie

Energieproject Hoog Dalem Pionierend een bijdrage leveren aan de energietransitie

Energieproject Hoog Dalem Pionierend een bijdrage leveren aan de energietransitie Energieproject Hoog Dalem Pionierend een bijdrage leveren aan de energietransitie 10-12-2015 Michiel van Ierssel Wie ben ik? - Projectleider bij Heijmans SysteemIntegratie & Techniek (SIT) binnen Heijmans

Nadere informatie

Voorstel besluit Samenvatting toelichting

Voorstel besluit Samenvatting toelichting Raadsvoorstel nr. : 2002/168 Aan de gemeenteraad. Raadsvergadering : 19 november 2002 Agendapunt : 5 Steenwijk, 5 november 2002. Onderwerp: Het opheffen van ongezuiverde lozingen van huishoudelijk afvalwater.

Nadere informatie

Afkoppelen: naar een

Afkoppelen: naar een Infovergadering Aquafin - Afkoppelen: naar een integrale Afkoppelen: naar een zorg voor water integrale zorg voor water dienst mobiliteit en duurzaamheid stadsbestuur Ronse Infovergadering Aquafin - Afkoppelen:

Nadere informatie

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld

Nadere informatie

Verordening op de heffing en de invordering van de rioolheffing 2018 (Verordening rioolheffing 2018)

Verordening op de heffing en de invordering van de rioolheffing 2018 (Verordening rioolheffing 2018) Verordening op de heffing en de invordering van de rioolheffing 2018 (Verordening rioolheffing 2018) De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders

Nadere informatie

Aan Gemeente Beek. Van Kragten. Betreft Memo wijzigingen Watertoets Sportpark de Haamen. Datum 15 november 2012

Aan Gemeente Beek. Van Kragten. Betreft Memo wijzigingen Watertoets Sportpark de Haamen. Datum 15 november 2012 Memo Aan Gemeente Beek Van Kragten Betreft Memo wijzigingen Watertoets Sportpark de Haamen Datum 15 november 2012 Inleiding In het kader van de reconstructie sportpark de Haamen heeft Kragten op drie april

Nadere informatie

Betreft Voorstel gedifferentieerde rioolheffing op basis van WOZ-waarde en type object

Betreft Voorstel gedifferentieerde rioolheffing op basis van WOZ-waarde en type object Notitie Referentienummer Datum Kenmerk 21 augustus 2012 314119 Betreft Voorstel gedifferentieerde rioolheffing op basis van WOZ-waarde en type object 1 Inleiding Eind 2011 is de rioolheffing opnieuw berekend

Nadere informatie

Memo. de leden van de gemeenteraad. het college. Datum: 5 mei 2015. scenario s het nieuwe inzamelen. Geachte leden van de raad,

Memo. de leden van de gemeenteraad. het college. Datum: 5 mei 2015. scenario s het nieuwe inzamelen. Geachte leden van de raad, Memo Aan: Van: de leden van de gemeenteraad het college Datum: 5 mei 2015 Betreft: scenario s het nieuwe inzamelen Geachte leden van de raad, Afval is grondstof. Ons afval is rijk aan grondstoffen die

Nadere informatie

De klimaatneutrale waterketen

De klimaatneutrale waterketen De klimaatneutrale waterketen Jos Frijns Lelystad, 13 februari 2009 Klimaatverandering: adaptatie ja, maar ook mitigatie Belang van mitigatie voor watersector Gevolgen worden vooral zichtbaar in de waterketen,

Nadere informatie

Raming totaalproject: 6.277.804 EUR

Raming totaalproject: 6.277.804 EUR Project gemeente Schelle: Wegen- en rioleringsproject Steenwinkelstraat, Tuinlei, Hulstlei, A. Rodenbachplaats en Hoge Weg - Aanleg gescheiden riolering en wegenis - Status ontwerpfase - Raming totaalproject:

Nadere informatie

Bijlage 8: waterbesparende systemen voor toilet, douche en kranen

Bijlage 8: waterbesparende systemen voor toilet, douche en kranen Bijlage 8: waterbesparende systemen voor toilet, douche en kranen binnen 1 Toiletten Welke waterbesparende systemen bestaan er? Water4all 1 Bron: WWF-Vlaanderen, Water voor morgen Heb je geen waterbesparend

Nadere informatie

gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 22 oktober 2013; VERORDENING OP DE HEFFING EN INVORDERING VAN RIOOLHEFFING 2014.

gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 22 oktober 2013; VERORDENING OP DE HEFFING EN INVORDERING VAN RIOOLHEFFING 2014. Gemeenteraad Onderwerp: Volgnummer 2013-77 verordening Rioolheffing Oss 2014 Dienst/afdeling GIDSTAF De raad van de gemeente Oss; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 22 oktober 2013;

Nadere informatie

Wetstechnische informatie

Wetstechnische informatie Verordening op de heffing en de invordering van rioolheffing 2018ord Wetstechnische informatie Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie gemeente Heerhugowaard Officiële naam regeling Verordening op

Nadere informatie

Gemeente Leidschendam-Voorburg 1

Gemeente Leidschendam-Voorburg 1 9.30-10.30 Monitoring: een vingeroefening met KPI s Ewald Oude Luttikhuis (Jeannette Gerkens, Marcel Tirion, Jorg Willems) Netwerkdag Delft, 6 oktober 2016 Gemeente Leidschendam-Voorburg 1 Monitoringsplan

Nadere informatie

Fosfaatterugwinning Waterstromen Locatie Olburgen

Fosfaatterugwinning Waterstromen Locatie Olburgen Fosfaatterugwinning Waterstromen Locatie Olburgen Arjan Jansen of Lorkeers 22 juni 2011, expertmeeting fosfaat in balans, Doesburg Waterstromen BV 12 jaar oude dochter van Waterschap Rijn & IJssel 20 medewerkers,

Nadere informatie

55e Vakantiecursus in Drinkwatervoorziening & 22e Vakantiecursus in Riolering en Afvalwaterbehandeling URINE APART INZAMELEN? Introductie Afvalwaterzuivering vindt zijn oorsprong in de behoefte om de stedelijke

Nadere informatie

Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie

Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie Doelstelling thema bijeenkomst: Inzicht in ontwikkelingen bij overheid, industrie en agrarische sector Inzicht in kansen voor synergie

Nadere informatie

Aanvraagformulier voor het bekomen van een gemeentelijke premie voor de aanleg van een individuele zuiveringsinstallatie te Wingene

Aanvraagformulier voor het bekomen van een gemeentelijke premie voor de aanleg van een individuele zuiveringsinstallatie te Wingene Aanvraagformulier voor het bekomen van een gemeentelijke premie voor de aanleg van een individuele zuiveringsinstallatie te Wingene AANVRAAGFORMULIER (in tweevoud in te dienen bij de milieudienst, Oude

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : F.K.L. Spijkervet AB CATEGORIE : B-STUK (Beleidsstuk) VERGADERING D.D. : 26 november 2013 NUMMER : WM/MIW/RGo/7977 OPSTELLER : R. Gort, 0522-276805 FUNCTIE

Nadere informatie

Notitie. 1. Beleidskader Water

Notitie. 1. Beleidskader Water Notitie Ingenieursbureau Bezoekadres: Galvanistraat 15 Postadres: Postbus 6633 3002 AP Rotterdam Website: www.gw.rotterdam.nl Van: ir. A.H. Markus Kamer: 06.40 Europoint III Telefoon: (010) 4893361 Fax:

Nadere informatie

TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU "INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE") Groen Gas Burgum. 25 maart 2017

TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE) Groen Gas Burgum. 25 maart 2017 TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU "INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE") Groen Gas Burgum 25 maart 2017 Centrale Bergum: zonnepanelen park Realisatie medio 2017 5 MW Ontwikkeling drijvende zonnepanelen

Nadere informatie

Naar een energieneutrale waterkringloop. Een stip op de horizon

Naar een energieneutrale waterkringloop. Een stip op de horizon Naar een energieneutrale waterkringloop Een stip op de horizon Een stip op de horizon Energie in de kringloop waterschap Regge en Dinkel en waterschap Groot Salland werken aan initiatieven op het gebied

Nadere informatie

Particulieren (J/N) Transitie naar een volledig gescheiden Ja inzameling en verwerking val alle afvalwater, hemelwater en evt. grondwater.

Particulieren (J/N) Transitie naar een volledig gescheiden Ja inzameling en verwerking val alle afvalwater, hemelwater en evt. grondwater. 2015 Gemeente Amersfoort Vergoeding afkoppelen Motivatie om af te koppelen Particulieren (J/N) Transitie naar een volledig gescheiden Ja inzameling en verwerking val alle afvalwater, hemelwater en evt.

Nadere informatie

Agenda Ledenvergadering

Agenda Ledenvergadering Agenda Ledenvergadering 1. Opening en mededelingen 2. Verkiezingen bestuur belangenvereniging 3. Uitkomsten nulmeting 4. Vervolgaanpak 5. Vragen en discussie www.adellochem.nl ADEL Nulmeting Energieverbruik

Nadere informatie

Energie uit drinkwater en afvalwater

Energie uit drinkwater en afvalwater Energie uit drinkwater en afvalwater Inhoud 1. De cyclus van de stedelijke drinkwatervoorziening en afvalwater 2. Installeren van een turbine in het drinkwaternet 2.1. De druk in drinkwaternetten 2.2.

Nadere informatie

Rioleringsproject Oostendse Steenweg, tussen Blankenbergse Steenweg en Tempelhof Hendrik Waelputstraat (gedeelte) Rustenburgstraat (gedeelte)

Rioleringsproject Oostendse Steenweg, tussen Blankenbergse Steenweg en Tempelhof Hendrik Waelputstraat (gedeelte) Rustenburgstraat (gedeelte) Rioleringsproject Oostendse Steenweg, tussen Blankenbergse Steenweg en Tempelhof Hendrik Waelputstraat (gedeelte) Rustenburgstraat (gedeelte) Infomoment 24 maart 2016 Buurtcentrum De Dijk, Blankenbergse

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL MET VERORDENING

RAADSVOORSTEL MET VERORDENING RAADSVOORSTEL MET VERORDENING Raadsvergadering : 21 november 2016 Agendapunt : Onderwerp : Verordening rioolheffing Opsterland 2017 Portefeuillehouder : Rob Jonkman Voorstel 1. De Verordening rioolheffing

Nadere informatie

Excursie Rioolwaterzuivering van Waterschap Vallei en Veluwe te Apeldoorn. d.d

Excursie Rioolwaterzuivering van Waterschap Vallei en Veluwe te Apeldoorn. d.d Excursie Rioolwaterzuivering van Waterschap Vallei en Veluwe te Apeldoorn. d.d.23-06-2017. We werden rond 14.00 uur verwelkomd door de heren Dick v.d.outenaar, die als spreker optrad, samen met Arjan Buitenhuis

Nadere informatie

karakter. Wanneer de particuliere initiatieven achterblijven zal van de gemeente zelf een nog grotere inspanning krijgen dan het geval is met

karakter. Wanneer de particuliere initiatieven achterblijven zal van de gemeente zelf een nog grotere inspanning krijgen dan het geval is met gemeente = ~r RAADSVOORSTEL status: A Agendapunt: 8 Onderwerp: Subsidieverordening afkoppelen hemelwater Commissie: 14-4-2008, nr. 6 Raadsvoorstel: 25-3-2008, nr. 36 Portefeuillehouder : dhr. T. de Vries

Nadere informatie

AFSCHAFFING MET GROTE GEVOLGEN

AFSCHAFFING MET GROTE GEVOLGEN n Septische put AFSCHAFFING MET GROTE GEVOLGEN Vroeger hadden de meeste huizen een septische put. Die was nodig om het huishoudelijk afvalwater enigszins te zuiveren voordat het in de grachten of beek

Nadere informatie

De brongerichte aanpak van de waterproblematiek Visie vanuit de gewestelijke overheid

De brongerichte aanpak van de waterproblematiek Visie vanuit de gewestelijke overheid De brongerichte aanpak van de waterproblematiek Visie vanuit de gewestelijke overheid Ingeborg Barrez Diensthoofd uitbouw en beheer saneringsinfrastructuur Inhoud Een brongerichte aanpak Visie Scheiden

Nadere informatie

Vermijden van verliezen bij het gebruik van industriële restwarmte

Vermijden van verliezen bij het gebruik van industriële restwarmte Vermijden van verliezen bij het gebruik van industriële restwarmte Exergie eenvoudig uitgelegd In opdracht van AgentschapNL Divisie NL Energie en Klimaat CCS B.V. Welle 36 7411 CC Deventer The Netherlands

Nadere informatie

Afwegingen bij Afvalwaterzuivering

Afwegingen bij Afvalwaterzuivering Afwegingen bij Afvalwaterzuivering Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu De uitgangspunten voor de bescherming van het milieu tegen verontreiniging door de lozing van afvalwater zijn

Nadere informatie

Weg met dat vieze water! Alles wat je moet weten over afvalwater

Weg met dat vieze water! Alles wat je moet weten over afvalwater Weg met dat vieze water! Alles wat je moet weten over afvalwater Nederland is een land van water. Met veel beken, sloten en rivieren. Het water dat door deze beken, sloten en rivieren stroomt noemen we

Nadere informatie

Regelgeving die op deze regeling is gebaseerd (gedelegeerde regelgeving)

Regelgeving die op deze regeling is gebaseerd (gedelegeerde regelgeving) Verordening Rioolheffing 2016 Berg en Dal Wetstechnische informatie Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie gemeente Groesbeek Officiële naam regeling Verordening op de heffing en de invordering

Nadere informatie