Ontkenning bij vermoedens van kindermishandeling: De brug tussen veiligheid en traumaverwerking Maandag 6 oktober 2014

Transcriptie

1 Ontkenning bij vermoedens van kindermishandeling: De brug tussen veiligheid en traumaverwerking Maandag 6 oktober 2014 Herlaarhof, Centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie, nodigt u uit voor een enerverend congres! Het stoppen van kindermishandeling en veiligheid van kinderen is lange tijd het domein geweest van jeugdzorg. De laatste jaren wordt er echter ook binnen de ggz meer aandacht besteed aan het creëren van veiligheid voor kinderen met behulp van programma s zoals Signs of Safety. Zowel door behandelaren van kinderen die verwezen worden voor traumaverwerking als door behandelaren van volwassenen die behandeling vragen voor hun eigen problematiek zoals ADHD, een depressie of een persoonlijkheidsstoornis en waarbij er zorgen ontstaan over de kinderen. Het werken aan veiligheid binnen de ggz biedt veel mogelijkheden, met name voor gezinnen waarin sprake is van vermoedens van kindermishandeling en ontkenning. Deze gezinnen belanden regelmatig in een patstelling met Bureau Jeugdzorg. Binnen Reinier van Arkel wordt voor deze gezinnen het Resolutions programma gebruikt. Resolutions is een systeembehandeling voor gezinnen waarin vermoedens zijn van ernstige vormen van kindermishandeling zoals huiselijk geweld, (ex-partner) moord, seksueel misbruik, Münchausen by proxy en Shaken Baby Syndrome waarbij cliënten ontkennen. Met Resolutions wordt gewerkt aan veiligheid om de muur van ontkenning heen waardoor de kinderen wel bij hun ouders kunnen blijven of naar hun ouders kunnen terugkeren ondanks de ontkenning.

2 Maar daarbij kunnen ook dilemma s ontstaan. Voor traumaverwerking kan erkenning voor het kind van ouders belangrijk zijn. Daar wordt aan voorbij gegaan als men bij ontkenning van ouders alleen werkt aan veiligheid in de toekomst. En als onduidelijk blijft of er wel of niet sprake was van geweld of seksueel misbruik, kan een kind dan wel behandeling krijgen? In dit congres worden in een serie vernieuwende presentaties deze dilemma s, thema s, moeilijkheden en kansen belicht. We zijn zeer verheugd dat de grondlegger van Resolutions, Susie Essex, voor Herlaarhof toch een uitzondering wilde maken en na haar pensionering nog één keer komt spreken over haar belangrijke en bijzondere werk. Programma Inschrijven en ontvangst Opening (Ariëlle de Ruijter directeur kenniscentrum kinder- en jeugdpsychiatrie) Werken aan veiligheid, een overview (Margreet Timmer) Voorbereiding en engagement (Eric Sulkers) Pauze Safety planning from day one: collecting mushrooms (Susie Essex) Lunch Resolutions programma binnen de GGZ: ontkenning en hoogrisico (Fransien Jans en Arianne Struik) Sprekers Margreet Timmer Trainer en coach bij TIMM Consultancy WERKEN AAN VEILIGHEID, EEN OVERVIEW De laatste jaren is er in Nederland veel aandacht voor veiligheid van kinderen. Er zijn diverse methoden en werkwijzen binnen Bureau Jeugdzorg, AMK, Jeugdzorgaanbieders en ggz die op elkaar lijken. In deze presentatie geeft Margreet Timmer een overzicht van de verschillende werkwijzen: de overlap en het verschil. Onder andere komen aan bod de Australische benadering Signs of Safety van Turnell en Edwards, The Resolutions Approach, Signs of Wellbeing en Partnering for Safety. De uitgangspunten en werkwijze zullen kort worden toegelicht EMDR bij vermoedens van seksueel misbruik door een onbekende dader van jonge kinderen (Marianne Went) Pauze Veiligheid en Traumaverwerking (Arianne Struik) Afsluiting Eric Sulkers Kinderarts en Vertrouwensarts bij Bureau Jeugdzorg Zeeland VOORBEREIDING EN ENGAGEMENT Hoe kunnen behandelaren binnen de ggz voor volwassenen en kinder- en jeugd cliënten motiveren om te gaan werken aan veiligheid voor hun kinderen.

3 Behandelaren kunnen hun zorgen melden bij het AMK, maar zij kunnen ook zelf deze gezinnen helpen om veiligheid te creëren. Hun kennis van psychopathologie bij kinderen en volwassenen maakt hen bij uitstek geschikt voor het werken met gezinnen. Maar hoe kan er een brug gemaakt worden tussen de hulpvraag van de cliënt zoals behandeling van ADHD of depressie naar kindermishandeling en veiligheid voor de kinderen. Hoe kan de therapeut zich positioneren in een eerste gesprek. Hoe kunnen zorgen concreet gemaakt worden. Hoe kan men samenwerken met Jeugdzorg en hoe zorgt men ervoor dat Jeugdzorg betrokken blijft. Daarnaast zijn er ook gezinnen waarin sprake is van ontkenning van kindermishandeling. Hoe kan men dan toch een werkbare context creëren waarin ouders toch verder kunnen met het werken aan veiligheid om hun kinderen terug te krijgen of te behouden. Ontkenning brengt mensen in een patstelling. Jeugdzorg wil dat ouders toegeven dat ze het hebben gedaan en ouders ontkennen dat het gebeurd is. Resolutions werkt om die muur van ontkenning heen door het focus te leggen op veiligheid voor het kind in de toekomst, los van de vraag of er nu wel of niet iets gebeurd is in het verleden. Daarmee komt een vastgelopen zaak weer in beweging. Susie Essex Was systeemtherapeut bij de Child en Adolescent Mental Health Services (CAMHS) in Bristol, UK SAFETY PLANNING FROM DAY ONE: COLLECTING MUSHROOMS with thanks to Tom Andersen STORY IN WORDS AND PICTURES Deze presentatie wordt in het Engels gegeven. The main goal of Resolutions is a detailed plan focussed on future safety for the child to reduce the risk of another incident. In order to make a detailed plan a lot of information about risk situations and opportunities for safety is needed like: information about the network, who is important to who, who is critical and does not believe the denial, who will know what is going on inside the house. How often do they meet each other, how is the structure of the home, are there any backrooms or basements or coded computers. What motivates these parents, who can support them? From the first meeting on with the parents and the network this information is collected: this is what Susie calls collecting mushrooms. By listening and not going in to detail, but saving it for later, the valuable information is collected for the construction of the safety plan.

4 With the parents a story for the children in words and pictures is made about the worries and why a safety plan needs to be constructed. This story is shared with the children and the network and this openness, opposed to the possible secrecy around the abuse, contributes to future safety. In her presentation Susie Essex will talk about how to collect mushrooms and work on safety from day one. Fransien Jans Psychiatrisch verpleegkundige en contextueel gezinstherapeut bij Herlaarhof Arianne Struik Ontwikkelingspsycholoog, systeemtherapeut en EMDR-supervisor bij Herlaarhof RESOLUTIONS PROGRAMMA BINNEN DE GGZ: ONTKENNING EN HOOG RISICO Als er sprake is van ontkenning door de ouders is het werken met deze gezinnen lastig. Ouders zijn moeilijk te motiveren tot behandeling waardoor de zorgen over de veiligheid van de kinderen blijven bestaan. Ouders en jeugdzorg komen dan in een patstelling. De kinderen blijven wonen in een vermoedelijk onveilige situatie; blijven thuis geplaatst zonder dat er zicht is op de veiligheid, of worden uit huis geplaatst zonder perspectief op terugkeer. Resolutions is een systeembehandeling waarin er met ouders en hun netwerk gewerkt wordt, om de muur van ontkenning heen, aan veiligheid voor de kinderen in de toekomst. In de eerste fase wordt aandacht besteedt aan het motiveren van ouders om hun zaak in beweging te krijgen. De behandelaar helpt de ouders om helder te krijgen welke zorgen jeugdzorg heeft. Aansluitend wordt er dan met de ouders en hun netwerk een voorlopig veiligheidsplan opgesteld. Dit wordt voorgelegd aan jeugdzorg ter beoordeling. Dan volgen er vier sessies waarin ouders in het rollenspel Similar but Different een familie spelen met soortgelijke problemen waarin deze ouders hebben bekend. Door deze familie te spelen en thema s te exploreren als intimiteit, vertrouwen kunnen ouders aan jeugdzorg laten zien dat ze de dynamiek van bijvoorbeeld incest goed begrijpen. De niet-misbruikende ouder krijgt hierdoor meer inzicht in de dynamiek van bijvoorbeeld grooming waardoor deze ouder de veiligheid van het kind beter kan vormgeven. Anderzijds biedt dit rollenspel ouders de gelegenheid om eigen onbesproken zaken te bespreken. Een lastig dilemma bij deze behandeling is de spanning tussen enerzijds het behouden van het focus op veiligheid van het kind en anderzijds de behoefte tot behandelen van partner-relatie problematiek of onderliggende pathologie van de ouder.

5 Marianne Went Klinisch pycholoog en psychotherapeut bij Herlaarhof EMDR BIJ VERMOEDENS VAN SEKSUEEL MISBRUIK DOOR EEN ONBEKENDE DADER VAN JONGE KIN- DEREN Als er bij jonge kinderen (0-4 jaar) sprake is van vermoedens van seksueel misbruik doordat kinderen ernstige klachten laten zien of onthullingen doen ontstaat er vaak handelingsverlegenheid. Justitie verhoort zulke jonge kinderen niet of nauwelijks omdat waarheidsvinding lastig is bij een jong kind. Een aangifte leidt meestal niet tot een onderzoek of veroordeling. Onderzoek wordt door het AMK niet altijd opgepakt omdat het kind te jong is om gehoord te worden en er geen bewijs is. Behandeling komt vaak ook niet tot stand omdat er vermoedens zijn en geen daadwerkelijk trauma. Daarnaast staat de trauma behandeling van preverbaal trauma en jonge kinderen nog in de kinderschoenen. Op Herlaarhof is een behandeling ontwikkeld voor deze kinderen die gericht is op de verwerking van het mogelijke trauma, waarbij er gewerkt wordt met EMDR, het verhaal van het kind en de zorgen van ouders. Marianne Went laat zien welke mogelijkheden tot behandeling er in deze gevallen zijn en wat dat kan opleveren voor kind en ouder. Arianne Struik Ontwikkelingspsycholoog, systeemtherapeut en EMDR-supervisor bij Herlaarhof VEILIGHEID EN TRAUMAVERWERKING Een stabiele en veilige situatie is een voorwaarde voor het verwerken van trauma. Toch is dit bij veel kinderen die worden aangemeld voor therapie nog onvoldoende vormgegeven. Het creëren van veiligheid is dan ook een belangrijk onderdeel in de stabilisatiefase. In deze workshop wordt toegelicht hoe het vormgeven van veiligheid kan worden ingebed in een gefaseerde behandeling gericht op traumaverwerking. Hoe kan men met ontkennende ouders toch een veilige situatie scheppen en een basis leggen voor die erkenning die kinderen nodig hebben voor trauma verwerking. Hoe kunnen kinderen hieraan deelnemen zonder hen te overspoelen met traumatische herinneringen en zonder hen in de rol van verklikker te plaatsen. Het maken van een verhaal over het leven van het kind met de ouders en het eigen netwerk kan hierin een belangrijke bijdrage leveren. Herlaarhof heeft een methodiek ontwikkeld waarin het words en pictures verhaal behorende bij het veiligheidsplan wordt aangepast zodat het voorbereidt op traumaverwerking van het kind.

6 Praktische informatie: De systeemgesprekken met biologische ouders, eventuele plegers en andere betrokkenen, de tekst en illustraties van het verhaal en de wijze waarop het besproken wordt met het kind en netwerk, zijn alle erop gericht om erkenning te verwerven voor het kind. Dit verhoogt de stabiliteit van het kind. Daardoor wordt traumaverwerking mogelijk gemaakt. In deze workshop wordt dit dilemma, ontkenning, en toch een veilige situatie scheppen, toegelicht aan de hand van casuïstiek. LOCATIE De Muzerije, Hinthamerstraat 74, s-hertogenbosch ( KOSTEN De kosten voor deelname aan dit congres bedragen 245 euro tot 18 juli 2014 per persoon inclusief lunch. Na deze datum geldt een inschrijfbedrag van 295 euro. AANMELDEN U kunt zich aanmelden voor dit congres via Na aanmelding ontvangt u een bevestiging en factuur van Congresbureau M2support. Bij schriftelijke annulering tot 25 augustus 2014 vindt restitutie plaats. Daarna worden de kosten voor deelname bij u in rekening gebracht. Een vervanger kan gebruik maken van uw inschrijving, indien vooraf doorgegeven via info@m2support.nl ACCREDITATIE Accreditatie wordt aangevraagd bij NVRG, NVvP, NIP-KJ/NVO, VGCT, FGzP, VEN en BIPE MEER INFORMATIE Congresbureau M2support, Marja van der Meulen, info@m2support.nl of Maandag 6 oktober 2014 Kijk op voor meer informatie over dit congres