3 Johannes. Liefde in het leven. Raymond Hausoul

Transcriptie

1 3 Johannes Liefde in het leven Raymond Hausoul

2 3 JOHANNES Liefde in het leven

3 3 Johannes Liefde in het leven Drs. Raymond R. Hausoul Onder de vlag van ECV publiceren verschillende theologen en gemeentewerkers preken, lezingen en studies over uiteenlopende onderwerpen ECV vzw Bekijk/beluister de nieuwste materialen op ## :58 ## Trefw.. Telosvertaling, uitgeverij Medema 1984, 2016 All rights reserved. No part of this publication may be reproduced in any form without permission in writing from the autor.

4 3 Johannes Liefde in het leven Raymond R. Hausoul

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding op 3 Johannes Beste Gajus De schrijver van 3 Johannes De datering van 3 Johannes Indeling van 3 Johannes Opvallendheden bij de indeling Structuur :1-4 Groet aan Gajus :5-10 Lof voor Gajus, vermaning voor Diotrefes :11-15 Groet en aanbeveling van Demetrius...13

6 Over de auteur Raymond R. Hausoul, Th.M., werkte korte tijd als bouwkundig ingenieur en studeerde vanaf 2003 theologie aan de Evangelisch Theologische Faculteit (Leuven). Sinds 2006 werkt hij voor de Evangelische Christengemeenten Vlaanderen en is hij bedienaar van de eredienst in de Evangelische Kerk De Hoeksteen te Ieper. Zijn bediening spreidt zich echter uit over heel Vlaanderen en bestaat voornamelijk uit het geven van onderwijs door prediking, studies en artikelen in binnen- en buitenland. Hij doceert de vakken Oude Testament en Systematische Theologie aan de Evangelische Toerustingsschool Vlaanderen en aan Bijbelschool C7. In het verleden doceerde hij het vak Oude Testament (frequentie: 3-jaarlijks) aan het Instituut voor Bijbelse Vorming te Leuven. Naast zijn drukke werkzaamheden, is hij verder bezig met een promotieonderzoek over de kosmische eschatologie. Raymond is gehuwd met Belinda en zij genieten van hun twee kinderen, Adriël and Ilja. Twitter: twitter.com/rhausoul Facebook:

7 Afkortingen van Bijbelboeken Gn Genesis Js Jesaja Ex Exodus Jr Jeremia Lv Leviticus Kl Klaagliederen Nm Numeri Ez Ezechiël Dt Deuteronomium Dn Daniël Jz Jozua Hs Hosea Re Rechters Jl Joel Rt Rut Am Amos 1Sm 1 Samuël Ob Obadja 2Sm 2 Samuël Jn Jona 1Kn 1 Koningen Mi Micha 2Kn 2 Koningen Na Nahum 1Kr 1 Kronieken Hk Habakuk 2Kr 2 Kronieken Sf Sefanja Ea Ezra Hg Haggaï Ne Nehemia Zc Zacharia Es Ester Ml Maleachi Jb Job Mt Matteüs Ps Psalmen Mc Marcus Sp Spreuken Lc Lucas Pr Prediker Jh Johannes Hl Hooglied Hd Handelingen Rm Romeinen 1Ko 1 Korintiërs 2Ko 2 Korintiërs Gl Galaten Ef Efeze Fp Filippenzen Ko Kolossenzen 1Ts 1 Tessalonicenzen 2Ts 2 Tessalonicenzen 1Tm 1 Timoteüs 2Tm 2 Timoteüs Tt Titus Fm Filemon Hb Hebreeën Jk Jakobus 1Pt 1 Petrus 2Pt 2 Petrus 1Jh 1 Johannes 2Jh 2 Johannes 3Jh 3 Johannes Jd Judas Op Openbaring Andere werken Tob Tobit Jud Judit TEs Ester (Grieks) 1Mak1 Makkabeeën 2Mak2 Makkabeeën Wijs Wijsheid Sir Sirach Bar Baruch BJr Brief van Jeremia TDn Daniël (Grieks) Man Manasse

8

9 3 J O H A N N E S INLEIDING OP 3 JOHANNES 9 1 Inleiding op 3 Johannes 1.1 Beste Gajus De derde brief van Johannes is specifiek gericht aan één persoon. Het gaat om een zekere Gajus (bet. man van de aarde ). Over zijn identiteit is weinig bekend (zie comm. vs1) en waar hij exact leefde maakt de brief ons niet duidelijk. Veelal wordt aangenomen dat hij in Klein-Azië woonde, omdat dat het gebied was waar de schrijver van 1-3Jh actief was. 1 Hij hoorde bij de gemeente waar ook Diotrefes lid van was (3Jh1:9). In deze brief roemt en de schrijver Gajus gastvrijheid. Hij wordt bemoedigd om verder daarin te groeien en zich niet daarvan te laten afbrengen door Diotrefes. Ondanks dat de naam van de Heer niet in de brief voorkomt, proeven we toch de geest van Christus in deze brief. Daarnaast is het ook nog meteen in het Griekse de kortste brief van het Nieuwe Testament. Ronald Blue schreef in het verleden treffend: 2 Paulus plaatst de betekenis van het geloof op de voorgrond, Jakobus legt grote nadruk op de levensstijl, Petrus beklemtoont de hoop, Johannes de liefde en Judas de reinheid. In de handschriftentraditie van het Nieuwe Testament staan de zeven katholieke brieven die deze auteurs samen met Judas nalieten, direct na Handelingen. 3 Dat is onder andere het geval in codex Vaticanus, codex Ephraemi Rescriptus, codex Alexandrinus en de meerderheidstekst. De codex Alexandrinus ziet hierbij de brief van Judas zelfs als een afsluiting van Handelingen en de katholieke brieven. De Griekse canon volgde eveneens de bovengenoemde codices en plaatste de katholieke brieven na Handelingen en voor de brieven van Paulus. Pas de Latijnse Vulgaat week van deze volgorde voor het eerste af. Later zorgde de Reformatie ervoor dat de brieven van Paulus nog sterker op de voorgrond kwamen te staan. Dat leidde ertoe dat de katholieke brieven in de gemeentes een lagere plaats toebedeeld kregen. In de laatste jaren komen de zeven katholieke brieven weer opnieuw op de agenda te staan van de gemeente. 1 Z.C. Hodges, 3. Johannes (NTEA 5; Holzgerlingen:Hänssler, 2000), J. Ronald Blue, Jakobus, in Das Neue Testament. Erklärt und Ausgelegt, ed by. John F. Walvoord and Roy B. Zuck, vol. 5 (Holzgerlingen: Hänssler, 2000), Pieter H.R. van Houwelingen, Deel 1: Het apostolische evangelie uit Jeruzalem, in Apostelen: Dragers van een spraakmakend evangelie, ed by. Pieter H.R. van Houwelingen, Commentaar Nieuwe Testament (Kampen: Kok, 2010),

10 10 Robert Wall wees al op de samenhang van de zeven brieven en de theologische eenheid die ze inhoudelijk vormen. 4 De schrijvers van deze brieven zijn allemaal afkomstig uit de moederkerk van Jeruzalem en vertegenwoordigen de universele zendingsbeweging vanuit deze stad, naast Paulus die vooral de zendingsbeweging vanuit Antiochië vertegenwoordigt in zijn brieven. Pieter van Houwelingen wijst er daarbij op dat volgorde van de katholieke brieven overeenkomt met de volgorde van de Jeruzalemse steunpilaren in Gl2:9: Jakobus, Petrus en Johannes De schrijver van 3 Johannes De auteur van 3Jh stelt zich net als de auteur van 2Jh aan ons voor als de oudste. Daar moet de lezer het mee doen. De stijl van 3Jh is echter in overeenkomst met 1Jh en 2Jh. Zo lijken het begin en einde van 2-3Jh sterk op elkaar. Vandaar worden alle drie de brieven aan één auteur toegeschreven. Wie erkend dat 1Jh door de apostel Johannes werd geschreven heeft er doorgaans geen moeite mee om datzelfde te stellen bij 2Jh en 3Jh. Wie het auteurschap van Johannes bij 1Jh in vraag stelt, stelt dat doorgaans ook in vraag bij 2Jh en 3Jh. In de inleiding van 1Jh hebben we verschillende argumenten genoemd om het auteurschap van 1Jh door Johannes de apostel aan te tonen. Vandaar volgen we de traditionele uitleg die stelt dat 3Jh van dezelfde auteur is. Het auteurschap van Johannes de apostel wordt verder aangehouden door Origenes ( n.Chr.), Eusebius ( n.Chr.), Hiëronymus ( n.Chr.) en Augustinus. Tijdens het concilie van Nicea (325n.Chr.), Hippo (392n.Chr.) en Cartago (397, 419n.Chr.) wordt dit bevestigd. 1.3 De datering van 3 Johannes De derde brief van Johannes wordt meestal gedateerd in het zelfde tijdvak als 1Jh en 2Jh. De brieven werden dan kort na elkaar geschreven. Hodges denkt, evenals bij 1-2Jh, aan een vroege datering rond 60n.Chr. 6 Anderen denken aan een late datering rond 90n.Chr. Als Johannes de auteur is van deze brieven en hij bij het schrijven ervan al op hoge leeftijd was gekomen (1Jh2:1,18,28) kunnen we het best vasthouden aan de late 4 Robert W. Wall, A unifying theology of the Catholic epistles: A canonical approach, in The Catholic Epistles and the tradition, ed by. Jacques Schlosser, Bibliotheca Ephemeridum theologicarum Lovaniensium 176 (University Press ; Peeters, 2004), Van Houwelingen, Deel 1: Het apostolische evangelie uit Jeruzalem, Z.C. Hodges, 3. Johannes (NTEA 5; Holzgerlingen:Hänssler, 2000), 542.

11 3 J O H A N N E S DE DATERING VAN 3 JOHANNES 11 datering. Ook wordt er niet meer gewezen op de vervolgingen die keizer Domitianus uitvoerde (95n.Chr.). 1.4 Indeling van 3 Johannes Opvallendheden bij de indeling Hoewel 3Jh kort en bondig is, merken we toch enkele opvallendheden die ons de structuur van de brief blootleggen. Zo gebruikt de schrijver drie keer de aanhef geliefde (vs2,5,11) Structuur 3Jh1:1-4 3Jh1:5-10 3Jh1:11-15 Groet aan Gajus Lof voor Gajus, vermaning voor Diotrefes Groet en aanbeveling van Demetrius

12

13 3 J O H A N N E S 1:1-4 GROET AAN GAJUS :1-4 Groet aan Gajus (1) De oudste aan de geliefde Gajus, die ik in waarheid liefheb. (2) Geliefde, ik wens dat het u in alles goed gaat en dat u gezond bent, zoals het uw ziel goed gaat. (3) Want ik heb mij zeer verblijd toen er broeders kwamen en van uw waarheid getuigden, zoals u in de waarheid wandelt. (4) Ik heb geen grotere blijdschap dan deze, dat ik hoor dat mijn kinderen in de waarheid wandelen. 1 De oudste aan de geliefde Gajus, die ik in waarheid liefheb. De schrijver van 3Jh stelt zich meteen aan het begin van deze brief voor als oudste. In tegenstelling tot de vele andere nieuwtestamentische brieven begint 3Jh niet met genade en vrede. Wel eindigt de brief met een zegenwens: Vrede zij u! De vrienden groeten u. Groet de vrienden bij name. (vs15). Wie de geliefde Gajus is, waaraan deze brief zich richt, is onbekend. Het Nieuwe Testament spreekt nog over drie andere personen die de naam Gajus droegen: Gajus uit Macedonië (Hd19:29), Gajus uit Korinthe (Hd20:4; Rm16:23) en Gajus uit Derbe (Hd20:4). De Gajus uit Korinthe wordt evenals de Gajus in deze brief gekenmerkt door gastvrijheid (Rm16:23), maar we kunnen daaruit geen verdere conclusie trekken. In elk geval spreekt 3Jh zijn ontvanger meteen aan als geliefde (vgl. vs5,11) en roept hem op de waarheid lief te hebben. Deze twee woorden: waarheid en liefde zijn sleutelbegrippen voor de geschriften van Johannes (vs1,3[2x],4,6,8,12). 2 Geliefde, ik wens dat het u in alles goed gaat en dat u gezond bent, zoals het uw ziel goed gaat. De apostel wenst dat het Gajus net zo goed lichamelijk als geestelijk gaat. De gelovigen hoeven niet enkel bekommert te zijn om hun geestelijke gezondheid, maar mogen ook hun lichamelijk welzijn in de handen van de Heer te leggen. De Romeinen die zonder God leefden hadden al oog voor dit lichamelijk welzijn en schreven aan het begin van hun brieven dikwijls als jij gezond bent, is dat goed. Ik ben gezond. 3 Want ik heb mij zeer verblijd toen er broeders kwamen en van uw waarheid getuigden, zoals u in de waarheid wandelt.

14 14 Hoe tof was het voor Gajus om te horen dat medegelovigen positief over hem sprake. Dat was een christelijke deugd. In de wereld gebeurde het immers dat de mensen enkel negatief over elkaar spraken. Net zoals de uitverkoren zuster waaraan 2Jh schreef, mocht ook Gajus gekenmerkt worden als een man die in de waarheid wandelde. 4 Ik heb geen grotere blijdschap dan deze, dat ik hoor dat mijn kinderen in de waarheid wandelen. De uitspraak mijn kinderen verondersteld dat het gaat om gelovigen die door het werk van de apostel tot geloof waren gekomen of geestelijke groei mochten ervaren. Het waren geestelijke nakomelingen van Johannes (vgl. 1Ko4:14,15; 1Tm1:1; 2Tm2:1; Tt1:3). Vragen Op welke wijze kunnen we, net als Gajus een voorbeeld zijn in christelijke levensstijl? Op welke wijze zijn we de afgelopen tijd medearbeiders van God geweest?

15 3 J O H A N N E S 1:5-10 LOF VOOR GAJUS, VERMANING VOOR DIOTREFES :5-10 Lof voor Gajus, vermaning voor Diotrefes (5) Geliefde, u handelt trouw in alles wat u jegens de broeders bewerkt, en dat jegens vreemdelingen, (6) Die getuigd hebben van jouw liefde, in de tegenwoordigheid van de gemeente; als je hun verder helpt, zoals het voor God waardig is, zul je er goed aan doen. (7) Want ze zijn uitgegaan voor de Naam, en zonder vergoeding te verlangen van de heidenen. (8) Wij zijn daarom schuldig deze te ontvangen, zodat wij medearbeiders van de waarheid mogen worden. (9) Ik heb aan de gemeente geschreven, maar Diotrefes die onder hen probeert de eerste te zijn neemt ons niet aan. (10) Daarom zal ik als ik kom, zijn werken die hij doet in gedachtenis brengen. Hij spreekt met boze woorden tegen ons en alsof dit nog niet genoeg is, ontvangt hij zelf de broeders niet, en verhindert degene, die dit wel willen doen door ze uit de gemeente te gooien. In dit tekstgedeelte wordt Gajus tegenover Diotrefes geplaatst. Gajus wordt opgeroepen om gastvrij te zijn en Diotrefes wordt streng berispt door zijn arrogante houding tegenover de dienaren van God. 5 Geliefde, u handelt trouw in alles wat u jegens de broeders bewerkt, en dat jegens vreemdelingen, Gajus handelt trouw anderen. Dat is hetgeen de apostel al bekend is van zijn trouwe wandel. Bij die trouw kan er gedacht worden aan Gajus manier van omgang met medegelovigen en vreemdelingen. We kunnen dan bij de vreemdelingen denken aan gelovigen en ongelovigen die Gajus gastvrij tegemoet trad. Dat laatste is altijd moeilijker dan het gastvrijheid verlenen aan bekenden. Door het gebruik van het voornaamwoord touto ontstaat de mogelijkheid om ei~ tou~ adelfou~ kai touto xenou~ te vertalen met tot de broers-zussen, speciaal de vreemde,א) A, B, C, Ψ). Er kan dan gedacht worden aan bekende en onbekende medegelovigen. Andere handschriften (P, å) lezen tot de broers-zussen en tot de vreemdelingen (ei~ tou~ adelfou~ kai ei~ tou~ xenou~). De vreemdelingen hoeven dan niet perse medegelovigen te zijn (contra NBG, GNB). 6 Die getuigd hebben van jouw liefde, in de tegenwoordigheid van de gemeente; als je hun verder helpt, zoals het voor God waardig is, zul je er goed aan doen.

16 16 Zoals vs3 sprak over Gajus waarheid, spreekt vs6 over zijn liefde. De medegelovigen hadden glansrijk vertelt wat deze medegelovige voor de gemeente betekende. Zijn leven was een getuigenis voor velen. Het begrip gemeente wordt uitzonderlijk door de apostel Johannes gebruikt. We vinden het in de brieven enkel in 3Jh1:6,9. In 1Jh en 2Jh komt het woord niet voor. Gajus stond ter beschikking voor deze gemeente. Hij hielp haar om God beter te mogen dienen. Dat deed hij onder andere door gastvrijheid te verlenen aan de dienaren van de Heer. 7 Want ze zijn uitgegaan voor de Naam, en zonder vergoeding te verlangen van de heidenen. Deze dienaren die Gajus onderdak en voeding had geschonken waren zonder enige tegemoetkoming te verlangen op pad gegaan om het evangelie onder de volken bekend te maken. Op die wijze trokken ze in de naam van Heer Jezus rond. Een van de voorbeelden die we daarin vanuit het Nieuwe Testament kennen is de apostel Paulus. Hij nam zich niet het recht om voor ondersteuning te vragen (1Ko9:18; 2Ko12:16-18) en voorzag in zijn eigen levensonderhoud. Giften en ondersteuning die bereidwillig aan hem werd gegeven ontving hij daarentegen met dankbaarheid (Fp4:14-18). 8 Wij zijn daarom schuldig deze te ontvangen, zodat wij medearbeiders van de waarheid mogen worden. In tegenstelling tot de dwaalleraars in 2Jh roept de apostel zijn broer Gajus op om gastvrijheid te verlenen aan de ware dienaars van Christus. Daardoor beschermt hij de uitverkoren vrouw uit 2Jh en wijst hij Gajus erop dat hij door zijn gastvrijheid een medewerker van de waarheid is. Ondanks dat hij misschien niet zelf de verte kon intrekken om het evangelie bekend te maken werkte hij toch op deze wijze mee aan het evangelie. Daarvoor zou hij een beloning ontvangen alsof hijzelf de gezondene was (Mt10:41). 9 Ik heb aan de gemeente geschreven, maar Diotrefes die onder hen probeert de eerste te zijn neemt ons niet aan. Johannes maakt Gajus vervolgens duidelijk dat hij al een brief aan zijn gemeente heeft gezonden. Soms wordt gesuggereerd dat het gaat om 1Jh of

17 3 J O H A N N E S 1:5-10 LOF VOOR GAJUS, VERMANING VOOR DIOTREFES 17 2Jh 1. Dat lijkt vanuit de context niet het geval te zijn geweest. Het ging om een ons onbekende brief die de apostel aan de gemeente had verzonden. Schijnbaar had Gajus niets van deze brief vernomen doordat Diotrefes hem voor zich had gehouden. De gemeente werd op die manier onwetende gehouden van Johannes schrijven. Wat Diotrefes tot deze daad aanzette blijft giswerk. Waarschijnlijk vreesde hij ervoor dat gelovigen van buitenaf meer invloed op de gemeente zouden hebben dan hijzelf. Hij probeerde vandaar zijn positie veilig te stellen door invloeden van buitenaf te ondermijnen. De eerste zijn, was hetgeen hem voor ogen stond. Hij was wellicht niet de enige gemeenteleider die door dit soort motieven geleid werd. Eigen eer stonden het werk van de Heer op dat moment in de weg. Door deze hoogmoed viel hij in dezelfde strik waarin de satan was gevallen (1Tm3:6; Js14:13,14). 10 Daarom zal ik als ik kom, zijn werken die hij doet in gedachtenis brengen. Hij spreekt met boze woorden tegen ons en alsof dit nog niet genoeg is, ontvangt hij zelf de broeders niet, en verhindert degene, die dit wel willen doen door ze uit de gemeente te gooien. Wat er precies gebeurde in de gemeente van Gajus en Diotrefes weten we niet meer. In elk geval bracht Diotrefes kwade geruchten voort over de apostelen en zijn dienaren. Deze gelovigen in diskrediet te brengen was zijn verlangen dat gevoed werd door het eigen vlees. Ook ontving hij geen van hen meer in zijn gemeente of woning. De gastvrijheid en gastvriendelijk waren veranderd in kwaadheid en tirannie. Diotrefes stond daardoor in schril contrast met de gastvrije Gajus. Wie in zijn gemeente onderdak en gastvrijheid wilde verlenen aan de dienaren die in harmonie stonden met de apostel, werd uit de gemeente geworpen. Radicaal was zijn bewind. 1 Pieter H.R. van Houwelingen, Deel 1: Het apostolische evangelie uit Jeruzalem, in Apostelen: Dragers van een spraakmakend evangelie, ed by. Pieter H.R. van Houwelingen, Commentaar Nieuwe Testament (Kampen: Kok, 2010), 96; Seakle Greijdanus, De brieven van de apostelen Petrus en Johannes, en de brief van Judas, Kommentaar op het Nieuwe Testament 13 (Amsterdam: H.A. van Bottenburg, 1929), ; John Painter, 1, 2, and 3 John, Sacra Pagina 18 (Collegeville: Liturgical, 2002), ; François Vouga, Die Johannesbriefe, Handbuch zum Neuen Testament 15.3 (Tübingen: Mohr, 1990), 18 19; Georg Strecker, Die Johannesbriefe, Kritisch-exegetischer Kommentar uber das Neue Testament 14 (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1989), , 368.

18

19 3 J O H A N N E S 1:11-15 GROET EN AANBEVELING VAN DEMETRIUS :11-15 Groet en aanbeveling van Demetrius (11) Geliefde, volgt niet het kwade na, maar het goede. Want die goed doet, is uit God; maar die kwaad doet, heeft God niet gezien. (12) Van Demetrius is getuigd door allen en door de waarheid zelf; en ook wij getuigen van hem, en u weet dat ons getuigenis waar is. (13) Ik had u veel te schrijven, maar ik wil u niet schrijven met inkt en pen; (14) ik hoop u echter spoedig te zien en dan zullen wij van mond tot mond spreken. (15) Vrede zij u! De vrienden groeten u. Groet de vrienden bij name. 11 Geliefde, volgt niet het kwade na, maar het goede. Want die goed doet, is uit God; maar die kwaad doet, heeft God niet gezien. Gajus diende in geen geval het voorbeeld te volgen van deze zelf benoemde leider. Het kwaad diende geen navolging te ontvangen. Vandaar moest hij opletten dat hij niet in deze gemeente meegesleept werd door de sluwe handelingen van Gods tegenstander. Diotrefes en soortgelijken die dit soort dingen deden hadden geen glimp van God ontvangen. Ze hadden God niet gezien, luidt het zware vonnis van de apostel. 12 Van Demetrius is getuigd door allen en door de waarheid zelf; en ook wij getuigen van hem, en u weet dat ons getuigenis waar is. Wie Demetrius was weten we niet. In elk geval bracht hij deze brief van Johannes naar Gajus. Over zijn identiteit is veel van doen geweest. Er is gedacht aan Demetrius de zilversmid die als vijand van het evangelie in Hd19:24 wordt genoemd. 1 Maar nergens vinden we in het Nieuwe Testament een aanduiding dat hij tot inzicht kwam en gelovig werd. Ook Demas is een persoon die geïdentificeerd werd met de Demetrius in 3Jh. Hij zou dan later de wereld hebben liefgehad (2Tm4:10). Gajus hoefde geen vrees te hebben voor deze persoon. De apostel betuigt dat hij bekend staat als een goed christen. De uitspraak en ook wij getuigen van hem en u weet dat ons getuigenis waar is, herinnert ons aan de stijl van Jh. 1 Z.C. Hodges, 3. Johannes (NTEA 5; Holzgerlingen:Hänssler, 2000), 546.

20 20 13 Ik had u veel te schrijven, maar ik wil u niet schrijven met inkt en pen; De slotwoorden van 3Jh lijken sterk op die van 2Jh. Hij schrijven met inkt en pen vindt hier zijn einde. In de oudheid gebeurde dat schrijven met een rietachtige pen, inkt en paprus. Pas vanaf de vijfde eeuw zou men beginnen te schrijven met ganzenveren. De apostel wenst de rest van zijn betoog straks mondeling met Gajus te bespreken. Voor de problematiek die hij aansnijdt in deze brief wil hij echter niet langer wachten. Het gaat daarin om materie dat Gajus meteen dient te weten. 14 ik hoop u echter spoedig te zien en dan zullen wij van mond tot mond spreken. 15 Vrede zij u! De vrienden groeten u. Groet de vrienden bij name. Vragen Hoe kunnen we elkaar helpen om gastvrijheid te stimuleren in Gods koninkrijk? Wat verwacht je dat Johannes, naar aanleiding van zijn brief, met Gajus besproken heeft, zodra hij hem ontmoette