Alstublieft! Inhoud. Voor u ligt een boekje met begrippen die veel worden gebruikt in de bouw.

Transcriptie

1 Aquatische toxiciteit Autarkisch gebouw B&U Bestek odiversiteit Bouw- en Sloopafval (BSA) BREEAM BRL CCS Circulaire Economie en/of Kringloopeconomie CO2O2-neutraal (gebouw) CO2-Prestatieladder CO2-reductie CPO Cradle to cradle (C2C) DBFM(O) DCBA-methode ocalc Dubokeur Dutch Green Building Council (DGBC) m Gebouwd Duurzaam ondernemen Duurzaam slopen rzame ontwikkeling Duurzame stedenbouw Ecologisch schrijving (EMVI) Energielabel (gebouw) Energieneutraal Energieprestatie op locatie (EPL) Energieprestatie-eis (EPC) Energieprestatiekeur (EPK) Energieprestatienorm ective (EPBD) Environmental Product Declaration (EPD) ebouw Granulaat GreenCalc+ Green Deal verduurzaming n Lease Groen dak Groen gas Groene financiering, g GWW Hergebruik Hergebruikgarantie Hernieuwbare uceerd HR & HR+ Zonwering ICDuBO IFD Immobilisatie aatneutraal Klimaatverdrag Kyotoprotocol Ladder van eheerplan (LAP) Lean and Green LEED Leefdak Life Cycle Costing (LCC) Maatlat Duurzame Woningbouw t Metselwerkgranulaat Milieueffectrapportage (MER) Milieuprestatie coëfficiënt (MPC) MJA MVO MVO atabase Passiefhuis PPS Producthergebruik Radon rde Schaduw(kost)prijs Secundaire bouwmaterialen Total Cost of Ownership (TCO) Transitie Trias Ecologica eede-huid gevel Urban Heat Island effect Vernieuwbare Duurzame definities

2 Alstublieft! Voor u ligt een boekje met begrippen die veel worden gebruikt in de bouw. Op vindt u een digitale versie. Daar kunt u ook direct doorklikken naar gerelateerde websites. Handig om bij de hand te hebben. Vriendelijke groet, CRH Inhoud 5 ADR 5 Actief Bouwen (Active House) 5 Afval 5 As-waarde 6 Aquatische toxiciteit 6 Autarkisch gebouw 6 B&U 6 Bestek 6 Beton Bewust 7 Betongranulaat 7 Betonkernactivering 7 Biodiversiteit 8 Bouw- en Sloopafval (BSA) 8 BREEAM 8 BRL 9 Broeikaseffect 9 Broeikasgassen 10 Brundtland-rapport 10 CCS 10 Circulaire Economie en/of Kringloopeconomie 11 CO2-compensatie 11 CO2-emissievrij (gebouw) 11 CO2-footprint 11 CO2-neutraal (gebouw) 11 CO2-Prestatieladder 12 CO2-reductie 12 CO2-reductie in de bouw.nl 12 Concept House 13 Concreet CPO 13 Cradle to cradle (C2C) 2

3 14 DBFM(O) 15 DCBA-methode 16 Dove gevel 16 DPL 16 DuboCalc 17 Dubokeur 17 Dutch Green Building Council (DGBC) 18 Duurzaam bedrijventerrein 18 Duurzaam bouwen 19 Duurzaam-bouwenconvenant 19 Duurzaam Gebouwd 19 Duurzaamheidbarometer 20 Duurzaam ondernemen 20 Duurzaam slopen 20 Duurzame energie (DE) 21 Duurzame ontwikkeling 21 Duurzame stedenbouw 21 Ecologisch bouwen 22 Emissiehandel 22 Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI) 22 Energieakkoord 23 Energielabel (gebouw) 23 Energieneutraal 23 Energieprestatie 24 Energieprestatienorm gebouwen (EPG) 25 Energieprestatie op locatie (EPL) 26 Energieprestatie-eis 26 Energieprestatieadvies (EPA) 26 Energieprestatiecoëfficiënt (EPC) 27 Energieprestatiekeur (EPK) 27 Energieprestatienorm (EPN) 27 Energietransitie 28 Energy Performance Building Directive (EPBD) 28 Environmental Product Declaration (EPD) 28 Exergiewoning 29 G-tot (ZTA-waarde) 29 Glare Control 29 GPR Gebouw 30 Granulaat 30 GreenCalc+ 31 Green Deal verduurzaming betonketen 31 Greenhouse Gas Protocol (GHG) 31 Green Lease 32 Groendak 32 Groen gas 33 Groene financiering, groenfinanciering, groene hypotheek 33 G-waarde Zonwering 33 GWW 33 Hergebruik 34 Hergebruikgarantie 34 Hernieuwbare energie 34 Hoogwaardig hergebruik 35 Hout, duurzaam geproduceerd 35 HR & HR+ Zonwering 35 ICDuBO 36 IFD 36 Immobilisatie 36 ISO

4 vervolg inhoud 37 ISO Ketenbeheer 37 Klimaatgevel 38 Klimaatneutraal 38 Klimaatverdrag 39 Kyotoprotocol 39 Ladder van Lansink 40 Laagwaardig hergebruik 40 Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) 40 Lean and Green 41 LEED 41 Leefdak 41 Levenscyclusanalyse (LCA) 42 Levensloopbestendig bouwen 42 Life Cycle Costing (LCC) 43 Maatlat Duurzame Woningbouw 43 Materiaalprestatie 44 Materiaalrecycling 44 Menggranulaat 45 Metselwerkgranulaat 45 Milieueffectrapportage (MER) 45 Milieurelevante productinformatie (MRPI) 45 Mitigatie 46 Milieuprestatie coëfficiënt (MPC) 46 MJA 46 MVO 47 MVO prestatieladder 47 MVO Netwerk Beton 47 Nationale Milieudatabase 48 Passiefhuis 49 PPS 49 Producthergebruik 50 Radon 50 Rapport van de Club van Rome 50 R-waarden 51 RS-waarde 51 Schaduw(kost)prijs 51 Secundaire bouwmaterialen 51 Secundaire grondstoffen 52 SKAO 52 Steenachtig materiaal 52 Total Cost of Ownership (TCO) 53 Transitie 53 Trias Ecologica 54 Trias Energetica 54 Triple P 55 TS-waarde 55 TV-waarde 55 Tweede-huid gevel 56 Urban Heat Island effect 56 Vernieuwbare grondstoffen 57 Vrijkomend materiaal 57 Warmtewand 57 Waterretentiedak 4

5 ADR Advanced Dry Recovery. Het systeem filtert eerst al het zand en grind uit het restafval. De resterende mix van mineralen en metalen wordt op een duurzame en efficiënte manier gerecycled. A Actief Bouwen (Active House) Actief bouwen is een visie op de bouw en vertrekt vanuit de constatering dat we steeds energiezuiniger gaan bouwen maar het leefklimaat en -comfort ondergeschikt maken. Actief bouwen maakt gezond en comfortabel leven mogelijk en heeft daarbij een positief effect op het klimaat. Afval Materiaal met een negatieve waarde dat wordt gestort of verbrand. De grondstof is niet meer beschikbaar voor her gebruik of materiaalrecycling. Deze term is ook een verzamelwoord voor reststof en afval samen, oftewel voor alles wat niet (meer) in zijn oorspronkelijke functie kan worden (her)gebruikt. Zie ook: Bouw- en Sloopafval As-waarde Terminologie binnen de zonwering. Deze waarde geeft de zonabsorptie aan. Het gedeelte van de zonnestraling dat wordt geabsorbeerd door het weefsel van een screendoek. Hoe hoger het percentage, hoe meer de warmte wordt geabsorbeerd en dus niet de woning/het gebouw in zal gaan. Het weefsel zal de opgevangen warmte weer naar buiten afvoeren. 5

6 A B Aquatische toxiciteit Letterlijk: de giftigheid van het watermilieu. Soms ook aangeduid als: aquatische ecotoxiciteit. Hiermee wordt bedoeld dat er in het oppervlaktewater stoffen voorkomen die giftig kunnen zijn voor organismen die in, op en rond dat water leven. Het milieubeleid maakt voor toxiciteit onder scheid tussen bodem (terrestrisch), water (aquatisch) en lucht. Zie ook: MTR. Autarkisch gebouw Een gebouw dat de eigen benodigde energie opwekt, voorziet en daarnaast voor zover mogelijk een gesloten kringloop van water en afval kent. Autarkisch = zelfvoorzienend. B&U Sector Burger- en Utiliteitsbouw. Meestal gebruikt ter onderscheid van de GWW-sector. Bestek Volledige beschrijving van een te maken bouwwerk, inclusief de materiaalkeuze, de uitvoeringsvoorwaarden, de opleveringsdatum en de prijs met alle voorwaarden en voorschriften die daarbij van belang zijn. Beton Bewust Het keurmerk Beton Bewust van de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) garandeert de duurzame productie 6

7 van betonmortel.betonmortelfabrikanten mogen het keurmerk uitsluitend voeren als zij voldoen aan de strenge eisen ten aanzien van betrouwbaarheid, deskundigheid, duurzaamheid en arbeidsveiligheid. B Betongranulaat Toeslagmateriaal voor beton, bestaande uit gerecycled beton. Bevat tenminste 90% beton en maximaal 10% andersoortig steenachtig materiaal. Betonkernactivering Betonkernactivering is een verwarmings- en/of koelingssysteem dat gebruikmaakt van de gebouwmassa. Het wordt meestal toegepast in de utiliteitsbouw. In de kern van de betonnen vloer dan wel het plafond (betonkern) zorgen watervoerende leidingen voor een constante temperatuur van de omringende massa. Een voorwaarde is dat er goede uitwisseling van warmte plaatsvindt tussen de gebruiksruimte en de verwarmde vloer (dan wel het verwarmde plafond). Betonkernactivering reageert per definitie traag; daarom wordt het systeem soms gecombineerd met een aanvullende installatie om sneller te kunnen reageren op wisselende temperaturen. Biodiversiteit Biodiversiteit is de verscheidenheid aan plant- en diersoorten in de wereld. De biodiversiteit in een gebied hangt nauw samen met het klimaat; in de tropen zijn andere plant- en diersoorten aanwezig dan op de Neder- 7

8 B landse weilanden. Biodiversiteit is nuttig en nood zakelijk en zijn natuurlijke hulpbronnen die bestaans zekerheid verschaffen. Biodiversiteit draagt bij aan de kwaliteit van leven en het welzijn van mensen, daarom is het belangrijk dat de biodiversiteit behouden blijft. Bouw- en Sloopafval (BSA) Bouw- en verpakkingsmaterialen die overblijven bij het bouwen of vrijkomen bij het slopen. Sinds het stortverbod van Bouw- en Sloopafval in Nederland zijn deze materialen in feite geen afval meer, maar grondstof voor materiaalrecycling. BREEAM BREEAM (BRE Environmental Assessment Method) is een beoordelingsmethode om de milieubelasting van gebouwen te bepalen. Op basis van een standaard voor een duurzaam gebouw geeft het aan welk prestatieniveau een gebouw heeft. Het is ontwikkeld door het Centre for Sustainable Construction van het Britse BRE (Building Research Establishment) en wordt gebruikt om gebouwen te analyseren en te verbeteren, zowel voor het ontwerpen van nieuwe gebouwen als het beoordelen van bestaande gebouwen. BREEAM maakt gebruik van een kwalitatieve weging; als totaalscore krijgt een gebouw een waardering als pass, good, very good of excellent. BRL Beoordelingsrichtlijn. 8

9 Broeikaseffect De term broeikaseffect betekent in het huidige spraakgebruik vaak: het versterkte broeikaseffect door een verhoogde concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer (dampkring). Daardoor stijgt de gemiddelde temperatuur op aarde en treedt klimaatverandering op. Het klimaatpanel van de Verenigde Naties, het Intergovernmental Panel on Climate Change, concludeert dat het verbranden van fossiele brandstoffen door menselijke activiteiten de belangrijkste oorzaak is van de toegenomen concentraties broeikasgassen. Het broeikaseffect zelf is het natuurlijk verschijnsel dat bepaalde gassen in de atmosfeer de uitstraling van warmte door de aarde afremmen. Zonlicht wordt door het aardoppervlak geabsorbeerd en omgezet in warmte. Deze warmte wordt voor een deel naar het heelal terug gestraald. De zogeheten broeikasgassen remmen die uitstraling af als een glazen broeikas, vandaar de benaming broeikaseffect. Het normale broeikaseffect zorgt ervoor dat de gemiddelde temperatuur op aarde op circa 15 C ligt. Zonder broeikaseffect zou de gemiddelde temperatuur rond de -18 C liggen. Broeikasgassen zijn daarom essentieel voor het leven op aarde, maar te hoge concentraties kunnen ernstige klimaatveranderingen veroorzaken die bedreigend zijn voor datzelfde leven op aarde. B Broeikasgassen In het Kyotoprotocol zijn een aantal gassen aangewezen die een belangrijke bijdrage leveren aan het broeikaseffect: het (overmatig) vasthouden van zonnewarmte rond de 9

10 B C aarde. Deze zogeheten broeikasgassen zorgen ervoor dat er mogelijkerwijs een klimaatverandering optreedt. De belangrijkste broeikasgassen zijn kooldioxide (CO2), methaan (CH4), stikstofoxide/lachgas (N2O) en de fluorverbindingen HFK, PFK en SF6. Brundtland-rapport De officiële titel van dit rapport is Our Common Future (1987). Het is het verslag van de Wereld Commissie voor Milieu en Ontwikkeling, ingesteld door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in Het verslag wordt veelal Brundtland- rapport genoemd naar de voorzitter van de commissie en toenmalig premier van Noorwegen, mevrouw dr. Gro Harlem Brundtland. Door dit Brundtlandrapport werd het begrip duurzame ontwikkeling een algemeen aanvaard principe. CCS Carbon Capture and Storage (CCS): afvang en opslag van CO2 (als bijdrage aan de klimaatdoelstellingen van de overheid). Circulaire Economie en/of Kringloopeconomie Het begrip Circulaire Economie (ook wel Kringloop economie) is de basis van het Cradle to Cradle principe. In een Circulaire Economie worden alle gebruikte materialen in een product nuttig ingezet in hetzelfde of een ander product zonder kwaliteitsverlies. Wanneer alle restproduc ten hergebruikt kunnen worden en de producten milieu neutraal zijn is deze kringloop compleet. 10

11 CO2-compensatie Het compenseren van de uitstoot van broeikasgassen die samenhangt met een organisatie, productie of consumptie. Voor het milieu maakt het niet uit waar de CO2 wordt uitgestoten, of waar de CO2 uit de atmosfeer gehaald wordt. Soms lukt het (nog) niet om de CO2-emissies van een bepaald bedrijf zelf terug te dringen. Het is dan moge - lijk om een gelijke hoeveelheid CO2 elders te voorkomen of om die hoeveelheid vast te leggen in de natuur. C CO2-emissievrij (gebouw) Een gebouw dat nul (geen) CO2 uitstoot. Dit is in de praktijk nauwelijks haalbaar. Zie ook: CO2-neutraal. CO2-footprint Een CO2-footprint omvat de CO2-emissie veroorzaakt door een organisatie, project, product of persoon. CO2-neutraal (gebouw) Een CO2-neutraal gebouw compenseert alle emissies aan CO2, via voorzieningen in het gebouw of externe voorzieningen. CO2-Prestatieladder Instrument (oorspronkelijk door ProRail) ontwikkeld voor voorschrijvende instanties om leveranciers te stimuleren om duurzame producten te leveren en een duurzame bedrijfsvoering te voeren. Het instrument is ontwikkeld 11

12 C om de bedrijven die deelnemen aan aanbestedingen uit te dagen en te stimuleren hun eigen CO2-productie te kennen en te verminderen. Concreet geldt: hoe meer een bedrijf zich inspant om CO2 te reduceren, hoe hoger het niveau op de prestatieladder, hoe meer kans op gunningsvoordeel. CO2-reductie CO2-reductie is het streven om de uitstoot van het broeikasgas kooldioxide (CO2) te verminderen. CO2-reductie in de bouw.nl Door de komst van de CO2-Prestatieladder zijn bouwbedrijven die op het hoogste niveau (niveau vijf) van de CO2-Prestatieladder opereren, verplicht om de CO2- footprint van de belangrijkste leveranciers jaarlijks te verzamelen (eis 5A1 en 5A2 van de CO2-Prestatieladder). Om de leveranciers en de bouwbedrijven te ontlasten van deze administratieve taak is door Bouwend Nederland en enkele grote aannemers de online database co2reductieindebouw.nl bedacht. Concept House De TU Delft heeft het Concept House ontwikkeld. Een concept waarin de technische universiteit samen met andere kennisinstellingen, opdrachtgevers, de bouwwereld en haar toeleverende bedrijven nieuwe duurzame concepten wil ontwikkelen en innovaties in de gebouwde 12

13 omgeving wil voorgaan. Concept House wil vernieuwing in de bouw stimuleren en ontwikkelt bouwinnovaties voor een breed publiek. In het eerste Concept House prototype project ligt de focus op het kunnen realiseren van duurzame appartementgebouwen in de breedste zin: op het gebied van energiegebruik zijn de woningen geheel zelfvoorzienend; in de materialisatie van de bouwdelen wordt zorgvuldig rekening gehouden met milieuaspecten. C Concreet 1.0 Het MVO Netwerk Beton heeft zich gecommiteerd aan Concreet 1.0 tien afspraken voor verduurzaming van de betonketen die op korte termijn haalbaar zijn, op basis van de bestaande technologieën. CPO Collectief (particulier) opdrachtgeverschap (CPO) is een ontwikkelvorm die valt binnen het particulier opdrachtgever schap. Bij deze ontwikkelvorm houdt een groep particulieren (collectief) volledige zeggenschap over de uiteindelijk te realiseren woningen. Cradle to cradle (C2C) Cradle to Cradle (van wieg tot wieg) is een ontwerpconcept van architect William McDonough en chemicus Michael Braungart op basis van eco-effectiviteit. Het principe voor hun ontwerpen ontlenen McDonough en Braungart aan de werking van ecosystemen, waarin het ene 13

14 D organisme een functie heeft voor andere organismen. Hierbij staan kenmerken als samenwerking (symbiose), het dienen als voedsel en onderlinge verrijking centraal. C2C betekent dat producten zo moeten zijn ontworpen dat zij na gebruik op een hoogwaardige manier kunnen worden hergebruikt in een nieuw product, of een voedende functie moeten hebben (afval is voedsel). McDonough en Braungart onderscheiden twee soorten bouwstoffen: biologische en technische. Om bouwstoffen na het afdanken van een product te kunnen inzetten als voeding voor nieuwe producten of terug te brengen in de (ecologische) kringloop moet een product bestaan uit zo min mogelijk componenten. De componenten moeten een bouwstof van één soort zijn gemaakt (bijvoorbeeld alleen uit een biologische grondstof zoals hout inclusief de ver - bindingen of uit een technische bouwstof zoals polymeer). Voor de gebouwde omgeving betekent C2C dat wijken of gebouwen een meerwaarde hebben voor de omgeving of een (eco)systeem, doordat ze meer produceren dan ze gebruiken. Bijvoorbeeld: het afgevoerde water is schoner dan het toegevoerde water, er wordt meer energie geleverd uit gebouwen dan er wordt gebruikt, bouwdelen kunnen na gebruik weer terugkeren in de (biologische of technologische) kringloop. DBFM(O) Design, Build, Finance, Maintain & Operate (DBFMO) is de meest vergaande vorm van een geïntegreerd contract: het laten leveren van gebieden en/of gebouwen en diensten 14

15 tegen een prestatiegerelateerde beloning. Bij een DBFMO brengt de opdrachtgever ook het onderhoud, financiering en de facilitaire diensten (de Operate ) voor een bepaalde periode bij één marktpartij onder, die veelal de structuur heeft van een consortium van deelnemende partijen. Soms worden de facilitaire zaken niet mee gecontracteerd (DBFM). De marktpartij wordt gestimuleerd om goed te presteren doordat deze pas na ingebruikname een vergoeding ontvangt (op basis van prestatie). D DCBA-methode De DCBA- of viervarianten-methode deelt milieumaatregelen in vier verschillende niveaus in, oplopend in milieu vriendelijkheid. Niveau D: er is er geen aandacht is voor milieu. Niveau C: er is aandacht voor milieu. Niveau B: milieuschade beperken. Niveau A: maximale duurzaamheid. De letters DCBA staan voor: De gebruikelijke bouw praktijk, Correctie milieuschade, Beperken milieuschade en Autonome situatie met minimale milieuschade. Met de DCBA-methode zijn diverse instrumenten ontwikkeld, zowel voor de woning-, utiliteits- als steden bouw. Er zijn anno 2009 DCBA-schema s voorhanden om bij de start van een project de ambities voor duurzaamheid te bespreken en vast te stellen. Voor de vervolgfasen zijn digitale DCBA-checklisten voor woning- en utiliteitsbouw beschikbaar. Deze zijn op besteksniveau uitgewerkt en prestatiegericht. Combinatie van het werken met DCBAschema s en andere instrumenten zoals GPR of GreenCalc+ is goed mogelijk. 15

16 D Dove gevel Een geluidwerende gevel, meestal zonder te openen delen. Soms zijn te openen ramen toegestaan, als ze in gesloten toestand voldoende geluidwerend zijn. Een dove gevel wordt toegepast wanneer de geluidbelasting op die gevel hoger is dan de toegestane ontheffingswaarde. Het bevoegd gezag kan bouwen op die locatie toestaan onder de voorwaarde dat er bijzondere geluidwerende voorzieningen als een dove gevel worden getroffen en aan de andere zijde van het gebouw een aanvaardbaar geluidniveau heerst. De consequentie van een dove gevel is dat de ruimte aan de buitenzijde van zo n gevel niet als buitenruimte (tuin, terras, balkon) kan worden aangemerkt. Ook ventilatieopeningen zijn niet toegestaan; ventilatie zal op een andere wijze moeten worden gerealiseerd, bijvoorbeeld door gebalanceerde ventilatie. DPL DPL staat voor Duurzaamheidsprofiel op Locatie. Met dit model kunnen gemeenten het duurzaamheidsprofiel van een wijk berekenen en vergelijken met een andere wijken. De sterke en zwakke punten van een wijk worden zo zichtbaar. DuboCalc DuboCalc is een duurzaam-bouweninstrument voor bouwwerken in de Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW), ontwikkeld bij Rijkswaterstaat. Het is een softwaretool voor ontwerpers, adviseurs en beslissers om milieu- 16

17 profielen van ontwerpvarianten te kunnen vergelijken. De methode is gebaseerd op de (gestandaardiseerde) LCAmethode. Dubokeur DUBOkeur is een onafhankelijk Nederlands milieukeurmerk van bouw biologisch instituut NIBE dat laat zien hoe milieu vriende lijk een product is in vergelijking tot andere producten die in dezelfde toepassing gebruikt kunnen worden. De resultaten worden uitgedrukt in schaduwkosten. Voor de toetsing wordt een milieukundige levenscyclusanalyse gemaakt. Alleen de meest milieu vriendelijke producten komen in aanmerking voor een DUBOkeur. D Dutch Green Building Council (DGBC) De Dutch Green Building Council is een onafhankelijke organisatie (stichting zonder winstoogmerk), die een duurzaamheidslabel aan het ontwikkelen is voor Nederlandse gebouwen en gebieden. De stichting verstrekt certifi caten aan opdrachtgevers die de mate van duurzaamheid van hun gebouw of gebied hebben laten beoordelen volgens vooraf gestelde criteria. De council toetst dit op basis van BREEAM. De oprichting van de stichting komt voort uit een toenemende vraag naar toetsing van duurzame ontwikkeling. Niet alleen binnen Nederland, maar juist ook internationaal. 17

18 D Duurzaam bedrijventerrein Een duurzaam bedrijventerrein is een terrein waar bedrijven en overheden systematisch samenwerken aan een optimaal (bedrijfs)economisch resultaat, minimale milieubelasting en efficiënt ruimtegebruik. Twee invalshoeken zijn daarin belangrijk: duurzame bedrijfsprocessen en duurzame inrichting van een bedrijventerrein. Deze meerwaarde van een duurzaam bedrijventerrein maakt het mogelijk economische groei te combineren met een beperking van de druk op het milieu. Duurzaam bouwen Duurzaam bouwen staat voor het ontwikkelen en beheren van de gebouwde omgeving met respect voor mens en milieu en is daarmee een onderdeel van de kwaliteit van deze gebouwde omgeving. Let wel: er bestaan diverse definities van duurzaam bouwen, die alleen in detail van elkaar afwijken. Duurzaam bouwen heeft een grotere reikwijdte dan bij voorbeeld energieneutraal of klimaatneutraal bouwen. Energiezuinig bouwen is een belangrijk onderdeel van duurzaam bouwen, maar het gaat ook om een gezond binnenmilieu, materiaalkeuze, het voorkomen van uitputting van grondstoffen, alsook om verantwoord watergebruik. En dat niet alleen voor gebouwen, maar ook voor wijken en steden. Er wordt niet alleen gekeken naar de milieu-effecten, maar ook naar gezondheid en welbevinden van mensen in het interieur en exterieur van de gebouwde omgeving. 18

19 Duurzaam-bouwenconvenant Een convenant is een afspraak tussen partijen om zich in te zetten voor een bepaald doel. In het kader van duurzaam bouwen zijn veel convenanten opgesteld tussen gemeenten en marktpartijen om op basis van vrijwilligheid en gedeelde verantwoordelijkheid afspraken te maken over duurzaam bouwen. D Duurzaam Gebouwd Duurzaam Gebouwd is een kennisplatform over duurzaam bouwen. Het kennisplatform informeert en inspireert de professional door onafhankelijk nieuws, experts, projectbeschrijvingen, innovatieve producten en inspirerende evenementen. De missie van Duurzaam Gebouwd is door kennis en netwerk te delen de verduurzaming van de gebouwde omgeving een grote stap vooruit te helpen. Duurzaamheidbarometer De duurzaamheidbarometer voor woningcorporaties, kortweg de duurzaamheidsbarometer (DZB), is een initiatief van woningcorporaties Haag Wonen, SWZ, Tiwos, Woonbron, Het Oosten en de Stichting Natuur en Milieu. De initiatiefnemers richtten in 2008 de Stichting Duurzaamheidbarometer op. De DZB is gericht op het inbrengen van duurzaamheid op een objectieve en resultaatgerichte manier in de beleidsvoering van de woningcorporatie. De DZB richt zich op voorraadniveau en brengt het effect van beleid over een tijdsperiode in 19

20 beeld. De DZB is minder geschikt als hulpmiddel bij het duurzaam (ver)bouwen van gebouwen en complexen; daarvoor zijn duborekeninstrumenten beter geschikt. D Duurzaam ondernemen Het leveren van concurrerend geprijsde goederen en diensten, die in de behoeften van de mens voorzien en die kwaliteit aan het leven geven, waarbij geleidelijk de milieubelasting en het grondstof- en energieverbruik door de levenscyclus en in de keten gereduceerd worden tot een niveau dat ten minste in balans is met de draagkracht van de aarde. Duurzaam slopen Zodanig slopen dat onderdelen die geschikt zijn voor hergebruik als producten worden gedemonteerd (ook strippen of voorsloop genoemd) en dat overige onderdelen zoveel mogelijk in fracties worden gescheiden, zodat ze beschikbaar komen voor materiaalrecycling. Duurzame energie (DE) Duurzame energie is opgewekt uit bronnen die niet op kunnen raken. Met name fossiele bronnen zoals olie, steenkool, en gas zijn uitputbaar (raken op). Onuitputbare energiebronnen zijn: zonne-energie, windenergie, waterkracht, aardwarmte, getijdenstromen, biomassa en golfenergie. In sommige literatuur wordt voor duurzame energie een beperktere definitie gehanteerd, namelijk energie uit bronnen die niet op kunnen raken én niet vervuilen. 20

21 Duurzame ontwikkeling Een duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voor - ziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder daarmee voor toekomstige generaties de mogelijkheid in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien (bron: Brundtland, VN-conferentie Rapport Our common future ). D E Duurzame stedenbouw Duurzame stedenbouw is een vorm van stedenbouw die in alle stadia van het planproces kansen en mogelijkheden benut om een hoge ruimtelijke kwaliteit in combinatie met een lage milieubelasting tot stand te brengen. En die beide in de tijd weet te handhaven, zodat ook toekomstige generaties daar in delen. Ecologisch bouwen De term ecologisch heeft vaak de betekenis: met respect voor het natuurlijk evenwicht. Bij ecologisch bouwen wordt met name gekeken naar de ecologie van het bouwen en het materiaalgebruik. Daarbij spelen factoren een rol als de voorraad van de grondstof, de (mogelijke) gevolgen van de winning voor het milieu en mogelijkheden voor het terugbrengen in de natuurlijke kringloop van dat materiaal. Deze benadering mondt uit in het zoveel mogelijk toepassen van technieken die voorzien in zelfvoorzienend wonen, leven en werken. Belangrijke aspecten zijn het gebruik van natuurlijke of vernieuwbare grondstoffen, duurzame energie, gesloten watersystemen en dergelijke. 21

22 E Emissiehandel Het verkopen of kopen van rechten voor de uitstoot van broeikasgassen. Landen of bedrijven die moeten voldoen aan hun doelstellingen ter vermindering van de uitstoot van broeikasgassen (zoals vastgelegd in het verdrag van Kyoto), mogen een deel van hun reductieverplichting behalen door maatregelen in het buitenland. Het inkopen van emissie(uitstoot)rechten uit andere landen is een van de manieren om dat te doen. Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI) Rijkswaterstaat gunt opdrachten zoveel mogelijk op basis van de Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI). Dat betekent dat inschrijvingen geselecteerd worden op basis van een combinatie van prijs en kwaliteit. Onder kwaliteit wordt onder meer verstaan publieksgericht heid, duurzaamheid en projectbeheersing. Rijkswaterstaat wil op deze wijze ook bijdragen aan het stimuleren van innovatie in de sector. Energieakkoord Hoofdlijnen door (update 12 juli) Klimaatneutrale energievoorziening in 2050, Impuls bouwsector: Staat los van Renovatiedeal, 16% duurzame energie in 2023, SDE+-regeling blijft als subsidiemaatregel, Kolencentrales sluiten, Plafond voor biomassa, Koppositie Clean Tech Ranking, 22

23 Zware inzet op windenergie, Belastingkorting lokale opwekking duurzame energie. Energielabel (gebouw) Energielabel: de korte benaming voor het energieprestatie certificaat voor woningen en gebouwen. Het energielabel geeft aan in welke klasse van energieverbruik een bouwwerk valt. E Energieneutraal Een situatie waarbij over een jaar gemeten het energiegebruik van een gebouwd object (woning/gebouw/wijk/ kunstwerk e.d.) tenminste nul is: er wordt niet méér energie uit het gas- en elektriciteitsnet betrokken dan er vanuit duurzame bronnen aan wordt toegeleverd. Energieprestatie Voor energieverbruik in de gebruiksfase wordt het energieprestatie gerelateerde energieverbruik aangehouden. De Energieprestatie-coëfficiënt (EPC) is een maat voor de energetische eigenschappen van een gebouw inclusief gebouwinstallatie. Het geeft de verhouding weer tussen het karakteristieke energieverbruik en het genormeerde energiegebruik van de woning. De EPC ald aan de hand van de genormeerde methode, de energieprestatienorm (EPN). De norm is beschreven in NEN 5128 (woningen) en NEN 2916 (utiliteitsgebouwen).voor energieverbruik in de gebruiksfase wordt het energie- 23

24 E prestatie gerelateerde energieverbruik aangehouden. De Energieprestatie-coëfficiënt (EPC) is een maat voor de energetische eigenschappen van een gebouw inclusief gebouwinstallatie. Het geeft de verhouding weer tussen het karakteristieke energieverbruik en het genormeerde energiegebruik van de woning. De EPC wordt bepaald aan de hand van de genormeerde methode, de energieprestatie norm (EPN). De norm is beschreven in NEN 5128 (woningen) en NEN 2916 (utiliteitsgebouwen). Voor energieverbruik in de gebruiksfase wordt het energieprestatie gerelateerde energieverbruik aangehouden. De Energieprestatie-coëfficiënt (EPC) is een maat voor de energetische eigenschappen van een gebouw inclusief gebouwinstallatie. Het geeft de verhouding weer tussen het karakteristieke energieverbruik en het genormeerde energiegebruik van de woning. De EPC wordt bepaald aan de hand van de genormeerde methode, de energieprestatie norm (EPN). De norm is beschreven in NEN 5128 (woningen) en NEN 2916 (utiliteitsgebouwen). Energieprestatienorm gebouwen (EPG) De EPG is een genormeerde methode om de energieprestatie van gebouwen, zowel bestaand als nieuwbouw en zowel woningbouw als utiliteitsbouw, te berekenen. Het wordt de opvolger van de huidige EPN en zal aansluiten op de Europese norm EPBD. Overige verschillen tussen de EPG en de EPN zijn in vogelvlucht: de EPG benadert het warmteverlies door ventilatie op een geheel andere manier, 24