BESTRIJDING KOOLGALMUG IN BROCCOLI 2008 en 2009

Transcriptie

1 BESTRIJDING KOOLGALMUG IN BROCCOLI 2008 en 2009 Met financiering via Productschap Tuinbouw Mei 2010 G0811 G PT nummer: Ing. J. de Lange Proeftuin Zwaagdijk Tolweg ND Zwaagdijk-Oost Telefoon (0228) Fax (0228)

2 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING INLEIDING OPZET Algemeen Waarnemingen Statistiek RESULTATEN Het weer in Effectiviteit Wervershoof Effectiviteit Hoogkarspel Kiemtelling RESULTATEN Het weer in Resultaten Wervershoof Resultaten Andijk CONCLUSIES Conclusies Conclusies BIJLAGE I: Proefopzet BIJLAGE II: Resultaten 2008 per herhaling BIJLAGE III: Resultaten 2009 per herhaling BIJLAGE IV: Foto s BIJLAGE V: Foto s BIJLAGE VI: Weersgegevens gedurende bespuitingen BIJLAGE VII: Weersgegevens gedurende bespuitingen BIJLAGE VIII: Weersgegevens BIJLAGE IX: Weersgegevens BIJLAGE X: GEP certificaat Proeftuin Zwaagdijk Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009

3 SAMENVATTING In opdracht van de landelijke gewascommissie broccoli zijn via het Productschap Tuinbouw door Proeftuin Zwaagdijk in 2008 en in 2009 de mogelijkheden onderzocht van gewasbespuitingen tegen de koolgalmug (Contarinia nasturtii Kieff). In dit verslag staan de methode en resultaten van het onderzoek beschreven van de proeven die bij Proeftuin Zwaagdijk geregistreerd staan als G0811, G0812, en Het projectnummer waaronder het onderzoek bij Productschap Tuinbouw staat geregistreerd is In alle proeven lagen 16 objecten in 4 herhalingen. De objecten 1 t/m 5 waren in alle proeven gelijk. De behandelingen 6 t/m 16 waren in 2009 anders dan in Resultaten 2008 In de proef in Wervershoof van 2008 was er een zware koolvliegaantasting waardoor verschillen tussen de behandelingen duidelijk naar voren kwamen. De standaard Gaucho en Admire hadden 53% en 65% oogstbare schermen. De behandeling Gaucho + vier keer Karate Zeon leverde een percentage oogstbare schermen van 80% op. Alleen spuiten met Karate Zeon was goed voor 69% oogstbare schermen. De blikvanger in de proef was echter een nieuw experimenteel middel met 98% oogstbare schermen (behandeling 12). Dit -gezien de zware infectiedruk- goede resultaat was al behaald met drie bespuitingen van dit systemische middel (de vierde bespuiting moest op 3 juli nog plaatsvinden). De meeste andere gewasbespuitingen kwamen uit op 50 tot 60% oogstbare broccoli. Van de behandelingen 15 en 16 kon geen betrouwbaar effect ten opzichte van onbehandeld worden vastgesteld. Logischerwijs bleek ook bij de oogst dat de behandelingen met het hoogste percentage goede schermen de meeste kilo s hadden. Een tweede proef die gelijktijdig was aangelegd in Hoogkarspel had nauwelijks aantasting. Resultaten 2009 In 2009 werd het onderzoek vervolgt met daarin het experimentele middel wat in 2008 tot 98% oogstbare schermen leidde. De eerste bespuiting met het nieuwe middel was 1 week na planten, de tweede varieerde: 2, 3, 4 of 5 weken na planten. In de proef in Andijk zat in onbehandeld op 15 juli 79% aantasting. Het experimentele middel van 2008, weken na planten haalde het beste resultaat. Op 29 juni was de aantasting 1% en op 15 juli 12%. De combinatie van Gaucho met Karate Zeon werd net als in 2008 tweede met 1% op 29 juni en 28% op 15 juli. In de proef in Wervershoof was de koolgalmugdruk minder met 20% aantasting in onbehandeld op 8 juli. Daar wist het experimentele middel van 2008, weken na planten de aantasting te beperken tot 6%. Gaucho + Karate Zeon was de beste met 3% aantasting. Het experimentele middel van 2008 gespoten op en weken na planten haalde 4%, en was daarmee vergelijkbaar goed als Gaucho + 4 keer Karate Zeon. Behandeling 14 was vergelijkbaar effectief tegen koolgalmug als de standaardbehandeling Admire. Van behandelingen 10, 11, 12, 13, 15 en 16 kon geen betrouwbaar effect ten opzichte van onbehandeld worden vastgesteld. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009 3

4 1. INLEIDING In opdracht van de landelijke gewascommissie broccoli zijn via het Productschap Tuinbouw door Proeftuin Zwaagdijk in 2008 en in 2009 de mogelijkheden onderzocht van gewasbespuitingen tegen de koolgalmug (Contarinia nasturtii Kieff). De afgelopen jaren is toelating verkregen van imidacloprid als zaadcoating, Sanokote Smart pil en Phyto-drip (Gaucho). In 2009 is er een dringend vereiste toelating afgegeven voor Admire als trayplaatbehandeling en Phyto-drip. Hiermee worden plagen als aardvlo en luis gedurende een lange periode met heel weinig middel bestreden. Ook in de bestrijding van koolgalmug bieden deze toepassingen een goede basis. De bescherming van Gaucho/Admire hangt af van wanneer in de teelt en hoe zwaar de koolgalmug druk is. In de praktijk is echter de ervaring dat er nog steeds onaanvaardbaar veel uitval is door koolgalmug. Met twintig tot dertig procent uitval door koolgalmug kan niet meer rendabel worden geteeld. Daarom zijn diverse telers er toe over gegaan om aanvullende bespuitingen uit te voeren. De werkingsduur van de huidige middelen is echter beperkt tot rond het moment van spuiten als vliegen of larven met het middel in contact komen. Hierdoor zijn niet alle bespuitingen effectief. Door de komst van nieuwe systemische middelen zou de werkingsduur aanzienlijk kunnen worden verbeterd. In 2008 zijn twee proeven uitgevoerd gericht tegen de koolgalmug in broccoli en in 2009 wederom twee proeven. In dit verslag staan de methode en resultaten van het onderzoek beschreven van de proeven die bij Proeftuin Zwaagdijk geregistreerd staan als G0811, G0812, en Het projectnummer waaronder het onderzoek bij Productschap Tuinbouw staat geregistreerd is De koolgalmug De koolgalmug is 1,5 tot 2 mm lang en leeft 4-5 dagen bij een gemiddelde temperatuur van 21 C. De muggen overwinteren in de grond als larve in een ingesponnen coconnetje. Eind mei, begin juni komt de mug uit de grond. De levensduur is lang genoeg om op de stelen van de hartbladeren groepjes van 15 tot 25 doorzichtige eitjes te deponeren. Vooral bij een hoge luchtvochtigheid en dito temperatuur komen de meeste van de ca. 100 eitjes die een vrouwtje legt na 1 tot 6 dagen uit. Deze pootloze larven zuigen aan de jonge hartbladeren. Het speeksel van de larven lost plantencellen op waardoor plantenweefsel of het groeipunt wordt misvormd. Als gevolg hiervan kunnen bladsteeltjes spiraalvormig zijn gedraaid (draaihartigheid) of gaat het hart verloren (harteloosheid). Hierdoor kunnen zijscheuten uitlopen. Ook zijn rottingsverschijnselen te zien door secundaire infecties en activiteit van de larven in het hart of andere delen van de plant. Warme perioden met korte perioden van neerslag zijn ideaal voor de ontwikkeling van de koolgalmug. De vlieg is vooral actief is bij temperaturen boven de 15 C. In Nederland zijn er drie tot vier vluchten van de koolgalmug. In bloemkool en broccoli kan een aantasting ook leiden tot een misvormde bloemkolen of schermen. Doordat naast bodemtemperatuur de vochtigheid van de bodem invloed heeft op het uitkomen van de vliegen uit de grond is het moeilijk om voor grotere gebieden de vluchten te voorspellen. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009 4

5 2. OPZET 2.1. Algemeen In 2008 zijn twee proeven (G 0811 en G 0812) uitgevoerd gericht tegen de koolgalmug in broccoli en in 2009 wederom twee proeven (09436 en 09437). Voor de proeven is gebruik gemaakt van het ras Montop omdat er vanuit de praktijk geluiden waren dat dit ras extra gevoelig was voor aantasting door koolgalmug. De Gaucho behandeling werd uitgevoerd als Sanokote Smart behandeling. De proeven G0811 en G0812 werden gezaaid op 22 april 2008 en de proeven en op 8 april 2009, en opgekweekt bij de plantenkweker Fa. W. Gitzels in Wervershoof. G0811 en G0812 werden op 21 mei en 22 mei 2008 uitgeplant op praktijkpercelen in Wervershoof van dhr. R. Verdonk en in Hoogkarspel van dhr. G.J. de Wit en werden op 12 en 15 mei 2009 uitgeplant op praktijkpercelen in Wervershoof van dhr. R. Verdonk en in Andijk van dhr. C. Appelman. In alle proeven lagen 16 objecten in 4 herhalingen. De objecten 1 t/m 5 waren in alle proeven gelijk. De behandelingen 6 t/m 16 waren in 2009 anders dan in De behandelingen staan vermeld in tabel 1. De opzet van de proef en de plattegrond van het proefveld staan in bijlage I. Tabel 1: Behandelingen bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr. behandeling toepassing dosering spuitdata (weken na planten) 1 onbehandeld Gaucho Tuinbouw smart pil 2,15 g/1000 pl. - 3 Admire tray plaat 5 g/1000 pl. - 4 Gaucho + smart pil 2,15 g/1000 pl. - Karate Zeon + Agral Gold spuiten 0,05 l/ha + 0,125 l/ha 0 + 2, 4,6 5 Karate Zeon + Agral Gold spuiten 0,05 l /ha + 0,125 l/ha 0 + 2, 4, Bij coaten op een Sanokote Smart pil wordt het middel aangebracht op een dood zaadje van hetzelfde soort als het gewas als waarin de pil wordt toegepast. Dus kool bij kool en sla bij sla. Bij het zaaien wordt deze Smart pil bij het gewone zaadje gelegd. Bij de toediening via Phytodrip wordt na het zaaien heel nauwkeurig de benodigde hoeveelheid middel bij het zaadje gedruppeld (0,25 ml/plug). De toediening van de Admire trayplaat behandeling vond op de volgende door Bayer voorgeschreven wijze plaats: de planten werden voor de behandeling vochtig gemaakt met Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009 5

6 schoon water 0,2 liter per m². Vervolgens werd het middel toegediend in 1 liter per m². Na de behandeling werd het gewas afgespoten met 1,5 liter water per m². Bij de trayplaatbehandeling werden het water en het middel met een handspuitboom van 1,5 m gespoten. Deze heeft 2 doppen UB 85-02(TeeJet) op dopafstand van 67.5 cm en 1 dop XR VK (TeeJet) in het midden. De gewasbespuitingen werden met de tractorspuit uitgevoerd. De spuitboom van de tractorspuit is 6 meter breed en heeft 12 doppen (TeeJet; XR VK). De gewasbespuitingen zijn uitgevoerd met 400 l/ha. De spuitdruk was 3 bar Waarnemingen Tijdens de teelt werden de volgende waarnemingen gedaan: - fytotoxiciteit werd na toediening van de middelen bepaald door gewaswaarnemingen na de behandelingen; - bij het optreden van aantasting door de koolgalmug werden ieder twee weken 40 planten per veld op aantasting beoordeeld; - het aantal uitvallers en de oorzaak hiervan werd om 2 weken vastgesteld; - de aantasting door aardvlo werd bij aantasting per veld beoordeeld: 9 = vrij van aantasting; 1 = zeer zwaar aangetast; - bij de oogst werd de mate van aantasting van het gewas of de schermen door koolgalmug beoordeeld en de klasse 1 schermen werden gesorteerd en gewogen. Hieruit werd een index van de zwaarte van de aantasting door koolgalmug en de productie in kg bepaald. De index werd berekend waarin 0 geen schade en 100 alle planten zwaar aangetast of uitgevallen door koolgalmug. De formule voor de index was: (aantal licht aangetaste planten + (2x matig aangetaste) + (3* zwaar aangetaste planten cq uitval))/ (3*40) * bij iedere waarneming werd grootte van het gewas genoteerd als BBCH-code. In tabel 2 staan in het kort de belangrijkste gegevens van de proeven. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009 6

7 Tabel 2: proefgegevens, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. proefnummer G0811 G0812 proeflocatie dhr. R. Verdonk Liederik, Wervershoof dhr. G.J. de Wit Slimweg, Hoogkarspel ras Montop Montop zaaidatum 22 april april 2008 plantdatum 21 mei mei 2008 plantafstand 53 cm * 50 cm 65 cm * 43 cm veldgrootte 3 m * 8 m = 24 m 2 4,55 m * 5,16 m = 23,48 m 2 aantal herhalingen 4 4 proefveldgrootte m m 2 voorvrucht broccoli broccoli % afslibbaar % organisch stof 7,6 1,9 ph-kcl 7,2 7,5 bemesting kg/ha 250 kg N 200 kg N als KAS onkruidbestrijding schoffelen 1,5 kg Lentagran WP: 29 mei schoffelen beregening 20 mm: 22 mei en 15 juni mm: 28 mei 2008 spuitdata 24, 29 mei, 5, 11, 21 juni, 4 juli , 29 mei, 5, 11, 21 juni, 4 juli 2008 beoordelingsdata 2 en 9 mei, 5 en 19 juni, 3 en 15 juli en 9 mei, 5 en 20 juni, 3 en 16 juli 2008 oogstdatum 15 juli 2008 niet van toepassing proefnummer proeflocatie dhr. R. Verdonk Liederik, Wervershoof dhr. C. Appelman Laanweg, Andijk ras Montop Montop zaaidatum 8 april april 2009 plantdatum 12 mei mei 2009 plantafstand 50 cm * 50 cm 50 cm * 50 cm veldgrootte 4 m * 5 m = 20 m² 4 m * 5 m = 20 m² aantal herhalingen 4 4 proefveldgrootte m² m² voorvrucht broccoli broccoli % afslibbaar % organisch stof 7,6 4 ph-kcl 7,2 6,9 bemesting kg/ha 200 kg N 25 ton varkensdrijfmest kg N onkruidbestrijding 2,0 l Butisan S: 14 mei schoffelen 80 cc/ha Centium, 1 l/ha Butisan: 17 mei schoffelen. beregening 25 mm: 13 mei mm: 16 mei 2009 spuitdata 19, 28 mei, 5, 12, 23, 26 juni , 28 mei, 5, 12, 23, 26 juni 2009 beoordelingsdata 3, 17 juni, 1, 8 juli , 29 juni, 15 juli 2009 oogstdatum 8 juli juli Statistiek De cijfers in de tabellen zijn geanalyseerd met Genstat (Anova). In de tabellen wordt met een P de betrouwbaarheid aangegeven. Als de P een waarde heeft die kleiner is dan of gelijk is aan 0,05 dan zijn er betrouwbare verschillen tussen de behandelingen. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009 7

8 Met de LSD (kleinst betrouwbare verschil bij een P van 0,05) wordt aangegeven welke verschillen betrouwbaar zijn. Als een verschil tussen twee behandelingen groter is dan de LSD. dan is dat verschil betrouwbaar. Dit wordt ook aangegeven door middel van letters in de tabellen. Als een van de letters van een behandeling overeenkomt met een andere behandeling dan is het verschil tussen deze twee behandelingen niet betrouwbaar. Wanneer de betrouwbaarheid (P) tussen 0,05 en 0,10 in ligt, zijn verschillen tussen de behandelingen niet betrouwbaar, maar kan worden gesproken van een tendens als de verschillen in lijn liggen met datgene wat werd verwacht. 3. RESULTATEN 2008 Wellicht doordat bij het zaaien de alternatieve technieken Sanokote Smart en Phyto-drip in plaats van zaadcoating met onder andere Gaucho waren toegepast, was er sprake van een vlotte en uniforme kieming. De kieming werd tweemaal beoordeeld en de resultaten hiervan staan in paragraaf 3.4. De eerste maand na het planten waren er nauwelijks symptomen van een aantasting door koolgalmug te zien. Bij de beoordeling zes weken na het planten bleek dat onbehandeld in Wervershoof ruim 70% aangetaste planten had. In Hoogkarspel bleef de verwachte zware infectie uit. Nadat deze proef met Lentagran (1.5 l/ha) tegen onkruid was gespoten ontstond een flinke gewasreactie. Hierdoor kon een eventuele gewasreactie door toegepaste middelen niet meer worden waargenomen. Om deze reden werd van het oogsten van deze proef afgezien. De aantasting door aardvlo bleef op beide locaties zeer beperkt Het weer in 2008 Onderstaande weersgegevens zijn afkomstig van het KNMI en zijn landelijke gemiddelden. De weersomstandigheden tijdens spuiten staan in bijlage VI. Een uitgebreid overzicht van de weersgegevens van weerstation Zwaagdijk is te vinden in bijlage VIII. De eerste helft van april 2008 was vaak te koud voor de tijd van het jaar. Echter door de warmte later deze maand kwam de gemiddelde temperatuur uit op 8,9ºC, dus hoger dan het langjarige gemiddelde van 8,3ºC. Met 34 mm neerslag tegen gemiddeld 44 mm was april vrij droog. Mei bracht een warmterecord van 15,7ºC tegen normaal 12,7 C. Deze maand was ook droog met een gemiddelde neerslag van 38 mm tegen een langjarig gemiddelde van 57 mm. Juni was warm en zonnig en gemiddeld over het land vrij droog. De gemiddelde temperatuur kwam uit op 16,5ºC tegen 15,2ºC normaal en de neerslag kwam op 50 mm gemiddeld tegen normaal 71 mm. Met gemiddeld 203 zonuren was juli een normale maand. Wel was het met gemiddeld 18,1 C warmer dan normaal (17,4 C). Ook was het natter: het langjarige neerslaggemiddelde ligt in deze maand op 70 mm. In juli 2008 viel er gemiddeld 111 mm. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009 8

9 3.2. Effectiviteit Wervershoof 2008 Overeenkomstig met de bepalingen in de proefopzet werden alle velden op het proefveld vanaf het planten om de twee weken beoordeeld op aantasting door de koolgalmug. In tabel 3 zijn de resultaten van de beoordelingen (waarop aantasting is waargenomen) en de oogst opgenomen. In bijlage IV zijn diverse foto s van de aantasting en de proeven opgenomen. Broccoli telers bekijken de resultaten van de proef in Wervershoof, 9 juli Tabel 3: effectiviteit Wervershoof 2008, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. spuitdata 19 juni 3 juli 15 juli percentage 5 juni nr. behandeling (w. na pl.) %aant kgm % aant kgm % aant kgm index kgm oogstbaar aardvlo 1 onbehandeld 1,3 72 ef 66 ef 65 ef 33 ab 6,3a 2 Gaucho 1,3 50d 52 de 51 de 53 cd 8,0 de 3 Admire 0,0 41 cd 41 cd 39 cd 65 cde 8,0 de 4 Gaucho + KZ 0, 2, 4,6 0,0 14 ab 15 ab 14 ab 80 ef 8,0 de 5 KZ + AG 0, 2, 4,6 1,3 24 bc 28 bc 26 bc 69 de 7,0 bc 6 0,6 43d 47d 44 cd 58 cd 8,0 de 7 0,6 46d 49 de 46d 56 cd 8,0 de 8 0,0 40 cd 43 cd 43 cd 56 cd 8,0 de 9 1,9 56 de 57 de 56 de 51 bcd 8,3e 10 0,6 54 de 54 de 51 de 48 bc 7,0 bc 11 1,9 48d 48 de 46d 56 cd 7,8 de 12 0,6 3a 0a 0a 98 f 6,8 ab 13 0,6 44d 44 cd 42 cd 49 bc 7,0 bc 14 1,9 52d 53 de 51 de 52 bcd 7,5 cd 15 1,3 46d 48 de 48 de 57 cd 7,5 cd 16 2,5 76f 81f 80f 23 a 6,8 ab P 0,850 < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 < 0,001 LSD (P= 0.05) 2, ,6 w na pl. = weken na planten AG = Agral Gold KZ = Karate Zeon Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009 9

10 19 juni, 4 weken na het planten werden de eerste symptomen van koolgalmug waargenomen. Twee weken later op 3 juli was duidelijk dat er sprake was van een zware aantasting. De standaarden Gaucho en Admire hadden respectievelijk slechts 53% en 65% oogstbare schermen. Wanneer met een Gaucho basis vier keer aanvullend werd gespoten met Karate Zeon steeg het percentage oogstbare schermen naar 80% (behandeling 4). Alleen spuiten met Karate Zeon (4 maal) was goed voor 69% oogstbare schermen (behandeling 5): vergelijkbaar met Gaucho & Admire. Behandelingen 6, 7, 8, 9 waren vergelijkbaar met Gaucho & Admire, maar behandeling 9 was niet significant beter dan onbehandeld. Ook behandeling 10 zat qua effectiviteit tussen onbehandeld en Gaucho & Admire in. De meeste andere gewasbespuitingen (behandelingen 11, 13,14 en 15) kwamen uit op het niveau van Gaucho & Admire met tussen de 49 en 57% oogstbare broccoli. Van drie middelen (behandelingen 13, 14 en met name 16) kon geen betrouwbaar effect ten opzichte van onbehandeld worden vastgesteld. Behandeling 12 resulteerde in 98% oogstbare schermen (behandeling 12). Alleen de combinatie met Gaucho + Karate (behandeling 4) was enigszins vergelijkbaar met behandeling 12. Uit de waarneming op 5 juni van een lichte aantasting door aardvlo bleek dat alle behandelingen behalve 12 en 16 een bestrijdingseffect op aardvlo hadden. De werking van behandelingen 10 en 13 was hierbij minder dan die van Gaucho & Admire. Tabel 4: oogst Wervershoof 2008, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. % percentage schermen per sortering (diameters in cm) gewicht nr. behandeling spuitdata (w. na pl.) te klein op (kg / 40 planten) 1 onbehandeld 1,3 6,3 2,5 8,1 8,1 abc 5,6ab 1,3a 4,9ab 2 Gaucho 5,0 5,0 1,9 6,3 11,9 bcd 14,4bcd 8,8cde 10,2cde 3 Admire 6,9 8,8 5,0 8,8 12,5 bcd 15,0bcd 8,1cde 12,0de 4 Gaucho + KZ 0, 2, 4,6 13,1 5,0 5,0 11,3 15,0 cd 20,0cd 10,6e 13,9ef 5 KZ + AG 0, 2, 4,6 6,3 6,3 6,9 14,4 16,9 d 13,1abcd 5,6abcde 10,7cde 6 6,3 6,9 7,5 12,5 13,1 bcd 10,6abc 1,3a 8,8bcd 7 5,0 5,6 4,4 8,8 16,3 d 10,0abc 6,3abcde 8,9bcd 8 1,3 6,3 5,6 9,4 16,9 d 11,3abc 5,6abcde 9,8cd 9 5,0 5,0 7,5 10,0 11,9 bcd 6,9ab 4,4abcd 7,3abc 10 2,5 4,4 6,3 7,5 11,9 bcd 8,1ab 7,5bcde 8,3bcd 11 4,4 5,0 10,0 9,4 13,1 bcd 10,6abc 3,8abc 9,3cd 12 4,4 3,8 8,8 16,3 32,5 e 21,9d 10,0de 17,5f 13 4,4 6,9 4,4 11,3 10,0 abcd 6,9ab 5,0abcde 7,4abc 14 10,6 8,1 3,1 11,3 6,3 ab 8,8ab 3,8abc 7,8bc 15 9,4 10,0 6,3 8,8 11,3 bcd 9,4ab 1,9ab 7,8bc 16 3,1 3,8 3,8 3,8 3,1 a 3,8a 1,9ab 3,3a P 0,549 0,799 0,195 0,339 < 0,001 0,043 0,013 < 0,001 LSD (P= 0.05) 9,6 6,1 5,4 8,0 7,4 10,1 5,6 4,1 w na pl. = weken na planten AG = Agral Gold KZ = Karate Zeon Uit analyse van de productiecijfers van de oogst kwamen alleen betrouwbare verschillen naar voren in de hoogste sorteringen. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

11 De behandelingen met een goede effectiviteit zoals behandeling 4 met naast de Gaucho vier bespuitingen met Karate en behandeling 12 hadden de hoogste percentages zware schermen. Hieruit volgt logischerwijs dat deze behandelingen de meeste kilo s hadden. Gaucho & Admire hadden evenals behandelingen 4, 5, 8, 11 en 12 een hoger totaal gewicht als onbehandeld. Alleen behandeling 4 had een vergelijkbaar hoog aantal kilo s per 40 planten als behandeling Effectiviteit Hoogkarspel 2008 Evenals in Wervershoof werden de 64 velden op het proefveld in Hoogkarspel na het planten om de twee weken beoordeeld op aantasting door de koolgalmug. Hoewel op dit perceel in voorgaande jaren proeven zijn uitgevoerd waarin een zware aantasting kwam, bleef de aantasting door de koolgalmug dit seizoen beperkt. In tabel 5 zijn de resultaten van de beoordelingen en een visuele oogstwaarneming opgenomen. Tabel 5. Effectiviteit Hoogkarspel 2008, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. spuitdata 5 juni 20 juni 3 juli 16 juli nr. behandeling (w. na pl.) stand aardvlo % kgm % luis % kgm index 1 onbehandeld 8,0 8,3 6,3 5,0 bc 1,3 1,3 ab 2 Gaucho 8,0 9,0 5,0 0,0a 0,6 0,4a 3 Admire 8,3 9,0 2,5 0,6 ab 0,6 0,6a 4 Gaucho + KZ 0, 2, 4,6 8,3 8,5 0,6 0,0a 0,0 0,0a 5 KZ + AG 0, 2, 4,6 8,3 8,8 2,5 0,0a 0,0 0,0a 6 8,0 9,0 2,5 0,0a 0,6 0,2a 7 8,3 9,0 4,4 0,0a 0,6 0,6a 8 8,0 9,0 0,6 0,0a 0,0 0,0a 9 8,0 8,8 3,8 0,6 ab 0,6 0,6a 10 8,0 8,8 1,9 0,6 ab 0,0 0,0a 11 8,0 8,8 0,6 0,0a 0,6 0,6a 12 8,0 8,0 1,3 1,3 ab 0,6 0,2a 13 8,5 8,5 5,0 1,3 ab 0,6 0,2a 14 8,0 7,0 3,8 0,6 ab 3,8 3,3b 15 8,0 8,0 1,9 9,4c 3,8 3,3b 16 8,0 7,0 3,8 6,3c 0,0 0,0a P 0,159 0,122 0,389 0,002 0,107 0,074 LSD (P= 0.05) 0,4 1,5 4,7 4,5 2,7 2,3 w na pl. = weken na planten AG = Agral Gold KZ = Karate Zeon Tussen de behandelingen waren er twee weken na het planten geen verschillen in gewasstand. Een lichte aantasting door aardvlooien gaf na statistische analyse geen betrouwbare verschillen tussen de behandelingen en onbehandeld. In tegenstelling tot in Wervershoof was het percentage planten met een symptomen van koolgalmug op 3 juli heel beperkt en niet betrouwbaar. Een beoordeling op melige koolluis had wel betrouwbare verschillen. Onbehandeld had een hoger percentage planten met luis dan Gaucho, Gaucho + Karate, Karate en behandelingen 6, 7, 8 en 11. Dat Admire bij deze beoordeling niet betrouwbaar van onbehandeld verschilde geeft aan dat de lage infectiedruk bovendien variabel was. Bij de laatste (oogst) waarneming op 16 juli was het percentage planten met visuele aantasting door de koolgalmug heel beperkt. Geen van de behandelingen verschilde significant van onbehandeld, maar er was een tendens dat behandelingen 14 en 15 wat zwaarder waren aangetast dan de overige behandelingen. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

12 3.4. Kiemtelling 2008 Op het veld werden na de gewasbehandelingen geen negatieve invloeden door de bespuitingen waargenomen. Omdat aan de basis (bij het zaaien) verschillende middelen werden toegepast via verschillende methoden werden ook kiembeoordelingen uitgevoerd. De resultaten hiervan staan in de twee onderstaande tabellen. Tabel 6: kiembeoordeling 2008, 10 dagen na zaai, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. % kiemplanten 2 mei 2008 stand nr. behandeling toepassing niet gekiemd klein heel klein goed cijfer 1 untreated 2,6 1,0 0,7 95,7 9,0 b 2 Gaucho smart pil 2,4 0,5 1,0 96,2 9,0 b 6 1,2 0,7 0,7 97,4 8,9 b 7 3,4 1,4 1,4 93,8 8,5 a P 0,621 0,541 0,868 0,338 0,001 LSD (P= 0.05) 3,7 1,5 2,2 4,2 0,2 Tabel 7: kiembeoordeling 2008, 17 dagen na zaai, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. % kiemplanten 9 mei 2008 stand nr. behandeling toepassing niet gekiemd klein heel klein goed cijfer 1 onbehandeld 2,2 1,4 0,0 96,4 8,0 2 Gaucho smart pil 1,9 2,2 0,5 95,4 9,0 6 0,7 1,0 0,5 97,6 9,0 7 2,2 0,7 1,0 96,2 9,0 P 0,763 0,253 0,402 0,649 LSD (P= 0.05) 3,5 1,6 1,2 3,8 0,0 Bij zowel de eerste als bij de tweede kiembeoordeling 10 en 17 dagen na zaai werden geen betrouwbare verschillen waargenomen in percentage niet gekiemde, (heel) kleine of goede planten. Bij de eerste waarneming was de stand bij behandeling 7 iets minder en bij de tweede waarneming bleek onbehandeld er wat minder goed bij te staan. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

13 4. RESULTATEN 2009 Na behandeling van het weer zullen de resultaten van beide proeven behandeld worden. Gedurende de proeven waren er geen symptomen van fytotoxiciteit gevonden. Een uitgebreid overzicht van de resultaten van beide proeven is te vinden in bijlage III. In bijlage V zijn diverse foto s van de proeven te vinden Het weer in 2009 Onderstaande weersgegevens zijn afkomstig van het KNMI en zijn landelijke gemiddelden. De weersomstandigheden tijdens spuiten staan in bijlage VII. Een uitgebreid overzicht van de weersgegevens van weerstation Zwaagdijk is te vinden in bijlage IX. Mei was warm, zonnig en vrij nat. De cijferreeks die hier bij hoort is 13,9 C tegen 12,7 C gemiddeld, 248 uren zon tegen gemiddeld 209 uur en 67 mm neerslag tegen gemiddeld 57 mm. Landelijk waren de verschillen in neerslag zeer groot. In een strook van Zuid-Holland naar Groningen viel op veel plaatsen ruim 100 mm. Juni was aan de warme kant, vrij droog en zonnig. Het begin en eind van juni waren warm, maar in de tussenliggende periode was het vrij koel. Gemiddeld viel 55 mm neerslag tegen 71normaal en scheen de zon 249 uur tegen 192 normaal. De verschillen waren regionaal groot. Juli was warm en zonnig, maar wel nat. De gemiddelde temperatuur kwam uit op 18,1 C tegen 17,4 C normaal. Vooral de eerste week en van 13 t/m 17 juli was het warm, hierna was het wisselvallig. Gemiddeld viel er 100 mm neerslag tegen 70 mm normaal. In het noordwesten was het droger en in het gebied rond Drenthe viel meer dan 150 mm. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

14 4.2. Resultaten Wervershoof 2009 In tabel 3 zijn de resultaten van de koolgalmug aantasting in Wervershoof opgenomen. Tot een week voor de oogst was er nog geen aantasting zichtbaar, maar bij de oogst op 8 juli bleek dat onbehandeld 20% aangetaste planten of schermen had. Tabel 3: resultaten Wervershoof 2009, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/ juli 8 juli nr. behandeling spuit data (w na pl.) % aantasting kgm. kgm. index % aantasting kgm. kgm. index 1 untreated 5,1 abcd 2,5 ab 19,7 de 17,0 cd 2 Gaucho 3,3 abcd 1,3 ab 12,5 abcde 9,9 abcd 3 Admire 2,5 abcd 0,8 ab 6,4 abc 5,5 ab 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 0,6 ab 0,4 a 3,1 a 2,5 a 5 Karate + AG 0 + 2, 4,6 0,6 ab 0,4 a 4,5 ab 3,9 ab 6 4,3 abcd 2,4 ab 3,6 a 2,2 a 7 0,6 a 0,2 a 3,8 a 2,9 a 8 0,6 a 0,6 ab 6,0 abc 5,1 ab 9 3,4 abcd 1,8 ab 6,2 abc 4,1 ab 10 11,1 e 5,6 c 20,5 e 18,8 d 11 5,7 bcd 2,8 ab 12,7 abcde 10,8 abcd 12 4,3 abcd 2,2 ab 11,4 abcde 9,6 abc 13 1,3 abc 0,7 ab 9,9 abcd 6,5 ab 14 1,3 abcd 0,4 a 5,6 abc 4,7 ab 15 6,4 de 3,0 abc 15,4 cde 12,2 bcd 16 6,1 cde 3,4 bc 14,2 bcde 12,9 bcd P 0,007 0,025 0,010 0,008 LSD (P= 0.05) 5,1 2,9 10,3 9,2 w na pl. = weken na planten AG = Agral Gold kgm. = koolgalmug Op 1 juli was er een beperkte aantasting van koolgalmug. Bij de oogst op 8 juli was er een goede aantasting koolgalmug waarbij in de behandelingen 3 tot en met 9 en 14, significant minder aantasting dan in onbehandeld werd gevonden. De behandelingen 6-9 hadden een vergelijkbaar effectiviteit als Karate Zeon + Agral Gold (4 bespuitingen). Hoewel niet significant, was de aantasting in behandeling 6 en 7 minder dan in Karate Zeon + Agral Gold. Behandeling 12 was vergelijkbaar aan Gaucho, maar beide waren niet significant beter dan onbehandeld. De koolgalmug index op 8 juli was significant beter in de behandelingen 3-9, 13 en 14 ten opzichte van onbehandeld. De behandelingen 6-9 hadden een vergelijkbare koolgalmug index met die van Karate Zeon + Agral Gold. Behandeling 12 was vergelijkbaar aan Gaucho en hoewel niet significant, hadden beide behandelingen een gunstigere koolgalmug index dan onbehandeld. In tabel 4 zijn de resultaten van de oogst en de stand van het gewas weergegeven. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

15 Tabel 4. Resultaten Wervershoof 2009, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr. behandeling spuit data (w na pl.) 8 juli 3 juni 17 juni 1 juli productie ( kg/40 planten) % te kleine schermen stand 1 untreated 15,2 ab 3,5 ab 9,0 d 8,3 bcd 9,0 2 Gaucho 17,8 bcd 8,4 abcd 8,8 cd 8,5 cd 9,0 3 Admire 19,0 bcd 9,5 abcd 8,0 ab 7,3 ab 8,8 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 18,4 bcd 16,3 cd 8,8 cd 8,5 cd 8,8 5 Karate + AG 0 + 2, 4,6 17,9 bcd 17,2 d 8,8 cd 7,8 abcd 9,0 6 16,4 abc 12,9 bcd 8,5 bcd 7,0 a 8,5 7 19,7 cd 6,3 abc 8,5 bcd 8,0 abcd 9,0 8 16,7 abcd 12,1 abcd 8,5 bcd 7,8 abcd 9,0 9 17,6 bcd 16,4 cd 8,8 cd 8,3 bcd 9, ,2 a 12,8 bcd 7,5 a 7,0 a 8, ,7 cd 1,9 a 8,5 bcd 7,5 abc 8, ,3 cd 3,9 ab 8,8 cd 8,8 d 9, ,6 d 5,9 abc 8,5 bcd 7,8 abcd 8, ,4 abc 15,0 cd 8,3 bc 7,5 abc 8, ,3 ab 10,1 abcd 8,8 cd 8,0 abcd 8, ,8 abcd 11,5 abcd 8,5 bcd 8,3 bcd 9,0 w na pl. = weken na planten P 0,039 0,098 0,016 0,021 0,667 LSD (P= 0.05) 4,0 10,8 0,7 1,0 0,7 AG = Agral Gold Behandelingen 7, 11, 12 en 13 hadden een significant hogere opbrengst dan onbehandeld. De P van het aandeel te kleine schermen (< 8 cm diameter) bij de eenmalige oogst, duidt op een tendens, maar de resultaten liggen niet in lijn met de verwachtingen: Effectieve behandelingen hadden bijvoorbeeld geen lager percentage te kleine schermen dan onbehandeld. Hiernaast zou een hoger percentage te kleine schermen kunnen duiden op fytotoxiciteit (groeiremming). Bij insecticiden komt dit niet zo vaak voor als bij herbiciden en fungiciden, en het lijkt gezien de verschillen tussen vergelijkbare behandelingen ook niet waarschijnlijk. Op 3 juni was de gewasstand ten opzichte van onbehandeld significant minder bij behandeling 10. Op 17 juni was de gewasstand ten opzichte van onbehandeld significant minder bij behandeling 10 en 6. Dit laatste was gezien de beoordeling op 3 juni niet verwacht. Op 1 juli (een week voor de oogst) waren er geen betrouwbare verschillen meer in gewasstand. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

16 4.3. Resultaten Andijk 2009 In tabel 5 zijn de resultaten van de koolgalmug aantasting opgenomen. Tabel 5: resultaten Andijk 2009, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr. behandeling spuit data (w na pl.) % aant. kgm. 17 juni 29 juni 15 juli kgm. % aant. kgm. % aant. index kgm. index kgm. kgm. index 1 untreated 3,8 b 1,9 b 37,5 f 27,7 e 79,1 h 74,8 g 2 Gaucho 0,0 a 0,0 a 13,1 abcd 9,0 abc 61,7 efgh 60,7 efg 3 Admire 0,0 a 0,0 a 15,0 abcd 10,0 abc 51,3 cdef 46,9 cdef 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 0,0 a 0,0 a 0,6 a 0,4 a 28,2 ab 24,9 ab 5 Karate + AG 0 + 2, 4,6 0,6 a 0,2 a 3,1 ab 1,9 a 38,6 bc 34,1 bc 6 0,0 a 0,0 a 13,8 abcd 8,8 abc 62,2 efgh 57,6 defg 7 0,0 a 0,0 a 10,6 abcd 6,0 ab 42,2 bcd 38,5 bcd 8 0,0 a 0,0 a 1,3 a 0,4 a 11,6 a 9,3 a 9 0,0 a 0,0 a 25,6 def 19,8 cde 60,1 defg 57,2 defg 10 0,0 a 0,0 a 22,5 cdef 16,5 bcde 74,7 gh 67,3 g 11 1,3 a 0,4 a 15,0 abcd 9,0 abc 67,4 fgh 63,5 fg 12 0,0 a 0,0 a 18,1 bcde 12,1 abcd 68,9 fgh 62,9 fg 13 0,0 a 0,0 a 6,9 ab 4,0 ab 68,5 fgh 63,3 fg 14 0,6 a 0,4 a 8,8 abc 6,3 ab 47,6 cde 41,8 bcde 15 0,0 a 0,0 a 31,3 ef 23,5 de 66,5 fgh 62,8 fg 16 1,3 a 0,4 a 32,5 ef 25,2 e 66,2 fgh 61,9 fg P <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 LSD (P= 0.05) 1,5 0,7 15,1 13,1 18,5 19,1 Op 17 juni was er slechts een lage aantasting van koolgalmug. Desalniettemin was de hoeveelheid aantasting ten opzichte van onbehandeld in alle behandelingen significant minder en lag de koolgalmug index lager. Op 29 juni was er een flinke aantasting en hadden behandelingen 2-8, een significant lagere aantasting dan onbehandeld. Behandeling 8 was vergelijkbaar met Karate Zeon + Agral Gold. Gaucho + Karate Zeon, Karate Zeon + Agral Gold, en behandeling 8 hadden alle drie de koolgalmug aantasting op 29 juni nog onder controle. Bij de oogst op 15 juli was er een zware aantasting van koolgalmug en werden de verschillen tussen de behandelingen duidelijker zichtbaar. Alleen behandelingen 3-5, 7-8 en 14 waren significant beter dan onbehandeld. Behandeling 8 was veruit de beste met een significant lagere aantasting dan alle andere behandelingen uitgezonderd Gaucho + Karate Zeon. Wat wel opvallend is, is dat de andere behandelingen met hetzelfde middel als behandeling 8 (beh. 6-7, 9), significant meer aangetast waren dan behandeling 8, wat aangeeft dat het spuitmoment ook bij dit middel bepalend is voor de effectiviteit. De resultaten van de koolgalmug index gaf hetzelfde beeld. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

17 In tabel 6 zijn de resultaten van de oogst en de stand van het gewas opgenomen. Tabel 6: resultaten Andijk 2009, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr. behandeling spuit data (w na pl.) 15 juli 17 juni 29 juni productie (kg/40 planten) stand 1 untreated 3,5 a 8,5 9,0 d 2 Gaucho 8,7 bcd 8,3 8,8 cd 3 Admire 9,7 cd 8,3 8,0 ab 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 15,1 e 8,5 8,8 cd 5 Karate + AG 0 + 2, 4,6 10,6 d 8,3 8,8 cd 6 6,9 abcd 8,0 8,5 bcd 7 10,5 d 7,3 8,5 bcd 8 17,8 e 7,5 8,5 bcd 9 7,4 abcd 8,3 8,8 cd 10 5,2 ab 8,8 7,5 a 11 6,3 abcd 8,0 8,5 bcd 12 7,8 abcd 8,5 8,8 cd 13 7,0 abcd 8,8 8,5 bcd 14 10,3 d 8,3 8,3 bc 15 5,7 abc 7,5 8,8 cd 16 6,5 abcd 7,5 8,5 bcd P < 0,001 0,122 0,016 LSD (P= 0.05) 4,3 1,1 0,7 De productie van behandelingen 2-5, 7-8 en 14 was significant hoger dan onbehandeld. Hoewel niet significant verschillend hadden de overige behandelingen ook een (wat) hogere productie. Op 29 juni was de stand van het gewas bij behandeling 3, 10 en 14 significant minder dan bij onbehandeld. Bij de waarneming 14 dagen eerder was de gewasstand bij behandeling 10 echter nog bovengemiddeld. Mogelijk dat de combinatie van kleine verschillen in structuur van de grond en het warme weer eind juni hiervoor een verklaring kunnen zijn. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

18 5. CONCLUSIES 5.1. Conclusies 2008 Op basis van met name de proef in Wervershoof kunnen de volgende conclusies uit het onderzoek naar de bestrijding van koolgalmug met (aanvullende) gewasbespuitingen worden getrokken: De standaard behandelingen Gaucho & Admire geven met respectievelijk 53% en 65% oogstbare schermen een duidelijke vermindering van de aantasting door koolgalmug ten opzichte van onbehandeld (33% oogstbaar). Vier gewasbespuitingen met Karate Zeon + Agral Gold (69% oogstbaar) hadden een vergelijkbare effectiviteit als Gaucho en Admire. Vier aanvullende bespuitingen met Karate na een basisbehandeling met Gaucho was met 80% oogstbare schermen significant beter dan alleen Gaucho. Toepassing van een experimenteel systemisch middel in behandeling 12 had een zeer goede effectiviteit tegen schade door koolgalmug waarbij 98% van de planten oogstbaar was. Alleen Gaucho + 4x Karate was statistisch gezien vergelijkbaar goed. Van de behandelingen met vier gewasbespuitingen waren behandelingen 11, 13, 14 en 15 vergelijkbaar goed als Gaucho of Admire met tussen de 49 en 57% oogstbare broccoli. Behandelingen 13, 14 en 16 hadden geen (betrouwbaar) bestrijdingseffect tegen koolgalmug in vergelijking met de onbehandelde controle. Overige conclusies die uit de proeven kunnen worden getrokken zijn: Behandelingen 10, 12, 13 en 16 hadden in Wervershoof meer aantasting door aardvlo dan Gaucho of Admire. Alleen bij behandeling 16 werd dit getalsmatig in Hoogkarspel bevestigd. In Hoogkarspel hadden alleen behandelingen 15 en 16 geen effect op melige koolluis. Bij Gaucho (Sanokote Smart) en de middelen die in het onderzoek lagen via Sanokote Smart en Phyto-drip werd bij de kiembeoordelingen geen invloed op het aantal goede planten waargenomen. Op het veld werd geen gewasreactie als gevolg van de bespuitingen waargenomen. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

19 5.2. Conclusies 2009 Op basis van de resultaten kunnen de volgende conclusies uit de twee proeven van 2009 naar de bestrijding van koolgalmug in broccoli worden getrokken: Gaucho, Admire & Karate Zeon Bij beide proeven had Admire een lager percentage aangetaste planten dan Gaucho, hoewel dit niet significant was. Bij de zware aantasting in Andijk drongen na een basis met Gaucho 4 aanvullende bespuitingen met Karate Zeon het percentage aantasting terug van 62% bij alleen Gaucho naar 28%, terwijl onbehandelde planten met 4 bespuitingen Karate Zeon gemiddeld 39% aantasting hadden. Admire had in Andijk 51% aantasting. Admire was in tegenstelling tot Gaucho op beide locaties beter dan onbehandeld. Behandelingen 6-9 (Exp. 1) In Wervershoof hadden de behandelingen met Exp. 1 een vergelijkbaar tot betere effectiviteit ten opzichte van 4 bespuitingen met Karate Zeon + Agral Gold. In Andijk kwam Exp weken na het planten gespoten als beste uit de bus met een significant beter effectiviteit dan viermaal Karate Zeon + Agral Gold. De andere behandelingen met Exp. waren in Andijk meer aangetast, wat aangeeft dat Exp. 1 ook ingezet dient te worden als de koolgalmuggen vliegen. Behandelingen 10 en 11 Behandelingen 10 en 11 waren even zwaar aangetast als onbehandeld. De gewasstand van behandeling 10 werd op beide locaties als minder dan bij onbehandeld beoordeeld. In Andijk was het opvallend dat bij een waarneming 2 weken eerder hier nog totaal geen sprake van was. Behandelingen 12, 13 en 14 Behandeling 12 was vergelijkbaar aan Gaucho. De aanvullende gewasbehandelingen na het planten bij behandeling 13 hadden in Wervershoof wel, maar in Andijk geen betrouwbaar positief effect op bestrijding van de koolgalmug. Op beide locaties hadden de gewasbehandelingen bij behandeling 14 zonder basisbehandeling een betrouwbaar effect op de bestrijding van koolgalmug. In Andijk was de behandeling 14 opvallend beter dan behandeling 13, maar had met 48% getalsmatig nog een hogere aantasting dan viermaal Karate Zeon om de 14 dagen. Behandelingen 15 en 16 In beide proeven werd bij de oogst geen effectiviteit van behandelingen 15 en 16 op bestrijding van de koolgalmug vastgesteld. Gewasveiligheid & productie Er zijn geen symptomen van fytotoxiciteit (verkleuring, misvorming of verbranding) gevonden. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

20 BIJLAGE I: Proefopzet Proefplaats: Wervershoof Hoogkarspel Ras: Montop Montop zaaidatum: 22 april april 2008 Plantdatum: 21 mei mei 2008 Plantafstand: 65 * 43 (7 rijen * 10 rijen) 53 * 50 (5 rijen * 16 rijen) Veldgrootte (bruto): 4,55 m * 5,16 m = 23,48 m² 3 m * 8 m =24 m² Proefveldgrootte m 2 inclusief rand m 2 inclusief rand Bemesting: 250 kg N 200 kg N Proefplaats: R. Verdonk Liederik HH Wervershoof C. Appelman Gerrit de Vriesweg PG Andijk Ras: Montop Montop zaaidatum: 8 april april 2009 Plantdatum: 12 mei mei 2009 Plantafstand: 50 * 50 (10 rijen * 7 rijen) 50 * 50 (10 rijen * 7 rijen) Veldgrootte (bruto): 4 m * 5 m = 20 m² 4 m * 5 m = 20 m² Proefveldgrootte: m 2 inclusief rand m 2 inclusief rand Bemesting: 200 kg N varkensdrijfmest kg N Gewasbescherming: als praktijk(incl. fungiciden en Gigant), geen insecticiden. Rupsen eventueel met Turex bestrijden. Aantal objecten: 16 Objecten: nr. behandeling toepassing dosering spuitdata (weken na planten) 1 untreated 2 Gaucho Tuinbouw smart pil 2,15 g/1000 pl. 3 Admire tray plaat 5 g/1000 pl. 4 Gaucho + smart pil 2,15 g/1000 pl. Karate Zeon + Agral G spuiten 0,05 l/ha + 0,125 l/ha 0 + 2, 4,6 5 Karate Zeon + Agral G spuiten 0,05 l /ha + 0,125 l/ha 0 + 2, 4, Aantal herhalingen: 4 Aantal veldjes: 64 Hoeveelheid water: 400 /ha per ha Druk: 3,5 bar bij de kraan Spuitapparatuur: handboom 1,5 m met perslucht 2 doppen dopafstand: 50 cm XR VK (TeeJet), 1 kantdop dopafstand 67,5 cm UB 85-02(TeeJet). Waarnemingen: - fytotoxiciteit wordt na toediening van de middelen bepaald door Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

21 Weersgegevens: Oogst: gewaswaarnemingen na de behandelingen; - bij optreden aantasting door koolgalmug ieder twee weken 40 planten op aantasting beoordelen. - bij iedere waarneming grootte van het gewas noteren (BBCH). - bij aantasting door aardvlo tweemaal per veld beoordelen: 9 = vrij van aantasting; 1 = zeer zwaar aangetast. - tel aantal uitvallers / stilstand om 2 weken en stel de oorzaak vast. max., gem. en min. temperatuur, neerslag, RV, windrichting en windsnelheid tijdens proeven en weersomstandigheden tijdens het spuiten. 40 schermen per veld wegen en kwaliteit beoordelen. Schermen verdelen in mate van aantasting door koolgalmug. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

22 Plattegrond G0811 rand veld beh veld beh H H r ij p H1 2 5 a H d 33 5 rand rand 10 rijen = 5 m 10 rijen = 5 m Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

23 Plattegrond G0812 H2 2 rand rijen H4 veld beh veld beh H1 2x randrij H3 5 rijen = 2,65 m 5 rijen = 2,65 m. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

24 Plattegrond 09436, Wervershoof 1,5 m rand veld beh. veld beh s p o o r rijen = 5 m 10 rijen = 5 m Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

25 Plattegrond 09437, Andijk 1,5 m rand veld beh. veld beh s p o o r ,5 m rand 10 rijen = 5 m 10 rijen = 5 m breed breed Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

26 BIJLAGE II: Resultaten 2008 per herhaling Resultaten kiemtellingen 2008, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr middel methode her % kiemplanten 2 mei 2008 gewas niet klein h. klein goed stand 1 onbehandeld A 1,9 1,0 0,0 97,1 9,0 1 onbehandeld B 2,9 1,9 1,0 94,2 9,0 1 onbehandeld C 2,9 0,0 0,0 97,1 9,0 1 onbehandeld D 2,9 1,0 1,9 94,2 9,0 2 Gaucho Tuinbouw Sanokote Smart A 2,9 0,0 1,9 95,2 9,0 2 Gaucho Tuinbouw Sanokote Smart B 2,9 0,0 1,0 96,2 9,0 2 Gaucho Tuinbouw Sanokote Smart C 1,9 1,0 0,0 97,1 9,0 2 Gaucho Tuinbouw Sanokote Smart D 1,9 1,0 1,0 96,2 9,0 6 A 1,9 1,0 0,0 97,1 9,0 6 B 1,0 1,0 0,0 98,1 9,0 6 C 1,0 0,0 2,9 96,2 8,5 6 D 1,0 1,0 0,0 98,1 9,0 7 A 1,0 1,9 0,0 97,1 8,5 7 B 0,0 1,0 1,9 97,1 8,5 7 C 9,6 2,9 0,0 87,5 8,5 7 D 2,9 0,0 3,8 93,3 8,5 nr middel methode her % kiemplanten 9 mei 2008 gewas niet klein h. klein goed stand 1 onbehandeld A 2,9 1,0 0,0 96,2 8,0 1 onbehandeld B 1,9 1,0 0,0 97,1 8,0 1 onbehandeld C 1,9 2,9 0,0 95,2 8,0 1 onbehandeld D 1,9 1,0 0,0 97,1 8,0 2 Gaucho Tuinbouw Sanokote Smart A 2,9 1,9 1,0 94,2 9,0 2 Gaucho Tuinbouw Sanokote Smart B 1,0 1,9 1,0 96,2 9,0 2 Gaucho Tuinbouw Sanokote Smart C 1,9 2,9 0,0 95,2 9,0 2 Gaucho Tuinbouw Sanokote Smart D 1,9 1,9 0,0 96,2 9,0 6 A 1,0 0,0 0,0 99,0 9,0 6 B 1,0 1,9 0,0 97,1 9,0 6 C 1,0 0,0 1,9 96,2 9,0 6 D 0,0 1,9 0,0 98,1 9,0 7 A 0,0 0,0 1,0 99,0 9,0 7 B 0,0 0,0 1,9 98,1 9,0 7 C 8,7 2,9 0,0 88,5 9,0 7 D 0,0 0,0 1,0 99,0 9,0 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

27 Resultaten Wervershoof 2008, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr behandeling spuitdata her veld (weken na %aant % aant % aant index % oogst planten) aardvlo kgm kgm kgm kgm baar 1 onbehandeld A ,0 92,5 82,5 80,0 15,0 1 onbehandeld B ,0 85,0 85,0 84,2 15,0 1 onbehandeld C ,0 37,5 30,0 28,3 62,5 1 onbehandeld D ,0 72,5 67,5 67,5 40,0 2 Gaucho A ,0 57,5 55,0 54,2 57,5 2 Gaucho B ,0 85,0 90,0 89,2 20,0 2 Gaucho C ,0 12,5 12,5 11,7 85,0 2 Gaucho D ,0 45,0 50,0 50,0 50,0 3 Admire A 3 8 0,0 35,0 42,5 37,5 52,5 3 Admire B ,0 62,5 65,0 63,3 62,5 3 Admire C ,0 30,0 25,0 23,3 72,5 3 Admire D ,0 37,5 30,0 30,0 72,5 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 A 8 8 0,0 12,5 12,5 8,3 75,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 B ,0 27,5 32,5 31,7 62,5 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 C ,0 7,5 10,0 9,2 90,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 D ,0 7,5 5,0 5,0 92,5 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 A 2 7 0,0 37,5 52,5 47,5 45,0 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 B ,0 35,0 37,5 33,3 62,5 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 C ,0 17,5 20,0 19,2 82,5 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 D ,0 5,0 2,5 2,5 87,5 6 A ,5 60,0 70,0 65,0 45,0 6 B ,0 52,5 60,0 56,7 45,0 6 C ,0 25,0 22,5 20,0 75,0 6 D ,0 35,0 35,0 34,2 67,5 7 A 5 8 2,5 65,0 65,0 62,5 20,0 7 B ,0 70,0 75,0 73,3 32,5 7 C ,0 20,0 30,0 22,5 85,0 7 D ,0 27,5 27,5 27,5 87,5 8 A ,0 57,5 55,0 54,2 40,0 8 B ,0 67,5 75,0 73,3 32,5 8 C ,0 10,0 12,5 12,5 85,0 8 D ,0 25,0 30,0 30,0 67,5 9 A 6 9 0,0 55,0 55,0 51,7 45,0 9 B ,0 87,5 87,5 86,7 20,0 9 C ,0 30,0 30,0 29,2 80,0 9 D ,5 52,5 55,0 55,0 57,5 10 A 4 8 0,0 62,5 55,0 53,3 42,5 10 B ,0 67,5 72,5 66,7 37,5 10 C ,0 37,5 27,5 25,0 72,5 10 D ,5 50,0 60,0 60,0 40,0 11 A ,0 55,0 45,0 43,3 42,5 11 B ,5 50,0 55,0 53,3 55,0 11 C ,0 25,0 30,0 29,2 65,0 11 D ,0 60,0 62,5 57,5 62,5 12 A ,0 10,0 0,0 0,0 100,0 12 B ,0 2,5 0,0 0,0 95,0 12 C ,0 0,0 0,0 0,0 95,0 12 D ,5 0,0 0,0 0,0 100,0 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

28 nr behandeling spuitdata her veld (weken na %aant % aant % aant index % oogst planten) aardvlo kgm kgm kgm kgm baar 13 A 7 8 0,0 37,5 55,0 51,7 42,5 13 B ,5 90,0 62,5 60,8 15,0 13 C ,0 20,0 20,0 19,2 67,5 13 D ,0 30,0 37,5 37,5 70,0 14 A 1 8 0,0 45,0 42,5 40,0 60,0 14 B ,0 92,5 97,5 97,5 5,0 14 C ,0 22,5 27,5 25,8 82,5 14 D ,5 47,5 42,5 40,8 60,0 15 A 9 8 0,0 37,5 35,0 34,2 62,5 15 B ,0 65,0 62,5 62,5 35,0 15 C ,0 40,0 40,0 38,3 82,5 15 D ,0 42,5 55,0 55,0 47,5 16 A ,5 87,5 100,0 100,0 12,5 16 B ,5 95,0 97,5 96,7 0,0 16 C ,0 70,0 62,5 60,8 35,0 16 D ,0 52,5 62,5 61,7 45,0 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

29 Resultaten Wervershoof 2008, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr behandeling spuitdata her veld % schermen per sortering (diameter in cm) totaal (weken na te klein op gewicht planten) kg/veld 1 onbehandeld A 11 0,0 5,0 2,5 2,5 5,0 0,0 0,0 1,7 1 onbehandeld B 29 0,0 5,0 0,0 2,5 2,5 5,0 0,0 2,2 1 onbehandeld C 42 0,0 10,0 5,0 20,0 12,5 10,0 5,0 10,2 1 onbehandeld D 53 5,0 5,0 2,5 7,5 12,5 7,5 0,0 5,7 2 Gaucho A 14 10,0 7,5 0,0 5,0 7,5 17,5 10,0 10,9 2 Gaucho B 19 5,0 0,0 2,5 2,5 5,0 0,0 5,0 3,5 2 Gaucho C 43 2,5 7,5 0,0 12,5 22,5 25,0 15,0 16,8 2 Gaucho D 63 2,5 5,0 5,0 5,0 12,5 15,0 5,0 9,7 3 Admire A 3 22,5 17,5 5,0 2,5 5,0 0,0 0,0 3,9 3 Admire B 26 2,5 12,5 7,5 15,0 15,0 5,0 5,0 7,8 3 Admire C 47 0,0 5,0 7,5 7,5 12,5 27,5 12,5 20,2 3 Admire D 61 2,5 0,0 0,0 10,0 17,5 27,5 15,0 16,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 A 8 37,5 10,0 12,5 10,0 2,5 0,0 2,5 5,6 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 B 30 2,5 2,5 0,0 10,0 15,0 17,5 15,0 13,4 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 C 45 12,5 7,5 2,5 10,0 25,0 27,5 5,0 15,2 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 D 54 0,0 0,0 5,0 15,0 17,5 35,0 20,0 21,4 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 A 2 12,5 5,0 5,0 10,0 2,5 5,0 5,0 6,3 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 B 24 0,0 2,5 7,5 7,5 22,5 20,0 2,5 11,6 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 C 33 10,0 10,0 2,5 12,5 22,5 15,0 10,0 12,9 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 D 60 2,5 7,5 12,5 27,5 20,0 12,5 5,0 12,1 6 A 10 10,0 10,0 2,5 7,5 7,5 5,0 2,5 6,4 6 B 22 5,0 7,5 7,5 7,5 10,0 5,0 2,5 6,9 6 C 42 0,0 5,0 15,0 30,0 15,0 10,0 0,0 11,7 6 D 52 10,0 5,0 5,0 5,0 20,0 22,5 0,0 10,1 7 A 5 0,0 2,5 2,5 5,0 5,0 5,0 0,0 2,8 7 B 20 0,0 7,5 2,5 10,0 5,0 2,5 5,0 5,7 7 C 44 10,0 2,5 5,0 7,5 27,5 20,0 12,5 13,6 7 D 49 10,0 10,0 7,5 12,5 27,5 12,5 7,5 13,6 8 A 15 5,0 7,5 2,5 2,5 7,5 10,0 5,0 7,2 8 B 28 0,0 7,5 2,5 7,5 10,0 2,5 2,5 5,1 8 C 39 0,0 7,5 12,5 20,0 25,0 12,5 7,5 15,3 8 D 64 0,0 2,5 5,0 7,5 25,0 20,0 7,5 11,6 9 A 6 0,0 7,5 10,0 5,0 17,5 2,5 2,5 6,4 9 B 18 5,0 0,0 5,0 5,0 2,5 0,0 2,5 2,3 9 C 46 7,5 5,0 10,0 22,5 12,5 12,5 10,0 12,2 9 D 57 7,5 7,5 5,0 7,5 15,0 12,5 2,5 8,3 10 A 4 0,0 5,0 5,0 5,0 2,5 12,5 12,5 8,3 10 B 23 0,0 2,5 5,0 5,0 15,0 5,0 5,0 6,2 10 C 36 5,0 10,0 10,0 10,0 15,0 12,5 10,0 11,9 10 D 55 5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 2,5 2,5 6,6 11 A 13 0,0 0,0 5,0 5,0 12,5 15,0 5,0 9,6 11 B 31 0,0 5,0 5,0 15,0 12,5 12,5 5,0 9,0 11 C 38 0,0 2,5 17,5 10,0 22,5 7,5 5,0 11,5 11 D 50 17,5 12,5 12,5 7,5 5,0 7,5 0,0 6,9 12 A 12 10,0 5,0 10,0 15,0 30,0 17,5 12,5 16,7 12 B 32 5,0 0,0 7,5 17,5 27,5 27,5 10,0 17,2 12 C 34 2,5 7,5 7,5 15,0 40,0 12,5 10,0 18,5 12 D 58 0,0 2,5 10,0 17,5 32,5 30,0 7,5 17,7 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

30 nr behandeling spuitdata her veld % schermen per sortering (diameter in cm) totaal (weken na te klein op gewicht planten) kg/veld 13 A 7 10,0 10,0 10,0 2,5 5,0 2,5 2,5 5,5 13 B 17 2,5 2,5 2,5 5,0 2,5 0,0 0,0 1,4 13 C 35 0,0 5,0 0,0 22,5 15,0 15,0 10,0 12,5 13 D 56 5,0 10,0 5,0 15,0 17,5 10,0 7,5 10,1 14 A 1 27,5 17,5 5,0 7,5 0,0 2,5 0,0 7,7 14 B 21 0,0 2,5 2,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,2 14 C 40 15,0 7,5 5,0 27,5 10,0 12,5 5,0 11,9 14 D 59 0,0 5,0 0,0 10,0 15,0 20,0 10,0 11,4 15 A 9 20,0 20,0 7,5 7,5 5,0 0,0 2,5 5,6 15 B 27 5,0 7,5 2,5 0,0 7,5 12,5 0,0 5,4 15 C 48 7,5 2,5 15,0 20,0 17,5 20,0 0,0 12,5 15 D 62 5,0 10,0 0,0 7,5 15,0 5,0 5,0 7,5 16 A 16 5,0 2,5 2,5 2,5 0,0 0,0 0,0 0,6 16 B 25 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 16 C 37 0,0 7,5 7,5 7,5 2,5 5,0 5,0 5,1 16 D 51 7,5 5,0 5,0 5,0 10,0 10,0 2,5 7,6 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

31 Resultaten Hoogkarspel 2008, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr behandeling spuitdata her veld 5 juni 20 juni 3 juli 16 juli (weken na stand aardvlo % aant % pl % aant index planten) cijfer cijfer kgm luis kgm kgm 1 onbehandeld A ,5 0,0 0,0 0,0 1 onbehandeld B ,5 0,0 0,0 0,0 1 onbehandeld C ,5 12,5 0,0 0,0 1 onbehandeld D ,5 7,5 5,0 5,0 2 Gaucho A ,0 0,0 0,0 0,0 2 Gaucho B ,5 0,0 0,0 0,0 2 Gaucho C ,0 0,0 2,5 1,7 2 Gaucho D ,5 0,0 0,0 0,0 3 Admire A ,5 2,5 2,5 2,5 3 Admire B ,0 0,0 0,0 0,0 3 Admire C ,0 0,0 0,0 0,0 3 Admire D ,5 0,0 0,0 0,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 A ,0 0,0 0,0 0,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 B ,0 0,0 0,0 0,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 C ,5 0,0 0,0 0,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 D ,0 0,0 0,0 0,0 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 A ,0 0,0 0,0 0,0 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 B ,0 0,0 0,0 0,0 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 C ,0 0,0 0,0 0,0 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 D ,0 0,0 0,0 0,0 6 A ,5 0,0 0,0 0,0 6 B ,0 0,0 0,0 0,0 6 C ,0 0,0 2,5 0,8 6 D ,5 0,0 0,0 0,0 7 A ,0 0,0 2,5 2,5 7 B ,5 0,0 0,0 0,0 7 C ,5 0,0 0,0 0,0 7 D ,5 0,0 0,0 0,0 8 A ,0 0,0 0,0 0,0 8 B ,0 0,0 0,0 0,0 8 C ,5 0,0 0,0 0,0 8 D ,0 0,0 0,0 0,0 9 A ,5 2,5 2,5 2,5 9 B ,0 0,0 0,0 0,0 9 C ,0 0,0 0,0 0,0 9 D ,5 0,0 0,0 0,0 10 A ,0 2,5 0,0 0,0 10 B ,5 0,0 0,0 0,0 10 C ,0 0,0 0,0 0,0 10 D ,0 0,0 0,0 0,0 11 A ,0 0,0 2,5 2,5 11 B ,0 0,0 0,0 0,0 11 C ,5 0,0 0,0 0,0 11 D ,0 0,0 0,0 0,0 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

32 nr behandeling spuitdata her veld 5 juni 20 juni 3 juli 16 juli (weken na stand aardvlo % aant % pl % aant index planten) cijfer cijfer kgm luis kgm kgm 12 A ,0 2,5 0,0 0,0 12 B ,0 0,0 2,5 0,8 12 C ,0 2,5 0,0 0,0 12 D ,0 0,0 0,0 0,0 13 A ,5 5,0 0,0 0,0 13 B ,5 0,0 0,0 0,0 13 C ,5 0,0 0,0 0,0 13 D ,5 0,0 2,5 0,8 14 A ,0 0,0 0,0 0,0 14 B ,5 0,0 10,0 8,3 14 C ,5 2,5 0,0 0,0 14 D ,0 0,0 5,0 5,0 15 A ,0 5,0 5,0 3,3 15 B ,0 2,5 0,0 0,0 15 C ,0 7,5 7,5 7,5 15 D ,5 22,5 2,5 2,5 16 A ,0 5,0 0,0 0,0 16 B ,0 0,0 0,0 0,0 16 C ,0 5,0 0,0 0,0 16 D ,0 15,0 0,0 0,0 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

33 BIJLAGE III: Resultaten 2009 per herhaling Resultaten Wervershoof 2009, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld 1 juli 8 juli % aant. kgm. kgm. index % aant. kgm kgm. index kg/ 40 pl. 1 onbehandeld A 16 5,3 3,5 26,3 23,7 11,7 1 onbehandeld B 20 10,0 4,2 35,0 31,3 12,9 1 onbehandeld C 37 4,9 2,4 4,9 2,4 17,2 1 onbehandeld D 57 0,0 0,0 12,5 10,4 * 2 Gaucho A 12 2,5 1,7 20,0 15,0 13,3 2 Gaucho B 22 0,0 0,0 12,8 11,5 15,8 2 Gaucho C 34 7,9 2,6 2,6 2,6 20,1 2 Gaucho D 55 2,9 1,0 14,7 10,3 22,1 3 Admire A 4 0,0 0,0 3,1 3,1 21,9 3 Admire B 31 0,0 0,0 12,5 10,0 15,2 3 Admire C 43 4,9 1,6 2,4 2,4 19,6 3 Admire D 50 5,0 1,7 7,5 6,3 19,4 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 A 1 0,0 0,0 2,5 2,5 13,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 B 28 2,5 1,7 10,0 7,5 17,3 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 C 42 0,0 0,0 0,0 0,0 19,7 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 D 62 0,0 0,0 0,0 0,0 23,5 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 A 2 0,0 0,0 10,3 7,7 16,2 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 B 29 2,6 1,7 7,7 7,7 15,2 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 C 46 0,0 0,0 0,0 0,0 18,0 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 D 49 0,0 0,0 0,0 0,0 22,1 6 A 13 0,0 0,0 0,0 0,0 16,2 6 B 26 0,0 0,0 5,6 2,8 17,7 6 C 40 4,8 2,4 2,4 1,2 17,6 6 D 63 12,5 7,3 6,3 4,7 13,9 7 A 5 0,0 0,0 2,5 2,5 19,9 7 B 24 0,0 0,0 5,3 3,9 18,6 7 C 36 2,4 0,8 2,4 1,2 20,4 7 D 59 0,0 0,0 5,1 3,8 19,7 8 A 10 0,0 0,0 9,5 7,1 15,0 8 B 27 0,0 0,0 0,0 0,0 19,6 8 C 48 0,0 0,0 2,5 2,5 18,8 8 D 64 2,4 2,4 11,9 10,7 13,3 9 A 14 0,0 0,0 2,7 1,4 13,6 9 B 23 2,6 0,9 5,3 3,9 18,5 9 C 39 10,8 6,3 0,0 0,0 18,0 9 D 54 0,0 0,0 16,7 11,1 * 10 A 15 9,8 5,7 31,7 30,5 7,2 10 B 19 18,4 10,5 31,6 28,9 9,7 10 C 41 13,5 5,4 10,8 8,1 16,0 10 D 60 2,6 0,9 7,7 7,7 19,9 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

34 nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld 1 juli 8 juli % aant. kgm. kgm. index % aant. kgm kgm. index kg/ 40 pl. 11 A 7 5,1 1,7 17,9 16,7 18,2 11 B 21 10,0 6,7 22,5 20,0 15,4 11 C 33 7,7 2,6 5,1 2,6 21,7 11 D 52 0,0 0,0 5,1 3,8 23,6 12 A 9 5,7 2,9 2,9 1,4 16,7 12 B 17 2,7 1,8 16,2 13,5 15,7 12 C 35 0,0 0,0 14,6 14,6 21,8 12 D 56 8,8 3,9 11,8 8,8 22,9 13 A 3 2,6 0,9 5,3 2,6 22,9 13 B 25 0,0 0,0 13,2 9,2 19,6 13 C 44 2,5 1,7 17,5 12,5 15,0 13 D 51 0,0 0,0 3,4 1,7 24,8 14 A 11 2,7 0,9 8,1 6,8 17,1 14 B 32 2,5 0,8 2,5 2,5 14,9 14 C 47 0,0 0,0 4,8 2,4 16,3 14 D 58 0,0 0,0 7,1 7,1 17,3 15 A 6 7,5 2,5 27,5 21,3 13,0 15 B 18 10,5 6,1 28,9 25,0 10,7 15 C 45 7,5 3,3 5,0 2,5 15,9 15 D 53 0,0 0,0 0,0 0,0 21,4 16 A 8 5,0 2,5 25,0 23,8 13,0 16 B 30 7,9 5,3 23,7 22,4 15,2 16 C 38 8,8 4,9 2,9 1,5 18,3 16 D 61 2,6 0,9 5,3 3,9 20,8 * Niet meegenomen i.v.m. schoffelschade Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

35 Resultaten Wervershoof 2009, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld % schermen per sortering (diameter in cm), 8 juli kgm. (niet oogstbaar) te klein op 1 onbehandeld A 16 26,3 5,3 15,8 15,8 21,1 13,2 2,6 0,0 1 onbehandeld B 20 35,0 0,0 12,5 5,0 12,5 25,0 10,0 0,0 1 onbehandeld C 37 4,9 9,8 24,4 26,8 29,3 4,9 0,0 0,0 1 onbehandeld D 57 12,5 * * * * * * * 2 Gaucho A 12 20,0 15,0 20,0 12,5 17,5 7,5 7,5 0,0 2 Gaucho B 22 12,8 2,6 7,7 28,2 35,9 12,8 0,0 0,0 2 Gaucho C 34 2,6 15,8 15,8 15,8 21,1 18,4 2,6 7,9 2 Gaucho D 55 14,7 0,0 0,0 0,0 17,6 14,7 26,5 26,5 3 Admire A 4 3,1 3,1 3,1 28,1 18,8 25,0 18,8 0,0 3 Admire B 31 12,5 20,0 20,0 17,5 12,5 12,5 5,0 0,0 3 Admire C 43 2,4 12,2 24,4 26,8 17,1 4,9 4,9 7,3 3 Admire D 50 7,5 2,5 7,5 15,0 22,5 15,0 17,5 12,5 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 A 1 2,5 40,0 10,0 20,0 15,0 7,5 5,0 0,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 B 28 10,0 12,5 20,0 42,5 0,0 12,5 2,5 0,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 C 42 0,0 12,8 25,6 12,8 28,2 10,3 10,3 0,0 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 D 62 0,0 0,0 0,0 18,4 18,4 34,2 23,7 5,3 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 A 2 10,3 12,8 15,4 30,8 17,9 12,8 0,0 0,0 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 B 29 7,7 17,9 15,4 25,6 25,6 7,7 0,0 0,0 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 C 46 0,0 31,6 15,8 28,9 13,2 5,3 2,6 2,6 5 Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 D 49 0,0 6,3 12,5 40,6 15,6 3,1 15,6 6,3 6 A 13 0,0 3,1 25,0 25,0 28,1 15,6 3,1 0,0 6 B 26 5,6 8,3 0,0 13,9 19,4 22,2 30,6 0,0 6 C 40 2,4 21,4 19,0 35,7 16,7 2,4 2,4 0,0 6 D 63 6,3 18,8 31,3 21,9 12,5 6,3 3,1 0,0 7 A 5 2,5 7,5 0,0 12,5 25,0 30,0 22,5 0,0 7 B 24 5,3 10,5 13,2 10,5 28,9 26,3 5,3 0,0 7 C 36 2,4 7,1 26,2 28,6 26,2 9,5 0,0 0,0 7 D 59 5,1 0,0 12,8 20,5 17,9 28,2 15,4 0,0 8 A 10 9,5 16,7 11,9 21,4 26,2 7,1 7,1 0,0 8 B 27 0,0 17,5 0,0 27,5 20,0 12,5 22,5 0,0 8 C 48 2,5 0,0 17,5 27,5 12,5 17,5 15,0 7,5 8 D 64 11,9 14,3 42,9 21,4 9,5 0,0 0,0 0,0 9 A 14 2,7 24,3 13,5 16,2 18,9 24,3 0,0 0,0 9 B 23 5,3 13,2 21,1 26,3 23,7 10,5 0,0 0,0 9 C 39 0,0 16,2 8,1 29,7 27,0 8,1 10,8 0,0 9 D 54 16,7 * * * * * * * 10 A 15 31,7 17,1 22,0 22,0 7,3 0,0 0,0 0,0 10 B 19 31,6 15,8 18,4 10,5 15,8 7,9 0,0 0,0 10 C 41 10,8 5,4 24,3 35,1 18,9 2,7 2,7 0,0 10 D 60 7,7 12,8 7,7 20,5 15,4 12,8 23,1 0,0 11 A 7 17,9 2,6 10,3 15,4 17,9 33,3 2,6 0,0 11 B 21 22,5 5,0 7,5 15,0 27,5 17,5 5,0 0,0 11 C 33 5,1 0,0 15,4 20,5 25,6 23,1 5,1 5,1 11 D 52 5,1 0,0 0,0 17,9 23,1 12,8 23,1 17,9 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

36 nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld % schermen per sortering (diameter in cm), 8 juli kgm. (niet oogstbaar) te klein op 12 A 9 2,9 11,4 17,1 28,6 20,0 14,3 5,7 0,0 12 B 17 16,2 0,0 5,4 8,1 10,8 8,1 40,5 10,8 12 C 35 14,6 4,2 10,4 10,4 25,0 25,0 8,3 2,1 12 D 56 11,8 0,0 0,0 0,0 44,1 20,6 14,7 8,8 13 A 3 5,3 2,6 13,2 15,8 31,6 21,1 10,5 0,0 13 B 25 13,2 2,6 10,5 15,8 10,5 21,1 26,3 0,0 13 C 44 17,5 15,0 17,5 27,5 10,0 7,5 2,5 2,5 13 D 51 3,4 3,4 6,9 17,2 0,0 41,4 13,8 13,8 14 A 11 8,1 13,5 8,1 40,5 13,5 13,5 2,7 0,0 14 B 32 2,5 27,5 22,5 22,5 25,0 0,0 0,0 0,0 14 C 47 4,8 11,9 14,3 31,0 31,0 4,8 2,4 0,0 14 D 58 7,1 7,1 9,5 2,4 21,4 19,0 33,3 0,0 15 A 6 27,5 10,0 17,5 5,0 27,5 12,5 0,0 0,0 15 B 18 28,9 7,9 7,9 15,8 36,8 2,6 0,0 0,0 15 C 45 5,0 17,5 37,5 20,0 5,0 7,5 7,5 0,0 15 D 53 0,0 5,0 2,5 0,0 25,0 35,0 20,0 12,5 16 A 8 25,0 7,5 12,5 15,0 30,0 10,0 0,0 0,0 16 B 30 23,7 10,5 13,2 13,2 18,4 15,8 5,3 0,0 16 C 38 2,9 17,6 38,2 17,6 2,9 14,7 0,0 5,9 16 D 61 5,3 10,5 21,1 28,9 7,9 15,8 10,5 0,0 * Niet meegenomen i.v.m. schoffelschade Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

37 Resultaten Wervershoof 2009, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld 3 juni 17 juni 1 juli 3 juni 17 juni 1 juli fytotoxiciteit stand 1 onbehandeld A onbehandeld B onbehandeld C onbehandeld D Gaucho A Gaucho B Gaucho C Gaucho D Admire A Admire B Admire C Admire D Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 A Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 B Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 C Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 D Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 A Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 B Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 C Karate + Agral G 0 + 2, 4,6 D A B C D A B C D A B C D A B C D A B C D A B C D A Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

38 nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld 3 juni 17 juni 1 juli 3 juni 17 juni 1 juli fytotoxiciteit stand 12 B C D A B C D A B C D A B C D A B C D Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

39 Resultaten Andijk 2009, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld % aant. kgm. 17 juni 29 juni 15 juli kgm. index % aant. kgm kgm. index % aant. kgm kgm. index kg/ 40 pl. 1 onbehandeld A 9 5,0 2,5 22,5 15,8 71,8 67,9 5,51 1 onbehandeld B 32 0,0 0,0 27,5 18,3 62,2 52,7 5,20 1 onbehandeld C 36 2,5 1,7 62,5 50,0 89,7 89,7 2,18 1 onbehandeld D 53 7,5 3,3 37,5 26,7 92,5 88,8 1,14 2 Gaucho A 7 0,0 0,0 20,0 15,0 57,9 55,3 9,37 2 Gaucho B 28 0,0 0,0 2,5 0,8 30,0 28,8 14,41 2 Gaucho C 38 0,0 0,0 15,0 9,2 92,1 92,1 3,10 2 Gaucho D 50 0,0 0,0 15,0 10,8 66,7 66,7 7,79 3 Admire A 2 0,0 0,0 22,5 15,8 62,5 56,3 5,42 3 Admire B 20 0,0 0,0 22,5 13,3 61,5 53,8 9,16 3 Admire C 47 0,0 0,0 10,0 6,7 51,3 51,3 8,88 3 Admire D 59 0,0 0,0 5,0 4,2 30,0 26,3 15,34 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 A 14 0,0 0,0 0,0 0,0 21,6 17,6 13,59 4 Gaucho + Karate 1 + 2, 4,6 B 17 0,0 0,0 0,0 0,0 7,7 3,8 17,28 4 Gaucho + Karate 2 + 2, 4,6 C 44 0,0 0,0 0,0 0,0 52,5 52,5 12,80 4 Gaucho + Karate 3 + 2, 4,6 D 58 0,0 0,0 2,5 1,7 30,8 25,6 16,85 5 Karate + Agral G 4 + 2, 4,6 A 1 0,0 0,0 0,0 0,0 39,5 34,2 8,58 5 Karate + Agral G 5 + 2, 4,6 B 18 0,0 0,0 2,5 0,8 28,2 21,8 13,37 5 Karate + Agral G 6 + 2, 4,6 C 45 2,5 0,8 2,5 2,5 57,9 53,9 9,83 5 Karate + Agral G 7 + 2, 4,6 D 62 0,0 0,0 7,5 4,2 28,9 26,3 10,62 6 A 15 0,0 0,0 5,0 2,5 47,4 40,8 8,30 6 B 29 0,0 0,0 7,5 3,3 32,4 28,4 11,60 6 C 42 0,0 0,0 15,0 10,0 86,8 82,9 3,85 6 D 56 0,0 0,0 27,5 19,2 82,1 78,2 3,70 7 A 11 0,0 0,0 5,0 3,3 27,0 18,9 12,26 7 B 21 0,0 0,0 7,5 3,3 20,0 17,5 15,78 7 C 40 0,0 0,0 10,0 5,0 78,0 78,0 6,37 7 D 63 0,0 0,0 20,0 12,5 43,6 39,7 7,78 8 A 16 0,0 0,0 0,0 0,0 15,0 12,5 14,79 8 B 26 0,0 0,0 2,5 0,8 13,2 9,2 16,38 8 C 43 0,0 0,0 2,5 0,8 7,7 5,1 24,80 8 D 64 0,0 0,0 0,0 0,0 10,5 10,5 15,05 9 A 6 0,0 0,0 15,0 12,5 50,0 45,0 9,73 9 B 30 0,0 0,0 15,0 10,0 32,4 28,4 11,44 9 C 37 0,0 0,0 45,0 41,7 89,5 89,5 2,50 9 D 55 0,0 0,0 27,5 15,0 68,4 65,8 6,05 10 A 12 0,0 0,0 15,0 10,0 73,7 69,7 5,21 10 B 31 0,0 0,0 15,0 8,3 55,6 43,1 7,88 10 C 35 0,0 0,0 45,0 38,3 94,9 94,9 2,36 10 D 57 0,0 0,0 15,0 9,2 74,4 61,5 5,45 11 A 4 0,0 0,0 12,5 6,7 64,1 56,4 6,72 11 B 23 2,5 0,8 5,0 2,5 44,7 38,2 9,92 11 C 39 2,5 0,8 30,0 19,2 94,9 94,9 1,81 11 D 49 0,0 0,0 12,5 7,5 65,8 64,5 6,84 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

40 nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld % aant. kgm. 17 juni 29 juni 15 juli kgm. index % aant. kgm kgm. index % aant. kgm kgm. index kg/ 40 pl. 12 A 8 0,0 0,0 22,5 16,7 46,2 38,5 13,46 12 B 25 0,0 0,0 2,5 1,7 60,0 47,5 10,17 12 C 33 0,0 0,0 35,0 21,7 100,0 100,0 0,00 12 D 51 0,0 0,0 12,5 8,3 69,2 65,4 7,51 13 A 3 0,0 0,0 15,0 10,0 63,9 56,9 7,01 13 B 19 0,0 0,0 2,5 0,8 65,0 57,5 8,23 13 C 41 0,0 0,0 7,5 4,2 92,5 92,5 2,26 13 D 60 0,0 0,0 2,5 0,8 52,5 46,3 10,67 14 A 10 0,0 0,0 5,0 1,7 45,0 41,3 11,64 14 B 27 0,0 0,0 2,5 0,8 30,8 23,1 12,8 14 C 48 0,0 0,0 10,0 8,3 60,5 52,6 6,61 14 D 52 2,5 1,7 17,5 14,2 54,1 50,0 10,00 15 A 5 0,0 0,0 27,5 17,5 57,9 51,3 7,68 15 B 22 0,0 0,0 15,0 10,8 57,9 52,6 8,44 15 C 34 0,0 0,0 65,0 55,0 100,0 100,0 0,00 15 D 61 0,0 0,0 17,5 10,8 50,0 47,4 6,82 16 A 13 0,0 0,0 25,0 20,0 50,0 48,7 8,45 16 B 24 2,5 0,8 20,0 12,5 43,2 37,8 11,14 16 C 46 2,5 0,8 25,0 19,2 78,9 71,1 4,48 16 D 54 0,0 0,0 60,0 49,2 92,5 90,0 2,02 * Niet meegenomen i.v.m. laag oogstaantal van minder dan 5 goede schermen per veld Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

41 Resultaten Andijk 2009, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld % schermen per sortering (diameter in cm), 15 juli te klein op 1 onbehandeld A 9 0,0 0,0 0,0 18,2 45,5 36,4 0,0 1 onbehandeld B 32 0,0 7,1 14,3 21,4 35,7 14,3 7,1 1 onbehandeld C 36 0,0 0,0 0,0 0,0 75,0 25,0 0,0 1 onbehandeld D 53 0,0 0,0 33,3 33,3 33,3 0,0 0,0 2 Gaucho A 7 0,0 0,0 0,0 25,0 18,8 31,3 25,0 2 Gaucho B 28 0,0 0,0 10,7 25,0 21,4 28,6 14,3 2 Gaucho C 38 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 66,7 33,3 2 Gaucho D 50 0,0 0,0 0,0 16,7 25,0 33,3 25,0 3 Admire A 2 0,0 0,0 25,0 16,7 25,0 25,0 8,3 3 Admire B 20 0,0 0,0 0,0 0,0 20,0 46,7 33,3 3 Admire C 47 0,0 5,3 10,5 15,8 47,4 15,8 5,3 3 Admire D 59 0,0 0,0 7,1 25,0 25,0 28,6 14,3 4 Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 A 14 0,0 0,0 0,0 37,9 27,6 17,2 17,2 4 Gaucho + Karate 1 + 2, 4,6 B 17 0,0 2,8 0,0 19,4 38,9 33,3 5,6 4 Gaucho + Karate 2 + 2, 4,6 C 44 0,0 0,0 0,0 5,3 21,1 42,1 31,6 4 Gaucho + Karate 3 + 2, 4,6 D 58 0,0 0,0 0,0 0,0 37,0 29,6 33,3 5 Karate + Agral G 4 + 2, 4,6 A 1 21,7 0,0 26,1 17,4 17,4 17,4 0,0 5 Karate + Agral G 5 + 2, 4,6 B 18 0,0 0,0 3,6 21,4 28,6 39,3 7,1 5 Karate + Agral G 6 + 2, 4,6 C 45 0,0 0,0 0,0 31,3 25,0 25,0 18,8 5 Karate + Agral G 7 + 2, 4,6 D 62 0,0 22,2 25,9 37,0 11,1 3,7 0,0 6 A 15 0,0 0,0 5,0 50,0 15,0 25,0 5,0 6 B 29 0,0 0,0 0,0 20,0 64,0 16,0 0,0 6 C 42 0,0 0,0 0,0 0,0 20,0 40,0 40,0 6 D 56 0,0 0,0 14,3 14,3 42,9 28,6 0,0 7 A 11 0,0 3,7 14,8 29,6 33,3 14,8 3,7 7 B 21 0,0 0,0 18,8 18,8 46,9 12,5 3,1 7 C 40 0,0 0,0 0,0 0,0 44,4 55,6 0,0 7 D 63 27,3 18,2 22,7 13,6 9,1 9,1 0,0 8 A 16 0,0 14,7 14,7 23,5 17,6 23,5 5,9 8 B 26 9,1 6,1 0,0 21,2 27,3 27,3 9,1 8 C 43 0,0 0,0 0,0 0,0 16,7 55,6 27,8 8 D 64 0,0 0,0 20,6 14,7 41,2 20,6 2,9 9 A 6 0,0 0,0 20,0 30,0 20,0 25,0 5,0 9 B 30 0,0 0,0 12,0 16,0 36,0 32,0 4,0 9 C 37 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0 0,0 9 D 55 0,0 0,0 8,3 8,3 66,7 16,7 0,0 10 A 12 0,0 0,0 30,0 50,0 20,0 0,0 0,0 10 B 31 0,0 0,0 0,0 6,3 62,5 31,3 0,0 10 C 35 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 50,0 50,0 10 D 57 0,0 10,0 0,0 0,0 50,0 20,0 20,0 11 A 4 0,0 0,0 0,0 7,1 21,4 50,0 21,4 11 B 23 0,0 0,0 14,3 14,3 38,1 23,8 9,5 11 C 39 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0 0,0 11 D 49 0,0 0,0 0,0 15,4 53,8 23,1 7,7 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

42 nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld % schermen per sortering (diameter in cm), 15 juli te klein op 12 A 8 0,0 0,0 0,0 4,8 19,0 28,6 47,6 12 B 25 0,0 0,0 0,0 6,3 25,0 31,3 37,5 12 C 33 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 12 D 51 0,0 0,0 0,0 8,3 25,0 58,3 8,3 13 A 3 0,0 0,0 0,0 0,0 23,1 38,5 38,5 13 B 19 0,0 0,0 0,0 14,3 50,0 21,4 14,3 13 C 41 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 66,7 33,3 13 D 60 0,0 0,0 0,0 21,1 47,4 15,8 15,8 14 A 10 0,0 0,0 9,1 27,3 31,8 22,7 9,1 14 B 27 0,0 0,0 3,7 18,5 29,6 37,0 11,1 14 C 48 0,0 6,7 13,3 46,7 13,3 20,0 0,0 14 D 52 0,0 0,0 0,0 11,8 52,9 17,6 17,6 15 A 5 0,0 0,0 12,5 12,5 12,5 50,0 12,5 15 B 22 0,0 0,0 0,0 12,5 56,3 25,0 6,3 15 C 34 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 15 D 61 10,5 15,8 26,3 31,6 5,3 10,5 0,0 16 A 13 0,0 0,0 36,8 5,3 36,8 10,5 10,5 16 B 24 0,0 0,0 9,5 14,3 38,1 28,6 9,5 16 C 46 0,0 0,0 0,0 0,0 50,0 37,5 12,5 16 D 54 0,0 0,0 0,0 0,0 33,3 33,3 33,3 Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

43 Resultaten Andijk 2009, bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/2009. nr spuitdata (weken her 17 juni 29 juni 17 juni 29 juni. behandeling na planten). veld fytotoxiciteit stand 1 onbehandeld A onbehandeld B onbehandeld C onbehandeld D Gaucho A Gaucho B Gaucho C Gaucho D Admire A Admire B Admire C Admire D Gaucho + Karate 0 + 2, 4,6 A Gaucho + Karate 1 + 2, 4,6 B Gaucho + Karate 2 + 2, 4,6 C Gaucho + Karate 3 + 2, 4,6 D Karate + Agral G 4 + 2, 4,6 A Karate + Agral G 5 + 2, 4,6 B Karate + Agral G 6 + 2, 4,6 C Karate + Agral G 7 + 2, 4,6 D A B C D A B C D A B C D A B C D A B C D A B C D A Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

44 nr. behandeling spuitdata (weken na planten) her. veld 17 juni 29 juni 17 juni 29 juni fytotoxiciteit stand 12 B C D A B C D A B C D A B C D A B C D Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

45 BIJLAGE IV: Foto s 2008 Foto 1. Scherm vrij van aantasting. Foto 2. Scherm licht aangetast door koolgalmug. Foto 3. Scherm zwaar aangetast door koolgalmug. Foto 4. Kieming onbehandeld (1) Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

46 en Gaucho Sanokote Smart (2), 2 mei 2008, Wervershoof. Foto 5. Kieming behandelingen 3 en 4, 2 mei 2008, Wervershoof. Foto 6. Spuiten met tractorspuit, 5 juni 2008, Wervershoof Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

47 Foto 7. Overzicht proefveld Wervershoof, 5 juni 2008 (orange wildgaas is neergelegd). Foto 8. Overzicht vanaf veld 16 (onbehandeld) in Hoogkarspel, 16 juli Foto 9. Draaihartigheid broccoli door aantasting koolgalmug, 9 juli 2008, Wervershoof. Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

48 BIJLAGE V: Foto s 2009 Foto 1: Draaihartigheid door koolgalmug aantasting, 30 Juni 2009, Wervershoof Foto 2: Misvormd scherm door koolgalmug aantasting, 30 Juni 2009, Wervershoof Foto 3: verrotting als gevolg van koolgalmug aantasting, 30 Juni 2009, Andijk Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/

49 Foto 4: proefveld 09436, 30 Juni 2009, Wervershoof Foto 5: proefveld 09437, 30 Juni 2009, Andijk Bestrijding koolgalmug in broccoli, PT 2008/