Economie als wetenschap is ontwikkeld als antwoord op grote maatschappelijke problemen
|
|
- Ivo van Wijk
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Economie als wetenschap is ontwikkeld als antwoord op grote maatschappelijke problemen Kaj Morel (1971) is sociaal psycholoog, gepromoveerd aan de Technische Universiteit Delft en voormalig lector identiteitsmarketing bij hogeschool Saxion. In zijn nieuwste boek Tijd voor de betekeniseconomie bekritiseert hij het vrijemarktdenken en de principes die eraan ten grondslag liggen. Ook geeft hij een aanzet tot de formulering van een alternatief: de betekeniseconomie. Het felst verzet Morel zich in zijn boek tegen het idee dat de vrije markt waardevrij zou zijn. Het klopt dat deelnemers aan die markt vrij zijn om zelf waarde toe te kennen aan de goederen die erop worden verhandeld. Toch leunt de theorie van de vrije markt zelf op een mensbeeld dat volgens Morel op z n zachts gezegd te betwisten valt. Zo gaat de theorie van de vrije markt er (voor het gemak) van uit dat het individu de bouwsteen van de samenleving is en individuele vrijheid het hoogste goed. Bovendien is de mens volgens de theorie een geheel op zichzelf gericht wezen, slechts uit op de bevrediging van haar behoeften en volledig rationeel. Morel trekt dit alles in twijfel. Economie als moral science Morel denkt dat we economie te lang hebben gezien als natuurwetenschap die we kunnen vangen in wiskundige modellen gebaseerd op de neoklassieke theorie. Hierdoor hebben economen gefaald de werkelijkheid in al haar weerbarstigheid te beschrijven. En, erger dan dat, het heeft ertoe geleid dat wij onszelf zijn gaan zien en gedragen als egoïstische individualisten die streven naar economische groei als doel op zich. Wij hebben onze planeet verwaarloosd en toegekeken hoe inkomensongelijkheid is gegroeid en onze democratieën afbrokkelen. In plaats daarvan moeten we, vindt Morel, economie aanzien voor de sociale wetenschap die zij is en weer morele vragen durven stellen als we het hebben over ons economisch systeem. We moeten af van het ja maar zo gaat het nu eenmaal. We moeten altijd de vraag stellen of de uitwerking van zo n vrije markt de resultaten oplevert die we als samenleving belangrijk vinden. We moeten af van het ja maar zo gaat het nu eenmaal, dat is het marktmechanisme en dat is dus goed. De uitgangspunten van de vrije markt moeten steeds ter discussie gesteld worden en dan kan het zo zijn dat we tot de conclusie komen dat het mechanisme in een bepaalde sector prima werkt: laat het dan vooral zo. Ik ben niet voor het afschaffen van de vrije markt, maar we moeten die wel in balans brengen met de huidige context, de aannames opnieuw tegen het licht houden en waar nodig andere keuzes maken. Daarbij moeten ethische vraagstukken weer nadrukkelijk aan de orde komen, vindt Morel. Daarin volgt hij politiek filosoof Michael Sandel, die al langer pleit voor een moreel debat over de commercialisering van de samenleving. Sandel betoogt dat we de reikwijdte van markten in de samenleving moeten beperken. Volgens Sandel is een bepaald type goederen geschikt om op de vrije markt te verhandelen, maar een ander type niet. Verhandeling daarvan op de vrije markt heeft volgens Sandel namelijk tot gevolg dat de intrinsieke (nieteconomische) waarde van die goederen wordt vernietigd of in ieder geval gecorrumpeerd. 1
2 Sandel geeft een voorbeeld van iemand die online een gepersonaliseerde bruiloftsspeech koopt om voor te dragen op de bruiloft van zijn beste vriend. Daar lijkt iets mis mee: een bruiloftsspeech is een waardevol goed vooral omdat het een teken is van liefde en vriendschap. Zodra je zo n goed, dat wordt uitgewisseld volgens de normen van vriendschap, op de markt aanbiedt, waar alles draait om individuele behoeftebevrediging, gaat een groot deel van de waarde ervan verloren het verliest z n personal touch. Om andere voorbeelden te noemen: velen van ons zouden ervoor terugdeinzen om onze verkiezingsstem, onze organen of seksualiteit te verhandelen op de vrije markt en zien ook liever niet dat anderen dat doen. Sandel pleit daarom voor een publiek debat waarin we onszelf afvragen of er goederen zijn die we niet op de vrije markt zouden moeten kopen en verkopen. De betekeniseconomie als hervorming van de vrije markt Toch verschilt Morel s boodschap in een belangrijk opzicht van die van Sandel. Waar Sandel zich inzet om binnen de economie terrein terug te winnen op de vrije markten door de publieke ruimte weer te politiseren, concentreert Morel zich vooral op het hervormen van de markten zelf. Ik ben een overtuigd kapitalist: ik geloof dat er geen beter systeem is. De betekeniseconomie is wat mij betreft echt een kapitalistische economie. Maar wel een kapitalisme dat geborgd is in de gemeenschap, waarin gemeenschappelijke belangen veel nadrukkelijker een plek krijgen en waarin niet elke afweging een financieel-economische afweging is. Verder denk ik dat het mechanisme van vraag en aanbod werkt, maar niet per se tegen een marktprijs en niet met het idee dat iedereen daar het meeste voor zichzelf uit moet halen. Dan heb je nog steeds een vrije markt, alleen is het een andere soort vrije markt dan de huidige vorm. Hoewel Morel het belang van de gemeenschap dus benadrukt, draait het in Tijd voor de Betekeniseconomie vooral om de burger in de hoedanigheid van consument of ondernemer. Morel formuleert in zijn boek tien alternatieve principes die de uitgangspunten moeten vormen voor een nieuw paradigma : de betekeniseconomie. In de betekeniseconomie staat de altruïstische mens centraal en draait ons economisch handelen om het scheppen van betekenis. Dit betekent in de eerste plaats dat ondernemingen in de betekeniseconomie hun bestaansrecht ontlenen aan het feit dat ze een wezenlijke, relevante bijdrage aan de samenleving leveren, en niet aan de financiële waarde die ze creëren. Verder maken consumenten in de betekeniseconomie verantwoorde keuzes en zijn bereid een rechtvaardige prijs te betalen voor de goederen die zij kopen. De realisatie van de betekeniseconomie moet dus vooral komen uit de keuzes die wij als consumenten of ondernemers maken op de markt, en minder uit politieke instituties, burgerinitiatieven en democratische processen, zoals Sandel zich dat voorstelt. De betekeniseconomie ontstaat vanuit burgers, maar vooral ook vanuit organisaties en ondernemingen dat zijn burgers met een rol. Ik zie de belangrijkste veranderingen plaatsvinden door ondernemingen die andere keuzes gaan maken. Ik geloof dat met name de MKBers, die geen aandeelhouders hebben en die kunnen ook behoorlijk groot zijn feitelijk het grootste verschil kunnen maken. Als die andere keuzes gaan maken in hun prijsstelling, in de manier waarop ze hun producten aanbieden, maar ook in het verhaal, in de dialoog die ze met hun klanten aangaan, kan daar denk ik veel veranderen. Als consumenten blijven zeggen: alles moet bij het oude blijven, dan gaat de betekeniseconomie er nooit komen. Ook consumenten moeten andere keuzes gaan maken. Als consumenten blijven zeggen: alles moet bij het oude blijven we willen evenveel luxe, alles moet goedkoper, we willen gewoon pensioen hebben, dan gaat de betekeniseconomie er nooit komen, dat kan niet. De betekeniseconomie is niet voor niets ontstaan omdat er gewoon grenzen zijn aan wat onze planeet aankan. We moeten volgens Morel af van drie heerschappijen die velen van ons in de greep houden: de heerschappij van het eigenbelang, de heerschappij van het pijnvrije bestaan en de heerschappij van de geveinsde machteloosheid. Mensen zeggen eigenlijk: uiteindelijk gaat het vooral om dat het voor mijzelf goed moet zijn, dat is het eerste. Tweede is: ik ben tot veel bereid, maar ik moet 2
3 er geen last van hebben. Zodra het mijn portemonnee raakt, of ik er moeite voor moet doen, of zodra ik dingen moet laten die ik graag wil, dan doe ik het niet meer. En het derde is: het maakt toch niet uit. Als ik het in mijn eentje ga veranderen, en niemand anders doet het, dan heeft het toch geen zin. Die drie dingen moeten doorbroken worden. Uit de politiek verwacht Morel weinig actie richting de realisatie van de betekeniseconomie. Politiek loopt altijd achter de samenleving aan. En de regering gaat pas wetgeving bedenken als ze merkt dat er zoveel signalen uit de samenleving komen dat het niet langer kan. Zelden worden wetten proactief gemaakt en dat is ook goed denk ik. Waar de politiek wel een belangrijke rol kan spelen volgens Morel, is in het verhaal dat wordt verteld. Ze vertellen nog steeds het oude economische verhaal. Ze moeten ophouden met continu te zeggen: ja, het gaat goed met ons want de economie is weer met drie procent gegroeid. Ook hebben ze invloed op het verhaal dat in het onderwijs wordt verteld. Morel lijkt dus vooral een moreel appel te doen op consumenten en ondernemers om hun gedrag te veranderen op markten zoals die er nu uitzien. In hoeverre is de betekeniseconomie dan echt een nieuw paradigma? Als Facebook niet wil, kun je goed gedrag niet afdwingen. Ik denk dat het inderdaad begint bij een moreel appel. Je kunt veel afdwingen door structuren, maar daarmee red je het niet. Als Facebook niet wil, en vanuit eigen hebzucht wil blijven handelen, dan kun je goed gedrag niet afdwingen. Je kunt wel een beetje doen met wetgeving, boetes opleggen, maar uiteindelijk zie je dat het systeem niet verandert. Wat wél werkt, is als alle consumenten gewoon stoppen met Facebook gebruiken. Dan heeft Facebook echt een probleem: dan heeft het geen verdienmodel meer. Door andere keuzes te maken denk ik dat wij als consumenten de boel echt kunnen beïnvloeden. De (on)macht van de individuele keuze De ontwikkeling van de huidige economie naar de betekeniseconomie leunt dus grotendeels op de acties van individuele consumenten en ondernemingen. Toch lukt het mensen vaak niet goede keuzes te maken, ook al willen ze wel. In de wereld zoals die er nu uitziet kun je mensen bijvoorbeeld vragen om biologische producten te kopen die niet in plastic zijn verpakt, maar lukt dit niet omdat ze dat nu niet kunnen betalen, of omdat die producten nog niet worden aangeboden in de supermarkt. Is het dan niet noodzakelijk om verder te kijken dan de keuzes die consumenten en ondernemers maken en bijvoorbeeld ook politieke en sociale instituties en (machts)verhoudingen kritisch te onderzoeken? In andere woorden: zijn er toch niet meer structurele veranderingen nodig? Om te beginnen: als jij eigenlijk biologische producten wilt kopen, maar daar geen geld voor hebt, of ze worden niet aangeboden ja, dan kan je ze niet kopen. Wat kan ik daartegen inbrengen: niets. Maar het feit dat dat zo is, neemt niet weg dat je er wel naar zou moeten streven om uiteindelijk die biologische producten wel te kopen. Dus dat betekent dat je, zodra je het wel kunt betalen, dat ook doet. Dat je je misschien ook afvraagt: hoe kan ik in mijn budget anders inrichten zodat ik meer geld overhoud voor die dingen die ik belangrijk vind. Het is de verantwoordelijkheid van burgers om serieus te onderzoeken: zouden we daar, door het maken van andere keuzes, geld voor kunnen vrijmaken? Het is dus ook de vraag: hoe belangrijk vind je het echt? Daarmee leg je het voor een deel terug, hè. Je zegt dat je het niet kunt betalen, maar is de echt zo? Hoewel een verandering in de keuzes die gemaakt worden door de individuele consument en ondernemer dus de belangrijkste drijver zijn voor de transitie naar de betekeniseconomie, gelooft Morel wel dat ook structurele veranderingen nodig zijn. Bijvoorbeeld in de manier waarop we dingen financieren. Om het heel praktisch te maken: als een ondernemer nu vanuit de betekeniseconomie wil ondernemen, maar hij krijgt alleen maar vragen vanuit klassieke verdienmodellen, klantprofielen en dat soort dingen, terwijl dat helemaal niet de manier meer is waarop hij wil werken, dan vind ik dat andere systemen, andere 3
4 financieringsmodellen ontwikkeld moeten worden waarin er ruimte komt voor dat soort ondernemers om hun onderneming gefinancierd te krijgen. Of kijk naar het onderwijs. Een docent uit het voortgezet onderwijs vertelde mij op een congres dat hij graag ruimte zou geven aan de betekeniseconomie in zijn onderwijs maar er niet serieus werk van kan maken omdat het niet in het eindexamen terugkomt en daar wordt hij op afgerekend. Het is natuurlijk een idiote situatie dat mensen in het veld iets anders willen maar dat niet mogen. Daarin moet een structuurverandering plaatsvinden. Docenten moeten bijvoorbeeld meer te zeggen hebben over het aangeboden curriculum en de eindexamenstof moet sneller kunnen worden aangepast. Een te optimistisch mensbeeld? Behalve mensen die wel willen maar die gevangen zitten in de huidige structuren, lijken er ook mensen te zijn die helemaal niet willen. Weinig bedrijven zullen er tegenwoordig voor uitkomen dat ze niet maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar vaak lijken ze toch vooral op geld uit. Facebook, bijvoorbeeld, werd opgericht als sociale onderneming die mensen met verschillende achtergronden dichter bij elkaar zou brengen, maar lijkt nu veel schade aan te richten in de wereld. Betekent dit dat een beroep doen op ondernemers om moreel beter te zijn niet voldoende is? Het kan best zo zijn dat Mark Zuckerberg oprecht begonnen is, maar dat de wereld om hem heen de manier waarop hij geld kon krijgen, de mensen die hij om zich heen verzamelde, de adverteerders die mogelijkheden zagen hem meegenomen hebben op een andere koers waarin hij zich niet staande kon houden. Er zijn nog steeds veel mensen die in dat oude verhaal geloven en die er belang bij hebben om dat verhaal in stand te houden. Facebook had natuurlijk moeten zeggen: dat gaan we niet doen en dan hadden ze echt nieuwe verdienmodellen moeten bedenken Dat is wat Wikipedia wel gedaan heeft: Wikipedia is niet gezwicht voor adverteerders en het grote geld en heeft vastgehouden aan haar principes. Ze doet een beroep op ons als burgers om te doneren. Dat vinden wij moeilijk omdat het vroeger gratis was. Wat er gebeurt bij Wikipedia vind ik typerend voor de worsteling die veel mensen momenteel ervaren: we snappen dat dingen niet gratis kunnen zijn maar zouden dat ergens het liefste willen. En ondernemers die uit principe weigeren om hun onderneming in dienst te stellen van het grote kapitaal van investeerders hebben moeite om het hoofd boven water te houden op basis van het kleine kapitaal van consumenten en burgers. Maar het kan wel, zoals Wikipedia en De Correspondent laten zien. Dat zijn belangrijke inspiratiebronnen voor anderen. Het ook een kwestie van standvastigheid: hoe serieus neem je je eigen verhaal? Het dominante verhaal dat verteld wordt over de economie in jouw context bepaalt hoeveel ruimte je voelt om de keuzes te maken die stroken met jouw principes. Tegelijkertijd is het ook een kwestie van standvastigheid: hoe serieus neem je je eigen verhaal? Het is het bewijs van beide. En het is ontzettend moeilijk om je staande te houden als je je eenmaal in het grote geweld bevindt. Maar het kan dus wel. Wanneer handel je in iemands belang en heb je betekenis? Een van de dingen waarvan Morel ondernemers probeert te overtuigen is dat zij zich moeten inzetten om de belangen en niet (alleen) de behoeften van hun consumenten te dienen alleen dan heeft hun werk betekenis. Belang definieert hij als dat wat goed is voor iemand. Maar er zijn net zoveel ideeën over van wat in ons belang is als er concepties van het goede leven bestaan. Natuurlijk zijn we het niet eens over wat in het belang is van mensen. Nu is de redenering: wat goed is bepalen anderen, namelijk de klanten of de markt. In de betekeniseconomie is de redenering: wij bepalen ook wat goed is. Wij hebben daar namelijk ideeën over vanuit onze expertise, maar ook vanuit onze moraliteiten. Dus als iemand een hypotheek wil die veel te hoog is, en jij weet dat, dan is dat volgens het oude denken de verantwoordelijkheid van die persoon die vraagt erom en je bent een goed bedrijf als je zo goed mogelijk doet wat 4
5 jouw klanten vragen, ongeacht de consequenties. Het is natuurlijk niet ok dat we het zo doen want we weten inmiddels uit ervaring dat dat niet goed gaat, dat mensen vaak meer willen hebben en lenen dat dat ze zich kunnen veroorloven en dat ze daardoor echt in de problemen komen. Dus wij gaan dat niet meer doen. Wie zijn dan wij? Is dat degene die de hypotheek aanbiedt? Dat is precies de vraag: wie vindt dat hij daar wat van moet vinden? De bank zou dat kunnen zijn, of een van haar medewerkers. Die zou als eerste kunnen zeggen: dit klopt niet. De bank zou de medewerker daarin kunnen steunen. Die kan ook zeggen: je hebt maar te doen wat wij jou opdragen. Wat er nu gebeurt is dat de overheid maatregelen heeft genomen, de bank is gaan dwingen om het anders te doen. Dus daar heeft de overheid in eerste instantie ingegrepen omdat burgers de dupe waren. heeft en louter persoonlijke voorkeuren. Is het hanteren van vrije markten niet in tegenspraak met het centraal stellen van het belang van het individu en de gemeenschap in z n geheel? Juist de oorspronkelijke liberalen vonden dat het op deze manier moet gaan. Dat altijd gekeken wordt naar wat goed is voor de samenleving als geheel, voor ons als mensheid. Zowel Keynes als Smith noemden economie een moral science. Economie als wetenschap is ontwikkeld als antwoord op grote maatschappelijke problemen om dingen beter te organiseren omdat er extreme armoede was. Dus het is altijd de bedoeling geweest dat welvaart ten goede zou komen aan de gemeenschap, niet alleen aan het individu. De vrije markt en het belang van de gemeenschap zijn helemaal niet met elkaar in tegenspraak. Dus de overheid, wij als samenleving, hebben uiteindelijk gezegd: dat deugt niet. Maar dat kan voor een ander onderwerp weer anders zijn. Waar het mij om gaat is dat ieder de verantwoordelijkheid heeft om die vragen te stellen. Wat is er wenselijk, wat vinden we goed? Ik wil dat die afweging door zoveel mogelijk mensen expliciet gemaakt wordt. Door de consument die zegt: ik wil een hoge hypotheek terwijl hij eigenlijk niet weet dat dat slecht voor hem is. Dan is het naar mijn idee de plicht van een adviseur om iemand daarop te wijzen, omdat hij wel weet dat dat verkeerd kan aflopen voor die persoon. Dan is dat uitgangspunt: het belang centraal stellen. Heel vaak zijn behoefte en belang helemaal niet met elkaar in tegenspraak, in de meeste gevallen komt dat prima overeen. Zowel Keynes als Smith noemden economie een moral science. De vraag is of de markt de juiste omgeving biedt om een publiek debat aan te zwengelen over ethiek. We hebben gezien dat een van de definiërende eigenschappen van de vrije markt is dat spelers op de markt zelf waarde toekennen aan de goederen die erop verhandeld worden. De markt erkent geen intrinsieke waarde en kan niet afdwingen dat iemand een bepaald goed op een bepaalde manier zal waarderen. Bovendien maken markten geen onderscheid tussen levensbehoeften of dat waar men recht op Tijd voor de betekeniseconomie is gepubliceerd door Stichting Maatschappij en Onderneming (SMO). Je kunt het boek bestellen op onze website 5
De betekeniseconomie in de praktijk: een snelcursus betekenisvol ondernemen
De betekeniseconomie in de praktijk: een snelcursus betekenisvol ondernemen Het klinkt hartstikke mooi hoor, de betekeniseconomie. Maar wat is dat eigenlijk? En wat kan ik ermee als ondernemer? Wat kan
Nadere informatieDe Betekeniseconomie vaag? Helemaal niet
De Betekeniseconomie vaag? Helemaal niet Kaj Morel Laat betekenis leven Waarom wij bestaan 2009-2016 Lector Identiteitsmarketing Saxion Laat betekenis leven 2010/2012 Boeken identiteitsmarketing en betekeniseconomie
Nadere informatieT R A I N I N G B O O S T J O U W D R O O M B E D R I J F
werkboek T R A I N I N G B O O S T J O U W D R O O M B E D R I J F Werkboek: Je unieke aanbod maken W W W. M A R L O E S H A L M A N S. C O M Je unieke aanbod of "signature service" maken, dat aanbod waar
Nadere informatieEthische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen.
Samenvatting door A. 1576 woorden 4 december 2014 1,3 2 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Paragraaf 2 De ethische optiek 1 inleiding Ethiek gaat over goed en kwaad in het menselijk handelen. Onderscheid
Nadere informatieLECTORAAT NEW MARKETING In het kort
LECTORAAT NEW MARKETING In het kort Marcel Grol mjm.grol@avans.nl Geert Kastelijn gha.kastelijn@avans.nl Susan KlijsenVan Elteren sa.klijsenvanelteren@avans.nl Leo Broekhuizen lh.broekhuizen@avans.nl DEELNEMERS
Nadere informatieHele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig
De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatieL I V E YOUR E S T I N Y IDENTITEITSBEWIJS
L I V E YOUR E S T I N Y IDENTITEITSBEWIJS 1. IDEOLOGIE WAARIN GELOVEN WIJ? IDEOLOGIE Waarin geloven wij? WIE BEN IK? Wij geloven dat ieder mens een bestemming heeft. Ieder mens heeft een identiteit. We
Nadere informatieDrie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven
Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven Situatie John volgt een opleiding coaching. Hij wil dat vak dolgraag leren. Beschikt ook over de nodige bagage in het begeleiden van mensen, maar
Nadere informatieHET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN
HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF
Nadere informatieAPQ-vragenlijst 28 maart Bea Voorbeeld
APQ-vragenlijst 28 maart 2018 Bea Voorbeeld Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende
Nadere informatieZou jij niet domweg gelukkig willen zijn?
Zou jij niet domweg gelukkig willen zijn? Ja, natuurlijk, maar hoe doe je dat dan? Domweg gelukkig zijn Ken je dat gevoel? Het gevoel dat je domweg gelukkig wilt zijn? Dat er te veel in je leven is waardoor
Nadere informatieCheck-in. De zin van het leven is de zin die je er zelf aan geeft. 6 De Z-factor
Check-in De zin van het leven is de zin die je er zelf aan geeft. Wim T. Schippers D it boek gaat over zingeving. We richten ons vooral op zingeving in ons werk. Wij noemen dat de Z-factor. Wij geloven
Nadere informatieDEEL 1. BOUWSTEEN 5 Theorie Eigen Keuze Monique van Dam DEEL 1: YOU
DEEL 1 1 BOUWSTEEN 5 Theorie Eigen Keuze BOUWSTEEN 5 Eigen Keuze 2 Inhoud Introductie bouwsteen 5: Eigen Keuze 3 ANDERS denken 4 Waar kies je voor? Wist je dat? 5 Nieuwe kansen 12 Van toen naar nu 13 Nieuwe
Nadere informatieFernando Halman CommunicateTour
FERNANDO HALMAN Rotterdam RAH! We nodig je uit voor de unieke seminar van Fernando Halman waarbij hij zijn krachtige boodschap levert aan hogescholen en universiteiten. Colourful Business presents Fernando
Nadere informatie1. Met andere ogen. Wetenschap en levensbeschouwing. De wereld achter de feiten
1. Met andere ogen Wetenschap en levensbeschouwing De wereld achter de feiten Dit boek gaat over economie. Dat is de wetenschap die mensen bestudeert in hun streven naar welvaart. Het lijkt wel of economie
Nadere informatieFABULOUS VIRTUAL ASSISTANT MODULE 1 Les 5: Bijlage
FABULOUS VIRTUAL ASSISTANT MODULE 1 Les 5: Bijlage We spreken uit ervaring als we zeggen dat er ongetwijfeld momenten komen (en misschien is dat nu ook al wel) dat je zelf gaat bedenken waarom ondernemen
Nadere informatieWerken aan persoonlijke ontwikkeling en sturen van eigen loopbaan
08540 LerenLoopbaanBurgerschap 10-04-2008 08:28 Pagina 1 ontwikkelingsproces 1+2 1 2 3 4 5 6 7 Werken aan persoonlijke ontwikkeling en sturen van eigen loopbaan Leren, Loopbaan en Burgerschap Wat laat
Nadere informatieAnnette Koops: Een dialoog in de klas
Annette Koops: Een dialoog in de klas Als ondersteuning bij het houden van een dialoog vindt u hier een compilatie aan van Spreken is zilver, luisteren is goud : een handleiding voor het houden van een
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieWAARSCHUWING. Als je wilt dat in je leven niets verbetert, leg dit boek dan NU weg. Het is niets voor jou. Koop een fles champagne en ga het vieren.
WAARSCHUWING Als je wilt dat in je leven niets verbetert, leg dit boek dan NU weg. Het is niets voor jou. Koop een fles champagne en ga het vieren. INLEIDING Je herkent het vast: je stond met een glas
Nadere informatieAPQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo
APQ-vragenlijst 30 januari 2019 Daan Demo Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid en wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende
Nadere informatieDeck of Needs. De snelste manier om de 'juiste' woorden te vinden
Deck of Needs De snelste manier om de 'juiste' woorden te vinden Het Deck of Needs is ontwikkeld door Drs. Hugo A. Roele, schrijver van het Book of Needs en mede-oprichter van www.kommunikasie.org. a-1
Nadere informatieRapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. Naam: Datum:
Rapportage Competenties Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 24.03.2016 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 24.03.2016 / Competenties (QPN) 2 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de competenties
Nadere informatieRapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Competenties Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Competenties (QPN) 2 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de competenties
Nadere informatieWat is realiteit? (interactie: vraagstelling wie er niet gelooft en wie wel)
Wat is realiteit? De realiteit is de wereld waarin we verblijven met alles wat er is. Deze realiteit is perfect. Iedere mogelijkheid die we als mens hebben wordt door de realiteit bepaald. Is het er, dan
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot vwo 2019-II
Opgave 1 Goud Bij deze opgave horen de teksten 1 en 2. Inleiding (1) Goud wordt al duizenden jaren als waardevol metaal gezien en kent in al die tijd uiteenlopende toepassingen. Al in het oude Egypte was
Nadere informatieExamen HAVO. Nederlands. tijdvak 2 dinsdag 21 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen HAVO 2011 tijdvak 2 dinsdag 21 juni 13.30-16.30 uur Nederlands Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 22 vragen en een samenvattingsopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 49 punten
Nadere informatieWerkbeleving 21 maart Bea Voorbeeld
Werkbeleving 21 maart 2018 Bea Voorbeeld Hoe beleef je je werk? De meeste mensen functioneren het best en beleven het meeste plezier aan hun werk wanneer er evenwicht is tussen de eisen die aan hen gesteld
Nadere informatieKennisles Mediawijs: Wat is waar?
Kennisles Mediawijs: Wat is waar? Wat is nu eigenlijk de waarheid? In het woordenboek staat: Iets dat waar is. Woorden overeenstemmen met feiten. Het probleem is alleen dat er maar heel weinig sprake is
Nadere informatieFeedback. in hapklare brokken
Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,
Nadere informatieSprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig
Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Geeft je inzicht in jouw persoonlijke
Nadere informatieCoöperatie en communicatie:
Nederlandse Samenvatting (summary in Dutch) 135 Coöperatie en communicatie: Veranderlijke doelen en sociale rollen Waarom werken mensen samen? Op het eerste gezicht lijkt het antwoord op deze vraag vrij
Nadere informatieAntreum RAPPORT PF. Test Kandidaat Administratienummer: Datum: 01 Sep 2011. de heer Consultant
RAPPORT PF Van: Test Kandidaat Administratienummer: Datum: 01 Sep 2011 Normgroep: Advies de heer Consultant 1. Inleiding Persoonlijke flexibiliteit is uw vermogen om met grote uitdagingen en veranderingen
Nadere informatieJe doel behalen met NLP.
Je doel behalen met NLP. NLP werkt het beste als al je neurologische niveaus congruent zijn. Met andere woorden: congruent zijn betekent wanneer je acties en woorden op 1 lijn zijn met je doelen, overtuigingen,
Nadere informatieHet haalt je volledig weg bij je intuïtie: de enige plek waaruit je gaat weten wat de juiste relatie is voor JOU.
Vandaag ga je beginnen met een negativiteitsdetox, voor de rest van de tijd dat je met deze modules bezig bent. Door social media en tijdschriften en de gewone media krijg je mega veel beelden van hoe
Nadere informatieHoofdlijn advies. Wat vind jij? Laat het ons weten op: Persoonlijke ontwikkeling. Basiskennis en -vaardigheden. Vakoverstijgend leren
Hoofdlijn advies Taalvaardig Rekenvaardig Digitaal vaardig Sociaal vaardig Persoonlijke ontwikkeling Basisvaardigheden Basiskennis en -vaardigheden Natuur & technologie Mens & maatschappij Taal & cultuur
Nadere informatieIn welke mate kunt u zich vinden in het benoemen van vrijheid, gelijkheid/gelijkwaardigheid en solidariteit als basiswaarden voor
Ontwikkelteam Burgerschap Ronde Derde ronde () REFERENTIE BU000880 Naam Coen Gelinck Organisatie Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer (NVLM) E-mailadres coengelinck@nvlm.nl Namens wie geeft
Nadere informatieHoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team?
Hoe kunt u passende sturing en ruimte geven aan uw team? Leidinggevenden in het mbo hebben tijdens de werkplaats van SOM op 20 september gespard en ervaringen uitgewisseld over dagelijkse dilemma s rondom
Nadere informatieHuman Performance Contextscan Persoonlijke rapportage
Human Performance Contextscan Persoonlijke rapportage Bedrijf FlowQ Coach Max Wildschut Cliëntcode 2167 Wachtwoord u295gr Datum 26 oktober 2008 2008 FlowQ www.flowq.nl V-HPC0801 Rapportage 2167 Pagina
Nadere informatieTraining Creatief denken
Training Creatief denken Creatief denken: een oplossing voor elk probleem Creatief denken is vandaag de dag een must. De markt verandert razendsnel en als je niet innovatief bent, loop je achter de feiten
Nadere informatieRabobank. Een bank met ideeën.
Samen bankieren. Rabobank. Een bank met ideeën. Identiteitsbewijs Rabobank Centraal Twente Ideologie 5 Visie 9 Missie 21 Merkbelofte 25 Unieke kracht 29 Kernwaarden 33 Ambities 39 Ideologie 5 Waar geloven
Nadere informatieHOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ?
HOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ? Hoe zie jij jezelf in 2020? Hoe zi et jouw leven er uit i n 2020? Ben j e da n vaardi g gen oeg om a ll e ver an d er i ngen bij te benen? Je ei gen keuzes d aar in te m aken
Nadere informatieDeze handreiking is van:
9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze cursus is geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte
Nadere informatieAls je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.
Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen
Nadere informatieIdeeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf
Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend
Nadere informatieHoe gelukkig ben je? Opdracht 1
Hoe gelukkig ben je? Geluk is een veranderlijk iets. Het ene moment kun je jezelf diep gelukkig voelen, maar het andere moment lijkt het leven soms maar een zware last. Toch is voor geluk ook een soort
Nadere informatiePersoonlijk meesterschap
Persoonlijk meesterschap Het creëren van je eigen toekomst "A learner learns when a learner wants to learn" (Peter Senge) Jan Jutten www.natuurlijkleren.org 1. Inleiding De drijvende kracht in de school
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieMeer succes met je website
Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatiePersoonlijk Rapport Junior Scan
Persoonlijk Rapport Junior Scan Persoonlijke gegevens Naam test junior Datum test 02/09/2011 (17:19) Jouw ondernemersprofiel In vergelijking met het branche normprofiel geeft jouw profiel het volgende
Nadere informatieAristoteles: Oh ja? Maar ik heb ook wel eens gehoord van utilitarisme, wat is dat dan?
Praktische-opdracht door een scholier 2095 woorden 29 mei 2013 3,8 2 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Cogito Symposium Nienke Raaijmakers H4A Vrijdagmiddag vijf uur. Ik ben net thuis van school, en
Nadere informatieEen gevoel van menselijke mogelijkheid
Een gevoel van menselijke mogelijkheid Amsterdam, november 2018 Beste Jesse Norman, Op de een of andere manier heb ik de laatste tijd behoefte meer van economie te begrijpen en er over te lezen. Misschien
Nadere informatieVIEREN DOOR/VOOR JONGEREN
VIEREN DOOR/VOOR JONGEREN GEBED OM VERGEVING De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus van elke viering een belangrijke betekenis en functie. De afstand die in het dagelijkse leven tussen God en mens
Nadere informatieRapportage Drijfveren. Bea het Voorbeeld. Naam: Datum:
Rapportage Drijfveren Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 24.03.2016 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 24.03.2016 / Drijfveren (QDI) 2 Wat motiveert jou? Wat geeft jou energie? Waardoor laat jij
Nadere informatieEnergieburn-outs komen maar al te vaak voor
Voor introverte mensen zijn energie en balans belangrijke begrippen. Vaak is het ook iets waar we mee worstelen. De balans tussen activiteiten die energie vreten en activiteiten die energie opleveren,
Nadere informatieWat wil jij? Wat wil ik?
Alle formulieren bij het boek Wat wil jij? Wat wil ik? ALLE PAGINACIJFERS KOMEN OVEREEN MET DE PAGINANUMMERS IN HET BOEK UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER eens oneens 1 Ik vind mijzelf aantrekkelijk
Nadere informatieLes 1: het kruis, bekering en geloof
Les 1: het kruis, bekering en geloof Deel 1: Terugkijken 1. Omzien naar elkaar Iedereen vat kort samen hoe de afgelopen week is geweest. 2. Aanbidding Dank en prijs God met gebed en zang. 3. Visie Ontwikkel
Nadere informatieOns economische zelf. Over leven in een verdeelde wereld en hoe we samen ongedwongen naar huis kunnen gaan
Ons economische zelf Over leven in een verdeelde wereld en hoe we samen ongedwongen naar huis kunnen gaan Plaatjes invoegen Contrast tussen overvloed en gebrek Contrast tussen genieten van materie en uitbuiten
Nadere informatieHoe word je succesvol in sales
Hoe word je succesvol in sales Verkopen gaat niet vanzelf. Zeker niet in deze tijd. Toch zijn nog steeds veel verkopers erg succesvol. Dat komt niet door het product of de dienst die ze aanbieden, maar
Nadere informatieWerkstuk Levensbeschouwing Relaties
Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk door een scholier 2503 woorden 3 maart 2008 6,6 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1 Wie versiert wie? De jongen het meisje? Andersom? Of kan het beide?
Nadere informatieIk-Wijzer Naam: Sander Geleynse Datum: 27 januari 2016
Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo Sander, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk vindt.
Nadere informatieOpmerkingen voor bestuurders en leidinggevenden 95 Vragen aan de auteur 99 Dankwoord 103 Over de auteur 107
Inhoud Voorwoord 7 Het Goede Boek 13 Max 19 Zeno 23 Waarom 27 Zelfs het onmogelijke 35 Omhoog 39 Reus 45 Eruit 49 Wie heeft mijn kaas gepikt? 53 Ik heb jouw kaas gepikt 59 Muren 65 De doolhof in de muis
Nadere informatieDE AARDE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. Mueller/GP
DE AARDE IS OOK TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS Mueller/GP Wilkins/GP Een wereld die draait op schone energie, met rijke bossen en oceanen vol leven. Dat is de wereld volgens Greenpeace. We doen
Nadere informatie' Zijn wie je bent. Dat is geluk.'
identiteitsbewijs ' Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Onderwijs draait om mensen. Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie,
Nadere informatieWHITEPAPER VERDIENMODELLEN
WHITEPAPER VERDIENMODELLEN Klantgericht ondernemen met een passend verdienmodel Klantgericht ondernemen met een passend verdienmodel Hoe ga jij geld verdienen met je bedrijf? Het is het onderwerp dat de
Nadere informatieIK WIJZER. Ik wil graag weten wie ik ben
IK WIJZER Ik wil graag weten wie ik ben Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Copyright DilemmaManager B.V. Pagina 2 van 8 1 Inleiding Hallo Ruben, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer.
Nadere informatieDeel 9/12. Leer je invloed effectief aanwenden om je doelen te bereiken
Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2010 - II
Opgave 2 Religie in een wetenschappelijk universum 6 maximumscore 4 twee redenen om gevoel niet te volgen met betrekking tot ethiek voor Kant: a) rationaliteit van de categorische imperatief en b) afzien
Nadere informatieWAARSCHUWING. Als je wilt dat in je leven niets verbetert, leg dit boek dan NU weg. Het is niets voor jou. Koop een fles champagne en ga het vieren.
WAARSCHUWING Als je wilt dat in je leven niets verbetert, leg dit boek dan NU weg. Het is niets voor jou. Koop een fles champagne en ga het vieren. INLEIDING BIJ DEZE SPECIALE EDTIE Je herkent het vast:
Nadere informatieBoeren op een Kruispunt vzw. Het helpend gesprek
Boeren op een Kruispunt vzw Helpt je discreet op weg gratis 0800 99 138 Het helpend gesprek Geef LSD: Luisteren, Samenvatten en Doorvragen Wat mensen eerst en vooral willen, is iemand waaraan ze hun verhaal
Nadere informatieDuurzaam Financieel Management. Margreet F. Boersma
Duurzaam Financieel Management Margreet F. Boersma De kledingindustrie en de fabriek in Bangladesh http://nos.nl/video/499148-tientallen-doden-bij-instortenfabrieksgebouw-bangladesh.html Wat zou je doen
Nadere informatiefilosofie havo 2016-II
Opgave 3 2025: een ruimte-utopie 11 maximumscore 3 een uitleg dat een maatschappelijk verdrag een oplossing is voor een onhoudbare/onwenselijke natuurtoestand 1 een uitleg dat de kolonisten zich wel in
Nadere informatieOuderavond profielkeuze Economie en Bedrijfseconomie Voorlichting 3H & 3V
Ouderavond profielkeuze Economie en Bedrijfseconomie Voorlichting 3H & 3V Sectie economie Economische vakken Economie klas 3 Economie bovenbouw Bedrijfseconomie bovenbouw (bedrijfseconomie, ondernemerschap
Nadere informatieDe Budget Ster: omgaan met je schulden
De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE
Nadere informatieDag 2. Ondernemen als ZORG- PROFESSIONAL. Probleemgerichte Doelgroep Marktanalyse Sygnature system. Naam: Telefoon:
ONDERNEMEN ALS ZORG-PROFESSIONAL DAG 2 1 Ondernemen als ZORG- PROFESSIONAL Dag 2 Probleemgerichte Doelgroep Marktanalyse Sygnature system Naam: Telefoon: ONDERNEMEN ALS ZORG-PROFESSIONAL DAG 2 2 Over Rose
Nadere informatieCREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO!
CREATIEF CONCEPTEN OP BASIS VAN CREATIVITEIT HOE? ZO! INHOUDSOPGAVE STARTFASE VOORAF - IS HET EEN ONDERWERP VOOR CREATIVITEIT? - ANALYSEVRAGEN - BRIEFING MET PROBLEEMEIGENAAR DE CREATIEVE SESSIE - SPELREGELS
Nadere informatieChristus als leerling volgen
Christus als leerling volgen Voorbereiding voor de huisbezoeken van 2014/2015 Het was in Antiochië dat de leerlingen voor het eerst christenen werden genoemd. In onze verhouding tot de Heer kan het waardevol
Nadere informatieRisicogedrag. Voortgezet onderwijs
Voortgezet onderwijs 2 Wereldwijd bestuderen wetenschappers risicogedrag. Dat gebeurt ook aan de Universiteit Leiden bij het Brain & Development Onderzoekscentrum. Daar onderzoeken wetenschappers bij adolescenten
Nadere informatieVanjezelfhouden.nl 1
1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag
Nadere informatieDE OVERSTAG FORMULE BLUE PRINT WEBSITE CREATED BY PAUL BEENS
BLUE PRINT WEBSITE CREATED BY PAUL BEENS Belangrijk! Ik weet dat je het liefste gewoon direct aan de slag wilt, en zo snel mogelijk door deze blueprint heen wilt, maar je zult er veel meer uithalen als
Nadere informatie3 vragen om. even terug te keren naar jezelf. Een kennismaking met schrijven in Mindful Analysis. 3 vragen om. wat je echt wilt!
3 vragen om even terug te keren naar jezelf Een kennismaking met schrijven in Mindful Analysis 3 vragen om 3 vragen speciaal voor erachter jou! te komen wat je echt wilt! Ook al worden we nog zo oud, we
Nadere informatiefilosofie havo 2017-II
Opgave 1 Internationale drugshandel 1 maximumscore 3 een uitleg dat een handelend persoon gezien kan worden als iemand die de vrijheid heeft om zijn eigen leven vorm te geven 1 een uitleg dat een hulpeloos
Nadere informatieHoe zou je dit vertellen aan iemand die er vandaag niet bij is? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: Vragen die: Ben je het er mee eens?
Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: 1 2 Welke strategie heb je gebruikt? 3 Ben je het er mee eens? Ben je het er mee oneens? 4 Zou je die vraag aan de klas kunnen stellen? 5 Kun je je 6 Wil 7 oplosmethode
Nadere informatieNederland vanuit de lucht
Nederland vanuit de lucht Amsterdam, maart 2019 Beste Kim Putters en Hans Boutellier, Vorig jaar verscheen van Herman Tjeenk Willink Groot denken, klein doen. Zijn oproep doet qua inhoud en vorm recht
Nadere informatieSprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig
Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het
Nadere informatieT R A I N I N G B O O S T J O U W D R O O M B E D R I J F
werkboek T R A I N I N G B O O S T J O U W D R O O M B E D R I J F Werkboek: Een steengoede weggever maken W W W. M A R L O E S H A L M A N S. C O M Een "weggever" of gratis aanbod kan ongelooflijk veel
Nadere informatiePersoonlijk rapport van: Marieke Adesso 29 Mei 2006 1
Talenten Aanzien en Erkenning 3 Besluitvaardigheid 8 Confrontatie en Agitatie 4 Doelgerichtheid 4 Talenten Hulpvaardigheid 5 Ontzag 3 Orde en Netheid 4 Pragmatisme 6 Stressbestendigheid 7 Verantwoording
Nadere informatieonderwijsgroep noord identiteitsbewijs
onderwijsgroep noord identiteitsbewijs 'Zijn wie je bent. Dat is geluk.' Erasmus 4 Onderwijs draait om mensen Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie, energie
Nadere informatieNaam: Datum: Ik-Wijzer
Ik-Wijzer Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Jouw uitslag... 4 Pagina 2 van 8 1. Inleiding Hallo, Dit is de uitslag van jouw Ik-Wijzer. Hierin staat wat jij belangrijk vindt en wat je minder belangrijk
Nadere informatieSTIJLEN VAN BEÏNVLOEDING. Inleiding
STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING Inleiding De door leidinggevenden gehanteerde stijlen van beïnvloeding kunnen grofweg in twee categorieën worden ingedeeld, te weten profileren en respecteren. Er zijn twee profilerende
Nadere informatieLEEFPLEZIER VERKENNEN
1 2 3 Thema 1 LEEFPLEZIER VERKENNEN Module Kiezen is een kunst. Kunnen kiezen. Keuzes hebben en afhankelijk zijn van zorg. De waarde van behoud van regie. Inleiding Zelf doen, zelf kiezen: zo belangrijk!
Nadere informatieWat maakt je zo boos?
Shari Klein en Neill Gibson Wat maakt je zo boos? 10 stappen om boosheid te transformeren naar verbondenheid met jezelf en anderen Een introductie over de bedoeling van Geweldloze Communicatie en hoe je
Nadere informatieMaar bestuursvrijwilligersdaalt. Redenen.
1 2 Is vrijwilligers werk passé? Neen toch niet 1 op 5 Vlamingen regelmatig De laatste 15 jaar stabiel Tussen 25 en 45 jaar doen we minder vrijwilligerswerk 1/5 of 200000 vrijwilligers binnen organisaties
Nadere informatieIndependent Order of Odd Fellows
Introductie 1 (IOOF) U heeft deze presentatie geopend om meer te weten te komen over de Odd Fellows. Graag informeren wij u op de volgende pagina s hierover. Het kost u ongeveer 5 minuten. 2 Odd Fellows?
Nadere informatieSHELL. April 2017 juni 2017 AVANS Hogeschool Iris Bouman
SHELL April 2017 juni 2017 AVANS Hogeschool Iris Bouman INNOVATIEVRAAG Hierbij wordt er gekeken naar alle technologische, innovatieve, ecologische, politieke en economische aspecten. De mens beweegt immers
Nadere informatieOpeningsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatie3 vragen om. even terug te keren naar jezelf. Een kennismaking met schrijven in Mindful Analysis. 3 vragen om. wat je echt wilt!
3 vragen om even terug te keren naar jezelf Een kennismaking met schrijven in Mindful Analysis 3 vragen om 3 vragen speciaal voor erachter jou! te komen wat je echt wilt! Ook al worden we nog zo oud, we
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatie