Parlan Jeugdhulp T.a.v. mevrouw M.H. Vos-Lambooij, bestuurder Van der Lijnstraat EH ALKMAAR

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus DA Heerlen Parlan Jeugdhulp T.a.v. mevrouw M.H. Vos-Lambooij, bestuurder Van der Lijnstraat EH ALKMAAR Bezoekadres: Stadsplateau AZ Utrecht T Inlichtingen bij drs. J.D. Jagers MCM IJZ/ JB/ Datum 7 mei 2019 Betreft Terugkoppeling toezichtbezoek terugdringen vrijheidsbeperkende maatregelen Uw kenmerk Bijlage(n) Geachte mevrouw Vos-Lambooij, Op 13 maart 2019 bezocht de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (hierna: de inspectie) Parlan Jeugdhulp, Transferium Jeugdzorg. Dit toezichtbezoek is onderdeel van het thematisch toezichtproject van de inspectie met als onderwerp het verminderen van een repressieve aanpak binnen de jeugdhulp. Tijdens het onderzoek inventariseerde de inspectie op welke wijze Parlan Jeugdhulp, Transferium Jeugdzorg invulling geeft aan het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen op de gesloten groepen. De inspectie stond stil bij positieve ontwikkelingen: wat gaat goed, wat helpt bij het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen en wat zijn goede voorbeelden? Maar ook: wat kan nog beter en wat werkt belemmerend bij het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen? In deze brief geef ik aan wat de belangrijkste uitkomsten zijn van deze inventarisatie bij Parlan Jeugdhulp, Transferium Jeugdzorg (hierna: Transferium). Parlan Jeugdhulp, Transferium Jeugdzorg Parlan Jeugdhulp is een organisatie met een divers jeugdhulpaanbod waarvan één locatie voor gesloten jeugdhulp. Op deze locatie zijn tien groepen, waarvan één open en negen gesloten. Ten tijde van het toezicht heeft Transferium een capaciteit voor het verblijf van ongeveer 80 jeugdigen op de gesloten groepen 1. Ten tijde van het toezicht verblijven 61 jeugdigen op de gesloten groepen, allen met een rechterlijke machtiging gesloten jeugdhulp. Transferium past vrijheidsbeperkende maatregelen op jeugdigen toe, zoals die in de Jeugdwet vermeld staan. Naast deze wettelijke maatregelen benoemt Transferium ook voorbeelden van maatregelen die de jeugdigen als vrijheidsbeperkend kunnen ervaren: het rustmoment op de kamer, het op de kamer verblijven als de jeugdige van school is verwijderd of bijvoorbeeld tegen de leiding scheldt, het inleveren van mobiele telefoons en het intrekken van verlof. 1 Met ingang van 4 februari 2019 worden door een niet-verkregen aanbesteding geen jeugdigen uit regio Noord-Holland Noord meer bij Transferium geplaatst en neemt het aantal jeugdigen geleidelijk af. Pagina 1 van 5

2 Om een indruk te krijgen van het soort en aantal toegepaste vrijheidsbeperkende maatregelen vroeg de inspectie cijfers bij Parlan op. Transferium registreert de volgende vrijheidsbeperkende maatregelen: plaatsing in een afzonderingsruimte, met een onderscheid tussen plaatsing op de eigen kamer, in de rustruimte, in de afzondering of in de voetbalkooi en de maatregel vastpakken en vasthouden. De andere toegepaste maatregelen registreert Transferium niet. Deze zijn wel impliciet terug te zien in de registratie van incidenten en dagrapportage. Elke groep beschikt over een eigen ingang aan de Meent, een straat die bereikbaar is via de hoofdingang en over het hele terrein van de inrichting loopt. Bij de hoofdingang bevinden zich de afzondering- en rustruimtes waar de jeugdigen kunnen worden afgezonderd. De jeugdige krijgt op het moment van de afzondering de vraag of een medewerker bij hem op of bij de afzondering zal blijven. Afzonderen gebeurt ook door de jeugdige op zijn eigen kamer met de deur op slot te plaatsen. Overigens komt het ook voor dat de deur niet op slot gaat. Vastpakken en vasthouden gebeurt als de veiligheid van de jeugdige zelf of van anderen niet op een andere wijze kan worden geborgd. Transferium hanteert op de instroomgroep vrijheidsbeperkende maatregelen die altijd en voor alle jeugdigen gelden. Alle jeugdigen starten op de instroomgroep waarbij onderzoek aan lichaam en kleding plaatsvindt, de urine op het gebruik van drugs wordt gecontroleerd en de kamers en de post gecontroleerd. De kamers van de jeugdigen gaan altijd op slot. De Jeugdigen mogen geen mobiele telefoon hebben. Na doorplaatsing van de instroomgroep naar een van de andere groepen is de inzet van deze vrijheidsbeperkende maatregelen meer maatwerk. Terugdringen vrijheidsbeperkende maatregelen binnen Transferium Transferium verstaat onder vrijheidsbeperkende maatregelen alles wat de vrijheden van de jeugdigen beperkt. Bij het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen ligt de nadruk op het zoveel als mogelijk verminderen van het afzonderen en het vastpakken en vasthouden van jeugdigen. De visie is dat het plaatsen van een jeugdige in een ruimte waar hij niet uit kan of mag, een inbreuk is op de autonomie en vrijheid van de jeugdige. Hierdoor kan de jeugdige zich gestraft voelen. Ook kan de jeugdige hier trauma s aan overhouden. Bij het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen ligt de nadruk op het voorkomen van situaties waarin ingrijpen nodig is en als ingrijpen toch nodig is, het zoeken van alternatieven voor vastpakken en afzonderen. Wat gaat goed en welke factoren zijn helpend bij het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen? In de werkwijze van Transferium zitten een aantal elementen die bijdragen aan het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen. Het management en de medewerkers van Transferium geven tijdens het toezichtbezoek de volgende punten aan: Transferium werkt aan het verbeteren van het leefklimaat. Vanaf 2014 heeft het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE) één behandelgroep ondersteunt bij verbeteren van de hulp en het leefklimaat. De afgelopen periode is ieder half jaar het leefklimaat op de groep en in de klas gemeten en de uitkomsten besproken door het management maar ook met onder andere de jongerenraad. In 2018 hebben alle groepsleiders en leerkrachten een training in leefklimaat gedaan. Voor het middenkader hebben deskundigen presentaties gehouden. Door deze activiteiten is het leefklimaat Pagina 2 van 5

3 verbeterd en het aantal in gezette vrijheidsbeperkende maatregelen verminderd. Bij Transferium hebben alle jeugdigen een signaleringsplan dat zij bij binnenkomst samen met het mentor maken. Met dit plan kunnen de jeugdige zelf en alle groepsleiders en leerkrachten signaleren of spanning oploopt en tijdig alternatieven inzetten waardoor de inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen wordt voorkomen. Transferium maakt gebruik van de maatregel Cooling Down waarbij een jeugdige die zeer boos is samen met een door hem gekozen groepsleider rondje kan lopen om zo rustig te worden en met de groepsleiders te bespreken hoe hij zijn emoties kan reguleren. Transferium maakt steeds meer maatwerk als aanpak van ongewenst gedrag. Zo kunnen de sloten van de deuren per jeugdige worden ingesteld, waardoor ze altijd open of altijd op slot zijn, of jeugdigen alleen van binnen naar buiten kunnen Transferium zoekt andere manieren om het oplopen van emoties te voorkomen. Een voorbeeld zijn de huisdieren die jeugdigen mogen houden (een hondje, een kip, cavia of een konijn) en waarvoor zij zelf zorgen. Het huisdier mag ook mee naar een spannende situatie, zoals een zitting van de Rechtbank op de locatie. Transferium hanteert minder vaak standaard sancties zoals een uur op kamer bij schelden op de leiding of een week niet naar buiten bij blowen, maar kijkt na tien minuten of de jeugdige al weer rustig is en laat de jeugdige wel naar de buitenschool gaan als hij heeft geblowd. Hierdoor is het klimaat minder repressief en is minder vaak de inzet van vrijheidbeperkende maatregelen nodig. Transferium heeft een team van vier groepsleiders die als transfer beschikbaar zijn voor jeugdigen en de groepsleiders. De school heeft twee groepsleiders die als spinner beschikbaar zijn voor de jeugdigen. Spinners kunnen jeugdige uit de klas en transfers uit de groep halen en dingen met ze gaan doen. Ook coachen zij de groepsleiders en leerkrachten waardoor deze beter in staat zijn eerder te signaleren en alternatieven tijdig in te zetten. Hierdoor is minder inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen nodig en is de duur van een verwijdering uit de klas korter geworden. Bij Transferium is het programma op school en de groep meer dan eerst geïntegreerd. De docenten zijn aan een leefgroep gekoppeld. Tijdens het eerste half uur zijn de groepsleiders in de klas voor een warme overdracht. Mede hierdoor is het leefklimaat op school aanzienlijk verbeterd, komen de docenten en jeugdigen meer aan onderwijs toe en worden minder jeugdigen uit de klas gestuurd en vervolgens op de groep op hun kamer geplaatst. Transferium biedt alle groepsleiders de tweedaagse agressie weerbaarheidstraining van praten tot ingrijpen aan waarbij de nadruk ligt op het voorkomen van fysiek ingrijpen. Zes keer per jaar volgen de groepsleiders een opfristraining. Hierdoor lukt het beter om fysiek ingrijpen te voorkomen of snel af te schalen. In Transferium werken medewerkers van de geestelijke gezondheidszorg (Triversum 9 fte) en de verslavingszorg (Breider 3 fte) die beschikbaar zijn voor de behandeling van de complexe problematiek van jeugdigen. Zij komen ook naar de groep. Door de inzet van de kennis en therapieën van deze deskundigen is minder de inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen nodig, hoewel dit niet bij alle jeugdigen lukt. Pagina 3 van 5

4 Wat kan beter en welke factoren werken belemmerend bij het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen? Het management en de medewerkers van Transferium benoemen tijdens het toezichtbezoek de volgende factoren: Hoewel Transferium streeft naar stabiele teams, lukt dat nog niet altijd door het toegenomen personeelsverloop. Op elke groep zijn wel vaste gezichten, dat helpt bij het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen. Maar het is ook regelmatig nodig tijdelijk personeel in te zetten die de jeugdige en hun signaleringsplannen minder goed kennen waardoor de continuïteit in de begeleiding vermindert. Medewerkers geven aan dat jeugdigen soms complexe (ggz) problematiek hebben waardoor de werkdruk groter wordt en het niet altijd lukt om passend maatwerk in te zetten en een positief leefklimaat te realiseren. Bij Transferium verblijven ook minderjarige asielzoekers die geen netwerk in Nederland hebben en de taal niet spreken. Hierdoor ontstaan miscommunicaties die leiden tot vrijheidsbeperkende maatregelen. De huidige regels staan niet toe dat de jeugdige de taal op school gaan leren omdat zij geen verblijfstatus hebben. Dit leidt ertoe dat deze jeugdigen geen perspectief hebben voor een verblijf buiten de inrichting. Dit maakt het voor zowel de school als het Transferium moeilijk om de jeugdigen te stimuleren om op een positieve wijze aan hun toekomst te werken. Transferium biedt een aantal jeugdigen intensieve hulp, door een op een begeleiding of zelfs twee op een. Hierbij is zichtbaar dat hiermee de inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen kan worden teruggedrongen. De financiering van de hulp biedt echter geen mogelijkheden tot een structureel aanbod van deze intensieve zorg. Transferium heeft in 2018 een aanbesteding doorlopen die uiteindelijk naar een andere aanbieder is gegaan. Deze aanbesteding heeft veel tijd van het management en de staf gevraagd en tot onzekerheid geleid over de beschikbaarheid van toekomstige middelen. Hierdoor is minder tijd aan het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen besteed en zijn niet alle plannen uitgevoerd. Wat viel de inspectie nog meer op? De niet gewonnen aanbesteding van jeugdzorgplus voor jeugdigen uit Noor- Holland Noord leidt tot een geleidelijk vermindering van het aantal jeugdigen bij een gelijkblijvend budget. Transferium ziet dit als een kans om nader te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn van jeugdhulpplus in groepen die aanzienlijk kleiner zijn dan de gebruikelijke van acht jeugdigen en twee groepsleiders. Transferium laat onafhankelijk onderzoek uitvoeren naar de gevolgen van het werken met kleinere groepen. De eerste ervaringen van groepsleiders met kleinere groepen zijn positief. Algemeen beeld Transferium De inspectie heeft tijdens het onderzoek geconstateerd dat Transferium investeert in het terugdringen van de vrijheidsbeperkende maatregelen op de gesloten groepen. Veel stappen zijn de afgelopen jaren gezet. Wel is voor Transferium op het gebied van het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen nog meer winst te behalen. Positieve voorbeelden die leiden tot het verder terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen zijn het vergroten van de deskundigheid van de medewerkers, de flexibele inzet van medewerkers en de integratie van onderwijs en ggz-jeugdhulp. Pagina 4 van 5

5 Landelijk beeld en openbaarmaking De inspectie brengt tussen begin februari en begin april 2019 een toezichtbezoek aan in totaal veertien locaties van instellingen voor gesloten jeugdhulp. Na afloop van alle toezichtbezoeken stelt de inspectie op basis van de bevindingen een factsheet met een landelijk beeld op. Daarin zal ook per instelling een beeld worden gegeven. Bovenstaande punten neemt de inspectie mee als input voor het landelijk beeld. De inspectie maakt op grond van de Jeugdwet de factsheet openbaar via Bij openbaarmaking neemt de inspectie de wettelijke normen in acht, zoals gesteld in de Gezondheidswet, de Jeugdwet en de AVG. Meer informatie over openbaarmaking van documenten door de inspectie kunt u vinden op onze website ( Hoogachtend, mw. G.E. Hilbers MSc, senior inspecteur IGJ, projectleider Terugdringen Vrijheidsbeperkende Maatregelen Pagina 5 van 5