Munten Onderzoek de munten. Op welke munt staat keizer Constantijn? Het goede antwoord vind je onder het klepje aan de zijkant van dit meubel.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Munten Onderzoek de munten. Op welke munt staat keizer Constantijn? Het goede antwoord vind je onder het klepje aan de zijkant van dit meubel."

Transcriptie

1 Docentenhandleiding In dit spiksplinternieuwe lab gaan leerlingen zelfstandig aan de slag met echte museumobjecten. Ze ontdekken van alles over de Romeinse tijd en bouwen een boog of brug, ontwerpen een Romeinse muurschildering of schieten met de katapult. Hands-on dus! Een bezoek aan de Romeinenwerkplaats kan uitstekend gecombineerd worden met een rondleiding door de Romeinse collectie. Bij aankomst wordt de groep ontvangen door een gastvrouw. De leerlingen worden verdeeld in tweetallen of drietallen. Er zijn 16 activiteiten die ze kunnen doen.

2 Ontwerp een stad Bouw met de verschillende blokken een Romeinse stad. Als je de Romeinse rekensommen op de onderzijde van de blokken goed oplost, krijg je de ideale stad. Je kan ook een stad naar je eigen ideeën bouwen. Romeinse steden hadden een vaste indeling met twee hoofdwegen die elkaar in het midden van de stad kruisten. Weegschaal Pak een zakje en leg het in de schaal. Schuif het gewicht over de stang tot die horizontaal staat. Schuif het gewicht terug als je klaar bent. Het Romeinse gewicht lees je af op de horizontale stang boven het ophangpunt van het gewicht. Munten Onderzoek de munten. Op welke munt staat keizer Constantijn? Het goede antwoord vind je onder het klepje aan de zijkant van dit meubel.

3 Katrollen Kijk goed naar de verschillende blokken. Ze zijn alle drie anders afgewerkt. Bekijk daarna de verschillende hijswerktuigen. Kies nu bij ieder blok het juiste hijswerktuig en takel het blok op. Met welke takel kun je het blok het makkelijkst optillen? Bovenin de takel zitten de katrollen. Hoe meer wielen in de katrollen, des te makkelijker je de zuil op kunt tillen. De keizer en munten Pak een vel papier en leg het op 1 van de munten. Kras met een potlood over het vel. De afbeelding van keizer Traianus die op de munt staat, verschijnt nu op het vel papier. Triomfboog Plaats de steunen aan weerszijden naast de basisblokken en leg de bouwstenen één voor één op elkaar. De Romeinse cijfers op de blokken geven de volgorde aan. Neem de hulpstukken weg en loop onder de triomfboog door.

4 Maalsteen Pak wat graankorrels en leg ze in het gat van de maalsteen. Draai de maalsteen rond met behulp van de hendel. Het graan wordt nu gemalen. Rechte hoeken Draai aan het kruis tot één van de assen naar de richtstok wijst. Kijk nu door het vizier op het statief langs de twee lijnen met schietloden naar de richtstok. Zorg dat de twee loodlijnen precies één lijn vormen met de richtstok. De andere twee loodlijnen geven nu een rechte hoek aan (90 ). Kijk achter de klepjes of het klopt. Door precies langs de draden met gewichten of schietloden te kijken, kun je rechte lijnen en hoeken uitzetten. Waterdicht dak Leg de daktegels op het dak. Bedek de naden met de halfronde dakpannen. De combinatie van platte daktegels en halfronde dakpannen maakt het dak waterdicht.

5 Brug Bouw een brug met houten blokken en gebruik daarbij het hulpstuk. Haal het hulpstuk weg en loop over de brug. De brug (zonder hulpstuk) is sterker dan je wellicht zelf had gedacht. Aardewerk Ga met je handen door de gaten en pak de potten in de hand. Deze potten zijn 2000 jaar oud. Op één van de potten zie je de vingerafdrukken van de Romeinse pottenbakker! Massaproductie Zoek bij ieder voorwerp de vorm waarin het is gemaakt. Druk gelijktijdig de knop in van het voorwerp en de mal die erbij hoort. Als je het goed hebt, wordt het lampje groen.

6 Katapulten Breng een van de katapulten onder spanning en leg een balletje op de juiste plaats. Laat het geheel los en probeer de roos te raken. De ineengedraaide touwbundels zorgen ervoor dat de katapulten terugveren in hun oorspronkelijke stand, waardoor het balletje wegschiet. Mozaïek Maak met de vierkantjes en driehoekjes je eigen mozaïek. Van een afstand zie je niet meer de losse vormpjes waaruit je de afbeelding opbouwt, maar een compleet beeld. Alledaagse dingen Til de deksels op. Onder elke deksel zit een Romeins of een modern voorwerp verstopt. Welk Romeins voorwerp hoort bij welke moderne versie? Speel met elkaar dit memoryspel.

7 Muurschilderingen Bekijk de stukken van de muurschildering goed. Pak een vel papier en teken hoe jij denkt dat de hele muur eruit zal hebben gezien. Je kunt hierbij de voorbeeldtekeningen gebruiken. Fotografie: Thijn van de Ven, MUPH, Stef Verstraaten, Helma Molenaars.

lesbrieven De ontdekking avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 3: Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart

lesbrieven De ontdekking avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 3: Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart lesbrieven leerlingenbestand Lesbrief 3: De ontdekking Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart Opdracht 1: Horizonverfraaiing Verhaal deel 2: De ontdekking Opdracht 2: Laat maar draaien Opdracht 3: Steentjes

Nadere informatie

Leerdoel: De leerlingen oefenen met herkennen van symmetrie van verschillende vormen.

Leerdoel: De leerlingen oefenen met herkennen van symmetrie van verschillende vormen. Meetkunde Symmetrie Leerjaar 5 Tijdsduur: Voorbereiding: 10 minuten Uitvoering: 15 minuten Leerdoel: De leerlingen oefenen met herkennen van symmetrie van verschillende vormen. Benodigdheden: Kopieerblad

Nadere informatie

Stuklijst: Benodigd gereedschap:

Stuklijst: Benodigd gereedschap: is uniek 1 0 6. 6 6 9 R o m e i n s e k a t a p u l t Stuklijst: 4x grenenhout (1) 15 x 15 x 250 mm grenenhout (2) 10 x 15 x 300 mm grenenhout (3) 10 x 30 x 300 mm 1x grenenhout (4) 5 x 15 x 125 mm 1x

Nadere informatie

DE ROMEINEN KOMEN!! Groep 5 en 6. Vragenlijst Museumzaal Thermenmuseum. 1. Namen leerlingen: Naam van de school: Te:

DE ROMEINEN KOMEN!! Groep 5 en 6. Vragenlijst Museumzaal Thermenmuseum. 1. Namen leerlingen: Naam van de school: Te: DE ROMEINEN KOMEN!! Groep 5 en 6 Vragenlijst Museumzaal Thermenmuseum 1. Namen leerlingen: Naam van de school: Te: 1 In de museumzaal hangen banieren met tekst. Een banier is een soort vlag. Er staan ook

Nadere informatie

Aardewerken pot Vraag: hoe weet de onderzoeker hoe oud het voorwerp is?... Munten Vraag: hoe weet de onderzoeker hoe oud het voorwerp is?...

Aardewerken pot Vraag: hoe weet de onderzoeker hoe oud het voorwerp is?... Munten Vraag: hoe weet de onderzoeker hoe oud het voorwerp is?... WERKBLAD 1 HET WERK VAN DE ARCHEOLOOG Kruis aan welk materiaal jij met je groepje onderzoekt. Bekijk de film en zoek het antwoord op de vraag. Aardewerken pot Vraag: hoe weet de onderzoeker hoe oud het

Nadere informatie

STERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING

STERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING STERREN DANSEN OP DE MUUR Als je op een onbewolkte avond naar de hemel kijkt zie je overal sterren. Net zoals je soms in wolken gekke figuren kunt ontdekken, kun je dat in sterren ook. Door lijnen te trekken

Nadere informatie

Handleiding EPDM dakbedekking. Kenmerken: * Synthetische EPDM rubber (ethyleenpropyleendieen-monomeer)

Handleiding EPDM dakbedekking. Kenmerken: * Synthetische EPDM rubber (ethyleenpropyleendieen-monomeer) Handleiding EPDM dakbedekking. Kenmerken: * Synthetische EPDM rubber (ethyleenpropyleendieen-monomeer) *100% UV-bestendig *Blijvend soepel en elastisch * Hoge elasticiteit. Tot 400% rek * Scheur-, breuk-,

Nadere informatie

Wat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin.

Wat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin. Opdracht 1 Deze opdracht maak je in een groepje van vier. Nodig: 1 vel A3-papier, zwarte en een rode stift Wat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin. Je doet het zo:

Nadere informatie

a 2 +b 2 =c 2 www.stocs.nl patent pending / rights reserved / info@stocs.nl

a 2 +b 2 =c 2 www.stocs.nl patent pending / rights reserved / info@stocs.nl Bouwen met touwen spelend leren a 2 +b 2 =c 2 Met S TOCS kunnen kinderen spelenderwijs kennis maken met wiskunde, techniek en architectuur. STOCS bouwwerken bestaan uit lijnen, vlakken en hoeken. Wat zijn

Nadere informatie

Briefweger. Notities voor de leerkracht. Wetenschap Gewicht meten Schaalverdelingen kalibreren Wetenschappelijk onderzoek

Briefweger. Notities voor de leerkracht. Wetenschap Gewicht meten Schaalverdelingen kalibreren Wetenschappelijk onderzoek Notities voor de leerkracht Briefweger Wetenschap Gewicht meten Schaalverdelingen kalibreren Wetenschappelijk onderzoek Design en technologie Mechanismen gebruiken hefbomen en tandwielen Materialen en

Nadere informatie

Wijchense Molen. Lesbrief

Wijchense Molen. Lesbrief Wijchense Molen Lesbrief Lesbrief de Wijchense Molen Inleiding In het kader van het bezoek aan Wijchense Molen is deze lessenserie ontwikkeld. Tijdens het project maken de leerlingen kennis met de molen

Nadere informatie

Wheels at work Katrol Stel je eens voor dat je een zware piano een verdieping omhoog moet tillen. Hoe zou het zijn om deze piano de trap op de tillen? Als je de piano met een paar katrollen omhoog hijst,

Nadere informatie

A 1 Welke vorm? tent tennisbal beker notitieblok ijshoorntje baksteen. Voorwerpen uit de omgeving

A 1 Welke vorm? tent tennisbal beker notitieblok ijshoorntje baksteen. Voorwerpen uit de omgeving A Welke vorm? ** Voorwerpen uit de omgeving ekijk de afgebeelde voorwerpen. Welke geometrische (meetkundige) vormen kun je ontdekken? Zet de juiste letters in de tabel. Welk woord ontstaat er? U U J K

Nadere informatie

Samenhang tussen kilogram en gram (spel)

Samenhang tussen kilogram en gram (spel) Samenhang tussen kilogram en gram (spel) Domein - Gewicht Plaats in de leerlijn - Gew 6.1 - Gew 7.1 - Gew 8.1 Moment van aanbieden - Gew 6.1: 2 e helft groep 5 - Gew 7.1: 1 e helft groep 6 - Gew 8.1: groep

Nadere informatie

LES: Groepjes maken 2

LES: Groepjes maken 2 LES: Groepjes maken 2 DOEL strategieën ontwikkelen voor het bepalen van het aantal objecten in een rechthoekig groepje (bijv. herhaald optellen per rij, verdubbelen, een keersom maken); verband leggen

Nadere informatie

Oefenen met breuken. Circuitles voor groep 6

Oefenen met breuken. Circuitles voor groep 6 Oefenen met breuken. Circuitles voor groep 6 Circuit met verschillende hoeken. Hierbij meerder intellegenties aanspreken. De kinderen wel in vele hoeken laten komen, zodat ze op verschillende manieren

Nadere informatie

Mijn Verhaal van Brabant

Mijn Verhaal van Brabant Groep 8: In het museum, voorwerp 1 Museumtas nummer 1 met daarin: 1. Een vergiet 2. Lucifersdoosje 3. Een stuk hout 1. Laat de leerlingen van groep 4 de gatenpot bekijken. 2. Stel de vraag: Waarvoor werd

Nadere informatie

Voorbereiding post 5. De eik elk seizoen anders Groep 1-2

Voorbereiding post 5. De eik elk seizoen anders Groep 1-2 Voorbereiding post 5 De eik elk seizoen anders Groep 1-2 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: De eik elk seizoen anders, voor groep 1 en 2. Inhoud: Algemeen Verhaal

Nadere informatie

REKENEN METEN EN MEETKUNDE. Meetkunde voor 1F Deel 1 van 2

REKENEN METEN EN MEETKUNDE. Meetkunde voor 1F Deel 1 van 2 REKENEN METEN EN MEETKUNDE Meetkunde voor 1F Deel 1 van 2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Daphne Ariaens, Marie Josée Halman Inhoudelijke redactie:

Nadere informatie

Voorbereiding post 2. Rovers op (het) pad Groep 4-5

Voorbereiding post 2. Rovers op (het) pad Groep 4-5 Voorbereiding post 2 Rovers op (het) pad Groep 4-5 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 2: Rovers op (het) pad, voor groep 4 en 5. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel Werkblad

Nadere informatie

We gaan een auto bouwen waar ook wedstrijden mee gehouden worden! Wil jij weten hoe? Kijk maar snel!

We gaan een auto bouwen waar ook wedstrijden mee gehouden worden! Wil jij weten hoe? Kijk maar snel! We gaan een auto bouwen waar ook wedstrijden mee gehouden worden! Wil jij weten hoe? Kijk maar snel! We gaan de auto maken met een muizenval als aandrijving! Zo ziet die van mij eruit: Als we zelf zo n

Nadere informatie

Lees eerst bij Uitleg leerlingen, proef 1 alles over de onderdelen van de elektrische kringloop. stroomkring 1 stroomkring 2

Lees eerst bij Uitleg leerlingen, proef 1 alles over de onderdelen van de elektrische kringloop. stroomkring 1 stroomkring 2 Lees eerst bij Uitleg leerlingen, proef 1 alles over de onderdelen van de elektrische kringloop. Bekijk de twee stroomkringen op de foto s hieronder. stroomkring 1 stroomkring 2 Noem voor beide stroomkringen

Nadere informatie

Zwijsen. jaargroep 4. naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs. rekentrainer. jij. Bezoek alle leuke dingen. Teken de weg.

Zwijsen. jaargroep 4. naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs. rekentrainer. jij. Bezoek alle leuke dingen. Teken de weg. Zwijsen jaargroep naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs! jij rekentrainer Bezoek alle leuke dingen. Teken de weg. Groep blad 1 Hoe komt de hond bij het bot? Teken. Kleur de tegels. Kleur

Nadere informatie

5.1 Zes poten en vier vleugels

5.1 Zes poten en vier vleugels LB 68-70 5. Zes poten en vier vleugels > Kijk naar de afbeeldingen op blz. 68 in je boek. Lees Zes poten en Vleugels en voelsprieten. Trek een lijn van elk woord naar het juiste onderdeel van de wesp.

Nadere informatie

Wijzer Techniekkit Overbrengingen

Wijzer Techniekkit Overbrengingen 1. Inhoud Techniekkit Overbrengingen De onderdelen voor de Techniekkit Overbrenging zijn te bestellen bij Opitec (www.opitec.nl). Onderdeel Artikelnr. Aantal Eigenschappen Katrollen 601.113 7 Ø 60 mm,

Nadere informatie

Een muur behangen. Materialen Gereedschap. Afplaktape. Emmer. Lijm. Schaar. Rolmaat. stanleymes. Potlood. paslood. trap. Afdekfolie.

Een muur behangen. Materialen Gereedschap. Afplaktape. Emmer. Lijm. Schaar. Rolmaat. stanleymes. Potlood. paslood. trap. Afdekfolie. Een muur behangen Een muur behangen Materialen Gereedschap Afplaktape Lijm Rolmaat Potlood Afdekfolie behangspatel behang aandrukrol nadenroller Emmer Schaar stanleymes paslood trap lijmkwast Liniaal behangtafel

Nadere informatie

Hoe kan je het beste behangen?

Hoe kan je het beste behangen? Hoe kan je het beste behangen? Hoe kan je het beste behangen? Materialen Gereedschap Behanglijm Behang Potlood Stanleymes Schaar Rolmaat Spons Emmer Liniaal Behangspatel Behangtafel Lijmkwast Huishoudtrap

Nadere informatie

Wat krijgen de leerlingen te zien? Het Spetterlab Oude kunst Prehistorie

Wat krijgen de leerlingen te zien? Het Spetterlab Oude kunst Prehistorie Museumles groep 1-2 Overgisteren De leerkracht heeft een koffer gevonden, zomaar op straat. Ze besluiten de koffer open te maken om te kijken wat er in zit. Samen komen ze er achter dat de koffer van een

Nadere informatie

Museum Sloten. Weegspel

Museum Sloten. Weegspel Museum Sloten Weegspel SPELUITLEG houten kistje met verschillende gewichtjes; de producten die je gaat wegen; antwoordkaarten, kladpapier, pen en potlood; dit boekje met uitleg en opdrachten. Er zijn 9

Nadere informatie

krukas of as) waar de kracht de machine ingaat.

krukas of as) waar de kracht de machine ingaat. We hebben geprobeerd om de woordenlijst zo begrijpelijk mogelijk te maken zonder ingewikkelde vergelijkingen en lange verklaringen. Voor een gedetailleerder beeld van ingewikkelde begrippen als Kracht,

Nadere informatie

Voorbereiding post 5. De eik elk seizoen anders Groep 5-6(-7-8)

Voorbereiding post 5. De eik elk seizoen anders Groep 5-6(-7-8) Voorbereiding post 5 De eik elk seizoen anders Groep 5-6(-7-8) Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: De eik elk seizoen anders, voor groep 5 en 6. Gebruik deze

Nadere informatie

Uitspanning Het Klaverblad Holstweg 44a Olst. Binnenspelen

Uitspanning Het Klaverblad Holstweg 44a Olst. Binnenspelen Binnenspelen MANNETJES SPEL Materiaal: stok met daaraan een bal aan touw, deze moet aan het spel bevestigd worden. De speler moet de kegels omgooien met de bal aan het koord. De kegel die omvalt, en blijft

Nadere informatie

Werkblad 3, erfgoed presenteren groep 8

Werkblad 3, erfgoed presenteren groep 8 Voorwerp 1 Museumtas nummer 1 met daarin: 1. Een vergiet 2. Lucifersdoosje 3. Een stuk hout 4. Aanmaakblokjes 1. Laat de leerlingen van groep 4 de gatenpot bekijken. 2. Stel de vraag: Waarvoor werd de

Nadere informatie

Lesbrief Techniek. Een schone vijver

Lesbrief Techniek. Een schone vijver Lesbrief Techniek Een schone vijver Doelgroep leerlingen van groep 6-7 - 8 Leergebied Inhoud Werkvormen Lesduur Nodig techniekonderwijs ontwerpen van een apparaat waarmee een vervuilde vijver kan worden

Nadere informatie

Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Structuren en Hefbomen die via deze link te boeken is.

Tevens is deze proefles ideaal als voorbereiding op de Mad Science workshop Structuren en Hefbomen die via deze link te boeken is. Lesbrief Structuren en Hefbomen : Voor u ligt een begeleidende lesbrief van Mad Science die u in uw eigen klas kunt gebruiken. De les bevat enkele experimenten die de kinderen zelf in de klas uit kunnen

Nadere informatie

Wat schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een. Hoe pak je het schrijven van een gedicht aan?

Wat schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een. Hoe pak je het schrijven van een gedicht aan? Les 1: Een poëziekaart maken poëziekaart Lees over Verbonden zijn. Wat schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een Verbonden zijn De Nieuwsbegrip leesles gaat over de ramadan. Tijdens de ramadan voelen

Nadere informatie

Werkbladen In NEMO. Fenomena. Naam. groep 7-8 School. Klas

Werkbladen In NEMO. Fenomena. Naam. groep 7-8 School. Klas Werkbladen In NEMO Fenomena Naam groep 7-8 School Klas Fenomena Welkom bij Fenomena! Deze hele eerste verdieping staat in het teken van wetenschap. De werkbladen zijn opgedeeld in twee delen: Deel A, Wetenschap

Nadere informatie

MONTAGE HANDLEIDING ROLLUIK

MONTAGE HANDLEIDING ROLLUIK MONTAGE HANDLEIDING ROLLUIK Montage-instructies voor cassetteschermen ALVORENS U VAN UW ROLLUIK KUNT GAAN GENIETEN DIENT U EERST HET ROLLUIK TE MONTEREN INHOUD VERPAKKING VERPAKKING 1 1. PANTSER IN KAST

Nadere informatie

groep 5/6 Thema: Water groep 1/2 groep 3/4 groep 7/8

groep 5/6 Thema: Water groep 1/2 groep 3/4 groep 7/8 groep 5/6 Thema: Water groep 1/2 groep 3/4 groep 7/8 LEERKRACHTENKAART 1 thema: Water Wie ontwerpt de mooiste brug? OMSCHRIJVING: De leerlingen ontwerpen en bouwen een beweegbare brug over water voor voetgangers

Nadere informatie

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1

Fenomena. Jouw werkbladen. In NEMO. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1 Fenomena Jouw werkbladen In NEMO Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Fenomena Groep 7-8 Leerlingen In NEMO versie 01-2016 1 Fenomena Welkom bij Fenomena! Deze hele

Nadere informatie

CHALLENGE. voor leerlingen VMBO in Friesland

CHALLENGE. voor leerlingen VMBO in Friesland CHALLENGE voor leerlingen VMBO in Friesland 2018-2019 de film Het Spijkerpaleis is een korte speelfilm over een meisje van 14 jaar, een eigenwijze architecte in de dop. Met haar oudere broer wedt zij,

Nadere informatie

Stroomschema s maken in Word

Stroomschema s maken in Word 1 Stroomschema s maken in Word Een programma direct maken in Scratch gaat vaak wel goed als het een klein programma is. Als het programma groter en moeilijker is, is het lastig om goed te zien welk commando

Nadere informatie

Landkaarten en coördinaten

Landkaarten en coördinaten Landkaarten en coördinaten Wat is nu eigenlijk een landkaart? Nou, hou je vast. Op een landkaart staat op een plat vlak een verkleind en toegelicht beeld van een bepaald deel van het aardoppervlak afgedrukt.

Nadere informatie

B8 Hoofdstuk 2 Antwoorden profielen stellen

B8 Hoofdstuk 2 Antwoorden profielen stellen 1 B8 Hoofdstuk 2 Antwoorden profielen stellen 1 Tijdens het maken van het gat in de muur van de heer Visser ontstaat bouwafval. Bijvoorbeeld puin van de binnen- en buitenmuur en hout van het oude kozijn.

Nadere informatie

WERKBOEK PROJECT P5 YOSRI ZIJLSTRA ERIK VAN HOUTE TOEGEPASTE VORMGEVING MULTIFUNCTIONEEL MEUBILAIR

WERKBOEK PROJECT P5 YOSRI ZIJLSTRA ERIK VAN HOUTE TOEGEPASTE VORMGEVING MULTIFUNCTIONEEL MEUBILAIR WERKBOEK PROJECT P5 YOSRI ZIJLSTRA ERIK VAN HOUTE TOEGEPASTE VORMGEVING MULTIFUNCTIONEEL MEUBILAIR DE OPDRACHT BEDENK VOOR RUIMTE C0.049, HET INSPIRATIELAB SPECIFIEK MEUBILAIR. MEUBILAIR DAT GEBRUIKT KAN

Nadere informatie

Les 4 Snake. Een hele kleine Sprite. 1) Zie Afbeelding 1. Klik met je rechtermuisknop op sprite1. Kies vervolgens verwijderen.

Les 4 Snake. Een hele kleine Sprite. 1) Zie Afbeelding 1. Klik met je rechtermuisknop op sprite1. Kies vervolgens verwijderen. Les 4 Snake Een hele kleine Sprite 1) Zie Afbeelding 1. Klik met je rechtermuisknop op sprite1. Kies vervolgens verwijderen. Afbeelding 1 2) Maak een nieuwe sprite met de knop 3) Teken vervolgens precies

Nadere informatie

Montage-instructie. Rolluik RV40 - RV41

Montage-instructie. Rolluik RV40 - RV41 Montage-instructie Rolluik RV40 - RV41 Inhoud verpakking 1 1. pantser in kast 2. bediening a. handbediening: koord- of bandopwinder b. elektrisch: schakelaar + stekker c. afstandbediend: afstandbediening

Nadere informatie

Wat is SketchUp? 10. Hoofdstuk 1: SketchUp starten 12

Wat is SketchUp? 10. Hoofdstuk 1: SketchUp starten 12 Inhoud Tip: doorzoek de elektronische versie van dit boek kosteloos op yin.do/5981c Wat is SketchUp? 10 Hoofdstuk 1: SketchUp starten 12 Klaar voor de start 13 De template wijzigen 14 Eenheden wijzigen

Nadere informatie

Het meten van diepte bij lijnperspectief met één verdwijnpunt Materiaal: papier, potlood, geodriehoek, gum

Het meten van diepte bij lijnperspectief met één verdwijnpunt Materiaal: papier, potlood, geodriehoek, gum Het meten van diepte bij lijnperspectief met één verdwijnpunt Materiaal: papier, potlood, geodriehoek, gum 1. Lijnperspectief is een hulpmiddel om de maat van gebouwen ook in de diepte goed te kunnen tekenen.

Nadere informatie

Voorbereiding post 2. Rovers op (het) pad Groep 6-7-8

Voorbereiding post 2. Rovers op (het) pad Groep 6-7-8 Voorbereiding post 2 Rovers op (het) pad Groep 6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 2: Rovers op (het) pad, voor groep 6, 7 en 8. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel

Nadere informatie

Schoolbrede start (15 min) Zie hoofdstuk Schoolbrede start.

Schoolbrede start (15 min) Zie hoofdstuk Schoolbrede start. EERLIJK DELEN EN OPRUIMEN In dit hoofdstuk zijn de activiteiten voor beschreven. Voor begint de Grote Rekendag met een gesprek over de meubels en materialen die in iedere kleutergroep te vinden zijn. Iedere

Nadere informatie

Handleiding EPDM dakbedekking. Kenmerken: * Synthetische EPDM rubber (ethyleenpropyleendieen-monomeer)

Handleiding EPDM dakbedekking. Kenmerken: * Synthetische EPDM rubber (ethyleenpropyleendieen-monomeer) Handleiding EPDM dakbedekking. Kenmerken: * Synthetische EPDM rubber (ethyleenpropyleendieen-monomeer) *100% UV-bestendig *Blijvend soepel en elastisch * Hoge elasticiteit. Tot 400% rek * Scheur-, breuk-,

Nadere informatie

De leerling: weet dat de aarde groter is dan de maan ontdekt dat iets kleiner lijkt als het verder weg staat. aarde en de maan

De leerling: weet dat de aarde groter is dan de maan ontdekt dat iets kleiner lijkt als het verder weg staat. aarde en de maan Reis naar de maan GROEP 5-6 42 50 minuten 1, 23, 32, 54 en 55 De leerling: weet dat de aarde groter is dan de maan ontdekt dat iets kleiner lijkt als het verder weg staat aarde en de maan 13 ballonnen

Nadere informatie

lesidee Gevels Er bestaan veel verschillende soorten gevels, zoals een trapgevel, klokgevel, tuitgevel, lijstgevel, puntgevel en halsgevel.

lesidee Gevels Er bestaan veel verschillende soorten gevels, zoals een trapgevel, klokgevel, tuitgevel, lijstgevel, puntgevel en halsgevel. Architectuur lesidee Gevels Er bestaan veel verschillende soorten gevels, zoals een trapgevel, klokgevel, tuitgevel, lijstgevel, puntgevel en halsgevel. OPDRACHT 1 Op de volgende bladzijde zie je beschrijvingen

Nadere informatie

17 blokken 18 blokken 26 blokken b Bekijk nu het eerste bouwsel. Hoeveel blokken kunnen er nog achter verstopt zitten? 5 blokken.

17 blokken 18 blokken 26 blokken b Bekijk nu het eerste bouwsel. Hoeveel blokken kunnen er nog achter verstopt zitten? 5 blokken. 4 blok 6 C 1 Romeinse cijfers. Amsterdam Dordrecht Nijmegen Gouda a Welk huis is ouder, het huis uit Dordrecht of het huis uit Amsterdam? Dordrecht b Hoelang staat het huis uit Nijmegen er al? In 010 is

Nadere informatie

HIKE BOEKJE #RSW-NVF

HIKE BOEKJE #RSW-NVF HIKE BOEKJE #RSW-NVF #RSW-NVF RSW hikeboek 1 1. Versie beheer Versie nr Door wie Wat is er aangepast 1.0 Oplevering document 2.0 Bob Tump Jessica Makkinje Layout Route techniek toegevoegd Aanpassing in

Nadere informatie

klas 3 beeldende vormgeving buitentekenen

klas 3 beeldende vormgeving buitentekenen ZOEKEN Weet jij wat een zoeker is? Hierboven is er een getekend. Hij wordt gebruikt bij het zoeken naar een geschikt gedeelte om te tekenen. Zo n zoeker heeft brede randen en geeft je als het ware een

Nadere informatie

Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM

Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM Magnetisme 1. magneten trekken de volgende stoffen aan (zet een cirkel om de goede antwoorden): A. hout B. ijzer C. plastic D.kurk E.staal F. koper G. porselein

Nadere informatie

De leerlingen die al vertrouwd zijn met het bouwen van een elektrische stroomkring. die het verschil tussen een geleider en een isolator kennen.

De leerlingen die al vertrouwd zijn met het bouwen van een elektrische stroomkring. die het verschil tussen een geleider en een isolator kennen. Doelgroep De leerlingen die al vertrouwd zijn met het bouwen van een elektrische stroomkring. die het verschil tussen een geleider en een isolator kennen. Lesdoelen De leerlingen kunnen geleiders en isolatoren

Nadere informatie

Installatie handleiding

Installatie handleiding Installatie handleiding Uitpakken Papier en folie laden Aansluiten Testen U kunt ook instructie video s and How To pagina s bekijken op www.idstation.eu Page 1 Uitpakken Installatie handleiding ID station

Nadere informatie

Maak de afstand kleiner. Maak de afstand groter. Te makkelijk? afstand in een rechte lijn zo snel

Maak de afstand kleiner. Maak de afstand groter. Te makkelijk? afstand in een rechte lijn zo snel Werkblad GROEP 1-2 LES 7: Sport 2 Activiteit Atletiekspelletjes Sprinten: zo snel mogelijk een afstand afleggen. Roeien: naar de overkant. Materialen & tekening Pionnen 2 skateboards Werkvorm Doel: leerlingen

Nadere informatie

docentenhandleiding bij de presentatie brood van zaaien tot maaien

docentenhandleiding bij de presentatie brood van zaaien tot maaien docentenhandleiding bij de presentatie brood van zaaien tot maaien Deze handleiding geeft uitleg over de presentatie Brood - van zaaien tot maaien. De presentatie Brood van zaaien tot maaien vormt een

Nadere informatie

4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:

4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in: 4 Vind me dan Er is altijd wel een verjaardag of een ander feestje om te vieren. En bij een feestje horen cadeautjes. Maar voor het zover is, wil je het cadeautje natuurlijk zo goed mogelijk verstoppen.

Nadere informatie

INMEET INSTRUCTIE. RVS & Design Decor trapleuningen Met of zonder module LED verlichting

INMEET INSTRUCTIE. RVS & Design Decor trapleuningen Met of zonder module LED verlichting INMEET INSTRUCTIE RVS & Design Decor trapleuningen Met of zonder module LED verlichting Inhoudsopgave 1. Hulpmiddelen:... 3 2. Stappenplan A. Steektrap of losse leuningen... 3 3. Stappenplan B. Kwart of

Nadere informatie

lesbrieven avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 2:

lesbrieven avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 2: lesbrieven leerlingen werkblad Lesbrief 2: RAVIJN OVERSTEKEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier (deel 2) Het ravijn Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Brainstorm ravijn oversteken Bruggen

Nadere informatie

Archeologen logboek Namen:....

Archeologen logboek Namen:.... Archeologen logboek Namen:... Bladzijde 1 De antwoorden op deze vragen kun je vinden bij de internetsites die bij opdracht 1 op de WebQuest staan. Vul de antwoorden in de piramide in. De letters in de

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 Krachten in evenwicht. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 8 Krachten in evenwicht. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 8 Krachten in evenwicht Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 8.1 raaiende voorwerpen Terugblik: krachten A) Gelijk gerichte vectoren B) Tegengestelde vectoren C) Onderling loodrechte

Nadere informatie

Tekenen vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Tekenen vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 09 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62354 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Fase Ontdek en onderzoek

Fase Ontdek en onderzoek Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI de dwalende robot Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Groep 1: Robomind Je werkt in een groepje van vier leerlingen.

Nadere informatie

Parkeersensoren installeren!

Parkeersensoren installeren! Parkeersensoren installeren! De benodigdheden: Kruiskop schroevendraaier Sleuf schroevendraaier Punttangetje Dopsleutel met dop 10 Een boormachine of accuboormachine De parkeersensoren http://www.fiatbravoclub.nl/

Nadere informatie

STAP 2 Controleer samen de inhoud van de kist met de materiaallijst. Als er iets niet klopt...meteen komen zeggen.

STAP 2 Controleer samen de inhoud van de kist met de materiaallijst. Als er iets niet klopt...meteen komen zeggen. 1 WAT GA JE DOEN? Je gaat aan de gang met stekkers en snoeren. Je leert hoe je die moet aansluiten. Hoe handig ben jij met een schroevendraaier? BELANGRIJK!!!! VOOR JE BEGINT, SPREKEN WE EERST IETS AF:

Nadere informatie

-Feest ½: De boot van Sinterklaas -Water ¾: De botenrace 3 Voorspelt en onderzoekt of voorwerpen blijven -Water ¾: De botenrace

-Feest ½: De boot van Sinterklaas -Water ¾: De botenrace 3 Voorspelt en onderzoekt of voorwerpen blijven -Water ¾: De botenrace In onderstaand schema staat met welke Tica-lessen u aan een doel uit de basisleerlijn Natuur en Techniek voor het SO u kunt werken. De Tica-lessen bevatten ook doelen op het gebied van taal (mondeling

Nadere informatie

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6 ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 5-6 OPKAMER (12) Dit onderdeel past bij kerndoel 46, 52, 53 en 56. Het bed hier is heel kort. Eise zelf was 1 meter 74. Hoe moest hij dan slapen? Mensen sliepen

Nadere informatie

Scratch les 1: Scratch Invaders

Scratch les 1: Scratch Invaders Scratch les 1: Scratch Invaders Het ruimteschip Het ruimteschip is in gevaar! Er komen monsters aan, en die komen steeds dichterbij. Kijk maar snel hier: https://scratch.mit.edu/projects/133611163 Als

Nadere informatie

Het toepassen van hulpmiddelen bij de bedverzorging

Het toepassen van hulpmiddelen bij de bedverzorging OPDRACHTFORMULIER Het toepassen van hulpmiddelen bij de bedverzorging Naam student: Datum: Voordat je gaat oefenen 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek

Nadere informatie

Stap Vooruit 1. Hoe ga jij naar school? Start Veilig lopen. Les 1 Dit ontdek je: groep 4

Stap Vooruit 1. Hoe ga jij naar school? Start Veilig lopen. Les 1 Dit ontdek je: groep 4 Stap Vooruit 1 Hoe ga jij naar school? Een uitgave van Veilig Verkeer Nederland, schooljaar 2017-2018 groep 4 Start Veilig lopen Voetgangers horen op de stoep. Kruis aan wie een voetganger is. Les 1 Dit

Nadere informatie

*~* Afwerking *~* 1x diagonaal doorsnijden (= driehoek A) 2x diagonaal doorsnijden (= driehoek B)

*~* Afwerking *~* 1x diagonaal doorsnijden (= driehoek A) 2x diagonaal doorsnijden (= driehoek B) *~* Afwerking *~* De blokken worden in rijen on point (op de punt) aan elkaar genaaid. Het is het makkelijkst om de tussenblokken elk apart op een stapeltje te leggen (of met een speld en een briefje te

Nadere informatie

Zon, waar ben je? Samen de plaatsen van de zon en de schaduw ontdekken. Lesdoel. Koppeling kerndoel Natuur en techniek (kerndoel 42) Beginsituatie

Zon, waar ben je? Samen de plaatsen van de zon en de schaduw ontdekken. Lesdoel. Koppeling kerndoel Natuur en techniek (kerndoel 42) Beginsituatie Zon, waar ben je? Samen de plaatsen van de zon en de schaduw ontdekken. Lesdoel De kinderen weten dat de zon op voorwerpen schijnt en dat hierdoor schaduwen ontstaan. De kinderen weten dat de stand van

Nadere informatie

Basisplaat. Bouw de basisplaat voor je elektrospel. Dit is de onderste plaat waarop alles zal gemonteerd worden.

Basisplaat. Bouw de basisplaat voor je elektrospel. Dit is de onderste plaat waarop alles zal gemonteerd worden. Basisplaat Het is me Wat t / Kwist t Bouw de basisplaat voor je elektrospel. Dit is de onderste plaat waarop alles zal gemonteerd worden. 1. Neem een stevig stuk karton in A4-formaat. 2. Vouw een A4-papier

Nadere informatie

Het brein. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Het brein Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1

Het brein. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Mijn naam: Het brein Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Het brein Jouw werkbladen In de klas Mijn naam: Mijn school: Ik zit in groep: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Het brein Groep 7-8 Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Het brein Hersenen zijn ontzettend

Nadere informatie

Uitleg Beddelicious configurator

Uitleg Beddelicious configurator Uitleg Beddelicious configurator In deze handleiding leest u stap voor stap hoe u uw ideale Beddelicious bed in 3D kunt samenstellen. Stap 1 De configurator start vanzelf op. (Het kan voorkomen dat u,

Nadere informatie

WIELEN. STAP 3 Monteer op dezelfde manier een as met het kleine wiel. Verbind ze met het elastiek.

WIELEN. STAP 3 Monteer op dezelfde manier een as met het kleine wiel. Verbind ze met het elastiek. 1 WAT GA JE DOEN? Je gaat ontdekken wat er gebeurt als je grote en kleine wielen met een elastiekje verbindt. Wat gebeurt er als je aan het grote wiel draait en aan het kleine? We gaan ook nog een kleurenmenger

Nadere informatie

Tover-tol. Materiaal Aantal Afm. (mm) Omschrijving Nr.

Tover-tol. Materiaal Aantal Afm. (mm) Omschrijving Nr. 114.561 Tover-tol Benodigd gereedschap: Potlood, liniaal Figuurzaag of decoupeerzaag Werkplaatsvijl/schuurpapier Boortjes ø3, 4, 6, 8 mm Houtlijm, alleslijm, lijmpistool Hobbymes evt. soldeerbout, soldeer

Nadere informatie

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 7-8

ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 7-8 ONTDEK HET PLANETARIUM! DE ANTWOORDEN GROEP 7-8 OPKAMER (12) Dit onderdeel past bij kerndoel 33, 44, 46 en 56. Zie je de zonnewijzer? Eise maakte vaker zonnewijzers. Maar hoe kun je daarop zien hoe laat

Nadere informatie

Scratch les 1 Rekenen

Scratch les 1 Rekenen Scratch les 1 Rekenen Welkom bij deze Scratch workshop! Vandaag ga jij kennismaken met Scratch. Scratch is een programmeertaal speciaal gemaakt voor kinderen vanaf 8 jaar, dus dat moet ons als leerkrachten

Nadere informatie

Ondernemers op het strand: Paviljoens

Ondernemers op het strand: Paviljoens Ondernemers op het strand: Paviljoens Gebruik zo min mogelijk wegwerpmateriaal. Probeer het gebruik van plastic servies, bestek of verpakkingen te vermijden. Denk aan alternatieve materialen als hout of

Nadere informatie

Lijm & Kit. Nummer 24

Lijm & Kit. Nummer 24 Nummer 24 Art.nr. 912689 Lijmen en kitten indelen naar gebruiksdoel is nauwelijks mogelijk, want iedere moderne lijm of kit heeft een veelheid aan gebruiksdoelen. Welke lijm bij uitstek geschikt is voor

Nadere informatie

Titel Een vlakvulling maken (optioneel) Voorbereiding Een basisfiguur voor een vlakvulling

Titel Een vlakvulling maken (optioneel) Voorbereiding Een basisfiguur voor een vlakvulling Titel Een vlakvulling maken (optioneel) Groep/niveau 5/6/7 Leerstofaspecten Ontwikkelen van het begrip oppervlakte. Begrip ontwikkelen van het behoud van oppervlakte (conservatie) wanneer een figuur wordt

Nadere informatie

Handleiding Turtle Case

Handleiding Turtle Case Handleiding Turtle Case Index 2 Handleiding Turtle Case 3 Hoofdstuk 1. Het inpakken van de Turtle Case 3 1.1 Het openen van de Turtle Case 5 1.2 De hoogte van de steunen vaststellen 5 1.2.1. Methode 1

Nadere informatie

De inrichting van de speelleeromgeving bij Geen troep op de stoep.

De inrichting van de speelleeromgeving bij Geen troep op de stoep. De inrichting van de speelleeromgeving bij Geen troep op de stoep. Een rijke speelleeromgeving biedt kinderen volop kansen om zich spelenderwijs te ontwikkelen. Het werken met thema s is een aanleiding

Nadere informatie

Voorbereiding post 4. Mondjes open mondjes dicht Groep 5-6

Voorbereiding post 4. Mondjes open mondjes dicht Groep 5-6 Voorbereiding post 4 Mondjes open mondjes dicht Groep 5-6 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 4: Mondjes open mondjes dicht, voor groep 5 en 6. Inhoud: Algemeen

Nadere informatie

RIETVELDS MEESTERWERK LEVE DE STIJL!

RIETVELDS MEESTERWERK LEVE DE STIJL! 2017 RIETVELDS MEESTERWERK LEVE DE STIJL! DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE + BEELDPAKKET VOORBEREIDENDE LES + VERWERKING Beste leerkracht, Voorafgaand aan het museumbezoek bij de tentoonstelling Rietvelds

Nadere informatie

Montage-instructie Screen

Montage-instructie Screen Inhoudsopgave pagina Inhoud verpakking Benodigd gereedschap 3 3 1. Montage (L)HTF geleider 4 1.1 4 1. Boren montage-gaten in geleiders 5 1.3 Monteren geleiders 6. Gat bediening 7 3. Plaatsen screenkast

Nadere informatie

Lessuggestie Pesten. Gedichtenbundel Warboel: Pagina 6-7

Lessuggestie Pesten. Gedichtenbundel Warboel: Pagina 6-7 Lessuggestie Pesten Voor het lezen 5 minuten Laat de leerlingen de afbeelding (zie onderin document) in hun groepje bespreken. Bespreek vervolgens klassikaal de afbeelding a.d.h.v. de volgende vragen:

Nadere informatie

Opdracht 1: Een dag uit het leven van de molenaar (Binnen)

Opdracht 1: Een dag uit het leven van de molenaar (Binnen) Nummer groep: Groep 1 begint met opdracht 1, groep 2 met opdracht 2 enz. Als je de bel hoort ga je naar de volgende opdracht. Na opdracht 5 ga je naar opdracht 1. Opdracht 1: Een dag uit het leven van

Nadere informatie

Montage-instructie. Verandazonwering. V612 Hamar

Montage-instructie. Verandazonwering. V612 Hamar Montage-instructie Verandazonwering V61 Hamar Inhoud verpakking Standaard uitvoering inclusief: 1. verandazonwering V61 Hamar. afdekprofiel 3. geleiderrail links. geleiderrail rechts 5. afdekkapjes (x)

Nadere informatie

Gebruikershandleiding

Gebruikershandleiding Gebruikershandleiding LT-2006.01 POPCORNMACHINE Lees voor het opzetten en gebruiken van het toestel de gebruikershandleiding zorgvuldig door. Bewaar deze gebruikershandleiding bij het toestel. Handel altijd

Nadere informatie

de kinderen hier om elkaar te gebruiken als de massa mensen, ze kunnen door elkaar heen lopen en elkaar begroeten etc.).

de kinderen hier om elkaar te gebruiken als de massa mensen, ze kunnen door elkaar heen lopen en elkaar begroeten etc.). Als je boven de stad vliegt, land je midden op een plein. Het plein is vol met mensen, je steekt het plein over en loopt dwars door de mensen heen, af en toe begroet je iemand. (help de kinderen hier om

Nadere informatie

Inlage. Balans & evenwicht

Inlage. Balans & evenwicht Inlage Balans & evenwicht Proef 1 De weegschaal - Werkblad 1 - Pen Waar kom je eigenlijk weegschalen tegen? Maak werkblad 1. Proef 2 In de winkel - Werkblad 2 - Lege verpakkingen - Pen In de winkel zijn

Nadere informatie