MEDEDELING AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING

Transcriptie

1 DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN MEDEDELING AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Grondwettelijk Hof: rolnummer 7156: de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 56bis, 1, 56bis, 2, vierde lid en 58, eerste lid, van de Algemene kinderbijslagwet, gesteld door het Arbeidshof te Luik, afdeling Neufchâteau Bijlage: kennisgeving van 25 april 2019 van de griffie van het Grondwettelijk Hof 1. VOORAFGAAND Door de griffier van het Grondwettelijk Hof werd aan de heer minister-president van de Vlaamse Regering bij brief van 25 april 2019 kennis gegeven van de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 56bis, 1, 56bis, 2, vierde lid en 58, eerste lid, van de Algemene kinderbijslagwet, gesteld door het Arbeidshof te Luik, afdeling Neufchâteau. Door de griffie werd in deze brief meegedeeld dat de Vlaamse Regering over vijfenveertig dagen beschikt, vanaf de ontvangst van de brief, om eventueel bij ter post aangetekende zending een memorie in te dienen betreffende deze zaak. Deze termijn verstrijkt in casu op dinsdag 11 juni OMSTANDIGHEDEN VAN DE ZAAK 2.1. Retroacten Op 3 oktober 2011 sprak de jeugdrechtbank te Luik (AR 11/341/5) een vonnis uit ten aanzien van de ouders van Amélien Garnir ( 4 juli 2010), namelijk de heer Patrick Garnir (diplomaat) en mevrouw Ragini Seeveethian (afkomstig van Mauritius), beiden gedomicilieerd in België en verblijvende te Mauritius. Het vonnis werd uitgesproken op vordering van de procureur des Konings om in het kader van de voogdij over minderjarigen, de voortdurende onmogelijkheid om het ouderlijk gezag uit te oefenen, vast te stellen in hoofde van de ouders (art. 389 BW). Uit het vonnis blijkt dat het kind Amélien sinds zijn geboorte op 4 juli 2010 werd geplaatst in het kader van een jeugdbeschermingsdossier. Eind augustus 2010 zijn de ouders vanuit België uitgeweken naar Mauritius met hun twee oudste kinderen. In het vonnis stelt de rechtbank de voortdurende onmogelijkheid om het ouderlijk gezag uit te oefenen vast in hoofde van de ouders, gelet op de geografische afstand die het onmogelijk maakt om beslissingen te nemen met betrekking tot het kind (art. 389 BW). De rechtbank besliste tevens dat de voortdurende onmogelijkheid om het ouderlijk gezag uit te oefenen in hoofde van beide ouders, voor hen beiden het verlies meebrengt van het recht op het genot en het beheer van de goederen van hun kind tot diens meerderjarigheid of ontvoogding (art. 1236bis, 3 Ger. W juncto art. 384 BW). Pagina 1 van 5

2 Op 28 november 2011 duidde de vrederechter (vierde kanton Luik) mevrouw Martine Garnir, tante van het kind Amélien Garnir, aan als voogd en mevrouw Catherine Hodeige, advocate, als toeziende voogd (AR 11B1121). Op 8 december 2016 ontving het kinderbijslagfonds Group S een (retroactieve) aanvraag om wezenbijslag van de heer Richard Bourcy, pleegouder van Amélien, en zijn echtgenote, mevrouw Martine Garnir, bijslagtrekkende en voogd van Amélien. Op 8 december 2016 ontving het kinderbijslagfonds FAMIFED van Group S een brevet met de vraag om de betaling van de kinderbijslag vanaf 1 oktober 2016 over te nemen voor het kind Amélien Garnir, omwille van de wijziging van werkgever van de rechthebbende, de heer Richard Bourcy, waardoor het kinderbijslagfonds FAMIFED bevoegd was geworden. Op 17 december 2016 ontving het kinderbijslagfonds FAMIFED van de betrokkenen eveneens een aanvraag om wezenbijslag. Op 20 december 2016 besliste FAMIFED geen recht op wezenbijslag te kunnen toekennen omdat het kind niet de hoedanigheid heeft van wees in de zin van artikel 56bis van de Algemene kinderbijslagwet (verder: AKBW). In eerste instantie had het kinderbijslagfonds Group S, voor een deel van de periode waarvoor dit kinderbijslagfonds bevoegd was, een recht op wezenbijslag geopend voor een bedrag van 832,86 EUR, maar had het deze toekenningsbeslissing naderhand geannuleerd en zich afgestemd op de beslissing van FAMIFED. Het kinderbijslagfonds Group S had daarom aan FAMIFED gevraagd om het onverschuldigd betaalde bedrag van 832,86 EUR terug te vorderen via inhoudingen ten belope van 10% op de nog verschuldigde bijslag (schaal artikel 40 AKBW) die FAMIFED verder stortte aan mevrouw Garnir. Uiteindelijk heeft het kinderbijslagfonds Group S dit debet geannuleerd bij toepassing van artikel 17, 2 van het Handvest van de sociaal verzekerde omdat het van mening was dat dit debet ontstaan was ten gevolge van een eigen vergissing van het kinderbijslagfonds en heeft het aan mevrouw Garnir het bedrag van de inhoudingen die FAMIFED gedaan had voor Group S, teruggestort aan mevrouw Garnir. Bij verzoekschrift van 13 december 2017 hebben de heer en mevrouw Bourcy de beslissing van FAMIFED van 20 december 2016 tot weigering van het recht op wezenbijslag aangevochten voor de arbeidsrechtbank. In eerste aanleg werd het verzoek ontvankelijk maar niet gegrond verklaard. De arbeidsrechtbank te Luik bevestigde met name bij vonnis van 12 april 2018 (AR 17/310/A) de betwiste beslissing van FAMIFED door te motiveren dat het artikel 56bis AKBW enkel een recht op wezenbijslag opent in hoofde van een wees, zijnde een kind waarvan de vader en/of de moeder overleden is. De heer en mevrouw Bourcy hebben vervolgens hoger beroep aangetekend tegen dit vonnis. Zij betwistten het feit dat de rechtbank de situatie van een kind dat door zijn beide ouders verlaten werd, niet gelijkstelt met een weeskind in de zin van artikel 56bis AKBW, en nodigden het Arbeidshof uit om tegemoet te komen aan deze juridische lacune die volgens hen in strijd is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Het Arbeidshof te Luik stelt in haar arrest van 27 maart 2019 (AR 2018/AU/38) vooreerst vast dat er geen recht op wezenbijslag kan toegekend worden aangezien artikel 56bis, 1 AKBW vereist dat één van beide ouders overleden is. In casu is deze voorwaarde niet vervuld aangezien de beide ouders van het kind nog in leven zijn. Pagina 2 van 5

3 Daarnaast stelt het Arbeidshof vast dat geen van beide ouders van Amélien het voorwerp uitmaakte van een afwezigverklaring die door artikel 58 AKBW wordt gelijkgesteld met een overlijden. Het Arbeidshof meent derhalve dat de aanvraag om wezenbijslag ongegrond is op basis van de toepasselijke bepalingen van de AKBW. Wel meent het Arbeidshof dat het voorliggende geschil de vraag oproept naar de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Enerzijds, aldus het Hof, wordt Amélien op minder voordelige wijze behandeld op het vlak van kinderbijslag in vergelijking met een weeskind. Nochtans bevindt Amélien zich in een vergelijkbare situatie: niettegenstaande zijn ouders in leven zijn en niet afwezig verklaard werden in de zin van het Burgerlijk Wetboek, hebben ze hem nooit enige financiële steun gegeven en met hem geen enkel affectief contact onderhouden. Anderzijds, aldus het Hof, behandelt de AKBW Amélien op dezelfde manier als elk ander kind dat noch wees is, noch verlaten, terwijl hij werd verlaten door zijn beide ouders vanaf de geboorte en zich bijgevolg bevindt in een fundamenteel verschillende situatie vergeleken met andere kinderen die de basiskinderbijslag ontvangen. Het verschil in behandeling volgt uit het feit dat: - artikel 56bis, 1 AKBW enkel een verhoogde toeslag voorziet voor een weeskind; - artikel 56bis, 2, vierde lid AKBW enkel rekening houdt met de situatie van verlating wanneer het gaat om een weeskind dat verlaten werd door de overlevende ouder; - artikel 58 AKBW dat enkel de door de rechtbank vastgestelde afwezigverklaring gelijkstelt met een overlijden Prejudiciële vraag Het Hof meent bijgevolg de volgende prejudiciële vraag te moeten stellen: Schenden de artikelen 56bis, 1, 56bis, 2, vierde lid, en 58, eerste lid, van de Algemene kinderbijslagwet van 19 december 1939 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 2, 3 en 26, lid 1, van het Verdrag inzake de rechten van het kind, - in zoverre zij een kind dat vanaf zijn geboorte door zijn beide ouders is verlaten uitsluiten van het voordeel van de verhoogde kinderbijslag tegen het bedrag bepaald in artikel 50bis van die wet, terwijl een kind van wie één ouder overleden is dat voordeel wel kan genieten? - in zoverre zij een kind dat vanaf zijn geboorte door zijn beide ouders is verlaten uitsluiten van het voordeel van de verhoogde kinderbijslag tegen het bedrag bepaald in artikel 50bis van die wet, terwijl een kind van wie één ouder afwezig is verklaard overeenkomstig de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek dat voordeel wel kan genieten? - in zoverre de verlating enkel in aanmerking wordt genomen wanneer zij een weeskind treft dat door zijn overlevende ouder is verlaten, terwijl zij even moeilijk te verduren is voor een kind dat door zijn beide ouders is verlaten? 3. EVENTUELE TUSSENKOMST VAN DE VLAAMSE REGERING BIJ HET GRONDWETTELIJK HOF Gelet op de brief van de griffier bij het Grondwettelijk Hof rijst de vraag of de Vlaamse Regering er belang bij heeft om in de hangende procedure tussen te komen. Pagina 3 van 5

4 In uitvoering van omzendbrief VR 2009/23 van 16 januari 2009 betreffende het Grondwettelijk Hof, beslis ik om tussen te komen in deze zaak bij het Grondwettelijk Hof en wel om de volgende redenen: De toekenning van de verhoogde wezenbijslag werd door de wetgever in de AKBW (van toepassing tot 31 december 2018) expliciet onderhevig gemaakt aan de voorwaarde dat hetzij één of beide ouders van het kind overleden zijn (artikel 56bis, 1 AKBW) hetzij één of beide ouders van het kind afwezig verklaard werden (artikel 58, eerste lid AKBW). De wetgever heeft met de verhoogde wezenbijslag een bijzondere toeslag in het leven geroepen die ertoe strekt de (plotse) moeilijkheden van materiële en morele aard die verbonden zijn aan het verlies van een ouder te compenseren (GwH. 1 maart 2006, nr. 2006/37). De situaties van verlies van een ouder die door de wetgever uitdrukkelijk bepaald werden, zijn het overlijden van één of beide ouders, of de afwezigverklaring van één of beide ouders door de rechtbank. Beide situaties worden getypeerd door het feit dat ze een definitief, onomkeerbaar karakter hebben en los staan van de wil van de betrokken ouders. In casu stelde het Arbeidshof te Luik vast dat niet voldaan is aan de toekenningsvoorwaarden van artikel 56bis, 1 AKBW aangezien de beide ouders nog in leven zijn en hun verblijfsadres in het buitenland (Mauritius) gekend is. Er is dus geen sprake van een overlijden noch zou een afwezigverklaring door de rechtbank mogelijk zijn aangezien hiertoe vereist is dat een persoon niet meer verschijnt in zijn woon- of verblijfplaats, men van hem geen nieuws heeft ontvangen en daaruit onzekerheid voortvloeit over zijn leven of dood (art. 112, 1 BW). In Vlaanderen is ingevolge de regionalisering van de kinderbijslag sinds 1 januari 2019 het Decreet van 27 april 2018 tot regeling van de toelagen in het kader van het gezinsbeleid (BS 31 juli 2018) in werking getreden (hierna Decreet Groeipakket). Uitgangspunt van het Decreet Groeipakket is een gelijke basiskinderbijslag voor elk kind als tegemoetkoming om de kosten in de opvoeding te dekken, aangevuld door een aantal selectieve en gezinsgemoduleerde toeslagen. Kinderbijslag wordt daarbij gezien als een recht van het kind, ongeacht de socio-professionele status van de ouders. De selectieve en gezinsgemoduleerde toeslagen zijn divers en betreffen de kinderen met bijzondere zorgnoden (toeslag voor kinderen met een handicap of aandoening), de wezen (verhoogde wezenbijslag), de kinderen geplaatst in een pleeggezin (pleegzorgtoeslag), en de kinderen die opgroeien in een gezin met een laag inkomen (sociale toeslag). Wat de wezenbijslag betreft, heeft het Decreet Groeipakket de regeling van de wezenbijslag van de AKBW wel geactualiseerd (conform de huidige maatschappelijke realiteit, namelijk de evolutie van kostwinnersgezinnen naar tweeverdienersgezinnen), maar werd het overlijden van één van de ouders van het kind (of de door de rechtbank vastgestelde afwezigheid) ook vanaf 1 januari 2019 behouden als essentiële en noodzakelijke voorwaarde voor de toekenning van de wezenbijslag, meer bepaald in de artikelen 14 en 15 van het Decreet Groeipakket. De maatschappelijke realiteit leert dat in sommige andere situaties dan het overlijden of de afwezigverklaring van één of beide ouders, een kind op moreel, affectief of financieel vlak soms geen band meer heeft met de ouders (internering, detentie, ). Het toekennen van wezenbijslag in de aan het Arbeidshof te Luik voorgelegde situatie, waarbij de ouders niet meer naar het kind omkijken, zou dan ook nieuwe discriminaties in het leven roepen ten overstaan van de voormelde, niet-limitatief opgesomde situaties, waarin de situatie van het kind weliswaar kan vergeleken worden met de situatie van het kind dat één of beide ouders verloor, maar de voormelde situaties er toch ook duidelijk van verschillen doordat de beide ouders wel degelijk nog in leven zijn. Pagina 4 van 5

5 Dit in tegenstelling tot de in de AKBW / Decreet Groeipakket bepaalde situaties van overlijden en afwezigverklaring, zijnde objectief vaststelbare situaties waarin er een abrupt, onomkeerbaar verlies is en de wezenbijslag een sociale correctie van het risico op overlijden van een ouder vormt. 1 In essentie gaat het dan ook om verschillende situaties zodanig dat er niet kan gesproken worden van een discriminatie. Indien het Grondwettelijk hof een discriminatie zou vaststellen en zich negatief zou uitspreken over de coherentie van de kwestieuze bepaling met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, zou het opzet van de reglementering over het Groeipakket in het gedrang kunnen komen. Bijkomend houdt de mogelijke vaststelling van een discriminatie desgevallend een potentiële vernietiging in van bepaalde decretale bepalingen en kan bijgevolg de wil van de decreetgever in het gedrang komen. Gelet op het voorgaande is er reden om tussen te komen in de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 56bis, 1, 56bis, 2, vierde lid en 58, eerste lid, van de algemene kinderbijslagwet van 19 december Jo VANDEURZEN Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 11 Het is belangrijk hierbij op te merken dat de wezenbijslag niet langer wordt toegekend wanneer de afwezig verklaarde ouder terugkeert (art. 15, 3 Decreet Groeipakket). Pagina 5 van 5