Samenvatting Aardrijkskunde Samenvatting aardrijkskunde hst 1&2

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde Samenvatting aardrijkskunde hst 1&2 Samenvatting door L woorden 12 oktober ,8 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 1 Mexico en de Verenigde Staten: een wereld van verschil Paragraaf 1.1: Kennismaking met het grensgebied Geschiedenis De intocht van de Spanjaarden naar Mexico rond 1500 betekende het einde van de Indiaanse rijken en het begin van de koloniale periode. In 1821 werd Mexico onafhankelijk van Spanje. De 19 e eeuw werd gekenmerkt door het bewind van verschillende dictators. Halverwege de 20 e eeuw heeft Mexico grote hoeveelheden aardolie gevonden en koos daarvoor voor een snelle industialisatie. Later bleef de economische groei achter met een groeiende schuldenlast en toenemende inflatie. Devaluatie zorgde voor een grote terugslag. Tegenwoordig wordt het land gekenmerkt door: -lage lonen - hoge werkloosheidscijfers - ongelijke inkomensverdeling Na de breuk met het moederland Groot-Brittannië vormden de 13 Britse Koloniën in 1776 de Verenigde Staten. Later werd dat uitgebreid tot nog eens 37 staten en werkte als een magneet op mensen uit andere continenten. Later groeide dit uit tot een grootmacht. Er waren wetten gemaakt om de migratie te beheersen. De meeste immigranten zijn afkomstig uit Latijns-Amerika en een kwart uit Azië. Grensgebied De huidige grens tussen de VS en Mexico kwam tot stand in Het westwaarts opschuiven van het fontier in de VS zorgde ervoor dat de indianen makkelijk uitgeschakeld konden worden. In 1836 riepen de Amerikanen het gebied Texas uit tot Republiek Texas. Dat kwam doordat veel Amerikanen zich er hadden gevestigd omdat Mexico dat goedkeurde. (Texas hoorde toen nog bij Mexico). Uiteindelijk kwamen er zoveel immigranten dat er een staat in een staat ontstond. Mexico pikte dit niet en een oorlog was het gevolg. Mexico kwam dit duur te staat en moest vele grondgebieden afstaan. De Mexicanen die op dat grondgebied woonden kregen onvrijwillig het Amerikaanse Pagina 1 van 7

2 staatsburgerschap. De grens was lange tijd onbewaakt en oninteressant. Goederen en personen konden de grens makkelijk passeren. Tegenwoordig is de grens meer dan 3000 km lang. Dit punt is nu wel belangrijk geworden. Verschillen bij dit grensgebied komen nu dus een welvarend en een niet welvarend land bij elkaar. Dit kun je zien aan de economische, demografische en sociaal-culturele kenmerken. In hun eigen land vallen beide gebieden in economische zin op. In de VS kant liggen er gebieden die een achterstand hebben met het gemiddelde van de VS. Het grensgebied is arm, de scholingsraad is er lager en de werkloosheid is hoger. Het BNP is er lager en ongeveer een kwart van de bevolking leeft onder de armoedegrens. De Mexicaanse grensregio daarentegen is welvarender dan de rest van Mexico. Het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft is 28%, tegen 37% in de rest van Mexico. Maar toch is de situatie in de grensstreek van de VS beter, gemiddeld gezien. In het grensgebied wonen meer dan 13 miljoen mensen waarvan ruim 9 miljoen aan de Mexicaanse kant. Dit zal in de loop der jaren steeds meer toenemen. Een overeenkomst tussen beide landen is de snelle bevolkingsbroei en ligt boven de nationale groeicijfers. Veel Mexicanen trekken naar het grensgebied. De werkgelegenheid en de nabijheid van de VS zijn twee grote pullfactoren. Het zijn vooral jonvolwassenen die de stap wagen. Bijna alle Mexicanen die in hun eigen land in het grensgebied wonen worden beïnvloed door de VS. Ondanks dat deze mensen volop in aanraking komen met de Amerikaanse cultuur blijven ze hun eigen Mexicaanse cultuur behouden. De Mexicanen die aan de VS kant wonen hebben nog meer te maken met de mix van twee culturen. Vooral uit economische noodzaak kunnen ze nu Engels en gaan ze op in de Amerikaanse samenleving. Maar toch vinden zij het moeilijk de Mexicaanse cultuur los te laten. De Amerikanen worden weinig beïnvloed door de Mexicaanse cultuur. Er bestaat namelijk geen economische noodzaak om Spaans te leren of zich te verdiepen in de cultuur van het buurland. Migratie = selectief naar: 1 leeftijd (vooral jongvolwassenen) 2 meestal mannen 3 redelijk tot goed opgeleid (t.o.v. hun thuisland) 4 ondernemend 3 & 4 zijn een nadeel voor het thuisland. Voordeel: minder werkelozen en de migranten sturen geld naar huis. Geboortecijfer = Aantal levend geboren per 1000 van de gemiddelde bevolking per land (gebied) per jaar. Pagina 2 van 7

3 sterftecijfer = Aantal sterfgevallen per 1000 van de gemiddelde bevolking per jaar. Geboorte sterfte = natuurlijke bevolkingsgroei immigratie emigratie = (sociale bevolkingsgroei) migratiesaldo natuurlijke bevolkingsgroei + immigratiesaldo = totale bevolkingsgroei Demografische druk = ((0/19) + 65+) / (20-65) x 100 Paragraaf 1.2: Noord-Amerika als handelsblok De wereld wordt kleiner Op economisch gebied is de samenwerking tussen landen in de wereld de laatste tientallen jaren enorm toegenomen. Nationale economieën zijn steeds meer met elkaar verbonden geraakt. Door de moderne technologie op het gebied van verkeer en telecommunicatie zijn de relatieve afstanden behoorlijk verkort. Dit proces van internationalisering wordt gekenmerkt door een groeiende productie, marketing en distributie van goederen en diensten. De lokale markten beginnen samen te smelten tot één wereldmarkt. Twee instellingen die een belangrijke rol spelen in de internationalisering, zijn de GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) en haar opvolger de WTO (World Trade organization). Beide organisaties gaan uit van het principe dat elk land datgene moet produceren waarin het het beste is, tegen de laagste kosten. Als er dan ook sprake is van vrije handel (zonder tariefmuren), kan elk land een hoog welvaartsniveau bereiken. NAFTA Op 1 januari 1994 trad de NAFTA (North American Free Trade Agreement) in werking. Dit samenwerkingsverband heeft als doel de tariefmuren tussen Canada de VS en Mexico af te breken. De vrijhandel betreft alle producten. Binnen de NAFTA is de belangrijkste rol voor de VS. Canada en Mexico vervullen een bijrol. Canada en Mexico zijn veel meer afhankelijk van de VS dan andersom. Mexico en Canada zijn wat import en export betreft heel erg gericht op de VS, terwijl de VS het ook veel in Europa, Azië, Latijns-Amerika en Afrika zoekt. Canada en Mexico hebben onderling bijna geen economische banden. Veel producten en diensten zijn in Mexico en Canada goedkoper dan in de VS. De mensen in het grensgebied van de VS maken daar gebruik van en winkelen daar en gaan naar de goedkopere tandartsen en apotheken. Voor- of nadelig? Aan de samenwerking tussen de drie landen zijn voordelen en nadelen verbonden. Men verwachtte dat de totale werkgelegenheid zou toenemen. Vooral in Mexico verwachtte men een grote economische groei. De hoop was dat hierdoor de stroom illegale Mexicaanse migranten zou opdrogen. Critici in de VS waren bang dat de werkgelegenheid in eigen land zou afnemen. Door de lage lonen en de minder strenge milieu eisen in Mexico zouden bedrijven zich nog vaker in dat land willen vestigen. Andere experts vonden dat juist Mexico het grootste risico zou lopen. De bedrijven in Mexico zouden moeten concurreren met bedrijven uit Canada en de VS. Deze hebben meer financiële draagkracht, zijn technologisch beter en zijn meer op concurrentie ingesteld. Pagina 3 van 7

4 Na vijftien jaar NAFTA Omstreden cijfers wijzen uit dat de VS sinds 1994 ongeveer 1 miljoen arbeidsplaatsen heeft verloren doordat Amerikaanse bedrijven zich in Mexico hebben gevestigd. Dit aantal valt erg mee omdat als de Amerikaanse economie goed draait er jaarlijks weer heel veel banen bijkomen. De grote verliezers zijn de Mexicaanse boeren. Maïs is verreweg het belangrijkste gewas. Door de afschaffing van de importtarieven is Mexico overspoeld met goedkopere maïs uit de VS. 1/3 komt tegenwoordig uit de VS. Mexicanen op het platteland leven er steeds meer onder de armoedegrens. Deze boeren vooral uit het midden en zuiden van Mexico, kunnen hun gezin niet meer onderhouden en worden gedwongen ergens anders werk te gaan zoeken. Veel van hen zijn daarom naar de fabrieken in de grensregio getrokken of zijn de grens met de VS overgegaan. Het milieu is ook een grote verliezer. De milieuvervuiling bij de grensstreek is enorm toegenomen sinds Hoofdstuk 2 Een betere toekomst Paragraaf 2.1: Trek naar het grensgebied Enorme groei Al tientallen jaren trekt het grensgebied van Mexico mensen aan. Het begon met het braceroprogramma maar kwam pas echt op gang met de komst van de maquiladoras. Zeker na de deelname van Mexico aan de NAFTA groeide de werkgelegenheid in deze fabrieken. De belangrijkste vertrekgebieden vormen momenteel de droge landbouwgebieden van Midden-Mexico. De mensen verhuizen uit deze plattelandsgebieden vaak eerst naar een naburige stad en maken van daaruit de reis naar het gebied van de maquiladoras. Sommigen van hen steken daarna de grens met de VS over. Hierin doen niet alle leeftijdsgroepen met gelijke mate mee. Het zijn vooral de mensen met de leeftijdsgroep van 15 tot 35 jaar. De jonge leeftijdsopbouw zorgt ervoor dat de natuurlijke groei flink is. Het geboortecijfer is hoger dan het landelijke gemiddelde en het sterftecijfer lager. Weggaan of blijven? Er zijn twee typen migranten: - economische migranten - niet economische migranten Iemand laat niet zomaar zijn woonplaats, familie en vriendenkring achter. Dat gebeurt alleen als men in het herkomstgebied redenen ziet om weg te gaan (pushfactoren) en wordt aangetrokken door omstandigheden in het bestemmingsgebied (pullfactoren). Ook blijkt dat ook de netwerken waarvan een migrant deel uitmaakt, kan bijdragen aan de beslissing om wel of niet te migreren. De ervaring en informatie van anderen die de stap al hebben gemaakt, spelen een belangrijke rol. Goede berichten zetten andere aan om ook te verhuizen. Zo ontwikkeld zich kettingmigratie. Door deze kettingmigratie wonen in sommige steden hele families of grote groepen mensen die van oorsprong uit hetzelfde dorp of dezelfde streek komen, bij elkaar. Ze helpen elkaar bij het vinden van huisvesting en werk en zorgen voor een vertrouwde omgeving. Via brieven, telefoongesprekken en familiebezoek houdt men het contact met familieleden en de band met het gebied van herkomst in stand. Pagina 4 van 7

5 Nogmaals Ciudad Juarez In het grensgebied groeit het aantal mensen in een vestigingsgebied sneller dan het gebied ze kan opnemen. Een voorbeeld hiervan is Ciudad Juarez. Elk jaar trekken er mensen naar deze stad om werk te vinden in de maquiladoras. Door deze omvangrijke migratie komt er een gebrek aan woonruimte. Het gevolg hievan is dat veel mensen terechtkomen in grottenwijken (colonias) van de stad. Er ontstaan spontaan nieuw woonwijken die steeds groter worden. Wat het ene jaar nog woestijngebied is, is het andere jaar een grottenwijk. Kenmerkend aan deze wijken is het gebrek aan openbare voorzieningen, zoals waterleiding, riolering, bestrating en vuilverwerking. De inwoners van de krottenwijken zijn elke dag uren onderweg opweg naar de maquiladoras. s Avonds opweg naar huis zijn sinds 1993 meer dan 200 vrouwen verkracht en vermoord. Maar langzamerhand zie je krottenwijken ook verbeteren doordat de inwoners samen de woningen opknappen of bijv. een waterleiding aanleggen. Tussen 1960 en nu is de oppervlakte sterk uitgestrekt. Van 10km2 naar 220km2. Door de snelle groei is het oude stadscentrum niet in staat geweest om mee te groeien. Het gevolg is dat het een stad is geworden zonder belangrijk centrum. De infrastructuur is ook ver onder de maat. Ook zijn er grote milieuproblemen. De lucht is door de uitstoot van allerlei schadelijke stoffen sterk verontreinigd. Deze stad behoort tot de meest ongezonde steden in Amerika. Door het gebrekkige vervoer gaan heel veel mensen met de auto en meestal zijn die auto s gemiddeld 16 jaar oud die veel uitlaatgassen uitstoten. Door de groei van de stad neemt de hoeveelheid water die wordt gebruikt elk jaar toe. Er wordt meer water onttrokken dan dat eraan wordt toegevoegd. Als dit zo doorgaat is de kleine aquifer binnen vijf tot zeven jaar leeg. De vertrekgebieden Het leeglopen van een streek heeft enorme gevolgen. Dit betekend een verlies aan arbeidskrachten voor de landbouw en de vrouwen en mannen die achterblijven om het werk te doen kunnen dit vaak niet aan. Ook wordt men afhankelijk van het geld dat de vertrekkers naar huis sturen. Ze hebben nu minder zeggenschap over een gedeelte van hun inkomen uit de lokale economie. Nu zijn ze afhankelijk van internationale economische krachten. Daarbij komt nog dat het ontvangen geld bijna niet wordt geïnvesteerd in de lokale economie. Geld wordt meestal gebruikt voor het verhogen van de eigen levensstandaard. Men koopt er kleding en voedsel voor en pas na jaren een nieuwe ploeg of beter zaaigoed. De migranten die terugkomen kunnen hun opgedane werk niet toepassen in hun eigen dorp. Wat je leert is meestal dingen maken in een fabriek en dat kun je niet toepassen op het platteland. De mensen die terugkeren, spelen vaak geen actieve rol meer in de dorpseconomie. Ook op sociaal-cultureel gebied zijn de consequenties groot. De migranten zijn in contact geweest met een stedelijke westerse cultuur en brengen andere waarden en normen mee naar het platteland. Het gevolg is dat de invloed van de kerk vermindert, de familieband zwakker wordt en het ouderlijk gezag afneemt. Maquiladoras = grenssteden van de VS en Mexico, waar bedrijven zich vestigen. Hierbij blijft het hoofdkantoor en research en development (onderzoeksafdeling) in de VS en de productieafdelingen (fabricage en assemblage) Pagina 5 van 7

6 vestigen zich aan de Mexicaanse kant van de grens. Cirkelmigratie = tijdelijke migratie waarna men weer terugkeert (seizoensmigratie). Relatief = in % of % Absoluut = werkelijke aantallen Paragraaf 2.2: Migratie naar de VS Noodzakelijke hulp Bij de inlijving van grote delen van Mexico in 1848 kregen de Mexicanen die hier woonden ineens onvrijwillig het Amerikaanse staatsburgerschap opgedrongen. De eerste Mexicaanse migranten kwamen rond 1880 naar de VS. Daar had men veel goedkopere arbeidskrachten nodig voor de aanleg van spoorlijnen. Men had liever de Mexicanen dan de Chinezen die je niet zo makkelijk terug kon sturen naar huis. Dit allen vond vooral plaats in het westen van de VS. Gedurende de Eerste Wereldoorlog, toen veel Amerikaanse soldaten vochten op de slagvelden in Europa, waren de Mexicaanse arbeidskrachten samen met de Amerikaanse vrouwen onmisbaar om de economie draaiende te houden. Tussen de twee wereldoorlogen in werd de migratie teruggeschroefd. De VS had te lijden onder de wereldcrisis van de jaren dertig van de vorige eeuw. Pas in de Tweede Wereldoorlog werd er weer beroep gedaan op de Mexicaanse arbeidskrachten. Hierbij werd het braceroprogramma gestart (bracero betekent seizoenarbeider). Amerikanen mochten officieel arbeidskrachten die door de Mexicaanse regering waren uitgezocht verhuren aan grote Amerikaanse landbouwbedrijven. De contracten die de Mexicaanse landarbeiders moesten ondertekenen waren in het Engels. Veel braceros wisten niet wat ze ondertekenden. Ze mochten alleen in noodgevallen naar het moederland terugkeren. Toen de oorlog was afgelopen wilden veel soldaten uit Europa weer een baan hebben. De behoefte aan Mexicaanse arbeiders werd daardoor minder. Uiteindelijk werd in 1964 het braceroprogramma beëindigd. De illegale migratie was die tijd veel minder. Economische noodzaak Om een aantal redenen is de laatste tientallen jaren een geweldige legale en illegale migratie van Mexicanen naar de VS ontstaan. Er zijn veel schommelingen geweest in de Mexicaanse economie. Door de wereldcrisis die rond 2005 ontstond, zakte het land nog verder in. Ook heeft de Mexicaanse overheid de subsidies op landbouwproducten teruggedraaid. Hierdoor is voor veel mensen op het platteland een uitzichtloze situatie ontstaan. Springplank De migranten gebruiken de grenssteden vaak als een springplank naar de VS. Sommige mensen kunnen dan terecht bij dorps of streekgenoten en andere moeten het zoeken bij goedkope kosthuizen en mensensmokkelaars. Meestal is er ook sprake van cirkelmigratie. De migranten gaan slechts voor een paar maanden of hooguit een paar jaar naar de VS en keren dan weer terug naar Mexico. De reis wordt daarna vaak nog een paar keer gemaakt. Pagina 6 van 7

7 Soms beschikken migranten in Mexico door de kettingmigratie over meer en betere informatie over de beschikbaarheid van sommige soorten werk dan de Amerikanen. Dit leidt tot grote ergernis van de laaggeschoolde Amerikanen die daardoor moeilijker aan de bak komen. Etnische spanningen zijn dan ook vaak het gevolg. De huidige migranten Je hebt nog twee soorten Mexicaanse migranten. - de seizoensarbeiders - permanente vestigen De seizoensarbeiders reizen vaak meerdere keren in hun leven naar de VS om te werken. Mexico is hun thuisbasis. Het zijn voor het grootste gedeelte laaggeschoolde mannen die leven onder de armoedegrens. De permanente vestigers hebben een gelijkmaterigere verdeling over mannen en vrouwen. Ook de scholingspeil is hoger en de kennis van het Engels is beter. Ze zijn meer buiten de landbouw werkzaam dan de cirkelmigranten. Hoewel zij meer verdienen dan de eerste groep, liggen hun verdiensten lager dan het gemiddelde in de VS. Overboekingen De hogere lonen in de VS zijn de belangrijkste aantrekkingsfactor voor de Mexicanen. De meeste van hen maken een gedeelte van het verdiende geld over naar Mexico. Deze geldzendingen bestaan al tientallen jaren, maar de laatste jaren wordt het totale bedrag steeds groter. Het geld zorgt ervoor dat de inkomensongelijkheid in Mexico afneemt. Het grootste deel van de extra inkomsten wordt besteed aan het kopen van voedsel en het betalen van rekeningen en schoolgeld. Een deel gaat ook naar het opknappen van huizen, bijv. het aanleggen van een waterleiding of een riolering. Soms gebeurt het dat Mexicanen die afkomstig zijn uit een dorp of streek en in de VS bij elkaar werken, gezamenlijk geld overmaken naar hun geboortedorp of streek. Hiervan wordt dan een school gebouwd of de kerk opgeknapt. De Mexicaanse overheid ziet ook graag dat het geld ten goede komt aan de lokale gemeenschappen. Soms starten ze programma s die ertoe moeten overhalen om geld in projecten te stoppen. Diensten sector = - formele sector: officieel geregistreerde arbeid - informele sector: niet officieel geregistreerde arbeid Schaalniveau = - mondiaal - continentaal - nationaal - provinciaal - lokaal Pagina 7 van 7