Transcriptie

1

2

3 Sociaal & milieu aarverslag

4 2

5 Inhoud 1. INLEIDING BELEID EN DOELSTELLINGEN VERANTWOORDING SOCIAAL AARVERSLAG Vernieuwing RI&E Investeren in middelen Investeren in mensen Voorbereiding van de sanering en sloop van gebouw Persoonsdoses door het werken met radionucliden Bijna-ongeval meldingen (Verzuim)-ongevallen Ziekteverzuim MILIEUAARVERSLAG Verspreiding naar de lucht Luchtzijdige emissies van chemische stoffen algemeen Emissies Biomassa Verzuring Emissie van radio-nucliden uit Chemie Materiaalkunde Wat ging er mis in 2001? Verspreiding naar het oppervlaktewater Emissie riool Uitwaterende Sluizen Lozing van ECN naar NRG Wat ging er mis in 2001? Verwijdering - Afvalstoffen en hergebruik Gevaarlijk (chemisch) afval Radioactief afval Verdroging Bodembescherming en bodemsanering Verstoring door geluid Verstoring door geur Externe veiligheid Bedrijfsinterne milieuzorg Milieurelevante, externe ontwikkelingen Milieuvergunningen Dosis (radioactieve straling) aan het hek NATUURBEHEER EN -BEHOUD Bijlage A Doel- en taakstellingen BAMEP A1 Voorzieningen op stand der techniek A2 Onderzoek Arbo- & milieu risico s ECN A.3 Op- en uitbouw Arbo- & milieuzorg binnen MS ECN Bijlage B Doel- en taakstellingen uit het ECN KVM plan B.1 Voorzieningen B.2 Onderzoeks- en maatregelenplannen B.3 Management systeem en doelstellingen Bijlage C Overzicht van (bijna)-ongevallen

6 Afkortingen/verklarende woordenlijst A.I. Arbo Informatieblad ALARA As Low As Reasonably Achievable AMvB Algemene Maatregelen van Bestuur AP Algemene Procedure Art Artikel Aw Arbowet BA Bedrijfsafval BAGA Besluit Aanwijzing Gevaarlijk Afval BAMEP Bedrijfs-, Arbo-, Milieu-, & Energie Plan ECN BEES-B Besluit emissie-eisen stookinstallaties B BHV Bedrijfs Hulp Verlening BM Biomassa (unit van ECN) BNP Bedrijfs Nood Plan BOOT Besluit Opslag Ondergrondse Tanks Bq Becquerel (desintegraties) CPR Commissie Preventie van Rampen DEGO Duurzame Energie in de Gebouwde Omgeving ERG Reductie CO 2 EHBO Eerste Hulp Bij Ongevallen ERG Energie Resonantie Groep fte Full time equivalent FD P&T Facilitaire Dienst Projecten & Techniek GA Gevaarlijk Afval IE Inwoner Equivalent IF Incidence Frequency INO Interne Noodongevallen Organisatie KeW Kernenergiewet KCA Klein Chemisch Afval KVM Kwaliteit, Veiligheid en Milieu MAC Maximale Aanvaarde Concentratie MR NEN NeR NRB NRG PAGO P&O PV R&D Re RI&E RGS RRBP SBB Sv TMH UR VGWM VOS VoV VROM WKK Wm WvO Machine Richtlijn Nederlandse Norm Nederlandse emissie Richtlijnen Nederlandse Richtlijnen Bodembescherming bedrijfsmatige activiteiten Nuclear Research and consultancy Group Periodiek Arbeids Gezondheidskundig Onderzoek Personeel & Organisatie Photo-Voltaïsch Research & Development Radiotoxiciteits-equivalent Risico-Inventarisatie & -Evaluatie Ribbon Growth on Silicon Regionaal Rampen BestrijdingsPlan StaatsBosBeheer Sievert Tyco Medical Health Uitvoering Regeling Veiligheid, Gezondheid, Welzijn en Milieu Vluchtige Organische Stoffen Voorzienbare ongewone Voorvallen (veiligheid) Ministerie van VROM Warmte-Kracht-Koppeling Wet milieubeheer Wet verontreiniging Oppervlaktewateren 4

7 1 Inleiding Voor u ligt het 1e Sociaal & Milieu jaarverslag van het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN). Dit verslag bevat het vierde milieu jaarverslag van ECN en het is het tweede verslag dat tevens Veiligheid, Gezondheid en Welzijn (VGW) behandeld. Dit verslag beperkt zich nu (voor het eerst) strikt tot ECN, aangezien de v.o.f. Nuclear Research and consultancy Group (NRG) thans haar eigen vergunningen heeft en haar eigen verslag opstelt (zie verder onder Verantwoording: hoofdstuk3). Hieronder volgt eerst een korte schets van ECN. Daaruit wordt duidelijk dat het werk van ECN een bijdrage levert aan reductie van de milieubelasting in het algemeen. ECN is één van de grote technologische instituten (GTI) die binnen de Nederlandse kennisinfrastructuur een brug slaan tussen fundamenteel onderzoek en de concrete toepassing van nieuwe technologische kennis. ECN richt zich specifiek op het ontwikkelen van kennis die nodig is om een veilige, betaalbare, efficiënte en milieuvriendelijke energievoorziening te bewerkstelligen. Als GTI streeft ECN synergie na tussen de ontwikkeling van kennis met een algemeen maatschappelijk belang en van kennis met een bedrijfsmatig belang voor - veelal industriële - opdrachtgevers. ECN is voortgekomen uit het Reactor Centrum Nederland (RCN), dat in de jaren 50 van de vorige eeuw werd opgericht om een nationale nucleaire technologie te helpen ontwikkelen. Als gevolg van de energiecrisis en veranderingen in het maatschappelijk, politiek en wetenschappelijk denken, verbreedde RCN in 1976 zijn werkterrein om zich als ECN in toenemende mate te richten op de ontwikkeling van niet-nucleaire technologieën voor het opwekken en converteren van energie. In de afgelopen jaren is de nadruk daarin steeds meer komen te liggen op het ontwikkelen van energietechnologieën die gezamenlijk nodig zijn om een betrouwbare energievoorziening voor volgende generaties te garanderen. Vermindering van de ecologische belasting die verbonden is aan het opwekken en gebruik van energie is daarbij een wezenlijk oogmerk. Energievisie in vogelvlucht Duurzame energiebronnen als zon, wind en biomassa zullen in de toekomst het fundament vormen van de mondiale energievoorziening. Fossiele brandstoffen houden echter nog vele decennia hun belangrijke betekenis. De ontwikkeling van methoden om olie, kolen en gas schoner en efficiënter om te zetten in warmte en elektriciteit is daarom van groot belang, evenals energiebesparing: het verminderen van de energiebehoefte verbonden aan industriële processen, wonen, werken en transport. Stirlingmotor: een CV-ketel die ook electriciteit levert. 5

8 2. Beleid en doelstellingen Het werk dat in Petten wordt verricht veroorzaakt milieubelasting, veiligheidsrisico s en arbeidshygiënische blootstelling. Een korte impressie van de aard van het werk volgt hieronder. De activiteiten omvatten het gehele traject van kennisontwikkeling: van de vertaling van een theoretisch concept in een embryonale technologie, via de ontwikkeling van materialen, componenten, systemen en productieprocessen, tot studies naar de economische effecten van energiebeleid of naar de technisch/ financiële haalbaarheid van zonne-energiesystemen of grootschalige energieprojecten als een windpark of een biomassa vergassinginstallatie. Een groot deel van deze activiteiten heeft een technisch/ experimenteel karakter en vindt plaats in de goed geoutilleerde laboratoria, werkplaatsen en testfaciliteiten. Keerzijde van dit werk is echter dat er stoffen vrijkomen. De afgelopen en komende jaren is, respectievelijk zal er hard worden gewerkt om de prestaties te verbeteren. Dat begint met beleid en doelstellingen. De zorg van ECN voor milieu, veiligheid en arbeidsomstandigheden in Petten is rechtstreeks afgeleid van de missie: Missie 1. Met energie-innovaties voor overheden en bedrijven werken wij aan een duurzame energievoorziening. Door onderzoek en ontwikkeling dragen wij bij aan een efficiënter gebruik van energie, aan een versnelde implementatie van hernieuwbare energie en aan een schonere aanwending van fossiele brandstoffen; 2. Als kenniscentrum horen wij op onze prioriteitsgebieden tot de internationale top 5. Ons werk is gericht op technologieën die op een termijn van enkele tot vele jaren kunnen worden toegepast. Wij slaan hiermee een brug tussen fundamenteel onderzoek aan universiteiten en de toepassing ervan; 3. Ons onderzoek vindt plaats in een inspirerende, effectieve en op vernieuwing gerichte omgeving, waarbij zorg voor de medewerker en het milieu centraal staat. VGM-Beleid ECN spant zich wegens de aard van haar activiteiten voor opdrachtgevers voortdurend in om de emissies van energieconversie te beperken en de efficiency van de conversie te vergroten. Deze activiteiten vinden voornamelijk plaats in laboratoria en met behulp van testinstallaties, waarbij de belangrijkste optredende VGWM-risico s betrekking hebben op het gebruik van chemicaliën en brandstoffen en de daarbij vrijkomende (afval)stoffen. ECN s bedrijfsvoering is er op gericht de optredende VGWM-risico s tijdig te onderkennen en te beheersen, minimaal op het niveau van de wettelijke eisen en externe en interne richtlijnen. Op een aantal gebieden streeft ECN door middel van doel- en taakstellingen naar voortdurende verbetering en verdergaande reductie van risico s en effecten. De uitwerking hiervan wordt periodiek vastgelegd in het Bedrijfs-, Arbo-, Milieu- en Energie-Plan 1. ECN stelt haar VGWM-jaarverslag 2 met haar beleid en de resultaten ervan beschikbaar aan haar eigen medewerkers, aan alle overige betrokkenen en belanghebbenden en aan het publiek. 1 Dit plan is thans opgenomen in het 4-jaren ECN-KVM-plan (KVM: kwaliteit, veiligheid en milieu) 2 Thans geheten Sociaal & Milieu-jaarverslag 6

9 Doelstellingen Minimalisatie van de veiligheidsrisico s voor haar medewerkers. Onderdeel hiervan vormt het streven naar nul verzuimongevallen in de bedrijfsvoering; Minimalisatie van de risico s van het werken met zwarte lijst stoffen voor medewerkers en omgeving; Reductie van de CO 2 -emissie van haar bedrijfsvoering op basis van een kwantitatieve taakstelling; Ontwikkeling en toepassing van milieurichtlijnen voor haar testinstallaties, daar waar normen of (landelijke) richtlijnen ontbreken. De doelstellingen en de daarvan afgeleide taakstellingen zijn in uitgewerkte vorm opgenomen in het Bedrijfs-, Arbo-, Milieu- & Energie Plan In dit verslag zijn de hoofdstukken 2, 3 en 4 van dit BAMEP opgenomen (bijlage A). Er zal per onderdeel worden aangegeven in welke mate de doel- en taakstellingen zijn gerealiseerd. Voor de komende jaren zijn de doel- en taakstellingen opgenomen in het ECN-KVM plan In dit verslag zijn hoofdstukken 2, 3 en 4 van dit ECN-KVM plan opgenomen (bijlage B). Per onderwerp zal steeds een vooruitblik worden gegeven op 2002 (de activiteit is in bijlage B opgenomen onder nummer 2002/..). Er wordt hier met nadruk gewezen op het feit dat de meerjarenplannen de reguliere activiteiten niet vermelden. Testopstelling van zonnecellen en een windturbine 3 Dit plan is op verzoek verkrijgbaar bij het secretariaat van de afdeling KVM(zie voor adres/telefoonnummer onder hoofdstuk 3) 7

10 3. Verantwoording Het milieujaarverslag is met ingang van dit jaar opgezet volgens de structuur van bijlage II van het Besluit Milieuverslaglegging Wet milieubeheer. In het verslag zijn alle aspecten en emissies opgenomen zoals vermeld in deze bijlage. Het verslag is daarnaast aangevuld met het aspect Dosis (radioactieve straling) aan het hek. Zoals reeds is opgemerkt in de Inleiding beperkt dit verslag zich nu strikt tot ECN, aangezien de vennootschap onder firma Nuclear Research and consultancy Group (NRG) 4 thans haar eigen vergunningen heeft en haar eigen verslag opstelt. Echter op een aantal terreinen zijn ECN en NRG (nog) zodanig met elkaar verweven dat emissies niet te scheiden zijn (oorzaak: gemeenschappelijk gebruik van gebouwen en voorzieningen). Op de onderstaande gebieden zijn ECN en NRG vooralsnog niet te scheiden en wordt dus gerapporteerd over ECN en NRG: Klimaatverandering/CO 2 -emissie: zie paragraaf 5.1 Verspreiding naar de lucht (gedeeltelijk): zie paragraaf 5.2 Verspreiding naar het oppervlaktewater (de lozing op het riool Uitwaterende Sluizen): zie paragraaf 5.3 Verwijdering (gewone en gevaarlijke afvalstoffen): zie paragraaf 5.4 Verdroging (waterverbruik): zie paragraaf 5.5 Met betrekking tot het aspect Dosis aan het hek (zie paragraaf 5.13) kan de bijdrage van de vier afzonderlijke bedrijven op het terrein in Petten niet worden gescheiden. Deze immissie ter plaatse van het hek van het bedrijfsterrein zal dus ook in de toekomst steeds worden gerapporteerd als de door de vier bedrijven gezamenlijk veroorzaakte immissie. Evenals voorgaande jaren wordt de primaire doelgroep van dit verslag gevormd door beroepsmatig in ECN geïnteresseerden, in casu lokale en regionale politici en vertegenwoordigers van natuur- en milieuorganisaties en de functionarissen binnen de verschillende instanties die voor het VGWM beleid van ECN het Bevoegd Gezag vertegenwoordigen. Daarnaast is dit verslag ook bestemd voor het eigen personeel. Het verslag is op aanvraag beschikbaar voor het publiek en wordt bijvoorbeeld op de Open Dag in flinke aantallen overhandigd aan geïnteresseerden. Hoofdstuk 4 vormt het sociaal jaarverslag. De cijfers van opleidingen en ziekteverzuim zijn afkomstig van de afdeling P&O. Hoofdstuk 5 handelt over het milieu. In hoofdstuk 5 zijn de cijfers met betrekking tot de nucleaire aspecten afkomstig uit het jaarverslag Stralingshygiëne 2001 NRG. De kwantitatieve gegevens over het energieverbruik en de CO 2 -emissie zijn geleverd door de zogenoemde Energie Resonantie Groep (ERG) van ECN. De cijfers over de luchtzijdige emissie van biomassa zijn geleverd door de unit Biomassa. Ge- en verbruiksgegevens zijn afkomstig van de unit Facilitaire Services. Het verzamelen en verwerken van alle overige gegevens is gebeurd door de afdeling KVM. Hoofdstuk 6 gaat in op het natuurbehoud bij ECN. U wordt verzocht correspondentie over dit verslag te richten aan: ECN, afdeling KVM (Kwaliteit, Veiligheid en Milieu) t.a.v. dhr. A..M. Schrover, Postbus 1, 1755 ZG PETTEN. schrover@ecn.nl, tel. (0224) fax (0224) In het najaar van 1998 zijn de nucleaire activiteiten van ECN en die van KEMA ondergebracht in een nieuwe onderneming: de Nuclear Research and consultancy Group (NRG). NRG is een vennootschap onder firma van ECN en KEMA. NRG richt zich op een veilige milieuverantwoorde toepassing van nucleaire technologie. In 2001 is de bestaande inrichting ECN gesplitst in de gewijzigde inrichting ECN en de nieuw ontstane inrichting NRG. 8

11 4. Sociaal jaarverslag 4.1 Vernieuwing RI&E In 2000 is de RI&E geheel vernieuwd. Door de toetsende instantie (Arbo-dienst AMG) is extra aandacht gevraagd voor inleenkrachten en contractors. In dat verband zijn de veiligheids- en milieuvoorschriften voor derden in 2001 geheel vernieuwd. In 2002 volgt nog een vernieuwing en uitbreiding van de instructie bij binnenkomst. 4.2 Investeren in middelen In 2001 is het investeringspakket voortvloeiend uit de inventarisaties van 1997/1998 vrijwel geheel afgerond. Het betrof onder andere chemicaliën- en gasflessenopslagen en de bouw van een nieuw depot voor chemisch afval. Voor een volledig overzicht van de uitgevoerde activiteiten zie bijlage A waar dit per onderwerp is vermeld. In 2002 worden onder andere de inventarisaties arbeidsmiddelen, geluid en fysieke belasting afgerond en zal op basis hiervan een maatregelenplan worden opgesteld. Verder wordt een nadere risico-inventarisatie & -evaluatie verkeer uitgevoerd en zal ook hiervoor een meerjaren maatregelenplan worden opgesteld. Een belangrijk project in 2002 betreft de vereenvoudiging van het bestaande management systeem dat nieuw wordt opgebouwd rondom het hoofdproces van ECN, te weten het uitvoeren van onderzoeksprojecten. Voor de gebruikers moet dit leiden tot een meer gebruikersvriendelijk systeem. In dit kader wordt ook, op basis van de bestaande inspecties, een nieuw en uniform inspectiesysteem opgezet. Voor een volledig overzicht van alle activiteiten in 2002: zie bijlage B. 4.3 Investeren in mensen In 2001 is veel aandacht besteed aan de instructie en opleiding van medewerkers: zie de onderstaande tabel. Tabel 1. Opleidingsplan 2001 Hoofdthema Bezig Afgerond Mondelinge communicatie 18 3 Schriftelijke communicatie 8 5 Taalvaardigheden 50 5 Persoonlijke effectiviteit Management & Ondernemen Personeel & Opleiding 6 Kwaliteit, Arbo & Milieu Interne Bedrijfsorganisatie Marketing & Verkoop 18 5 Financiële bedrijfsadministratie 23 1 Computergebruik & Automatisering Techniek & Onderhoud Sector- & Branche specificatie Basisopleiding Niet ingedeeld 2 1 Totaal

12 Het in de tabel opleidingsplan 2001 vermelde grote aantal instructies op het gebied van kwaliteit, arbo & milieu vindt haar oorsprong in de vele instructies die zijn gegeven in het kader van het verwerven in 2001 van het ISO certificaat (milieuzorgsystemen). In 2002 zal naast de reguliere opleidingen en instructies de bekende en vernieuwde norm NEN 3140 (bedrijfsvoering laagspanningsinstallaties) middels een, door een honderdtal ECN ers te volgen, basisopleiding worden geïntroduceerd. Daarnaast wordt een inspectieprogramma opgezet, dat in 2003 in uitvoering zal gaan. 4.4 Voorbereiding van de sanering en sloop van gebouw 05 In de periode oktober tot december 2001 is laboratorium 63 volledig gesaneerd en vrijgegeven voor alle gebruik. Lab 63 is meer dan dertig jaar in gebruik geweest, waarbij een veelheid van radioactieve stoffen en splijtstoffen zijn gehanteerd. De gehele sanering is door de afdeling Radiation & Environment van NRG gecoördineerd, telkens met toestemming van de algemeen stralingsdeskundige. Na verwijdering van alle niet-radioactieve delen (meubilair, glaswerk) zijn drie zuurkasten, vijf handschoenenkasten en één brandkast leeggehaald. Van de bonte verzameling flesjes en chemische stofjes is verreweg het meeste na een (summiere) identificatie afgevoerd als radioactief afval. Enkele bruikbare bronnen en stoffen met afwijkende stabiele isotopen samenstelling zijn voor hergebruik elders ter beschikking gekomen. Afbraak van de zuurkasten en andere min of meer vaste voorzieningen ging verder vrij vlot. Uiteindelijk kon het lab en de bijbehorende ventilatiezolder worden vrijgegeven. Dit project levert waardevolle informatie voor de toekomstige ontmantelingwerkzaamheden. 4.5 Persoonsdoses door het werken met radionucliden In gebouw 05 worden voornamelijk door NRG, echter formeel onder de vergunning van ECN, werkzaamheden uitgevoerd met radionucliden. Enkele personeelsleden van NRG hebben bij de productie van het medische isotoop Lutetium een jaardosis opgelopen van enkele milli-sieverts (msv). In relatieve zin gaat het hier om een, ten opzichte van de gemiddelde jaardosis, verhoogde waarde. De wettelijke dosislimiet bedraagt 20 msv per jaar. In de toekomst zal NRG deze activiteiten verplaatsen waarbij ook de persoonsdosis zal worden gereduceerd. 4.6 Bijna-ongeval meldingen aar Aantal meldingen Meldingen Veiligheid Meldingen Milieu Opmerkingen & Gezondheid ECN + NRG ECN ECN ECN Tabel 2. bijna-ongeval meldingen De kwaliteit van de meldingen was goed; vele maatregelen zijn genomen. Zie voor een overzicht het in bijlage C opgenomen volledige overzicht van (bijna)-ongevallen. Een enkel voorbeeld: vijf meldingen betroffen verkeer op het ECN terrein. In 2001 zijn onder andere voetpaden aangelegd en uitritten voorzien van drempels. De oorspronkelijk gestelde doelstelling met betrekking tot het aantal (bijna)-ongeval meldingen is losgelaten. De reden hiervoor is geweest dat ECN meer nadruk wil leggen op de kwaliteit dan op de kwantiteit. In 2002 zal worden gestart met een meting van de effectiviteit van de op basis van de melding uitgevoerde maatregelen. 10

13 4.7 (Verzuim)-ongevallen (verzuimongevallen van ECN exclusief de ongevallen van aannemers) aar Aantal fte + stagiaires Aantal Aantal Index IF Opmerkingen per ongevallen verzuimongevallen ,63 1 0,68 ECN + NRG ,63 1 0, 6ECN + NRG , ,74 ECN , ,84 ECN , ,87 ECN Gemiddeld (rekenkundig) Index IF = het aantal verzuimongevallen X / gewerkte uren (het aantal gewerkte uren = aantal fte x 1600) Tabel 3.verzuim-ongevallen 1,16Streefwaarde: < 0,8 voor periode Conclusie: De IF-index ligt ruim boven de streefwaarde van 0,8. In de periode zullen de bestaande inspanningen worden voortgezet. Daarnaast zal er bij ernstige (bijna)-ongevallen een diepgaander onderzoek worden uitgevoerd naar basisoorzaken in de verwachting dat daarmee de veiligheid van de gehele organisatie kan worden verbeterd. 1.8 Ziekteverzuim aar Gemiddelde Gemiddelde Verzuimpercentage Percentage verzuim frequentie verzuimduur incl. gravida excl. gravida niet-verzuimers ,31 8,24 2,87 2,58 34, ,30 9,25 3,40 3,11 39, ,32 11,27 3,39 3,14 37,48 Tabel 4. ziekteverzuim Conclusie: Ten opzichte van 2000 is de situatie niet wezenlijk veranderd. Oefening van het noodplan 11

14 5. Milieujaarverslag In de laboratoria en werkplaatsen van ECN speelt zich een scala af aan activiteiten die - hoewel de schaal bescheiden is - voor wat betreft de emissie van milieubelastende stoffen kunnen worden vergeleken met industriële productieprocessen. Zo zijn voor het onderzoek aan en het beproeven van materialen, componenten en systemen fysische, chemische en mechanische bewerkingen nodig die resulteren in emissies naar water en lucht. In dit hoofdstuk worden de emissies van verschillende soorten milieubelastende stoffen behandeld, waarbij tevens wordt aangegeven in welk milieucompartiment de emissie plaatsvindt. 5.1 Klimaatverandering ECN hanteert als lange termijn doelstelling (Derde Energienota): 40 % reductie van CO 2 in 2020 ten opzichte van 1995 door 10% duurzaam (het groene deel) en 33% verbetering (het blauwe deel). 200 Energie-efficiëntie DOELSTELLING 2020: 33% verbetering t.o.v % duurzaam 150 Energiegebruik [G primair / FTE per jaar] Energie-efficiëntie Aandeel Duurzaam Figuur 1: energie-efficiëntie Toelichting op de figuur CO 2 -uitstoot per fte: Het prestatieniveau van ECN houdt, na een aantal jaren waarin ECN ruimschoots voldeed aan de doelstellingen, nu nagenoeg gelijke tred met de doelstellingen. In de nieuwe Wet milieubeheer vergunning is voor het jaar 2001 opgenomen een maximale CO 2 - emissie per medewerker (uitgedrukt in full time equivalent) van 9,19 ton/ fte. De werkelijk emissie bedroeg 9,04 ton/ fte, waarmee juist werd voldaan de vergunningeis. In de jaren zal worden geïnvesteerd in windenergie en op het energieverbruik van gebouwen zal worden bespaard. Er wordt overwogen een BIO-WKK te bouwen die ook een forse bijdrage zou kunnen leveren. Door het nemen van deze maatregelen kan ECN haar prestatie op peil houden en mogelijk zelfs verbeteren. 12

15 12 CO 2 uitstoot per FTE 10 DOELSTELLING 2020: 40% vermindering CO 2 t.o.v CO 2 uitstoot [ton / FTE per jaar] CO 2 uitstoot Vermeden CO 2 door duurzaam Figuur 2: CO 2 -uitstoot per fte Toelichting: het prestatieniveau van ECN houdt, na een aantal jaren waarin ECN ruimschoots voldeed aan de doelstellingen, nu nagenoeg gelijke tred met de doelstellingen. In de nieuwe Wet milieubeheer vergunning is voor het jaar 2001 opgenomen een maximale CO 2 -emissie per medewerker (uitgedrukt in full time equivalent) van 9,19 ton/ fte. De werkelijk emissie bedroeg 9,04 ton/ fte, waarmee juist werd voldaan de vergunningeis. In de jaren zal worden geïnvesteerd in windenergie en op het energieverbruik van gebouwen zal worden bespaard. Er wordt overwogen een BIO-WKK te bouwen die ook een forse bijdrage zou kunnen leveren. Nieuw ECN-kantoorgebouw: een lichtdoorlatend dak met zonnecellen 13

16 5.2 Verspreiding naar de lucht Luchtzijdige emissies van chemische stoffen algemeen Afgezien van de specifieke luchtzijdige emissies, die hieronder worden genoemd, kunnen de algemene emissies op dit moment alleen worden geschat op basis van een massabalans. Luchtzijdige metingen worden, gezien het grote aantal lozingspunten en de geringe emissie per punt, niet uitgevoerd. De massabalans geldt voor ECN en NRG. Het aantal emissiepunten van ECN en NRG vanuit labs bedraagt circa 120. Daarnaast zijn er nog testopstellingen, welke eveneens bijdragen aan deze emissies. De ingekomen (ingekochte) stoffen/ massa wordt in principe verdeeld over vier wegen waarlangs de massa/ stoffen ECN en NRG weer kunnen verlaten: afvoer als chemisch afval emissie naar de lucht emissie naar het oppervlaktewater (via het riool) afvoer in de vorm van producten Een moeilijkheid bij het opstellen van de massabalans is dat met name zuren in sterk verdunde vorm worden afgevoerd en dat er effecten optreden van (lange) verblijftijden van stoffen. aar (Groep van Verbindingen t t Besteld Afgevoerd Besteld Afgevoerd Besteld Afgevoerd in kg in kg in kg in kg in kg in kg Opmerkingen Vluchtige organische stoffen waarvan ethanol 1638 * * * Exclusief 180 Liter vaten methanol voor voeding van eenfuelprocessor 1999/2000: 2/1 vat(en) Zuren excl. HF excl * ** 630 * In 2000 is 400 liter HNO 3 besteld t.b.v. beitsbaden. HF ** In 2001 is 460 liter H 2 SO 4 besteld voor waterreiniging BM-afvoer als afvalwater Overige verbindingen waarvan NiO ** ** In 2001 is 460 l NaO H besteld voor waterreiniging BM-afvoer alsafvalwater Repro Reprochemicaliën worden verdund afgevoerd Totaal Totaal excl. zuren en reprochemicaliën Tabel 5. Inkoop en afvoer als gevaarlijk afval van chemische stoffen 14

17 Op basis van de interne ECN voorschriften (geen lozing van stoffen in concentraties boven de BAGA-waarden) wordt geschat dat de jaarlijkse emissie van chemische stoffen op het riool in totaal circa 100 kg bedraagt (voor metalen zie ook onder 5.3). Uit tabel 5 komt het beeld naar voren dat de afvoer strookt met de inkoop, in aanmerking genomen dat de zuren en reprochemicaliën sterk worden verdund. Indien voor de luchtzijdige emissies de NeR als uitgangspunt wordt gekozen dan kan voor het totale afgezogen volume van alle bij elkaar genomen laboratoria in orde van grootte van maximaal kg/ jaar VOS worden geëmitteerd. Deze berekende emissie staat ver af van de realiteit: van de circa 4 ton ingekochte VOS wordt ongeveer 50% afgevoerd als afval en wordt naar verwachting circa 50% luchtzijdig geloosd. De volgende conclusies kunnen worden getrokken: De lozing naar het water is in het geheel van ondergeschikte betekenis; De hoeveelheid stoffen in producten is niet bekend, maar deze is uitgezonderd semifabrieksmatige productie (voorbeeld: Ni-houdende brandstofcellen), naar verwachting zeer gering; De afvoer als gevaarlijk afval lijkt veruit de belangrijkste route waarlangs de stoffen het bedrijf weer verlaten; De lozing naar de lucht van vluchtige stoffen lijkt, gezien de waarden van inkoop en afvoer als afval, een zeer beperkt deel te zijn van de totale stroom die op basis van de NeR zou mogen worden geëmitteerd. Hieruit volgt vooralsnog geen urgentie om te gaan meten; De lozing naar de lucht van de overige stoffen lijkt, mede gezien de waarden van inkoop en afvoer als afval, verwaarloosbaar. Hieruit volgt vooralsnog evenmin de urgentie om te gaan meten. Emissies van VOS vanuit de repro Het totale jaarverbruik van chemische stoffen in de repro ligt in de orde van grootte van enige honderden kilo s. Een beperkt deel daarvan is vluchtig. In 2001 zijn op basis van vergunningvoorschrift Wm en het Handboek milieumaatregelen Grafische industrie en verpakkingsdrukkerijen maatregelen genomen. Voor een deel van de gebruikte vluchtige stoffen wordt in 2002 nog onderzocht welke alternatieven mogelijk zijn Emissies Biomassa Voor de testinstallaties van biomassa zijn in de nieuwe Wet Milieubeheer vergunning aparte grenswaarden opgenomen. Voor het jaar 2001 hebben deze alleen betrekking op batchgewijs draaiende testinstallaties (er zijn op dit moment geen (semi)continu draaiende testinstallaties). Om voldoende flexibiliteit voor het onderzoeksbedrijf te bereiken is voor het totaal van deze testinstallaties per component op basis van een fictief aantal draaiuren van 1000/jaar een jaaremissie vergund. Dit maakt het mogelijk tijdelijk een hogere uitstoot te realiseren met de beperking dat er een bovengrens is aan de halfuursgemiddelde piekconcentratie en met de beperking dat gemiddeld over het gehele jaar de emissie moet voldoen aan het vergunde maximum. Inmiddels is er vanuit het ministerie van VROM een concept van een interim-regeling verschenen voor het (bij)stoken van biomassa in centrales dan wel in stand alone installaties. In de regeling wordt gesproken over witte (schone) en gele (vervuilde) brandstoffen, waarbij voor witte brandstoffen de te registreren parameters beperkt blijven tot NOx, SO2 en stof. De emissies zijn berekend uit de brandstofinput vermenigvuldigd met concentratiewaarden per kg input die deels berusten op metingen en deels op schattingen. 15

18 Brandstof wit*: kg Berekende emissie Max. Emissie Brandstof geel*: 1500 kg (met behulp van kengetallen) (Tot. Cap.: 250 kg/ uur) in kg / jaar in kg/ jaar Componenten Emissie Emissie Emissie Circulaire* Vergunning Wit Geel totaal VROM Wm-ECN NO x - stikstofoxiden SO 2 - zwaveldioxide Stof Cd + Tl - Cadmium + Telluur - 0,00 0,00 0,12 1 Hg - kwik - 0,00 0,00 0,12 1 Som zware metalen - 0,21 0,21 1,19 ** HCl - zoutzuur HF - waterstoffluoride VOS - Vluchtige Organische Stoffen CO - koolmonoxide Tabel 6. emissies van biomassa * Definitie en berekening van de emissie-ruimte op basis van de concept-circulaire Biomassa van VROM van 20 febr voor stand-alone installaties ** De Wm-vergunning van ECN kent geen waarde voor de som ZM (de afzonderlijke metalen zijn genormeerd) In tabel 6 zijn per component de jaaremissies opgenomen. De berekende emissie kan worden vergeleken met enerzijds de circulaire van VROM en anderzijds de Wm-vergunning van ECN. De emissies in het jaar 2001 zijn gering zowel in absolute zin als ten opzichte van zowel de VROM-circulaire als de Wm-vergunning van ECN. De omstandigheden in het jaar 2001 waren dan ook gunstig: invoer van, voor het overgrote deel, schone witte brandstof en het gebruik van een geavanceerde gasreiniging. Deze omstandigheden kunnen zich, afhankelijk van het onderzoek, ook drastisch wijzigen. In 2002 c.q zal een onderzoek worden uitgevoerd ter reductie van de luchtzijdige emissies van het biomassa onderzoek (realisatie in oktober 2003). Testinstallatie Biomassa 16

19 Verzuring NO x -Emissies NO x -Emissies ketels Op basis van 2 aan respectievelijk een HR- en VR-ketel in 2001 uitgevoerde nauwkeurige eenmalige controlemetingen tijdens deellast- en vollast bedrijf (HR: gemiddeld 175 mg NO x /m 3 bij 8% O 2, VR: gemiddeld 198 mg NO x /m 3 bij 4% O 2 ) is voor alle ketels een emissiekengetal geschat van 100 g NO x (als NO 2 ) per G. Met een verbruik van m 3 aardgas (= G) resulteert een NO x -emissie van 4,9 ton NO x als NO 2. NO x -Emissies gasmotor Op basis van de in 2001 uitgevoerde nauwkeurige eenmalige controlemeting (waarde 850 g NO x /G: zie ook hieronder bij Wat ging er mis? ) en het verbruik van m3 aardgas (= 3537 G) resulteert een NO x -emissie van 3,0 ton NO x als NO 2. NO x -emissies glasblazerij In 2000/2001 is de nieuwe glasblazerij in gebruik genomen. Hierbij deden zich met name voor NO x overschrijdingen voor van de arbeidshygiënische grenswaarden (MAC-waarde: 2 ppm). In 2002 wordt in het kader van de definitieve ingebruikname een uitgebreid meetprogramma uitgevoerd. Op basis van deze resultaten zal een 1e schatting worden gemaakt van de emissie. NO x -emissies biomassa Deze emissie bedroeg 136 kg (zie hierboven onder biomassa). Totale NO x -emissie Installatie Concentratie NO x Verbruik Emissie ton NO x Ketels 100 g/g G 4,9 Gasmotor 850 g/g 3537 G 3,0 Biomassa-installaties 0,1 Totaal 8,0 Tabel 7: NO x -emissies ECN 2001 SO x -emissies SO 2 -emissies biomassa Deze emissie bedroeg 37 kg (zie hierboven onder biomassa). Overige verzurende emissies HF-emissies ZON Uit arbeidshygiënische metingen blijkt dat de massastroom van deze HF-emissies steeds ver onder de massastroomgrenswaarde van de NeR ligt. Deze emissies dragen uit milieuhygiënisch oogpunt dus niet substantieel bij. 17

20 5.2.4 Emissie van radio-nucliden uit Chemie Materiaalkunde De voornamelijk door NRG in gebouw 05/06 uitgevoerde activiteiten, die plaatsvonden onder de vergunning van ECN, hebben in 2001 geresulteerd in een kleine emissie. De emissie is met name veroorzaakt door een speciale procedure die is gevolgd voor het lozen van een hoeveelheid reeds lang niet gebruikt tritiumgas (HT). In totaal 165 GBq HT is gecontroleerd en onder bewaking met een gemiddeld debiet van 60 ml/min in het lozingskanaal afgelaten. De resulterende lozing heeft een radiotoxiciteit equivalent van 0,03 Re, waarbij rekening is gehouden met 1% oxidatie van het gas. Nuclide A loz A Re A loz /A Re Kr-85 2,8 GBq 140 TBq 0,00 H-3-gas 165 GBq * 0,03 Totaal 0,03 Vergund 5 Tabel 8: lozing vanuit Chemie Materiaalkunde in 2001 * Bij een veronderstelde oxidatiegraad van 1% van het waterstofgas geeft dit een lozing van 16,5 GBq HTO met een radiotoxiciteitsequivalent van 0,03 Re Wat ging er mis in 2001? Bij de driejaarlijkse meting van de NO x -emissie van de gasmotor van een compressor van het persluchtnet bleek de emissie 850 g/g: bijna zes keer hoger dan de grenswaarde (152 g/g). Na overleg met de leverancier en de fabrikant is besloten de gasmotor in 2002 op een ander werkpunt in te stellen en te voorzien van een lambda sonde en katalysator, waarmee ruimschoots aan de NO x -eis zou kunnen worden voldaan (het betreft een proef). De eerste meting aan de gereviseerde motor met de nieuwe voorzieningen geeft een spectaculaire reductie aan: een NOx-emissie van 2,6 g/g. 5.3 Verspreiding naar het oppervlaktewater Emissie riool Uitwaterende Sluizen ECN loost sanitair afvalwater, en een groot deel van het lab- en bedrijfsafvalwater via het riool. Daarnaast wordt ook het regenwater van de vloeistofdichte vloer van de brandweergarage op het riool geloosd, nadat dit eerst een olie/ water afscheider is gepasseerd. In het verzamelde afvalwater wordt steekproefsgewijs (1 representatieve meetweek per jaar) ten behoeve van de heffing de emissie van stikstof en het chemisch zuurstofverbruik gemeten. Deze metingen worden gebruikt voor het vaststellen van de veroorzaakte verontreiniging, uitgedrukt in inwonerequivalenten (IE). Daarnaast wordt met deze metingen ook de emissie vastgesteld van zwarte en grijze lijst stoffen (metalen). Het gaat om nauwkeurige metingen, waarvan de resultaten worden geëxtrapoleerd naar een jaarvracht. De jaargemiddelde concentraties en emissies van Hg, Cd en de overige zware metalen, gemeten in de jaarlijkse representatieve meetweek, zijn opgenomen in de tabel 9). De emissie is het product van concentratie en lozingsvolume en resulteert in een hoeveelheid in kg/jaar. Omdat de vergunning limieten kent per afvalwaterstroom (sanitair-, bedrijfsen labafvalwater) en de meting wordt verricht aan de totale afvalwaterstroom is het niet mogelijk zonder meer de werkelijke waarden met de limieten te vergelijken. Op het meet- 18

21 punt heeft namelijk reeds een verdunning en vermenging plaatsgevonden van het oorspronkelijk geloosde water. Lozing op het riool Uitwaterende Sluizen Lozing (m 3 ) Werkelijk Hg (kwik) Concentratie (mg/l) Werkelijk 0, , ,00026 < 0,0001 0,0068 Limiet 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 Emissie (kg/jaar) Werkelijk 0,012 0,005 0,006< 0,003 0,19 Limiet Cd (cadmium) Concentratie (mg/l) Werkelijk < 0,005 < 0,005 < 0,005 < 0,005 <0,002 Limiet 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 Emissie (kg/jaar) Werkelijk < 0,08 < 0,08 < 0,08 < 0,13 < 0,1 Limiet Som ZM * Concentratie (mg/l) Werkelijk 0,61 0,75 0,35 0,39 0,997 Limiet Emissie (kg/jaar) Werkelijk 9,73 11,45 8,3 6,6 18,6 Limiet Som ZM: As, Sn, Pb, Cu, Zn, Cr en Ni (Waarden onder de detectielimiet zijn niet meegeteld). De werkelijke concentraties mogen niet worden vergeleken met de limieten. De limieten zijn in de tabel alleen ter informatie toegevoegd (zie verder toelichting in de tekst). Alle cijfers zijn gebaseerd op de meting tijdens de representatieve meetweek; alle limieten genoemd in deze tabel zijn de limieten die gelden voor laboratorium afvalwater. Tabel 9: Lozing riool Uitwaterende Sluizen Door de toename van zowel het geloosde jaardebiet als de concentraties is de totale emissie op jaarbasis van zowel kwik als de som zware metalen toegenomen. Opvallend in de meting van 2001 is het hoge gehalte aan kwik (Hg). Hiervoor is geen verklaring, noch is bekend in hoeverre de representatieve meetweek echt representatief is geweest voor het gehele jaar (zie ook de opmerkingen hieronder). De waarde van de concentratie Som ZM wordt in belangrijke mate bepaald door de bijdragen van koper (Cu) en zink (Zn). Uit metingen verricht aan stilstaand en doorstromend water blijkt dat de gehalten van deze metalen respectievelijk relatief hoog en laag zijn. Dit is een aanwijzing dat deze metalen mogelijk in belangrijke mate niet worden geloosd doch afkomstig zijn uit het metaal van de leidingen. In de nieuwe WvO-vergunning is de bepaling opgenomen dat ECN tweemaal per jaar per gebouw de haar vergunde concentratielimieten controleert (de vergunning is met ingang van september 2001 van kracht). In december is voor de eerste keer deze controle (onderdeel van de interne milieuzorg) uitgevoerd. Het resultaat van deze controlemetingen was dat, op één onderdeel na, op alle punten aan alle grenswaarden van de vergunning werd voldaan (de resultaten zijn desgewenst bij ECN s stafafdeling KVM te verkrijgen). 19

22 Tijdens deze controlemeting is van vijf gebouwen zowel de Hg-lozing als de som zware metalen gecontroleerd. De waarde van deze lozingen lag ver onder de grenswaarden van de vergunning. Daarmee wijkt het resultaat van deze controlemeting sterk af van de resultaten die tijdens de representatieve meetweek zijn gevonden. Er is een overschrijding vastgesteld met betrekking tot de lozing van onopgeloste bestanddelen bij de olie/ water afscheider van de garage (zie ook hieronder bij Wat ging er mis?). De totaal geloosde hoeveelheid afvalwater van ECN en NRG bedraagt in m3. Deze hoeveelheid onderschrijdt de toegestane hoeveelheid afval voor ECN te weten m3/jaar. In 2002 zullen twee controlemetingen worden uitgevoerd. Uit deze metingen zal een (nog) gedetailleerder beeld naar voren komen dan uit de metingen uit voorgaande jaren. Vooralsnog geven de resultaten aan dat de lozingen van met name de metalen relatief gering zijn en dat het verbeterpotentieel beperkt is. In 2001 is ter controle tijdens de meting in de representatieve meetweek eveneens een meting uitgevoerd op de aanwezigheid van, als gevolg van de bedrijfsvoering van ECN/ NRG aan het geloosde afvalwater toegevoegde, radio-nucliden. Dergelijke radio-nucliden bleken niet aanwezig, hetgeen in overeenstemming is met de eis dat geen radio-nucliden met dit afvalwater mogen worden geloosd Lozing van ECN naar NRG ECN loost vanuit de onder haar KeW-vergunning vallende labs in gebouw 05 een zeer beperkte hoeveelheid radioactief afvalwater naar NRG. Dit water wordt behandeld in een tweetraps waterreiniging, waarna het wordt geloosd op de Noordzee. Voor deze lozing is in 2001 aan NRG een nieuwe vergunning verleend; deze vergunning wordt in het kader van het zwarte lijst stoffenbeleid periodiek vernieuwd Wat ging er mis in 2001? Niettegenstaande de positieve resultaten van de door ECN uitgevoerde metingen bleek bij een controlemeting door het Hoogheemraadschap dat de emissie vanuit een olie/ water afscheider van de garage en de zilveremissie van de reprografische afdeling te hoog was. De olie/ water afscheider is daarop schoongemaakt en de frequentie van reinigen is verdubbeld naar tweemaal per jaar. Ook de apparatuur van de repro is schoongemaakt en wordt nauwlettend in de gaten gehouden. De overtredingen zijn beboet. 20

23 5.4 Verwijdering - Afvalstoffen en hergebruik ECN produceert twee stromen afvalstoffen die in potentie schadelijk zijn voor het milieu: het zogenoemde gevaarlijk (chemisch) afval en in zeer beperkte mate radioactief afval Gevaarlijk (chemisch) afval De samenstelling van het gevaarlijk afval vertoont een grote diversiteit: deze stroom bevat afvalstoffen als oplosmiddelen, oliën, zouten, zuren, basen, accu s, batterijen en keramische vezels. Het volume van het gevaarlijk afval bedraagt circa kilo/ jaar als basislast met incidenteel grote partijen afval (dit betreft dan bijvoorbeeld afvalwater - in 2001 een partij van 3 ton). ECN levert het chemisch afval aan een gecertificeerde afvalverwerker. Het grootste deel van deze afvalstroom wordt gerecycleerd of verbrand, waarbij energie wordt opgewekt. Intern hergebruik vindt slechts op zeer beperkte schaal plaats (het gaat in de regel om zeer kleine hoeveelheden). Gelet op de grote diversiteit in het aanbod is vastgesteld dat de mogelijkheden voor verbetering gering zijn (waar mogelijk zal de hoeveelheid afval worden beperkt). aar afval in tonnen (ton = 1000 kg) Tabel 10: Gevaarlijk afval Het nieuwe depot voor gevaarlijk (chemisch) afval Radioactief afval In 2001 heeft ECN een zeer beperkte hoeveelheid radioactief afval, afkomstig de labs die functioneren onder de vergunning van ECN, overgedragen aan NRG. NRG zorgt voor verwerking en afvoer. 5.5 Verdroging Grondwater Een te hoge grondwaterstand kan schade toebrengen aan funderingen, kelders en leidingtracés. ECN beschikt over een provinciale vergunning voor het onttrekken en infiltreren van grondwater. Om eventuele verdroging van het terrein tegen te gaan heeft ECN in 1993 op het terrein een infiltratievijver aangebracht. Het eventueel onttrokken grondwater wordt zo voor het duinmilieu behouden. Leidingwater Behalve voor consumptieve en sanitaire doeleinden wordt leidingwater bij sommige activiteiten gebruikt als proceswater. Figuur 3 toont de volumes leidingwater die in de afgelopen jaren zijn verbruikt. De afname is vooral een gevolg van het niet langer (grootschalig) gebruiken van leidingwater als koelwater. In 2002 zal het verbruik van leidingwater als koelwater voor de RGS-machine van Zon worden beëindigd (oorzaak: koelcapaciteit van koelmachine bleek te groot). 21

24 40 Gebruik leidingwater 30 m³ (x 1000) Figuur 3: verbruik van leidingwater in 2001: m Bodembescherming en bodemsanering In het verslagjaar 2001 zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: In het verslagjaar 2001 zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: De totstandkoming van zogenoemde CPR-15-1-opslagen voor de opslag van vloeibare en vaste chemicaliën is afgerond. Er is een nieuw depot gebouwd voor de (tussen)opslag van het Gevaarlijk (chemisch) afval. Dit zogenoemde KCA-depot is begin 2002 in gebruik genomen. Foto infiltratievijver Er is een nieuw zogenoemd nulonderzoek uitgevoerd in Er is eerder (1992) een dergelijk onderzoek uitgevoerd. Daarnaast zijn in de afgelopen vijf jaar vele bodemonderzoeken uitgevoerd. Het nieuwe nulonderzoek geeft een volledig en actueel beeld. Als vervolg op het onderzoek zullen naast de reeds lopende acties (zie hieronder) nog enkele, qua omvang beperkte, nadere onderzoeken worden uitgevoerd in In augustus 2001 is een aanvullend bodemonderzoek afgerond naar de verontreiniging die eerder was geconstateerd nabij de garage (gebouw 02). Op basis van dit onderzoek wordt in 2002 een plan opgesteld voor de sanering van de aangetroffen, qua omvang beperkte (<100 m 3 ), verontreiniging. Er is eind 2001 een analyse uitgevoerd van de bodembedreigende activiteiten van ECN op basis van de recent verschenen Nederlandse Richtlijn Bodembescherming. De richtlijn die uitgaat van een risicobenadering is complementair aan reeds bestaande regelgeving zoals CPR-richtlijnen en bijvoorbeeld BOOT. Tijdens de bespreking van de analyse is gebleken dat enkele door ECN gehanteerde uitgangspunten dienen te worden herzien. In 2002 wordt een nieuwe versie van de analyse opgesteld. De resultaten van de studie zullen leiden tot een uitbreiding van de beheersmaatregelen, waardoor de kans op bodemverontreiniging verder wordt beperkt. In 2001 is de reguliere monitoring uitgevoerd van het grondwater. ECN heeft op eigen initiatief een onderzoeksrapport laten opstellen van haar opslagen van vloeibare (brand)stoffen. Dit zal leiden tot aanpassingen op diverse punten, die uiterlijk 31/03/2003 gerealiseerd dienen te zijn. Er is in 2001 een onderzoek uitgevoerd naar bodemverontreiniging binnen in de garage 02 (tegelvloer), ter plaatse van de opstelplaatsen van de brandweerauto s. In 2002 zal de lichte verontreiniging in de ondergrond worden verwijderd, zal de vloer plaatselijk worden vernieuwd en zullen preventiemaatregelen worden ingevoerd om toekomstige verontreiniging te voorkomen. 22

25 5.7 Verstoring door geluid Van verstoring door geluid is in 2001 geen sprake geweest. 5.8 Verstoring door geur In 2001 zijn van buiten ECN geen klachten ontvangen over geurhinder. 5.9 Externe veiligheid Beheersingsmaatregelen Zoals hierboven al is gemeld, is de totstandkoming van zogenoemde CPR-15-1-opslagen voor de opslag van vloeibare en vaste chemicaliën in 2001 afgerond. Hiermee is een belangrijke preventieve beheersmaatregel gerealiseerd. Voor de bestrijding van incidenten en calamiteiten is de beschikbaarheid en geoefendheid van noodplannen van belang. In 2001 is zowel het Interne Noodplan Onderzoeks Locatie Petten (INO) als het regionale RampBestrijdingsPlan (RRBP) gereviseerd. De definitieve versies van beide plannen zullen medio 2002 van kracht worden. De plannen zijn nu gebaseerd op zogenoemde MCA-scenario s, te weten maximale (als geloofwaardig te beschouwen) ongevallen c.q. rampen. Hiervoor is in 2001 een aparte scenariostudie uitgevoerd (gericht op de individuele installaties op het terrein) inclusief eventuele domino-effecten. In 2002 zal ieder van de vier bedrijven op de OLP nog een eigen noodplan opstellen (zei onderstaande figuur waarin de nieuwe structuur wordt weergegeven). Het bedrijfsnoodplan (BNP) van ECN zal specifiek worden toegespitst op de testinstallaties van ECN. De in dat kader noodzakelijke opleiding zal in 2002 worden uitgevoerd. Ongewone voorvallen Ongewone voorvallen betreffen: Bijna-ongevallen (met potentiële schade aan het milieu) Ongevallen met schade aan het milieu Bijna-ongevallen In zeven gevallen betrof het potentieel milieugevaarlijke situaties: vrijkomen van vaste, vloeibare of gasvormige stoffen. Door een adequate reactie is in alle gevallen verontreiniging van de bodem of het water voorkomen. Voor een volledig overzicht wordt verwezen naar bijlage C. Ongevallen Er hebben zich geen milieu ongevallen voorgedaan Bedrijfsinterne milieuzorg In 2001 zijn belangrijke stappen gezet op het gebied van bedrijfsinterne milieuzorg: In juni 2001 is het management systeem van ECN door Lloyd s Register Quality Assurances gecertificeerd tegen de ISO14001 norm voor milieuzorgsystemen (naast het al aanwezige ISO9001 certificaat voor kwaliteit); In het najaar van 2001 is een Kwaliteit-, Veiligheid- en Milieuplan opgesteld voor de jaren 2002 tot 2005, dat begin 2002 is goedgekeurd door het Bevoegd Gezag Wm (de gemeente Zijpe). Certificaat ISO

26 5.11 Milieurelevante, externe ontwikkelingen Deze ontwikkelingen hebben zich niet voorgedaan, met uitzondering van de hieronder beschreven splitsing (in vergunningtechnische zin) van de bestaande inrichting ECN in twee inrichtingen, te weten ECN en NRG. De scheiding is een voortvloeisel uit de oprichting in 1998 van NRG Milieuvergunningen ECN heeft sinds medio nieuwe c.q. vernieuwde vergunningen te weten: Een nieuwe Wet milieubeheer vergunning op hoofdlijnen. Een nieuwe Wet verontreiniging Oppervlaktewater vergunning eveneens op hoofdlijnen. Een vernieuwde KeW-vergunning. ECN is buitengewoon ingenomen met de verlening van deze vergunningen omdat enerzijds de belangen van het milieu beter tot hun recht komen en anderzijds de vergunningen ECN de voor R&D zo noodzakelijke flexibiliteit verschaffen. ECN aanvaardt daarbij van harte en volledig de verantwoordelijkheden die dit met zich brengt. Als bijzonderheid valt te vermelden dat uiteindelijk, na overleg met bezwaarmakers in eerste termijn, geen enkel beroep tegen de vergunningen is aangetekend. Op 29 augustus 2001 is op basis van de artikelen en 5.24 van de nieuwe vergunning Wet Milieubeheer mededeling gedaan aan het Bevoegd Gezag van de testinstallatie FITOR (Fischer Tropsch Synthese Reactor van de unit Biomassa). Inclusief deze installatie blijft ECN ruim binnen de in de vergunning gestelde capaciteitskaders (dit wordt steeds bij het doen van een mededeling gecontroleerd) Dosis (radioactieve straling) aan het hek Sinds 1984 verzorgt ECN meting van het stralingsniveau aan de terreingrens van het bedrijfsterrein te Petten. In eerste instantie geschiedde deze meting vooral rond het indertijd net opgerichte opslaggebouw van COVRA. Later is het aantal meetpunten uitgebreid tot zestig. Deze punten zijn gelokaliseerd rond HFR, Tyco (voorheen MM), ECN/NRG en GCO. Voor de omgevingsbewaking van plaatsen buiten het bedrijfsterrein zijn 33 meetpunten gereserveerd. Het zijn deze punten die vergeleken worden met de vergunde limiet, te weten 40 (Sv in een kalenderjaar. In figuur 4 zijn de meetresultaten over 2001 bijeengebracht. Figuur 4: Dosis aan de terreingrens in (Sv over geheel 2001 ten gevolge van handelingen op het bedrijfsterrein (de getalwaarden kunnen worden vergeleken met de limiet van 40 (Sv in een jaar). Begin 2002 zijn de meetpunten aangepast aan de nieuwe vergunning, hetgeen inhoudt dat er niet alleen de resultaten van meetpunten langs de terreingrens van het gehele bedrijfsterrein worden gerapporteerd, maar ook die van meetpunten op het terrein. Een en ander volgens een contract dat door NRG, ECN, GCO en Tyco is ondertekend. 24