Boekverslag Nederlands Het meisje met het rode haar door Theun de Vries

Transcriptie

1 Boekverslag Nederlands Het meisje met het rode haar door Theun de Vries Boekverslag door een scholier 3591 woorden 9 juli ,2 9 keer beoordeeld Auteur Genre Theun de Vries Oorlogsroman Eerste uitgave 1956 Vak Nederlands HET MEISJE MET HET RODE HAAR ZAKELIJKE GEGEVENS > auteur: Theun de Vries > titel: Het meisje met het rode haar, EM. Querido s, Amsterdam, , 440 blz. (eerste druk 1956) > genre: (biografische) oorlogsroman Eerste reactie > keuze: Ik hoorde van een vriendin dat dit een goed boek was. > inhoud: Ik vond dit echt een heel goed en indrukwekkend boek. Het is heel realistisch beschreven. En ik vond dit boek met name boeiend omdat het (voor een gedeelte) echt gebeurd is. Ik vond het heel interessant om te lezen over het leven van verzetsmensen tijdens de tweede wereldoorlog, wat ze deden, hoe het er aan toe ging en hoe het voor ze was. VERDIEPING samenvatting Nadat het in 1942 verplicht wordt voor Joden om de gele ster te dragen, besluit Hanna dat haar twee Joodse vriendinnen, Tanja en Judith, moeten onderduiken. Ze trekken met z n drieën in bij Hanna s ouders in Haarlem. Tanja houdt het echter niet vol om opgesloten te zitten en ontsnapt naar Amsterdam, naar haar vriend. De tweede keer dat ze dit doet wordt ze echter opgepakt door de Gestapo. Een harde klap voor Hanna. Hanna besluit om te stoppen met haar studie. Ze wilt zich inzetten voor het vaderland en via via sluit ze zich aan bij de Haarlemse RVV. (verzetsgroep) Tanja weet te ontsnappen als ze naar Westerbork word afgevoerd. Maar ze voelt zich nog steeds ongelukkig bij de ouders van Hanna. Op een dag vindt Hanna een briefje waarop Tanja uitlegd dat ze Pagina 1 van 7

2 naar Zwitserland vlucht. Hanna vindt dit erg moeilijk en moet veel aan haar denken, maar ze weet dat het geen zin meer heeft om achter Tanja aan te gaan; ze is verloren. Ondertussen heeft Tanja geleerd om te kunnen schieten op de RVV. Maar Frans, de commandant van de Haarlemse RVV, houdt haar als vrouw steeds in reserve en Hanna krijgt daardoor bijna niet meer te doen dan koerierswerk (wapens, levensmiddelen, verboden krantjes). Door een verkeerde inschatting van Frans (zonder overleg met de Partij) worden er bij een aanval twee van hun mannen opgepakt. Omdat de gezichten van de verzetsmannen hierdoor te bekend worden ligt het werk zelfs een tijd bijna helemaal stil. Hanna baalt hiervan en stapt naar Hugo toe. Hugo is een groot verzetsman die tot de Haarlemse RVV behoort. Hij gaat er echter vaak zelf op uit. Hanna weet Hugo over te halen (dat Hugo het aanbod om nauw samen te werken met iemand aanneemt, zegt zo wie zo al iets over hoe hij naar Hanna kijkt) om als partners samen te werken. Uit veiligheid voor haar ouders en Judith, trekt Hanna tot haar spijt uit haar ouderlijk huis en trekt in bij het onderduikadres van Hugo. Hanna en Hugo liquideren een aantal landverraders, na soms lange speurtochten waar deze zitten en ze hebben uitgezocht hoe ze het best kunnen verdwijnen na de aanslag. Tijdens deze speurtochten wordt de band tussen Hanna en Hugo steeds sterker. Er ontstaat een soort tederheid en warmte tussen hen beide. Op een gegeven moment spreekt Hanna naar Hugo uit dat ze van hem houdt, maar dat ze er niet verder over zullen praten totdat Nederland bevrijd is. Uit de woorden en warme blikken van Hugo merkt je dat deze liefde wederzijds is. Dan slaat echter het noodlot toe. Bij een volgende poging om een landverrader dood te schieten, mist Hanna. De landverrader schiet Hugo neer, die zwaargewond niet meer kan wegkomen en een dag later sterft in de handen van de Duitsers. Hanna is hier kapot van. Ze kan het niet geloven en voelt zich helemaal wezenloos; Hugo is de enige man waarvan zo ooit gehouden heeft, hij had haar man moeten worden. Hanna voelt zich volslagen alleen. Ze kan zich echter al snel mee leven, door zichzelf in te prenten dat het niet gaat om Hugo s dood, maar om zijn leven. Hanna beseft dat haar meisjestijd voorbij is; zo wilt het volle uit het leven halen, en zich inzetten voor deze wereld, net zoals Hugo had gedaan. (je merkt echter dat ze niet meer echt gelukkig is hierna, en als enige doel heeft om de vijand te verslaan) Aan de hand van een foto van Hanna, met het adres van haar ouders op de achterkant, gevonden bij Hugo (door de Duitsers), worden Hanna s ouders opgepakt. Omdat Hanna s signalementen nu bekend zijn bij de Duitsers, verft ze haar haar zwart. Ook gaat Hanna weg bij haar onderduikadres. Ondanks dat ze het daar erg naar haar zin had, doet het haar te veel aan Hugo denken. Hiermee is alles wat haar verbond met haar vroegere leven afgenomen. Een klein lichtpuntje is echter de komst van twee vrouwelijke verzetleden, An en Tinka, in de Haarlemse RVV. Dolle dinsdag breekt aan. Er gaan wilde geruchten dat België en zelfs Nederland bevrijd zijn. Ook Hanna, eerst nuchter, kan zich niet ontrekken aan de hoop die iedereen heeft. Als ze eindelijk herstelt is van een aantal schotwonden, opgelopen bij een aanslag op een landverrader, is ze kapot van het nieuws dat Nederland niet bevrijd is. Ondanks dat Nederland niet bevrijd is, voelen de Duitsers zich toch bedreigt. Ze worden telkens harder. Zonder pardon schieten zo honderden mensen dood. Ze vorderen alle kolen, warme kleding en heel veel voedsel in. Veel mensen sterven van de honger en de kou: de hongerwinter van 1944 is in volle gang. De Haarlemse RVV krijgt de opdracht om samen met de verzetsgroep de Velsenaars een groep Duitse deserteurs om te brengen. Na deze actie krijgen An, Tinka en Hanna het aanbod om de Velsers een handje te helpen. De meiden nemen dit aanbod aan. De Velsenaars zijn een verzetgroep die aan rangen en Pagina 2 van 7

3 standen doen, en de meiden voelen zich er vanaf het begin niet helemaal op hun gemak. Ook hebben de Velsenaars allemaal verbindingen en werken ze samen met sommige Duitsers. Ook ontbreekt het de Velsenaars niet aan voedsel, drank en sigaren. Zeldzaamheden in de winter van Vanaf het eerste moment dat Hanna met de Velsenaars samenwerkt, heeft ze het gevoel dat er iets niet klopt aan de opdrachten die ze krijgen. Maar ze laat zich overhalen door An en Tinka. Als de drie meiden er echter achterkomen dat ze met gevaar voor eigen leven de laatste tijd pakketje met sigaren en levensmiddelen naar de verbindingen (foute mensen) toe hadden gebracht, worden ze woedend. Als ze dan ook nog beschuldigt worden van het mislukken van een aanslag op een Duitse vrouw, wat simpelweg pech was, dan hebben ze er genoeg van gehad en stappen op. Vanaf dan de drie meiden zich voornamelijk bezig met het schrijven, printen en rondbrengen van De Waarheid. Maar inmiddels is Hanna begonnen met het eten van bloembollen en suikerbieten. Gevolg van de honger is de uiterst gevaarlijke en altijd slopende moeheid. Op een dag (begin 1945) let Hanna door haar moeheid niet op de weg en rijdt ze midden in een Duitse controle. Met kranten van De Waarheid en een pistool in haar fietstassen. Ook is ze door de moeiheid haar naam op haar persoonsbewijs vergeten. Ze wordt naar de gevangenis gebracht, maar weigert om bij het verhoor ook maar iets te zeggen en geeft geen kik. Na een week gevangenschap ontdekken de Duitsers echter haar rode haar onder het zwart, en daarmee ook haar identiteit. Een week wordt Hanna met rust gelaten. Een week waarin haar gedachten vervuld worden met angst. Angst omdat men weet wie ze is, angst omdat ze nog steeds niet bevrijd is door haar kameraden en angst omdat ze niet weet of de geallieerden aan het winnen of verliezen zijn. Dan wordt Hanna plotseling weer verhoort. De SS-officier beloofd haar haar vrijheid in ruil voor informatie over het verzet. Hanna weigert en zegt dat ze trots is op wat ze gedaan heeft. In het gezicht van de SS er voorspelt ze dat Duitsland snel zal vallen en beledigt ze de SS. Als de SS-officier zijn zelfbeheersing verliest en haar uitscheld, spuugt Hanna hem in het gezicht. Vanaf dat moment is Hanna s angst weg. Ze wordt gemarteld, maar geeft geen kik en blijft ook innerlijk kalm door zichzelf als het ware terug te trekken in zichzelf. Hanna komt te weten dat de geallieerden aan de winnende hand zijn in Nederland. In deze wetenschap dat Nederland snel bevrijd zal zijn en de Duitsers geen vat meer zullen hebben op de vaderlanders, kan ze kalm haar dood aanvaarden op het moment dat ze naar de duinen wordt gebracht: "Ik zou stil willen staan en om mij heen kijken, voor de laatste keer. Hebben zij iets in mijn onwillekeurig haperen gemerkt? Er suist iets langs mijn hoofd. Ik breng snel mijn hand naar de geschramde plek. Mijn oor bloedt. Ik keer mij om en zie hen achter mij staan, vier mannen, een met de spade, de halzen gerekt, de laffe maskers, in hun ogen de blik van overwonnenen die nog willen martelen De lange met de bloedloze lippen heeft geschoten. Ik zie het aan zijn hand met het machinepistool, aan zijn paniek in zijn dode ogen. Ze zijn bang, allemaal. Ik glimlach verachtelijk; ik zeg: 'Ik schiet toch beter dan jij.' " verhaaltechniek > schrijfstijl De schrijfstijl is nogal ouderwets. Er worden woorden in gebruikt, die wij tegenwoordig niet meer gebruiken. > plaats Het verhaal begint op een zolderkamer in Amsterdam. Voor de rest speelt het verhaal zich grotendeels in Pagina 3 van 7

4 Haarlem af: bij Hanna s ouders thuis, bij de familie Verlimmen thuis, op een zolderkamertje bij een zuster, in het cafe de Tabaksvat, in het Hoofdkwartier aan de Spanjaardeikenlaan van de Haarlemse RVV enz. > tijd Het verhaal is chronologisch vertelt en speelt zich af van 1942 tot begin 1954, vlak voor de bevrijding. > karakters -Hanna Schaft Hanna S. is de hoofdpersoon van dit verhaal. Ze is ongeveer 22 jaar oud. Ze studeert rechten totdat ze aan het begin van de Tweede Wereldoorlog besluit om hier mee te stoppen, aangezien ze het nut van haar studie niet meer in kan zien. Ze wilt zich inzetten om de moffen uit het land te werken. In de loop van het verhaal zie je duidelijk de lef en het doorzettingsvermogen van Hanna. Ze is heel nuchter, zegt wat ze denkt, en houdt er van om hard aan te pakken. Het liefst ruimt ze de landverraders op. Ze heeft geen probleem met het doodschieten van landverraders. Met het opruimen van landverraders zorgt ze dat veel vaderlanders veilig zijn voor arrestatie of deportatie. Je merkt dat ze gelukkig wordt als ze in het verzet gaat. Gelukkig van het kameraadschap, de verbintenis van mensen met hetzelfde doel: de Duitsers eruit werken. Maar naast deze harde kant van Hanna, zie je ook haar angsten. Ze zit bijvoorbeeld erg in over Tanja, haar ouders en kameraden die opgepakt zijn. Bij sommige aanslagen zie je ook dat ze bang is, maar ondanks dat blijft ze er wel bij met haar verstand, ze blijft kalm. Wanneer ze beseft dat niemand haar komt redden uit de gevangenis, wordt ze helemaal overrompeld door angst. Maar op een gegeven moment kan ze zich over die angst heen zetten en als het waren zich terug trekken in zichzelf, op een plek waar de Duitsers niet kunnen komen. Ze weigert om informatie over ander kameraden te geven, en beledigt de Duitsland tegenover haar verhoorders. De kans om te kunnen blijven leven geeft ze hiermee op. Maar met kalme berusting kan ze dit aanvaarden in de wetenschap dat Nederland binnenkort bevrijd zal zijn. Dat de Duitsers geen vat meer zullen hebben op Nederland en haar inwonende. Een dame met karakter dus. Het karakter Hanna is gebaseerd op de vrouwelijke verzetsstrijder Hannetje Johanna Schaft ( ) die geliquideerd werd aan de einde van de oorlog. -Hugo Hugo is een gewone arbeider, maar een groot verzetsman met stalen zenuwen. Zelfs in zeer gevaarlijke situaties krijgt hij het voor elkaar om kalm te blijven. Hij is zelfbewust, heeft grote moed en een kalm karakter en is onverbiddelijk. Hij is eerlijk en betrouwbaar en een man van aanpakken. -An en Tinka An en Tinka zijn twee (vrouwelijke) verzetsstrijders die lange tijd met Hanna samenwerken. Ze kunnen het heel goed vinden met zu n drieën. An en Tinka zijn twee zussen en staan beide hun mannetje in het verzet. Ook zij schieten landverraders neer en zijn erg goed in het zich voordoen als onschuldige meisjes voor de Duitsers. -Hanna s ouders Hanna is het enigste kind thuis. Haar ouders leven dan ook praktisch voor haar en zijn zeer liefdevol en zorgzaam voor haar. Beiden vinden ze het moeilijk dat hun dochter zich in het gevaarlijke verzet storten. Maar ze aanvaarden deze keuze van Hanna en steunen haar hierin. Pagina 4 van 7

5 -Tanja Tanja is joods en een zeer goed vriendin van Hanna. Tanja duikt onder bij Hanna s ouders. Ze vindt het echter afschuwelijk dat ze zich moet verschuilen. Door haar drang naar vrijheid stelt ze zich roekeloos op. Ze ontsnapt om haar vriend, die in de illegaliteit werkt, te bezoeken. Op een gegeven moment wordt ze echter gepakt door de Duitsers en naar Amersfoort afgevoerd. Ze weet hiervan te ontsnappen, maar houdt het nu ook niet vol bij Hanna s ouders en probeert naar Zwitserland te vluchten. -Judith Judith is joods en ook een vriendin van Hanna die bij haar ouders onderduikt. Ze is lief en bescheiden. -Frans Commandant van de Haarlemse RVV (verzetsgroep). Laat zichzelf verblinden voor gevaar als hij ambitieus is. Voelt zichzelf beschermend tegenover Hanna (als vrouw). -Floor Floor is de baas van het verzet in Noord-Holland. Hij wordt ook wel de Witte genoemd vanwege zijn witte haar. -Familie Verlimmen Hanna en Hugo verbergen zich bij hen op de boerderij in de tijd dat ze samenwerken. -verzetsleden: Roelant, Joop, Wijnant, Tom, Jan, Eddy, Bram, Tony, Otto, Wieger, Arie, Gerrit-Jan > relaties -Hanna en Hugo Hugo en Hanna beginnen van elkaar te houden in de tijd dat ze met elkaar samenwerken. Hugo heeft een kalmerend effect op Hanna tijdens grote spanningen. Dat Hugo Hanna s voorstel om samen te gaan werken, geeft al dat Hugo iets voor Hanna voelde. Hugo is namelijk meer iemand die op zichzelf werkt. Hanna en Hugo spreken het naar elkaar uit (zij het op een andere manier) dat ze van elkaar houden, maar Hanna beslist dat ze er niet meer over zullen hebben totdat ze bevrijd zijn van de Duitsers. Hugo s dood is een harde klap voor Hanna. Het geeft haar het gevoel dat ze er voortaan alleen voor staat. > vertelwijze Het is een ik-verhaal, met Hannie Schaft als ik-figuur. thematiek > titelverklaring De hoofdpersoon Hannie heeft rood haar. Vandaar de titel Het meisje met het rode haar In het dossier van de Duitse bezetters in de Tweede Wereldoorlog stond Hanna Schaft ook beschreven als "Het meisje met het rode haar". Verder is rood ook de kleur van het communisme. En Hannie was een communist. > thema -het verzet in de Tweede Wereldoorlog Hannie en haar kameraden van het verzet vechten tegen de bezetting, tegen de oorlog. plaats in de literatuurgeschiedenis Op 26 april 1907 wordt Theunis Uilke de Vries in het Friese Veenwouden geboren als enig kind van Sjoerd Pagina 5 van 7

6 de Vries en Elisabeth Dijkstra. Door zijn belangstelling voor historische en maatschappelijke ontwikkelingen werd De Vries tot het communisme gebracht. In 1936 werd hij lid van de CPN (Communistische Partij Nederland)Hij werd gevangen genomen door de Duitsers omdat hij in het verzet strijdde. Hij werd naar kamp Amersfoort getransporteerd. Later werd hij kritischer tegenover de CPN en werd hij een partijloos marxist. De Vries begon als dichter maar na enige tijd ging hij op proza over. Theun publiceerde onder verschillende pseudoniemen, namelijk: Sybrand Vos, Van Nieulandt, Swaertreger en Askari. Hij heeft ruim 150 boeken geschreven en daar mee gepaard, vele prijzen gekregen, zoals de Verzetsprijs in Het boek leek vooral bedoeld als een voorlopig monument voor de verzetsstrijdster Jannetje Johanna, Hanna, Schaft, die om haar communistische idealen lange tijd nauwelijks werd vermeld, laat staan geëerd. Toen de roman in 1956 uitkwam, was zelfs het dieptepunt bereikt, doordat Russen Hongarije binnenvielen en in alle westerse landen de jacht op het communisme werd geopend. Inmiddels is daar verandering in gekomen, het boek is in 1981 verfilmd door Ben Verbong en ze heeft een eigen gedenkteken in Haarlem. Theun de Vries verklaard zelf in zijn nawoord, dat hij zijn roman opdroeg aan de jonge generatie die meer wilde weten over het verzetswerk van jonge mensen tijdens de bezetting van Nederland door de nazi s. Dat hij er een roman in plaats van een biografie van heeft gemaakt, is waarschijnlijk voortgekomen uit de mogelijkheid van samenvatting en vrijheid van interpretatie. Zo heeft hij waarschijnlijk wat geschoven met de plaats van de gebeurtenissen in de tijd. Maar desalniettemin is zijn verhaal chronologisch. Het boek behoort bij de oorlogsliteratuur dat na de oorlog geschreven is. Het is in te delen bij het verzetsheroïek. De auteur verheerlijkt de daden van een verzetsstrijdster. BEOORDELING Ik vond het een heel spannend boek. Het verhaal is namelijk helemaal niet voorspellend. Je weet gewoon niet wat er steeds gaat gebeuren en daardoor is het ook heel verassend. Ook al wist ik van te voren dat de hoofdpersoon zou sterven, (stond op de achterkant van het boek, beetje jammer) maar toch er vaarde ik elke keer de spanning tijdens een grote verzetsactie. Ik vond het wel grappig om aan mezelf te merken dat ik dan opeens veel sneller begon te lezen. Om maar te weten te komen of alles wel goed gaat, of de personages geen Duitsers tegen komen en opgepakt gaan worden of weet ik niet wat. Maar naast spannend is dit boek eigenlijk ook best droevig. Echter niet op een negatieve manier, maar meer droevig indrukwekkend. Het meisje met het rode haar geeft namelijk wel een heel goed beeld hoe hard het leven is. Leuk, maar daarnaast ook droevig, vind ik de relatie die er ontstaat tussen Hugo en Hanna. Dit had ik helemaal niet verwacht omdat Hanna niet geïnteresseerd is in mannen. Later kom je er ook achter dat Hugo de enige man is waar Hanna ooit van gehouden heeft. Dat maakt het des te tragischer dat Hugo sterft. Maar ik vond het wel heel sneu dat de oorlog veroorzaakt dat ze niet een echte relatie aangaan, en dat dat er ook nooit meer van komt. Een heel aansprekend gedeelte van het boek vind ik als Hugo word neergeschoten. Hanna is dan helemaal van de kaart en vind dit moeilijk om te accepteren dat Hugo er niet meer is. Ze voelt zich dan helemaal alleen en eenzaam. Dat lijkt mij heel moeilijk als je (toekomstige) levenspartner sterft. Verder sprak het einde van het boek mij ook heel erg aan. Op het moment waarop ik besefte dat Hanna opgepakt zou worden heb ik het boek gewoon weggelegd. Ik wilde het eigenlijk niet weten. Pas de Pagina 6 van 7

7 volgende dag kon ik het boek weer pakken en uitlezen. Ik vond het zo droevig dat ze opgepakt word omdat ze door de honger gewoonweg uitgeput is en niet meer helder nadenkt. Ik kreeg echt bewondering van haar doordat ze weigert om de informatie te geven aan de Duitsers die haar kameraden zou schaden. Dat ze ondanks de martelingen dit vol kan houden. En op een gegeven moment kalm kan aanvaarden dat ze zal sterven. Dat vond ik echt heel indrukwekkend. Ik vind het thema van het boek heel erg interessant, vooral met het idee dat grotendeels alles echt gebeurd is. De Tweede Wereldoorlog is toch een stuk belangrijke geschiedenis, iets wat mij interesseerd. Verhalen van mijn grootouders uit 2WO vind ik dan ook heel erg boeiend. Dit boek heeft mij nog een beter beeld gegeven over hoe het leven tijdens de oorlog was. Wat het verzet deed, hoe het voor een vrouw in het verzet deed. Wat de motieven van verzetsleden zijn om te doen wat ze doen. De slopende moeheid veroorzaakt door de honger tijdens de winter van En de gruwelheden die de Duitser praktiseerde. Veel wist ik wel, maar in een verhaal is het toch op een of andere manier ingrijpender. Maar naast de harde kant van het leven lees je ook grappige alledaagse dingetjes. Bijvoorbeeld Gijsje die elke keer als Hanna haar poederdoosje te voorschijn haalt roept Gijsje ook een witte neus. Of Hanna die niet wilt dat Hugo haar gezicht ziet als ze de bof heeft. Duitsers die letterlijk keihard wegrennen als ze ook maar vernemen dat iemand een besmettelijke ziekte heeft enz. Zulk soort kleine dingetjes maken het verhaal licht. De ouderwetse manier van schrijven van Theun de Vries was voor mij bij het begin wel even wennen. Maar toen ik eenmaal begonnen was merkte ik het niet. Het was dan ook prima te lezen. Mijn eindoordeel luid dat ik dit echt een heel goed boek vind. Het is realistisch beschreven, spannend en interessant omdat het een beeld geeft van het leven tijdens de Tweede Wereldoorlog van verzetsmensen. Ik werd echt gepakt door het verhaal en ik vond de 440 bladzijden dan ook helemaal niet erg. Ik zou het dan ook zeker aanraden aan andere mensen. Het leest gewoon heel plezierig en is heel boeiend. Uitspraak: Niet hoe lang je hebt geleefd, maar hoe je hebt geleefd, wat je hebt gedaan in het leven, daar komt het op aan! Pagina 7 van 7