Boekverslag Nederlands De kleine Johannes door Frederik van Eeden

Transcriptie

1 Boekverslag Nederlands De kleine Johannes door Boekverslag door een scholier 1909 woorden 6 januari ,7 3 keer beoordeeld Auteur Genre Psychologische roman, Sprookje Eerste uitgave 1887 Vak Nederlands Zakelijke gegevens: Titel Auteur Uitgeverij Uitgavejaar De kleine Johannes Astoria Uitgeverij Benthuizen Oktober 2013 (heruitgave) A. Opbouw De titel van het boek is De kleine Johannes. Deze titel is makkelijk te verklaren; de hoofdpersoon van het boek is Johannes, een jongetje, die allemaal avonturen beleefd. Het verhaal is verdeeld in 14 hoofdstukken die worden benoemd in nummers. Er zitten geen plaatjes in het boek. De hoofdstukken lopen goed in elkaar over. Er worden geen grote sprongen in de tijd gemaakt, wat erg prettig leest. Dit betekent dat je niet hoeft te wennen aan een plotselinge nieuwe situatie. In moderne romans kom je deze stijl van schrijven veel meer tegen. De voorkant van het boek is groen getint, draagt de titel van het boek en daaronder staat een klein vlindertje. De groene kleur de voorkant slaat op de kleur van de natuur. Grote delen van het boek gaan namelijk over dieren en natuur. Het vlindertje heeft ook te maken met het feit dat het boek over de natuur gaat. B. Tijd Pagina 1 van 5

2 De kleine Johannes heeft 100 pagina s wat meer dan genoeg is voor een sprookje zoals dit verhaal ook is. De vertelde tijd is rond de 2 à 3 jaar. Dit blijkt uit het feit dat er duidelijk gesproken wordt van seizoenen, waardoor je makkelijk te weten komt hoeveel tijd er verstrijkt. Het speelt zich waarschijnlijk af in de 19 e eeuw, omdat er gesproken wordt over de industrialisatie die toen plaatsvond. Echter blijkt het alleen maar uit enkele korte verwijzingen naar gebeurtenissen in welke tijd het boek geschreven is. Er wordt geen gebruik gemaakt van exacte tijdsaanduidingen door middel van jaartallen. De thematische tijd is dus rond de industriële revolutie, omdat dit enkele malen genoemd wordt. Daarom is het thema wel des te makkelijker te verklaren; de strijd tussen mensen en de natuur. Dit is namelijk een van de eerste perioden in de geschiedenis van de mens, waarin de natuur op grote schaal vervuilt wordt door de mens. De eerste uitgave van het boek is uitgebracht in het jaar Het werd voor het eerst gepubliceerd in een tijdschrift genaamd De Nieuwe Gids. Twee jaar later werd het ook in boekvorm uitgebracht. C. Structuur Het verhaal is chronologisch zonder flashbacks of flashforwards. Het verhaal gaat over een jongen die Johannes heet. Hij woont bij zijn moeder wanneer hij een vogel tegenkomt, Windekind genaamd, die hem meeneemt de natuur in en kennis laat maken met andere wezens dan mensen. Het verhaal begint in het huis en in de tuin van Johannes. Johannes kijkt veel naar de natuur, naar de dieren en de planten. Als hij met een bootje de vijver op gaat, wat niet mocht van zijn moeder, komt Windekind op de rand zitten en praat tegen Johannes. Windekind neemt Johannes mee op zijn rug (Johannes wordt ineens klein) naar het feestje van de koning van het dierenrijk. Het feestje wordt gehouden in het hol van het konijn, en aangezien Johannes heel klein is geworden door Windekind, kan Johannes mee naar binnen. Johannes krijgt een sleuteltje van de koning, waarna Johannes en Windekind het feestje verlaten. De volgende dag wordt Johannes wakker in de duinen, en is bang dat hij alles gedroomd heeft. Maar hij vindt in zijn hand het sleuteltje. Vervolgens wil Johannes heel graag terug naar Windekind. Als hij zit te huilen voor zijn raam en hoopt dat Windekind langskomt, komt hij langs. Windekind neemt Johannes weer mee en Johannes besluit om voor altijd bij Windekind te blijven en nooit meer terug te gaan naar de mensheid. Johannes ontmoet Wistik, de kabouter. Wistik vertelt Johannes over een boekje waar hij naar op zoek moet. Johannes is zo in de ban van het boek, dat hij Windekind opgeeft een nooit meer wenst hem te zien. Niet omdat hij boos is op Windekind, maar omdat hij geobsedeerd is door het boek. Johannes komt tijdens zijn zoektocht naar het boek een mannetje tegen die Pluizer heet, en hij zal helpen om het boek te vinden. Johannes komt hij een dokter terecht, waar hij maanden lang dingen over de mensheid leert, zodat hij ooit weer terug kan. Johannes wil graag naar de duinen, in de buurt van zijn huis, op het moment dat zijn vader sterft. Als zijn vader overlijdt, wil Pluizer zijn vader opensnijden. Johannes wordt hier erg boos om, waarop Pluizer verdwijnt. Johannes wil toch weer graag terug naar zijn ouders en besluit om Windekind achter zich te laten en terug te gaan Pagina 2 van 5

3 naar de mensen. Zo eindigt het verhaal, een gesloten eind dus. Het verhaal begint ab ovo. Dit is redelijk normaal voor boeken uit de 19 e eeuw. In deze periode werd er meer aandacht besteed aan detail en waren er nog een andere vormen van schrijfkunst ontwikkeld. Door de aandacht voor detail en de klassieke opbouw van het verhaal, is het boek soms erg saai en langdradig. Moderne detectives beginnen vaak medias res, nét voor een moord. Dit zorgt voor minder details in het verhaal, maar wel voor een erg spannend verhaal. Minder detail zorgt er vaak voor dat verhalen sneller lezen. Ik vind de gekozen structuur goed. Aangezien het een sprookje is, is het redelijk logisch dat het verhaal met een goed einde eindigt. De vaste structuur zorgt ervoor dat elk hoofdstuk mooi op elkaar aansluit waardoor je nooit in de war raakt. D. Personages Hoofdpersoon Johannes Johannes is de hoofdpersoon van het boek en is een jongen van ongeveer 14 als het verhaal begint. Er wordt in het boek niet duidelijk beschreven hoe hij eruit ziet. Wel wordt er veel duidelijk over zijn gevoelens. Johannes is een jongen die graag naar de natuur kijkt. Hij houdt van vogels, van insecten en van de duinen. Bijfiguren Windekind Windekind is de belangrijkste figuur in het verhaal naast Johannes. Windekind heeft Johannes naar de wonderlijke wereld van de dieren en rare wezens gebracht. Windekind is een helper van Johannes, en Johannes kiest zelfs voor Windekind in plaats van zijn eigen moeder. Windekind is een flat caracter. Wistik Wistik is de kabouter die Johannes ontmoet, en waarvan Johannes de opdracht krijgt het boek te zoeken met de fantastische verhalen. Door Wistik, neemt Johannes afscheid van Windekind, omdat Johannes geobsedeerd raakt van het boek. Wistik is een tegenstander en een flat caracter. Pluizer Pluizer is deels een helper en deels een tegenstander. Pluizer laat Johannes alle lelijke dingen van mensen zien zoals arrogantie. Maar op het moment dat hij Johannes meeneemt naar het kerkhof en het graf van Johannes laat zien, komt Johannes tot de conclusie dat hij graag terug wil naar zijn moeder. Echter was deze actie van Pluizer niet bedoeld om Johannes te helpen, maar onbedoeld zorgt hij ervoor dat Johannes weer heimwee krijgt. Pluizer is een plat caracter. Cijfer Cijfer is een dokter waar Johannes door Pluizer wordt heengebracht. Cijfer leert Johannes om niks te bewonderen. Johannes verliest zijn verlangen om Robinetta en Windekind weer te zien. Cijfer is dus een tegenstander en een flat caracter. Robinetta Robinetta is het meisje dat Johannes ontmoet als hij opzoek is naar het boek van Wistik. Johannes blijft een tijdje bij Robinetta en heeft een leuke tijd met haar. Ze is een helper en een flat caracter. Johannes heeft in het verhaal meerdere doelen. Zijn eerste doel is het ontdekken van de natuur. Maar op het moment dat hij Windekind ontmoet, is zijn voornaamste doel om altijd bij Windekind te zijn. Zo erg zelfs, dat hij besluit om weg te gaan bij zijn ouders.. Op het moment dat hij Wistik ontmoet, is zijn doel het boekje vinden. Dit blijft de rest Pagina 3 van 5

4 van het verhaal zijn doel. Op het moment dat hij zijn graf ziet op het kerkhof, verandert zijn doel echter in het terugkomen bij zijn ouders. De belangrijkste beslissing in het verhaal is uiteraard dat hij besluit om met Windekind mee te gaan naar het dierenrijk. Een andere belangrijke beslissing is dat hij ervoor kiest om Wistik te helpen zoeken naar het boek, en daarbij Windekind achter zich laat. Met deze beslissing ben ik het niet eens, omdat hij hierdoor bij rare types terecht komt zoals Pluizer. Hij had het waarschijnlijk beter gehad als hij gewoon bij Windekind gebleven was. Ik vind de hoofdpersoon een leuk persoon. Hij houdt van dingen ontdekken, is erg eigenwijs maar maakt helaas wel domme beslissingen. Zoals ik net al zei, vind ik de beslissing om het boek te gaan zoeken erg dom. E. Vertelinstantie (perspectief) Het verhaal wordt verteld in de alwetende vertelinstantie. Een goed voorbeeld van het feit dat het verhaal in de derde persoon wordt verteld, is dit citaat: 's Avonds voor dat hij slapen ging, deed Johannes altijd een lang gebed. (Hoofdstuk 1, pagina 3) Een voorbeeld van de alwetende vertelinstantie wordt hier goed weergegeven: Het was warm aan den vijver en doodstil. (een beschrijving van wat er in de tuin aan de gang was) De eenzame reiger, die tusschen de breede bladen van de waterlelie op een poot stond, vergat dat hij uitgegaan was om kikkers te vangen en tuurde in gedachten verzonken langs zijn neus. Daar kwam Johannes op het grasveldje, om de wolkengrot te zien. (Hoofdstuk 2, alinea 1) Je merkt hier dus ook dat de verteller de situatie waarneemt en er iets over verteld. Dit komt veel vaker voor in het boek, door de manier van vertellen. Omdat het verhaal wordt verteld voor een waarnemende verteller, is het verhaal betrouwbaar. Dingen worden niet zoals bij een verhaal geschreven in de eerste persoon verzwegen door emoties van de persoon die het verhaal vertelt. Aan de citaten die ik net heb gegeven is ook duidelijk te zien dat de verteller focaliseert. F. Thematiek, motieven, opdracht en motto Het onderwerp in het boek is naar mijn mening avontuur, sprookje, tegenstellingen. Johannes beleeft natuurlijk een groot avontuur, in de dierenwereld. Daarnaast is het een sprookje, want er komen figuren in het verhaal voor zoals kabouters en elfen. Ook wordt er een duidelijk verschil geschetst tussen de werkelijke wereld en de dierenwereld. De dieren hebben namelijk alleen maar kritiek op hoe de mensen leven; ze zouden arrogant zijn, de wereld van de dieren kapot maken en dieren doden. Er zijn verschillende motieven in het verhaal aanwezig: De zoektocht naar geluk, de kindertijd en de puberteit. De zoektocht naar geluk kom je door het hele verhaal tegen. Hij gaat naar Windekind, omdat hij met hem gelukkig er is dan met zijn ouders. Het gaat dus continu over beslissingen die Johannes neemt, en hierdoor de mate van geluk voor zichzelf bepaalt. Pagina 4 van 5

5 Aan het begin van het verhaal is hij een kind, maar naarmate het verhaal vordert ontwikkeld hij zich steeds meer tot een volwassen mens. Met als hoogtepunt het moment waarop hij verliefd wordt op Robinetta. Thema: De kleine Johannes die zich langzaam aan ontwikkeld tot een puber, veroorzaakt door beslissingen die hij neemt in zijn leven. Dit verhaal is eigenlijk een typisch coming of age verhaal. Iemand die zich ontwikkeld tot een ander mens doordat hij/zij dingen meemaakt en beslissingen maakt die hem/haar veranderen. Het boek bevat geen motto. 1. Literatuurgeschiedenis Het boek is voor het eerst in boekvorm uitgebracht in 1887, nadat het de twee jaren ervoor elke uitgave in het tijdschrift Nieuwe Gids werd uitgebracht. Een van de meest belangrijke aanknopingspunten met de 19 e eeuw in het verhaal, is dat er gesproken wordt van het vernietigen van de natuur door de mensen. Dit is onder andere terug te vinden in de periode dat het imperialisme opkwam, ongeveer 15 jaar voordat in de krant korte verhaaltjes schreef. Het imperialisme was toen erg belangrijk geworden. In De kleine Johannes wordt er duidelijk kritiek geuit op de samenleving, maar dan in het verhaal verscholen. Een fenomeen wat we in 1860 ook al gezien hebben met Max Havelaar van Multatuli. Pagina 5 van 5