Voorlichtingsblad van ForFarmers MEI 2012 jaargang 36 VOERTAAL

Transcriptie

1 Voorlichtingsblad van ForFarmers MEI 2012 jaargang 36 VOERTAAL

2 Klankbordgroepen Per klankbordgroep schrijft een deelnemer over zijn of haar bedrijf, de toekomstvisie en de rol en meerwaarde van de klankbordgroep. In deze Voertaal presenteren we u pluimveehouder Gerrit Wessels. Samen met mijn broer Henk hebben wij een legpluimveebedrijf en eierhandel. Op de locatie in Enter houden we leghennen op een Farmer Automatic volièresysteem. Tevens bevindt zich hier ons eierpakstation waar we een groot deel van onze eigen eieren sorteren en verpakken. We vermarkten ook bio- en uitloopeieren. De afzet vindt hoofdzakelijk plaats naar retail, horeca en zorgcentra zoals ziekenhuizen en verpleegtehuizen. In Marienberg bevindt zich een tweede locatie. Eind 2010 hebben we hier een nieuwe volière scharrelstal in gebruik genomen. Twee oudere kooistallen worden momenteel omgebouwd naar volière. Alle stallen op deze tweede locatie zijn ingericht met Fienhage, met een totale capaciteit van leghennen. Door een uitgedachte inrichting kunnen we hier op een zo efficiënt mogelijke wijze eieren produceren voor onze huidige en toekomstige klanten. Na het diepe en vooral lange dal van de eierprijs zijn we nu op een opbrengstniveau beland waar tot een half jaar terug niemand van had kunnen dromen. Hopelijk geeft dit de sector de kans om de verliezen van 2010/2011 weer goed te maken, zonder dat het doorslaat in een fikse (Europese) uitbreiding van het aantal leghennen. Dit moeten we niet willen, want dat geeft weer druk op de eierprijs. Mest In het verleden hadden we in Enter een mestverwerkinginstallatie waaruit een gehygieniseerd en 85% droog product kwam. Helaas is de hele drogerij door brand verloren gegaan. Om toch niet al te veel tonnen mest te produceren wordt de mest nu nagedroogd op twee Helidroogzolders. Vervolgens wordt deze mest gekorreld en geëxporteerd. We draaien hierin mee in het project Golden Harvest. Ook initiatieven zoals de mestverbranding in Moerdijk en Zuiver Ei hebben de druk op de pluimveemestmarkt behoorlijk van de ketel gehaald. Hopelijk betalen deze oplossingen zich uit in structureel lagere afzetkosten van de mest en afschaffing van de pluimveerechten. Voer We hebben al geruime tijd te maken met een hoge voerprijs. Om de kostprijs zo weinig mogelijk te laten oplopen is het van het grootste belang om het voer zo efficiënt mogelijk in te zetten. Allereerst komt hier het vakmanschap van de pluimveehouder om de hoek kijken. Tussen de 25% besten de 25% slechtst-draaiende bedrijven zit met gemak vijf euro verschil in voerwinst. Dit verschil wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de voerkosten, die liggen hoger wanneer de hennen per kilogram ei meer voer verbruiken. Door scherp te sturen op voerverbruik ten opzichte van productie lukt het ons om met de meeste koppels bij de kopgroep te horen. ForFarmers heeft door haar kennis van de grondstoffenmarkt en de productie van mengvoer een belangrijke rol om tot een zo goed mogelijk resultaat op het boerenerf te komen. Ook initiatieven zoals de Poultrycare-scan, Gildehoen, Agroscoop en de verschillende klankbordgroepen laten zien dat ForFarmers op vele gebieden iets te bieden heeft voor de pluimveehouder. 2 Klankbordgroep pluimvee 2 Interview ForFarmers Hendrix 3 Cijfers Duurzaamheid ForFarmers en Hendrix op Zwarte Cross 6 Ruwvoerplatform Melkers van Morgen 7 Weidegang succesvol toepassen 8 Mineralenmanagement rundveehouderij 10 Reportage: Robotleerbedrijf 12 Voorkom broei in de kuil en beste maiskuil 14 Unimel kalveropfokmelken 16 Bemesting grasland en open dag 17 Reportage: Mineralenmanagement bij zoogkoeien 18 Topstartvoer voor vleesvarkens 20 Reportage: Agroscoopbokaal 22 Fosfaatefficiëntie 24 Nieuw biggenvoerassortiment 25 Formule1000 check 26 COLOFON Redactieadres: ForFarmers, Postbus 91, 7240 AB Lochem, T: +31(0) , F: +31 (0) Eindredactie: Afdeling communicatie. De eerstvolgende Voertaal verschijnt in juli INHOUD Worminfecties bij pluimvee 28 Reportage: Nieuwe stallen voor opfok vleeskuikenouderdieren 30 Voetzoolscore bij vleeskuikens 32 Nieuws van afdeling Plantaardig 34 Reportage: Nieuw melkveebedrijf 36 Productierechten 38 FarmFeed structuurrijke bijproducten 39

3 ForFarmers Hendrix Een no-nonsense organisatie die dicht bij de boer staat Sinds 1 april jl. maakt Hendrix UTD deel uit van de ForFarmers Group. Begin 2013 moet de integratie van ForFarmers en Hendrix UTD een feit zijn. Uitgangspunt is: wat vandaag goed is moet morgen beter, aldus Jan Potijk en Ronald van de Ven. Beide heren zijn als operationeel directeur verantwoordelijk voor respectievelijk ForFarmers en Hendrix UTD. De ambities van de nieuwe organisatie zijn groot. Wanneer gaat de klant daar iets van merken? Potijk en Van de Ven lichten toe. Ronald van de Ven en Jan Potijk. Wat betekent de integratie van Hendrix UTD en ForFarmers voor de Nederlandse veehouder? Het betekent dat het beste van beide bedrijven wordt gecombineerd. Ofwel: een samenvoeging van efficiency en kennis. Dat moet leiden tot een betere waarde/ prijs-verhouding van onze producten én tot betere resultaten voor de klant. Wordt het bedrijf zo niet veel te groot? In de huidige markt is schaalgrootte een vereiste om echt stappen te kunnen zetten op het gebied van efficiency en kennis. Om efficiënt te kunnen werken moet je schaalgrootte hebben. Daarnaast zorgt de samenvoeging voor bestaanszekerheid en continuïteit. Daarmee blijven we ook een aantrekkelijke werkgever en kunnen we topspecialisten behouden, maar ook nieuwe aantrekken. Goed opgeleide mensen willen graag in een onderneming werken waar ze worden uitgedaagd om de lat telkens weer een treetje hoger te leggen. Die mensen hebben we nodig om onze klanten nog meer kennis en toegevoegde waarde te bieden. De omvang heeft nog een voordeel: we hebben daardoor een sterke positie in de mengvoedermarkt in Noord-West Europa, zeker als straks ook het Britse BOCM PAULS erbij komt. Dat biedt ons de mogelijkheid om te leren van de ervaringen in andere regio s en van de werkwijze van veehouders in die landen. Wanneer merk ik als klant iets van de samenvoeging? Tot eind 2012 blijven ForFarmers en Hendrix UTD als aparte merken in de markt, elk met zijn eigen producten en aanpak. Een ForFarmers-klant koopt zijn producten gewoon via het voor hem bekende ForFarmers-kanaal, een Hendrix-klant via de dealers van Hendrix UTD. Een goede afstemming tussen de verkooporganisaties van beide bedrijven is hierbij wel belangrijk. Dit is inmiddels ook al opgepakt. Intussen werken we achter de schermen aan het samenvoegen van beide organisaties. Uiteindelijk moet dit een organisatie opleveren waarin het beste van beide verenigd is. Zo zijn we ook druk bezig met de voorbereidingen voor één assortiment en één prijsbeleid waarin zowel de klanten van Hendrix UTD als van ForFarmers zich kunnen herkennen. Het streven is om dit begin 2013 te introduceren, als we echt als één organisatie verder gaan. En om te laten zien dat het werkelijk om een combinatie gaat van het beste van twee werelden, krijgt de nieuwe organisatie in Nederland de naam ForFarmers Hendrix. Het is wel belangrijk te beseffen dat die nieuwe organisatie op 1 januari 2013 nog niet af is. We willen graag tempo maken, maar zorgvuldigheid is eveneens belangrijk. Daarin zoeken we doorlopend de balans. Welke rol krijgen de dealers van Hendrix UTD in de nieuwe organisatie? Eén ding staat vast: in de nieuwe organisatie blijven we werken met het dealerkanaal. Over de precieze invulling hiervan gaan we de komende maanden met de betrokken dealers verder aan de slag. Voorop staat dat hun regionale kennis van en verankering in de markt zeer waardevol is, zowel voor de organisatie als voor onze klanten. Op deze wijze kunnen we groot in de markt zijn mét een sterke regionale binding. Wat voor bedrijf wordt ForFarmers Hendrix? Onze ambitie is de beste leverancier van voeders voor landbouwhuisdieren in Europa te zijn, die toonaangevend is in de branche. Met een hoge productiviteit en lage kosten, maar vooral met een hoog kennisniveau. Op deze manier bieden wij onze klanten de beste waarde/ prijs-verhouding, voorspelbare resultaten en aantoonbaar meer rendement. Daarbij hechten we sterk aan de regionale binding van de organisatie met de klant. We willen dicht bij de klant blijven; dat betekent dat verantwoordelijkheden zo decentraal mogelijk worden georganiseerd. Het uitgangspunt is: decentraal wat kan, centraal wat moet. Kortom; ForFarmers Hendrix wordt een no-nonsense organisatie met korte lijnen die dicht bij de boer staat. 3

4 Duurzaamheid volgens ForFarmers ForFarmers geeft invulling aan het begrip duurzaamheid binnen de eigen organisatie, maar ook bij de andere schakels in de voedselketen. ForFarmers wil haar klanten maximaal ondersteunen in een duurzamere productiewijze. Bijvoorbeeld door advies over een efficiënter voerverbuik, aangepaste stalsystemen, de vermindering van de CO 2 -uitstoot op het landbouwbedrijf en het hergebruik van restproducten voor energie. Vanuit haar positie in de voedselketen wil ForFarmers waarborgen dat ze op het gebied van duurzaamheid voorloper is. Vandaar dat de Task Force Duurzaamheid operationeel is, die inhoud geeft aan de ambitie om duurzaamheid in de organisatie, bij haar klanten en andere schakels in de voedselketen verder te implementeren. ForFarmers stelt duidelijke randvoorwaarden waarbinnen het bedrijf duurzaam wil ondernemen: het gaat voor economische duurzaamheid. Dit betekent dat de zorg voor het milieu en de kostenbesparing elkaar zoveel mogelijk moeten versterken (milieuwinst én economische winst). Duurzame soja Meerdere projecten dragen bij aan het realiseren van duurzaamheid. ForFarmers is lid van de Round Table on Responsible Soy (RTRS). In de Nederlandse fabrieken wordt biologische soja (1,8% van het totale sojagebruik), Pro-Terra soja (5,3%) en duurzame soja, welke in Nevedi-verband collectief wordt gekocht (10,1%), verwerkt. In totaal is 17,2% duurzame soja van het totale sojagebruik gerealiseerd. We streven naar een jaarlijkse verhoging van het aandeel duurzame soja met als doel in % duurzame soja te verwerken. In de Duitse markt ligt meer de focus op het gebruik van non-ggo. In de legpluimveehouderij is er dit jaar een grote vraag geweest naar eieren van dieren gevoerd met non-ggo-voer. In de melkveehouderij was er reeds een marktsegment op non-ggo-voer. Om afbreukrisico s van technische versleping van GGO en non-ggo-voer te beperken, zijn er zowel in DVT-verband (Deutscher Verband Tiernahrung) als in Nevedi-verband (Nederlandse vereniging diervoederindustrie) convenanten afgesloten. Dit betreft in DVT-verband voor de productie van eieren en melk en in Nevedi-verband voor de productie van eieren. In deze convenanten staan afspraken over de frequentie en wijze van controle op GGO en de te nemen corrigerende maatregelen wanneer afwijkingen zijn geconstateerd. Vermindering CO 2 -uitstoot Vermindering van de CO 2 -uitstoot vindt plaats via concepten als Het Nieuwe Verbetering Kritische Prestatie Indicatoren Duurzaamheid 2011 ten opzichte van CO 2 -uitstoot in de productie is met 1,1% verbeterd CO 2 -uitstoot binnen het transport is met 17,7% verbeterd ten opzichte van 2007 ForFarmers is in 2011 gestopt met de productie van gemedicineerd voer Het aandeel duurzame soja van het totale sojagebruik in de Nederlandse fabrieken is 17,2% De fosfaatefficiency bij rundvee is ten opzichte van 2010 op een vergelijkbaar hoog niveau gebleven De levensproductie per koe is met 0,9% verbeterd Het uitvalspercentage in de vleesvarkenshouderij is met 4,3% afgenomen Het uitvalspercentage in de vleeskuikenhouderij is met 12,5% afgenomen De voederconversie in de vleesvarkenshouderij is met 1,5% verbeterd De voederconversie in de leghennenhouderij is met 4,5% verbeterd De voederconversie in de vleeskuikenhouderij is met 2,5% verbeterd

5 Duurzame soja is één van de vele producten die via het water worden getransporteerd naar de diverse fabrieken van ForFarmers. Rijden en de Drivers Challenge. Doel van deze concepten is dat de totale CO 2 - uitstoot van het wagenpark in 2012 met 20% is verminderd ten opzichte van referentiejaar Om deze doelstelling te realiseren moet iedere chauffeur zich bewust zijn van zijn rijstijl. Van iedere chauffeur wordt een anticiperende rijstijl verwacht, waarbij meer gebruik wordt gemaakt van het uitrollend vermogen van de vrachtwagen. Hierdoor worden kosten bespaard op brandstof en slijtage van onderdelen van de vrachtwagen. Ook zorgt het bewust rijden voor een reductie van de CO 2 -uitstoot. In 2011 is bijvoorbeeld een besparing per kilometer gerealiseerd van 3%. Voor wat betreft de besparing ten opzichte van 2007 zit ForFarmers in 2011 op 17,7%. De doelstelling van 20% is in zicht. Binnen de productie wordt ook vermindering van de CO 2 -uitstoot gerealiseerd. Dit kan bijvoorbeeld door een betere afstelling van het proces, de operational excellence. Ten opzichte van 2009 realiseert ForFarmers in 2011 een reductie van 4% CO 2 -emissie per ton gereed product. Dierenwelzijn Om te komen tot een gezondere veestapel ondersteunt ForFarmers veehouders bij hun gezondheidsmanagement, huisvestingsvraagstukken en hygiëneaanpak. Onze Care -concepten Cowcare, Pigcare en Poultrycare dragen hieraan bij. In september 2011 is ForFarmers gestopt met de productie van gemedicineerd varkensvoer. Door te stoppen met de productie van gemedicineerd voer werken we aan een duurzamere productie van mengvoer en daarmee aan een duurzamere veehouderij. Duurzaamheid met ketenpartners Naast verduurzaming over de volle breedte van het voedingsassortiment zet ForFarmers in op specifieke tussensegmenten waarbij extra verduurzaming technisch, maar vooral ook economisch, mogelijk is. Het in 2011 succesvol geïntroduceerde duurzame Gildehoen-concept is een voorbeeld van een nieuw, innovatief, betaalbaar tussensegment. Het onderscheidt zich positief op het gebied van dierenwelzijn, antibioticagebruik en economische duurzaamheid. De ketenpartners broederij Morren, slachterij Esbro en ForFarmers geven met het Gildehoen-concept gehoor aan de vraag van consumenten en overheid naar een betaalbaar tussensegment. Eén van de doelstellingen van Gildehoen is een 100% reductie van het antibioticagebruik. Deze doelstelling is in zicht: ten opzichte van de streefwaarde voor 2011 in het landelijk gemiddelde gebruikt het Gildehoen-concept bijna 80% minder dierdagdoseringen antibiotica. ForFarmers is medio 2011 een samenwerkingsverband aangegaan met mestverwerkingsbedrijf Twence uit Hengelo. Dankzij deze samenwerking levert ForFarmers een bijdrage aan onderzoek naar de inzet van mestbe- en verwerking. Het onderzoek richt zich zowel op de productie van energie uit mest, bijvoorbeeld door vergisting, als op het terugwinnen van grondstoffen en een combinatie van beide. Als producent en leverancier van veevoeders wil ForFarmers bijdragen aan de reductie van het mineralenoverschot van de Nederlandse veehouderij. Fosfaatefficiency De Nederlandse overheid heeft bepaald dat het fosfaatoverschot in de agrarische sector via maatregelen op voedingsgebied (het zogenaamde voerspoor) in 2011 met tien miljoen kilogram verlaagd moet worden. Daartoe is het kengetal fosfaatefficiency geïntroduceerd. Dit getal geeft aan hoe efficiënt de fosfor in het voer wordt benut. Bovendien zorgt ForFarmers voor verbetering van haar voeders, zodat het dier het fosfaat in het voer beter om kan zetten naar een nuttig product, denk aan melk of vlees. Ook heeft ForFarmers fosforarm voer in haar assortiment. De melkveeklanten kunnen via deelname aan de bedrijfsspecifieke excretie (BEX) inzicht krijgen in hoe efficiënt ze omgaan met stikstof en fosfaat. En ForFarmers adviseert haar varkens- en pluimveeklanten bij het realiseren van een scherpe voederconversie. Deze initiatieven zorgen voor reductie van de mineralenuitstoot in de agrarische sector. Zie ook bladzijde 24. 5

6 Met ForFarmers en Hendrix naar het Zwarte Cross Festival Het Zwarte Cross Festival in Lichtenvoorde op vrijdag 20, zaterdag 21 en zondag 22 juli 2012 staat garant voor drie dagen plezier. De Zwarte Cross is een uniek evenement voor jong en oud, staat bekend als het grootste muziekfestival van Oost-Nederland en biedt het grootste motorcrossspektakel van Europa. ForFarmers en Hendrix nodigen haar klanten en relaties uit om dit unieke festival als VIP mee te maken! Als VIP-gast kunt u tegen gereduceerd tarief kaarten bestellen. Tijdens het festival krijgt u een VIP-parkeerplaats dicht bij het festivalterrein en toegang tot het eigen terrein van ForFarmers en Hendrix. Op dit terrein staat het Hard Brok Café. Hier wordt u ontvangen door onze medewerkers en kunt u onder het genot van een hapje en een drankje bijpraten. U mag gratis het unieke Zwarte Cross T-shirt van ForFarmers en Hendrix UTD afhalen en u kunt uw chauffeurscapaciteiten testen op de rodeobulkwagen. De feestband The Heinoos verzorgt op zaterdag en zondag een aantal optredens voor de gasten op het VIP-terrein. Tussendoor is er een DJ actief. Zo ontstaat ons eigen minifestival. Het ForFarmers-Hendrix terrein is op de volgende tijden geopend: Vrijdag 20 juli uur tot uur Zaterdag 21 juli uur tot uur Zondag 22 juli: uur tot uur Kijk voor meer informatie op de website Op de website van het Zwarte Cross Festival ( kunt u per dag zien welke bands er optreden en wanneer er gecrosst wordt. Iedereen die kaarten bestelt, ontvangt uiterlijk half juli meer informatie. Wij wensen u alvast een gezellig festival toe! 6

7 Ruwvoerplatform Melkers van Morgen Proefbedrijf De Marke en ForFarmers organiseren samen een groot ruwvoerplatform: de Melkers van Morgen demodagen. Hier krijgt u praktische handvatten waarmee u uw ruwvoerteelt kunt optimaliseren. Het doel van het ruwvoerplatform is om praktische kennis uit te wisselen en innovaties te tonen over de ruwvoerteelten, die nu en in de toekomst interessant zijn voor melkveehouders en loonwerkers. Tijdens meerdere inloopdagen komen vier hoofdthema s aan bod: Meer eiwit van het land Gezonde mais telen Mest geschikt maken voor gewas (mest- en mineralenmanagement) Plattegrond demovelden Scenario 4 Demovelden 2012 Melkers van morgen! Bodem en gewas, de kringloop Per thema krijgt u praktische handvatten om uw ruwvoerteelt te optimaliseren. Medio maart zijn de grasmengsels en grassoorten gezaaid. Begin april zijn verschillende maisrassen onder verschillende foliesoorten aangelegd. 10 april is de maisbemestingsdemo aangelegd en een week later is de maisrassendemo gezaaid. Met welk doel worden de gewassen geteeld? U kunt in de praktijk kijken naar onder andere verschillende grasmengsels en maisrassen. Bijvoorbeeld specifieke maai- en weidemengsels en mengsels die geschikt zijn voor vruchtwisseling, die veel opbrengst geven. Ook ziet u de verschillen in specifieke snijmais- en korrelmaisrassen en extreem vroege maisrassen. Deze zijn interessant voor een vroege oogst, zodat u op het juiste moment van het jaar gras na mais kunt zaaien. Ook kunt u de verschillen zien tussen bladraap en ethiopische mosterd. Ook is het mogelijk om verschillen te voelen in structuurwaarden van gewassen en structuurhoudende producten. Geplande demodagen Op woensdag 20 juni en donderdag 30 augustus worden er bijeenkomsten georganiseerd. Meer informatie kunt u vinden op de website Op deze site kunt u de ontwikkelingen van het ruwvoerplatform volgen. Twee studenten van de CAH Dronten zetten wekelijks nieuws op deze website. Geel = Maïs Donkergroen = Grassen Paars = Structuur gewassen Rood = Eiwithoudende gewassen Oranje = Vanggewassen met profielkuil Lichtgroen = Teeltvrije zone Roze = Kruiden Bruin = Bos Gearceerd = Uitloop grondbewerking Wanneer u belangstelling heeft om via een AJK of studiegroep het ruwvoerplatform te bezoeken, dan kunt u contact opnemen met de voorlichter in uw regio of met ForFarmers via telefoonnummer +31 (0)

8 Weidegang succesvol Een succesvolle weidegang begint bij een goede graskwaliteit. Ook het hebben van een beweidingsplan is een must bij het toepassen van weidegang. In dit artikel staan praktische tips om weidegang op het veehouderijbedrijf zo optimaal mogelijk toe te passen. 8 Gras waarop beweiding plaatsvindt behoeft andere eigenschappen dan gras dat overwegend gemaaid wordt. Voor beweiding zijn de mengsels Extra Opname, Extra Smakelijk en Extra Smakelijk Tetra het meest geschikt. Smakelijkheid De smakelijkheid van gras is gerelateerd aan het suikergehalte in de plant. Engels raaigras en timothee (in de mengsels Extra Smakelijk en Extra Smakelijk Tetra) zijn smakelijke grassoorten. Een tetraploïd engels raaigras wordt gemiddeld genomen als smakelijker ervaren vanwege een hoger suikergehalte en lager drogestofgehalte dan diploïd engels raaigras. Ook de kroonroestresistentie heeft invloed op de smakelijkheid. Bij twee rassen met eenzelfde opbrengst, maar een verschillende kroonroestresistentie ontstaat in de derde en latere sneden een opnameverschil. De drogestofopname van de koeien blijft bij mengsels met een goede kroonroestresistentie goed. Hiermee wordt een opnamevermindering tot wel vijftig procent voorkomen. Let daarom op het 8+ keurmerk bij uw weidemengselkeuze! Doorschietdatum De rassenlijst is ingedeeld in middentijdsen laat doorschietend engels raaigras. De middentijdse rassen schieten gemiddeld twaalf dagen eerder door dan de late rassen. Dit betekent dat de middentijdse rassen in het voorjaar meer groei laten zien dan de late rassen. Gemiddeld genomen is de drogestofopbrengst van de eerste snede bij de middentijdse rassen 4,73 ton en bij de late rassen 4,05 ton. Een verschil van 700 kg. De opbrengsten jaarrond liggen bij respectievelijk 12,84 en 12,47 ton drogestof. Een verschil van circa 370 kg. Laat doorschietende rassen realiseren een hogere productie in de latere sneden. Dit geeft meer grasaanbod in de zomermaanden en daardoor meer beweidingsruimte. Standvastigheid De standvastigheid is de mate waarin een grasmengsel zijn aanvankelijke zodedichtheid weet te behouden. Percelen met een goede standvastigheid onderdrukken onkruid beter. Een standvastig mengsel zoals Extra Opname draagt ook bij aan een betere droogtetolerantie. De droogtetolerantie is de mate waarin dit mengsel zijn zodedichtheid weet te behouden tijdens en na een droogteperiode. Beweidingssystemen Maak voordat u begint met weiden een plan/ rekensom binnen de randvoorwaarden, die bij uw bedrijf passen. Voor het economisch gezien succesvol toepassen van weidegang is het aantal melkkoeien per hectare doorslaggevend. De Stichting Weidegang heeft hier uitgebreid onderzoek naar gedaan en een aantal situaties uitgewerkt. Tot 2,5 melkkoe per hectare huiskavel is onbeperkt weiden mogelijk met een economisch voordeel van 1,0 tot 2,0 eurocent per kg melk. Tot vijf melkkoeien per hectare huiskavel is weidegang goed mogelijk en is er een economisch voordeel te realiseren van 0,5 tot 1,0 eurocent per kg melk. Vanaf vijf melkkoeien per hectare huiskavel wordt weiden moeilijker en daalt het economisch voordeel. Om weidegang dan toch mogelijk te maken, kunt u kiezen voor: - Halve dagen weiden (6 uur of 2x3 uur) - Geen 180, maar 120 dagen weiden in het seizoen. NB. Het berekende economische voordeel is exclusief weidetoeslag van de zuivelindustrie.

9 toepassen Weidegang economisch interessant? In de tabel staan een drietal in de praktijk veel voorkomende systemen. Kies voor een systeem en voer het werk consequent uit. Wees echter wel flexibel binnen de gestelde voorwaarden. Start bijvoorbeeld in het voorjaar met standweiden en ga in het najaar sneller omweiden op een hogere stoppellengte. Bemesting De bemesting van grasland heeft grote invloed op de plantkundige samenstelling van een perceel. Stikstof, fosfaat, kali, zwavel en kalk bevorderen de ontwikkeling van goede grassen ten opzichte van de minder goede. Voor het behalen van een hoge grasopbrengst van goede kwaliteit, moet de bemesting zo optimaal mogelijk zijn. Enkele tips: Pas de drijfmest- en kunstmestgift aan. Voor een weidesnede is duidelijk minder nodig dan voor een maaisnede. Strooi de geplande voorjaarskunstmestgift in twee keer, met circa drie weken tijd ertussen. Zo wordt een ruwe eiwit-piek in het gras voorkomen. Strooi extra natrium (zout) voor smakelijker gras. Met name in de tweede helft van het groeiseizoen is dit van belang, omdat anders de smakelijkheid van het gras afneemt. Een kleine stikstofgift later in het seizoen kan het optreden van kroonroest tegengaan. Geef in augustus op percelen bestemd voor beweiding geen hoge drijfmestgiften (niet meer dan 15 m 3 per hectare). Op deze manier stijgt het suikergehalte van het gras en daarmee neemt de smakelijkheid toe. Zorg dat het gras bij het zodebemesten niet besmeurd raakt met mest. Rantsoen Een constant en evenwichtig rantsoen is van belang voor een goede productie en gezondheid van uw koeien. Bij weidegang is het rantsoen minder constant, vanwege de wisselende kwaliteit van het weidegras. Let daarom op de volgende zaken: Pas het voerschema van de krachtvoercomputer aan. Het betreft hier de hoeveelheid te verstrekken krachtvoer en de beschikbare tijd voor de koe om het krachtvoer op te nemen. Zorg voor voldoende structuur in het stalrantsoen. Voeg Univit Buffer toe om een te sterke ph-daling in de pens te voorkomen. Om broei te voorkomen moet de voersnelheid minstens 1,5 meter per week zijn. Ook een flinke laag zand op de gras- en maiskuil is effectief tegen broei. Pas het aantal uren weiden van koeien aan, aan de grasopname. Bij een opname van 6 kg drogestof vers gras worden de koeien zes uur geweid. Arbeid De benodigde hoeveelheid arbeid om weidegang op een melkveebedrijf toe te passen is sterk afhankelijk van de bedrijfssituatie. Een aantal slimme oplossingen om de arbeidsintensiteit te beperken zijn: Werk bij de perceelsindeling met een flexibele afrastering en bij inkuilen met een groot blok. Plaats een vaste afrastering rond de buitenkant van het perceel. Binnen het perceel kunt u dan met linten werken. Richt het erf zo in dat het koeverkeer het overige werk op het erf niet hindert. Werk bijvoorbeeld met veeroosters. U kunt bijvoorbeeld op een quad de koeien uit de weide halen. Koeien wennen ook snel aan het gebruik van een fluitje. Laat bossenmaaien achterwege. Na twee keer beweiden kunt u de volgende snede maaien en inkuilen. Succesvolle weidegang Tot slot een aantal overige, maar zeker belangrijke, aspecten om weidegang succesvol toe te passen op uw bedrijf.: Zorg voor een goede drinkwatervoorziening. Plaats grote, open drinkbakken op meerdere plaatsen in het perceel. Weid ook het jongvee, want jong geleerd is oud gedaan. Zorg voor een schoon en vlak kavelpad. Koeien leggen vele meters over dit pad af. Wanneer het pad niet vlak is, kunnen ze gemakkelijk blessures oplopen. Sluit de koeien op in de wei (geldt niet bij robotmelken). Het onnodig teruglopen naar de stal geeft veel onrust en energieverlies. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met uw rundveevoorlichter of kijk op: Tabel. Succesvolle weidegang bij drie veel voorkomende beweidingssystemen Stripgrazen Omweiden Standweiden (modern) Aanbod bepalend Aanbod bepalend Bijgroei gras is bepalend Continu bijvoeren Sturen met maaien en bijvoeding Sturen met bijvoeding of grasoppervlakte Bewerkelijk, vraagt veel arbeid Bewerkelijk door veel wisselingen Arbeidsbesparend Minimaal iedere dag een nieuwe strip Minimaal tien percelen, één tot zes dagen per perceel Maak gebruik van twee tot drie blokken, drie tot zes weken per blok Iedere twee weken maaien Iedere twee weken maaien Vast moment maaien (om de vijf á zes weken) Inscharen bij kg ds/ha Inscharen bij kg ds/ha Inscharen bij 800 tot kg ds/ha Hoogste opbrengst grasland Hoge opbrengst grasland Constant rantsoen 9

10 Mineralen en vitaminen voor rundvee Het is belangrijk dat de behoefte aan mineralen en vitaminen bij rundvee ingevuld is. Bijzondere omstandigheden, zoals hittestress, maken het extra lastig om vast te stellen of de behoefte van de dieren daadwerkelijk gedekt is. In dit artikel het beste advies voor de praktijk. Mineralen en vitaminen spelen een belangrijke rol bij diverse processen in het lichaam van het rund. Een juiste voorziening is van groot belang voor een goed functioneren van het dier. De behoefte aan de verschillende mineralen en vitaminen is afhankelijk van het gewicht, de benodigde groei en of het dier melk moet produceren of niet. Omdat melk veel calcium bevat, is de behoefte aan calcium sterk afhankelijk van de melkgift. Het mineraal kobalt is bijvoorbeeld niet afhankelijk van de melkproductie, alle dieren hebben een bepaalde basisvoorziening nodig. Dit betekent dat sommige elementen bij voorkeur in het basisrantsoen worden gevoerd en andere juist beter via het mengvoer verstrekt kunnen worden. Tabel 1. Mineralengehalten in ruwvoer en de behoefte gedurende de eerste fase van de lactatie bij melkkoeien. Gehalten van vers gras zijn gemiddelden van meerdere jaren, gras- en maiskuilcijfers zijn van (Bron: Blgg AgroXpertus) Element Gras Graskuil 2011 Maiskuil 2011 Behoefte lactatie (<150 dagen) calcium (g/kg ds) 4,5 4,6 1,6 5,7 fosfaat 4,0 3,8 1,8 3,3 magnesium 2,0 2,4 1,2 2,6 natrium 1,2 2,0 0,1 1,9 kalium 34,0 32,9 11,6 8,3 chloor 12,3 1,8 3,8 zwavel 3,2 3,0 0,9 2,0 mangaan (mg/kg ds) zink ijzer koper 7,5 3,3 15 jodium 0,2 0,4 0,8 kobalt (mcg/kg ds) Mineralen in ruwvoer Het aanbod aan mineralen en vitaminen vanuit het rantsoen is afhankelijk van het aandeel maïs, de hoeveelheid bijproducten en de gehalten van gras, graskuil en mais. Vooral bij gras en graskuil treedt grote variatie op, afhankelijk van onder andere de grondsoort, de bemesting en het groeistadium. In tabel 1 zijn de gemiddelde gehalten aan mineralen in gras, graskuil en maiskuil weergegeven, zoals die zijn geanalyseerd bij afnemers van ForFarmers. Hieruit blijkt dat de gehalten van veel elementen in de maiskuil flink lager liggen dan waar een melkkoe behoefte aan heeft. De gehalten van gras en graskuil passen beter bij de behoefte van het dier. Een rantsoen bestaande uit enkel grasproducten kan voor sommige diergroepen zelfs volledig in de behoefte voorzien, maar dan moeten de ementen koper, kobalt en selenium wel via een bemesting worden verhoogd. Voor melkgevende koeien schiet een rantsoen met alleen gras echter tekort. Vitaminen Verse groenproducten zoals gras leveren veel vitaminen. Van vers gras mag een flinke bijdrage aan vitamine A, D en E worden verwacht. Bovendien kan het dier onder invloed van zonlicht zelf vitamine D aanmaken. Door het maaien, bewerken en inkuilen of drogen van gras worden de vitaminegehalten geleidelijk lager. In de praktijk wordt via het aanbieden van mengvoer of mengsels van mineralen en vitaminen gezorgd voor een volledige aanvulling van vitaminen. Aanvulling via mengvoer Voor de juiste aanvulling van mengvoer beschikt ForFarmers over een scala aan premixen. Een voorbeeld is de premix met seleniumgist (organische vorm van selenium), die wordt toegevoegd aan de voeders, die rondom kalven worden gevoerd, te weten Speciaal Supporter, Speciaal Droogstandsbrok en Speciaal Partusbrok. De aanvulling via mengsels van mineralen en vitaminen gebeurt deels via het basisrantsoen en deels via het mengvoer uit de Standaard- of Superreeks. De premixen die voor deze reeksen worden gebruikt, zorgen voor de aanvulling die nodig is bij koeien in het begin van de lactatie (hogere melkproductie). 10 selenium

11 Univit Dieren die geen mengvoer krijgen zoals zoogkoeien, droogstaande koeien en het oudere jongvee, hebben altijd een aanvulling nodig. Daarom zijn de Univit-producten onmisbaar. Zie tabel 2 voor een overzicht van de verschillende producten. In deze tabel beschrijven we voor welke diergroepen de mengsels geschikt zijn en in welke situaties ze kunnen worden ingezet. De Univit mengsels zijn in poedervorm en bestaan uit fijngemalen en daarom goed beschikbare grondstoffen waaraan melasse is toegevoegd ter voorkoming van stuiven. Univit Drosta en Univit Balans zijn ook beschikbaar in emmers van 20 kilo, geschikt voor plaatsing in zowel stal als wei. Rantsoenen met veel mais of stro kunnen tekortschieten in de bijdrage aan fosfor. Voor een aanvulling van fosfor zijn mengsels met fosfor beschikbaar. Raadpleeg uw voorlichter voor de optimale inzet van Univit op uw bedrijf. Univit Buffer tegen hittestress Door bijzondere omstandigheden kan de behoefte aan bepaalde elementen worden verhoogd. Bij bijvoorbeeld hittestress, scheidt de koe meer mineralen uit. Deze mineralen dienen aangevuld te worden, bijvoorbeeld via Univit Buffer. Univit Buffer bevat een combinatie van buffers die kunnen zorgen voor een langdurig stabiele ph in de pens. Daardoor wordt het risico op verteringsproblemen in de pens voorkomen. Geef Univit Buffer vanaf het voorjaar in een dosering van 125 gram per dier per dag. Bij temperaturen van 25ºC of hoger of bij een hoge luchtvochtigheid dient de dosering te worden verdubbeld. Tabel 2. Overzicht voor de optimale inzet van de beschikbare Univit-producten Product Diergroep Emmer Fosfor Specifieke toepassing Univit Drosta Droogstand X X Specifiek voor de droogstand Univit Balans Rundvee / jongvee X Breed inzetbaar als aanvulling op het rantsoen voor jongvee en melkvee Univit Produ Rundvee / jongvee X Rantsoen arm aan fosfor Univit Buffer Melkgevend Bij snel rantsoen en tijdens de zomer Univit Mobiel Melkgevend Ondersteuning pens- en klauwgezondheid Univit Vruba Melkgevend Ondersteuning vruchtbaarheid Univit Topla Melkgevend Sterk geconcentreerd t.a.v. spoorelementen en vitaminen Univit Booster Alle rundvee Tijdelijke ondersteuning bij stress 11

12 Reportage Hans Nieuwenhuis (links) stelt vragen aan robotmelker Wim Jalink over de werking van de Delaval robot. Succesvol robotmelken 12 Ondernemers die de keuze hebben gemaakt voor het robotmelken, maar nog graag bij een collega-melkveehouder met melkrobot ervaring op willen doen, kunnen zich bij ForFarmers melden voor een cursus robotmelken. ForFarmers beschikt over twee robotleerbedrijven, familie Walvoort in Geesteren en familie Jaling in Dalfsen. Wat is het doel van deze cursus en hoe ervaren de cursisten het? In de afgelopen jaren is de populariteit van robotmelken flink toegenomen. Bij nieuwbouw kiest vijftig procent en bij renovatie dertig procent van de melkveehouders voor een melkrobot. Deze keuze is afhankelijk van het doel dat de melkveehouder voor ogen heeft. De ene wil groeien en kiest voor een robot omdat arbeid de beperkende factor is. De andere kiest voor een robot met als doel arbeidsverlichting vanwege lichamelijk ongemak. Tenslotte kiezen veehouders voor automatisch melken omdat ze dan flexibeler zijn. In dit artikel leest u de ervaringen van een aantal cursisten en de melkveehouders van het robotleerbedrijf. DeLaval robotleerbedrijf Wim Jalink heeft sinds augustus 2007 twee DeLaval melkrobots. Hij melkt daarmee 95 koeien. Omdat hij graag kennis aan anderen wil overdragen, zodat anderen er voordeel mee kunnen doen, heeft hij ja gezegd op de vraag of hij voor ForFarmers robotleerbedrijf wil zijn. Hij heeft tot nu toe tien cursisten op zijn bedrijf ontvangen. Eén daarvan was Hans Nieuwenhuis uit Deventer. Hans heeft de cursus als zeer nuttig ervaren. Ik had me al goed voorbereid op de komst van de robot. Tijdens de cursus is mijn voorkeur voor vrij koeverkeer bevestigd. Maar na het bezoek aan Wim Jalink heb ik nog wel wat veranderingen in de opstelling van de robot en het hekwerk aangebracht. Zo heb ik gekozen voor een wachtruimte naast de melkrobot, die afzonderlijk van het gewone koeverkeer functioneert (split entry opstelling). Het grote voordeel hiervan is dat koeien, die ik in de wachtruimte opsluit, het andere koeverkeer niet dwarsbomen. Zowel Hans als Wim noemen het een pluspunt aan deze cursus dat de cursist nog tijd genoeg heeft om op zijn eigen bedrijf aanpassingen door te voeren. Wim: De cursisten komen ruim voordat ze zelf met robots starten een dagdeel meelopen. Ze ervaren hoe het is om met een robot te

13 melken en zien ook of het idee dat ze voor het eigen bedrijf voor ogen hebben, praktisch uitvoerbaar (werkbaar) is. En anders hebben ze nog tijd om veranderingen aan te brengen. Wat Wim zijn cursisten meegeeft is dat ze zich moeten overgeven aan de robot en niet te snel koeien moeten gaan halen. De communicatie tussen melktank en robot functioneert perfect. En wanneer de koeien het systeem kennen, dan komen ze wel. Dan moet je er niet teveel achteraan gaan, want wanneer ze dat eenmaal gewend zijn, blijven ze op je wachten. En het is de kunst om aan de ene kant secuur te zijn, bijvoorbeeld een kreupele koe direct te behandelen, en aan de andere kant juist los te laten. Preventief werken en de droogstand goed in de vingers hebben zijn de basisvoorwaarden voor een goed draaiend robotsysteem. Lely melkrobot Wij willen de cursist meegeven dat het belangrijk is om goed voorbereid aan de opstart te beginnen. Geef de koeien de rust om te wennen aan de robot, plan rondom opstart geen verbouwing in de stal. Want dat geeft vaak stress bij zowel jezelf als bij de koeien. Opstarten met een onderbezetting aan dieren bij de robot werkt het beste. Probeer, indien mogelijk, voor opstart een extra aantal koeien droog te zetten. Ik ben me er wel van bewust dat dit niet voor iedere melkveehouder te realiseren is, maar de opstart is erg belangrijk, vertelt Rik Walvoort. Samen met zijn vrouw Jolanda heeft Rik een gemengd bedrijf, met melkvee en vleesvarkens in het Gelderse Geesteren. Sinds 2,5 jaar melken ze met twee Lely A3 Next robots. Ze zijn opgestart met 75 melkkoeien en melken er nu 100 met de robots. Walvoort heeft dertien cursisten op zijn bedrijf gehad. Hij merkt vooral dat de cursisten op zoek zijn naar bevestiging. Ze zijn bijvoorbeeld benieuwd of het wel of niet waar is dat het celgetal stijgt en het eiwitgehalte daalt bij robotmelken. Wim kan via de Agroscoop -productielijst aantonen dat dit niet zo is. Ook kunnen de cursisten zien dat de krachtvoergiften niet hoeven te stijgen. Wij realiseren zelfs lagere gemiddelde voerkosten dan het gemiddelde van alle ForFarmers-klanten, terwijl onze gemiddelde melkproductie hoger ligt dan voorheen. Zwanet Westendorp uit Hoge-Hexel start in juli met het melken via robots. Om van te voren ervaring op te doen met de melkrobot, was ze 7.00 uur s ochtends bij Walvoort om een dagdeel met hem mee te lopen. Rond dit tijdstip start Rik met zijn ronde langs de dieren. Hij begint bij de droogstaande koeien, schuift daar het voer aan. Ik had verwacht dat een robotmelker als eerste een blik op het computerscherm werpt, maar vanochtend zag ik dat dit niet zo is, valt Zwanet op. Rik: Het belangrijkste van robotmelken is dat je de koe niet uit zijn ritme haalt. De robot doet zijn werk wel. Beter is het om ervoor te zorgen dat je alle zaken rondom de koe goed doet. Daardoor kan het robotmelken een succes worden. Zwanet vindt de cursus zeer leerzaam. Zo doe ik bijvoorbeeld ideeën op voor een praktische indeling van de robotruimte. Welke looplijnen zijn belangrijk en bij welke onderdelen in de robotruimte is het handig dat je beschikt over water. Ook zie ik hoe nuttig het voor de veehouder is om doorstaps in het hekwerk van melkrobot direct naar de ligboxenstal te hebben. Deze hebben we nu nog niet in onze bouwtekening verwerkt, maar ik laat mijn man en zoon wel weten dat we dit nog moeten aanpassen. De cursus heeft zeker meerwaarde. Rik Walvoort in gesprek met Zwanet Westendorp. Begeleiding robotbedrijf Nadat de keuze voor automatisch melken is gemaakt, gaat u natuurlijk voor het beste resultaat. Een optimale begeleiding is daarbij noodzakelijk. De robotspecialisten van ForFamers hebben, op basis van hun jarenlange ervaring met het robotmelken, verschillende producten en diensten ontwikkeld om samen met de melkveehouder het robotmelken tot een succes te maken. Eén van deze producten is de cursus robotmelken. 13

14 Voorkom broei in voorjaarskuil Afgelopen stalperiode hebben veel bedrijven weer in verschillende mate hinder ondervonden van broei in de graskuilen. Zo geeft een temperatuursstijging tot 30 graden in de kuil een verlies van maar liefst 30 VEM per kilogram drogestof! Er zijn maatregelen om broei te voorkomen. Gebruik de beschikbare kennis en middelen, u gaat immers binnenkort weer inkuilen. Bij het inkuilproces is het van belang dat de ph zo snel mogelijk daalt naar een waarde tussen de 4 en 5, afhankelijk van het drogestofgehalte van het gras. Een snelle phdaling is nodig voor het beperken van inkuilverliezen en behoud van voederwaarde. Een kuil is stabiel, wanneer alle aanwezige zuurstof door bacteriën is weggenomen en suikers zijn omgezet tot melkzuur en azijnzuur. Om zoveel mogelijk suikers voor energie voor de koe in de kuil over te houden is het zaak dat de kuil zo snel mogelijk conserveert. Daarom moet er tijdens het inkuilen zo min mogelijk lucht in de kuil komen. Hoge voersnelheid Broei ontstaat onder andere bij het uitkuilen, er komt dan namelijk weer zuurstof in de kuil. Door deze zuurstof worden de in de kuil aanwezige gisten weer actief. Zij zetten melkzuur en suikers om in warmte. Dit geeft effecten als een lagere voeropname en verlies aan voederwaarde. Een belangrijke voorwaarde om broei te voorkomen is daarom ook een hoge voersnelheid en een goed, liefst met grond, afgedichte kuil. Drogestofgehalte Ook het drogestofgehalte bij inkuilen heeft invloed op het ontstaan van broei. Kuilen met een hoger drogestofgehalte zijn gevoeliger voor broei. Deze droge kuilen zijn namelijk minder goed aan te rijden, waardoor er meer zuurstof in de kuil achterblijft. Streef daarom naar een drogestofpercentage tussen de 35 en 45 procent. Daarnaast heeft BLGG de kuilen, waaraan een inkuilmiddel is toegevoegd geïnventariseerd. Deze kuilen hebben een vergelijkbaar drogestofgehalte, maar een beduidend lagere ph. Het aantal gevormde zuren (melkzuur en azijn-propionzuur) was in deze kuilen beduidend hoger. Deze kuilen zijn dan ook beter geconserveerd. Dit geeft minder inkuilverliezen en een lagere kans op broei. Inkuilmiddelen In de praktijk kunnen er vele verschillende soorten inkuilmiddelen worden gebruikt. Een voordeel van de inkuilmiddelen is dat ze leiden tot lagere inkuilverliezen en een smakelijkere kuil. Inkuilmiddelen kunnen alleen gebruikt worden wanneer er voldoende suiker in het gras aanwezig is. Dit is namelijk nodig voor de bacteriën in de graskuil, zodat ze melkzuur en azijnzuur kunnen produceren. Bij inkuilmiddelen kan onderscheid worden gemaakt tussen conserveringsmiddelen, broeiremmers, of een combinatie van deze twee. Conserveringsmiddelen zijn met name gericht op het snel aanzuren van de graskuil, zodat er zo min mogelijk inkuilverliezen ontstaan. Broeiremmers zijn meer gericht op het onderdrukken van de gistculturen die broei veroorzaken. Met name azijnzuur heeft hier een goede werking op. Ook het middel kaliumsorbaat heeft een vergelijkbare werking tegen broei. Dit product zit in de Ecosyl DubbelAction. Welk soort middel (conservering of broeiremmer) u kiest, hangt van de omstandigheden af. Bij normale weersomstandigheden adviseren we het volgende: 1. Het drogestofgehalte is lager dan 35%: Hierbij speelt broei geen rol. Het is bij gras van deze kwaliteit belangrijk dat de conservering zo goed mogelijk verloopt. Dit kan door bacteriën toe te voegen. Pioneer 1188 en Ecosyl 50/100 zijn producten met melkzuurbacteriën die zorgen voor een snelle ph-daling en zij beperken het verlies aan voederwaarde. Wanneer het gras weinig suikers bevat, bijvoorbeeld wanneer het gemaaide gras meerdere dagen tijdens bewolkt op het land ligt, kunt u melasse toevoegen. Met een steekthermometer kunnen de ForFarmers-voorlichters de temperatuur van uw kuil bepalen. 14 Kuiluitslagen Uit inventarisatie van de BLGG-kuiluitslagen van het afgelopen jaar blijkt dat de graskuilen een gemiddelde drogestofgehalte van 50% hebben. Verder blijkt de ph gemiddeld op een waarde van 5,2 uit te komen. Het hoge drogestofgehalte, in combinatie met een hoge ph en relatief weinig azijnzuur, maken de kuilen erg broeigevoelig.

15 2. Het drogestofgehalte ligt tussen de 35 en 45%: Deze kuilen zijn van de gewenste drogestofgehalten. Doordat er vanwege een goede verdichting van de kuil en het realiseren van de gewenste voersnelheid geen broei wordt verwacht, kunt u een conserveringsmiddel gebruiken. Voorbeelden zijn Pioneer 1188 of Ecosyl 50/100. Indien er broei verwacht kan worden, pas dan Pioneer 11A44 of Ecosyl DubbelAction toe. 3. Het drogestofgehalte ligt boven de 45%: Onder deze omstandigheden adviseren we om zeker een broeiremmend middel te gebruiken (Pioneer 11A44) of een bacteriemengsel, die zowel broeiremmend als conserverend werkt (Ecosyl DubbelAction). Onderzoek toont aan dat het gebruik van Ecosyl 50/100, Ecosyl DubbelAction, Pioneer 1188 en Pioneer 11A44 resulteren in: Lagere inkuilverliezen Een smakelijke kuil en daardoor: -- Hogere drogestofopname (± 4,0 %) -- Hogere melkproductie (± 1,2 kg melk/koe/dag) -- Lagere krachtvoerkosten ForFarmers levert naast Ecosyl 50/100, Ecosyl DubbelAction, Pioneer 1188 en Pioneer 11A44 ook melasse en zuren. Laat u over de aantrekkelijke voorwaarden informeren door uw vertegenwoordiger van ForFarmers. Inkuiltips voor de boer: 1. Streef naar een drogestofgehalte tussen de 35 en 45%. 2. Sluit de kuil zo snel mogelijk luchtdicht af, het liefst met gronddek. 3. Zorg dat het ruw anorganisch stofgehalte minder dan 100 gr/kg drogestof is. Dit is te bereiken door molshopen te mijden en de machines goed af te stellen. 4. Overleg met uw voorlichter over het gebruik van inkuilmiddelen. V.l.n.r.: ForFarmers-voorlichter Jasper Rijntjes, Carl Tankink en René Krabben van loonbedrijf Wopa. De beste maiskuil van oogst 2011 Carl Tankink heeft de hoofdprijs gewonnen van de Grote Voederwaardewedstrijd van Limagrain. Zijn maiskuil scoorde het beste in de combinatie VEM (1043), zetmeel (438 g/kg ds) en NDF-verteerbaarheid (58,6%). Hoe weet Carl zo n goede kuil te realiseren? Ik ben secuur op de bemesting en bekalking van mijn percelen. Ook voor het maisland vind ik de drijfmestbemesting erg belangrijk. Er mag wat mij betreft wel vijftig kuub op een hectare. En om het andere jaar wordt er een onderhoudsbekalking (ongeveer kg/hectare) uitgevoerd. Verder heb ik het geluk dat de grond, waarop de mais geteeld wordt, een goede vochttoestand heeft. Het is zandgrond met een prima organische stofgehalte. Secuur met maiskuil Op 23 april werd zes hectare mais gezaaid, op 3 oktober is deze geoogst, bij een drogestofpercentage van 38,8%. De mais wordt ingekuild door loonbedrijf Wopa. Op advies van René Krabben wordt broeiremmer 11A44 tijdens het inkuilen aan de mais toegevoegd. Verder ziet Tankink erop toe dat de kuil goed vastgereden wordt. Tankink heeft geen sleufsilo op het erf, maar pakt de kuil goed in met plastic, beschermzeil en een flinke laag zand. Tijdens het voeren van de kuil is de veehouder secuur. Hij haalt niet teveel zand van de kuil (voersnelheid 1,5 meter per week) en de mais, die er los voor komt te liggen haalt hij dezelfde dag nog weg. Zo probeert hij broei in de kuil te voorkomen. Groenbemester Nadat de mais geoogst is, komt er een groenbemester op het perceel. Ik wil de grond goed onderhouden, daar hoort ook de inzet van een groenbemester bij, want hierdoor wordt de stikstof in de bodem gebonden. Voorheen gebruikte ik rogge als groenbemester, dit jaar is er Italiaans Raaigras op het bouwland gekomen. Kwaliteit en massa Het doel dat Carl Tankink met de mais heeft is om kwaliteit en massa van het perceel te halen. Vorig jaar koos ik, na overleg met de ForFarmers-voorlichter, voor LG Van dit ras is bekend dat de gehalten goed zijn. En ook de opbrengst viel me mee. Op basis van het voederwaardeonderzoek blijkt de kuil helemaal top te zijn. Met de hoogste combinatie van VEM, zetmeel en verteerbaarheid. Het zal mij benieuwen of dit een gelukstreffer was of dat we komend jaar weer zo n goede kuil krijgen. 15

16 Unimel; voor een gezonde start van uw kalveren Een optimale opfok vormt de basis voor uw toekomstige veestapel. Een goede start van uw kalveren is daarbij een belangrijke eerste stap. De Unimel kalveropfokmelken zorgen voor een optimale ontwikkeling en een goede groei van uw kalveren. 16 ForFarmers brengt al vele jaren het hoogwaardige merk Unimel kalveropfokmelken op de markt. Dit vertrouwde product wordt inmiddels door veel melkveehouders naar volle tevredenheid ingezet. Unimel kalveropfokmelk vormt samen met het assortiment kalveropfokvoeders van ForFarmers de basis voor een goede kalveropfok. Door gebruik te maken van Unimel kalveropfokmelk kunt u de kalveren tijdig spenen, realiseert u een hoge ruw- en krachtvoeropname en vertonen de kalveren geen groeidip. Zodoende realiseren ze een vlotte start en ontwikkelen ze zich goed tot volwassen herkauwer en duurzame melkkoe. Prima opname De Unimel producten bieden een hoog veiligheidsniveau. Dit hoge veiligheidsniveau komt tot stand door gebruik te maken van kwalitatief hoogwaardige zuivelgrondstoffen. Omdat Unimel aan het jonge kalf wordt verstrekt, wordt er bij de selectie van grondstoffen veel aandacht besteed aan zowel de nutritionele aspecten (voederwaarde, oplosbaarheid en verteerbaarheid) als de geur en smaak. Dit resulteert in hoogwaardige kalveropfokmelken die prima door uw kalveren worden opgenomen en zorgen voor een probleemloze opfok. Specifieke toevoegingen Het veiligheidspakket is opgebouwd uit een aantal specifieke toevoegingen, die de gezondheid en de immuniteitsopbouw van uw kalveren ondersteunen. Deze toevoegingen zijn: Zuur; Citroenzuur verlaagt de zuurtegraad van het product. Dit zorgt voor een betere hygiëne en het ondersteunt de vertering. Het kalf is minder kwetsbaar voor een aantal vervelende darmbacteriën. Prebiotica en Probiotica; Een goede balans van de darmflora is van groot belang voor een optimale benutting van de aangeboden voedingstoffen en om verteringsstoornissen te voorkomen. Unimel kalveropfokmelken dragen bij aan deze balans door specifieke voedingsstoffen (Prebiotica) aan te bieden aan de in de darmen aanwezige gewenste bacteriën en door extra voor de darmen gunstige bacteriën (Probiotica) aan de darmflora toe te voegen. Deze positieve bacteriën hebben een stimulerende werking op het natuurlijke immuunsysteem. Daarnaast remmen ze de ontwikkeling van ongewenste bacteriën. Etherische oliën; Van diverse in de natuur voorkomende stoffen is bekend dat ze de groei van ongewenste bacteriën remmen. Van deze eigenschappen wordt in Unimel kalveropfokmelken gebruikgemaakt door de toevoeging van een mengsel van etherische oliën. Bovendien leveren ze een bijdrage aan de bescherming van de darmwand. Mineralen en vitaminen; Aan de kalveropfokmelken zijn mineralen en vitaminen toegevoegd voor de dagelijkse behoefte van uw kalf. Met onder andere Vitamine A, E en C voor extra aandacht voor de weerstand en de ontwikkeling van het immuunsysteem. Unimel kalveropfokmelken kenmerken zich door: Smakelijke oplossing Kalveren drinken de melk graag Hoog niveau aan verteerbaar eiwit Goede conditie en hoge groei Veilig voor het kalf Minimaal risico op diarree Universeel toepasbaar Geschikt voor nagenoeg alle drinksystemen Snelle ruwvoer- en krachtvoeropname Minimale speendip en goede penswerking Optimaal benutten jeugdgroei Meer rendement op korte en lange termijn Product lost snel en goed op Werkt plezierig voor veehouder en zorgt voor een betere vertering bij het kalf Stuift niet Dus geen irritatie Uitstekende loopeigenschappen Loopt goed en constant door de drinkautomaten Minder Hygroscopisch Minder problemen met klonten Betere hygiëne Minder bederf van de melk en de oplossing

17 Bemesting na eerste snede Om ook in de zomer en het najaar over kwalitatief goed grasland te beschikken dient u de kunstmeststikstof goed in te zetten. Houdt ook rekening met aanvulling van de mineralen natrium en selenium. Producten als N-Zomerzout, Graszout geel en Unimest Smakelijk zijn daarvoor geschikt. Wanneer u daarnaast nog wilt bemesten met extra selenium dan kunt u gebruik maken van Graszout geel of Unimest Smakelijk. Deze product bevatten naast selenium ook stikstof en natrium. Selenium past ook goed op percelen waar jongvee geweid wordt. Dit mineraal heeft namelijk een positieve werking op de vruchtbaarheid van uw vee. De beschikbare hoeveelheid stikstof uit kunstmest is door de huidige mestwetgeving vaak beperkt. Toch is het belangrijk ook in de zomer en nazomer te beschikken over kwalitatief goed grasland. Bekijk daarom goed op welke percelen u de beschikbare hoeveelheid kunstmeststikstof gebruikt. Smakelijker gras dankzij natrium Een hoger natriumgehalte in het gras geeft een hogere smakelijkheid. Stijgt het gehalte in het gras, dan blijven de koeien langer grazen. Ze nemen daardoor meer drogestof op en laten minder grasresten achter. Een hoger natriumgehalte verbetert dus de benutting van het gras. Een natriumgift heeft duidelijk een gunstige invloed op het natriumgehalte van gras. Uit onderzoek blijkt dat een waarde beneden de 2 gram natrium per kilo drogestof te laag is. In de praktijk blijkt dat deze waarde, met name op zandgrond, zonder gebruik van een natriummeststof moeilijk te realiseren is. Stikstofmeststof met natrium ForFarmers heeft N-Zomerzout in haar assortiment. Hiermee wordt in één werkgang naast de stikstof ook extra natrium gegeven. N-Zomerzout na de eerste snede geeft een aanzienlijke verbetering van het natriumgehalte en daarmee de smakelijkheid van gras. Open dag vrijdag 18 mei Nieuwe ligboxenstal Maatschap Pol-Bieleman in Teuge Maatschap Pol-Bieleman heeft een nieuwe ligboxenstal gebouwd. Het gaat om een stal met een opstelling en 236 diepstrooiselboxen voor melkgevende koeien. Er is volop aandacht besteed aan dierwelzijn en arbeidsgemak. In de stal staan drie DeLaval melkrobots met een meedraaiende zorggroep op stro en de mogelijkheid voor plaatsing van een vierde melkrobot. De melk wordt opgeslagen in een staande melkkoeltank met een inhoud van liter en er vindt warmteterugwinning plaats. De open dag wordt gehouden op vrijdag 18 mei 2012 van uur tot uur. Wij hopen u op deze dag te mogen ontmoeten. Bezoekadres: Maatschap Pol-Bieleman Bolkhorstweg MB Teuge Wij verzoeken u om de open dag niet in bedrijfskleding te bezoeken. 17

18 Reportage Goede mineralenvoorziening voor vleesvee betaalt zich uit 18 Familie Kamphuis werd in 2010 geconfronteerd met het feit dat de helft van hun kalveren om, op dat moment, onverklaarbare reden overleed. Het GD-bloedonderzoek gaf opheldering: ze bleken een chronisch tekort aan selenium te hebben. Dit is te verhelpen door de zoogkoeien extra mineralen te geven en te zorgen voor voldoende selenium in het weidegras. De inzet van het product Graszout geel biedt uitkomst. Kamphuis kreeg in 2010 te maken met forse uitval onder de jonge kalveren (leeftijd tussen de zeven en veertien dagen). Dit hielden ze niet voor zich, ze deelden hun problemen met collega veehouders in de hoop dat iemand met een antwoord zou komen. Een collega-veehouder adviseerde Kamphuis om contact te zoeken met ForFarmers. Zodoende kwam de ForFarmers-voorlichting in beeld en zocht vleesveevoorlichter André Kleine Schaars contact met Kamphuis. André: We zijn direct gestart met het geven van extra mineralen (Univit Drosta) aan de koeien, die nog kalven moesten. Nadat de GD met het bericht kwam dat de kalveren een seleniumtekort hadden, heeft de dierenarts ze selenium en vitamine E middels een injectie toegediend. Dit is een noodmaatregel, die op korte termijn zijn werk doet. Uiteindelijk zijn in een korte periode elf kalveren overleden. Dat is een grote klap voor een bedrijf met een relatief kleine veestapel. Tekort selenium Een tekort aan selenium uit zich in slappe kalveren. Bij pinken uit een tekort zich in de geboorte van een dood kalf of een

19 uierontsteking, die snel na kalven optreedt. Maar in Kamphuis geval uitte het probleem zich vooral bij de jonge kalfjes. De geboortes gingen goed, de kalfjes waren actief, ze dronken prima maar na zeven tot veertien dagen lagen ze levenloos in het hok. Verschrikkelijk om te zien. We hopen dit nooit meer mee te hoeven maken. Weidegras Uit de analyses van het aangeboden rantsoen werd direct duidelijk waarom de dieren een seleniumgebrek hadden. De zoogkoeien krijgen hoofdzakelijk gras, aangevuld met wat mais en krachtvoer. Van deze laatste twee geven we niet teveel, want anders zijn de dieren te dik voor het kalven, wat kan resulteren in moeilijke geboortes. Nu bleek ons weidegras weinig selenium te bevatten. Daarnaast waren we niet gewend om mineralen bij te voeren. Hier zit ook het probleem, zegt André. In de zoogkoeienhouderij wordt weinig krachtvoer bijgevoerd, terwijl in krachtvoer wel noodzakelijke mineralen zitten. Ook het verstrekken van mineralen in de vorm van bijvoorbeeld likstenen is in de zoogkoeienhouderij minder gebruikelijk. En vanwege de huidige mestwetgeving wordt de weide meestal bemest met KAS of MAS om op korte termijn veel grasgroei te krijgen. Het aandeel fosfaat wordt verminderd, omdat de bemesting anders niet past binnen het bemestingsplan. Dus al met al komen er minder mineralen op het land. De koe kan er wat mee Het tekort aan selenium in het weidegras is op te lossen door het mineraal via een meststof op het perceel te brengen. Kamphuis strooit sinds 2010 jaarlijks Graszout geel over de weidepercelen. Deze meststof bevat vijftig procent natrium (zout) en zestig ppm selenium. Dit is organisch gebonden selenium, de best opneembare variant. Kamphuis geeft aan dat hij de extra kosten voor lief neemt. Relatief gezien is dit geen dure oplossing. We brengen het product zelf op het land. Dit kost ons 35 euro per hectare extra en dat is het ons meer dan waard. Liever zo, dan verlies van kalveren. Bovendien zorgt het zout in dit product voor een toename van de smakelijkheid van het gras. De koeien nemen het gras beter op. We hebben nu gras waar de koeien veel meer mee kunnen. Naast Graszout geel strooit Kamphuis ook Graszout groen en rood, ter verbetering van respectievelijk het koper- en kobaltgehalte in de grond. Deze producten strooit hij één keer in de vier jaar. Mineralen aanbieden Een andere oplossing is het aanbieden van mineralen over het rantsoen of via likemmers. De droogstaande koeien krijgen het mineraal Univit Drosta via likemmers. Het verrast me hoeveel behoefte er is aan likemmers. Gemiddeld wordt er een emmer per week opgemaakt. We zetten de emmers in een autoband, daarmee voorkomen we dat de emmer te snel op de kop ligt. s Winters bieden we meerdere emmers voor het voerhek aan, s zomers staan ze verspreid in de weide. De koeien die gekalfd hebben krijgen Univit Mobiel in het rantsoen aan het voerhek. Dit helpt bij een actieve start van de zoogperiode. Dankzij genoemde managementmaatregelen draait de zoogkoeienhouderij bij de familie Kamphuis weer top. Kamphuis zorgt voor extra aanbod van mineralen door producten als Univit Mobiel en Univit Vruba aan het rantsoen voor het voerhek toe te voegen. André Kleine Schaars (links) legt het belang van likemmers uit aan Mark Kamphuis. Johan, Els, Mark en Tom Kamphuis wonen op een zoogkoeienbedrijf in het Overijsselse Rossum. Ze houden op dit moment 25 zoogkoeien van het ras Blonde d Aquitaine. Vorig jaar zijn ze ook met het mesten van guste zoogkoeien begonnen. Het bedrijf heeft vijftien hectare weidegras ter beschikking. De mais wordt op stam aangekocht en in ronde balen ingekuild. De ronde baal vindt Kamphuis ideaal, er gaat geen kruimel van het product verloren. In 2011 heeft Kamphuis de strostal met open front van een collega vleesveehouder overgenomen. Vanaf het najaar zijn de zoogkoeien en guste koeien hierin gehuisvest. Deze stal geeft de ondernemers ruimte om met de zoogkoeienhouderij te groeien naar 75 dieren. Ze gaan dit geleidelijk doen met eigen aanfok, dit jaar groeien ze door naar 35 dieren. Voor de fokkerij wordt een drie jaar oude stier gebruikt. Een betere dekking van de seleniumbehoefte heeft profijt opgeleverd. In 2011 vonden er negentien geboortes plaats en overleed er maar één kalf als gevolg van een moeilijke geboorte, in 2012 zijn er tot nu toe acht kalveren geboren zonder uitval. De ambitie van Kamphuis: Groeien in de zoogkoeienhouderij. 19

20 Nieuw: Topstartvoer voor een vliegende start Een goede voeropname bij opleg in de vleesvarkensstal is essentieel voor een hoge groei en een goede spieraanzet. Om de voeropname te stimuleren zijn een goed oplegmanagement en de juiste voerstrategie van belang. Naar aanleiding van voerproeven introduceert ForFarmers nieuwe startvoeders: Topstartvoer. Voor een big is de verplaatsing van een biggenstal naar een vleesvarkensstal een grote, veelal stressvolle gebeurtenis. Zorg er daarom voor dat de biggen terechtkomen in schone, gedesinfecteerde, droge hokken met een minimale afdelingstemperatuur van 25 C. Verder dienen voer en vers drinkwater beschikbaar te zijn. Gedurende de eerste dagen kan de voeropname gestimuleerd worden door een handje voer op de grond te strooien. Meestal wordt bij verplaatsing van de biggen- naar de vleesvarkensstal abrupt geschakeld in voersysteem en voersamenstelling. Dit is wederom een stressvolle gebeurtenis. Beide gebeurtenissen zorgen ervoor dat de voeropname lager is. Hierdoor blijft de groei de eerste weken achter. Geen voerovergang Om te kijken wat op een gesloten bedrijf het effect is van het doorvoeren van het voer uit de biggenstal op de voeropname, de groei en de karkaskwaliteit heeft ForFarmers een voerproef opgezet. De proef is uitgevoerd op een gesloten bedrijf met borgen en gelten, genetica To- pigs 50 x PIC Pietrain. De proefgroep kreeg de eerste veertien dagen hetzelfde voer als dat ze in de biggenstal hebben gehad. De controlegroep kreeg startvoer. Uit de resultaten kwam naar voren dat de groei in de eerste veertien dagen significant was toegenomen (702 gram voor de controlegroep en 764 gram voor de proefgroep). Over het hele traject was er een hogere groei van 16 gram per dag zichtbaar voor de proefgroep (785 gram bij de controlegroep en 801 gram bij de proefgroep). Deze groeitoename is het gevolg van een hogere voeropname, de EW-conversie bleef gelijk. Deze proef toont dus aan dat wanneer er op een gesloten bedrijf geen voeromschakeling plaatsvindt op het moment dat de biggen naar de vleesvarkensstal gaan, ze beter opstarten. De biggen laten een hogere voeropname en daardoor een hogere groei zien. Meer spier, minder spek Verder kwam uit deze proef naar voren dat het verstrekken van een luxer voer met hogere nutriëntenniveaus en beter verteerbare grondstoffen resulteert in een verbetering van de karkaskwaliteit. Door de spreiding tussen de individuele varkens is er geen significantie aangetoond. Wel was er op zowel vleespercentage als spier- en spekdikte een verbetering zichtbaar. Het vleespercentage is verbeterd met 0,8%, de spierdikte is met 0,8 mm toegenomen en de spekdikte met 0,4 mm afgenomen (tabel 1). In een tweede proef op een vleesvarkensbedrijf bij beren en gelten, genetica Topigs 20 x Pietrain, is aangetoond dat het opstarten met een luxer startvoer resulteerde in een verbetering in karkaskwaliteit. Het mager vleesaandeel is gestegen met 0,4%, door een hoger aandeel spier van 0,6 mm en een lager aandeel spek van 0,3 mm (tabel 1). Beide proeven geven aan dat wanneer de biggen worden opgestart met een luxer startvoer van goed verteerbare grondstoffen, ze een betere karkaskwaliteit hebben. Nieuw Topstartvoer ForFarmers constateert dat steeds meer varkenshouders hun vleesvarkens binnen een concept afleveren. Daar hoort een bepaalde afleverstrategie bij: een optimale spier- en spekdikte is nu nog belangrijker om een goede opbrengstprijs te realiseren. Extra spier levert direct meer rendement op. Dankzij deze uitstekende proefresultaten is het Topstartvoer aan het assortiment toegevoegd. Topstartvoer bestaat uit licht verteerbare grondstoffen, extra vitaminen en zuren en is uitermate geschikt op bedrijven, die een betere slachtkwaliteit en een hogere groei willen. Tabel 1. Vleespercentage (%), spek- en spierdikte (mm) tussen de controlegroep en de proefgroep in twee verschillende proeven Proef 1 (borgen en gelten) Proef 2 (alleen beren) Controle Proef Verschil Controle Proef Verschil Vleespercentage (%) 55,6 56,4 +0,8 58,0 58,4 +0,4 Spekdikte (mm) 17,8 17,4-0,4 14,3 14,0-0,3 20 Spierdikte (mm) 63,0 63,8 +0,8 59,0 59,6 +0,6