15 october 1768 noie tesci na voor-

Transcriptie

1 1217 B In margine stond...daarop namens exhibitum in judicio de hoogheid van Die- Diepenheim den penheim en Haxbergen 15 october 1768 noie tesci na voor- (was gelakt) gaande citatien en J.H. Muiderman erinnering van de richter zware straffe des meinassessoren: Jan Avink eeds onder solemneen len eede te verhoren Garrit Kremers 1. Jan ten Bos 2. Jan Schutte 3. Willemina Schutte noie testis 4. Aleida Swiers 5. Hendrina Vruwink 6. Geertjen Demmers 1. Getuigen ouderdom en verwantschap nae landrecht? 1. getuige is ongeveer 40 jaer en ten wedersijden niet verwant. 2. getuige segt bij de 40 jaar te sijn en geen verwant. 3. getuige segt 26 jaar te sijn en ten wedersijden geen verwant 4

2 getuige segt... jaar te sijn en onverwant 5. getuige segt in haar 20ste jaar te weezen en ten wedersijden geen verwant 6. getuige segt 24 jaar te sijn en niet verwant. 2. Getuigen sijn op St. Michiel sijnde geweest den 29sten september deeses jaars 1768 in den avondt ongeveer half agt in geselschap met Jan ten Haghuis van het Markelsche markt nae huis gekomen passerende voorbij het huis van de windemulder van Diepenheim Hogelaar. 1 getuige

3 getuige is op den 29 september 1768 in geselschap van Jan ten Haghuis en meer anderen samen in den avond, het uur niet te kunnen bepalen, van de Markelsche markt gekomen en de gemeene weg bij de wiondemulders huis nae Diepenheim gepasseert. 2. getuige segt op den 29 september 1768 met Jan ten Haghuis en meer anderen savonds in den donkeren van Markelsche markt over den dijk voorbij de windemulders huis nae huis sijn gegaan. 3 getuige segt jaa die avondt in geselschap van Jan ten Haghuis en andere samen van Markelsche markt sijn gekomen. 4 getuige is op den 29 september 1768 in den avondt in geselchap van Jan ten Haghuis

4 1220 Haghuis en meer anderen van de Markelsche markt gekomen. 5 getuige is op den 29 septenber 1768 in den avondt in geselschap van Jan ten Haghuis en meer anderen van de Markelse markt de weg voorbij de windemulders huis gepasseert. 6 getuige is op den 29 september 1768 in geselschap van Jan ten Haghuis en anderen samen van Markelsche markt gekomen. 3 Is het toen niet gebeurt dat de watermulder Derk Hogelaar met sijn moeder en broeder de windemulder van Diepenheim is aangekomen seggende: Gij zijt

5 1221 zijt maar toddehonden met gaan. 1 getuige heeft Derk Hogelaar, sijn moeder en broeders suster niet eerder gesien voordat hij en Jan ten Haghuis ru sie met elkanderen hadden en vooraf niet gehoort wat er gepasseert waar. 2 getuige segt dat de voornoemde personen hem integen sijn gekomen, dat de watermulder sijn moeder hem bij de handt had en nae haar huis medenam en beschonken waar, seggende: Daar komen ook toddehonden aen. 3 getuige segt dat het gebeurt is dat Derk Hogelaar met sijn moeder en broeders vrouwe haar integen kwam en seyde: Sij sijn maar toddehonden die daar aankoomen. 4 getuige

6 getuige segt dat voornoemde personen haar sijn tegegekomen en dat de watermulder gesegt had: Daar komen ook soepetodden aan. 5 getuige segt dat se haar samen sijn tegengekomen, dat de mulder seyde: Gij sijt maar toddehonde met gaan. 6 getuige segt jaa, dat se haar tegemoet sijn gekomen en niet gehoort dat hij die woorden gesproken hadt. 4 Antwoorde Jan ten Haghuis daar niet op: Gij sijt beeter. 1 getuige heet sulx niet gehoordt. 2 getuige segt dat Jan ten Haghuis uit het geselschap van haar geandwoord hadde: Een toodehond als gij bent. 3 getuige

7 getuige heeft niet verstaan wat Jan ten Haghuis daarop antwoorde. 4 getuige heeft gehoort dat Jan ten Haghuis alleen antwoorde: Soepetodden als gij bent. 5 getuige segt dat Jan ten Haghuis daarop antwoorde: Ik ben niet meer een toddehond als gij. 6 getuige segt wat agter geweest waar en dus niet gehoord wat woorden hij gebruikt hadt. 5 Seyde geseyde watermulder toen niet tegens Jan ten Haghuis: Koomt eens hier dan sal ick uw eens leeren wat een harke is. 1 getuige

8 getuige segt... sig tot de voorgaande articuolen daar niets van te weeten. 2 getuige heeft wel gehoort dat de mulder dusdanige woorden sprak. 3 getuige segt dat de mulder geandwoord hadde: Ick sal uw eens wijsen wat een harke is. 4 getuige segt jaa sulx door hem geantwoort is. 5 getuige segt jaa sulx van hem gesegt zouw sijn. 6 getuige heeft verstaan dat hij gesegt hadde: ick sal uw eens wijsen wat een harke is. 6 Die daarop antwoorde: Als gij mij wat seggen wilt, dan koomt bij mij. 1 get

9 getuige segt...sulx niet gehoort te hebben. 2 getuige staat voor sulx van hem gesegt souw sijn. 3 getuige segt dat Jan ten Haghuis daarop waar blijven staan en niet verstaan wat hij erop antwoorde. 4 getuige segt hiervan met geen sekerheid te kunnen antwoorden. 5 getuige heeft sulx niet gehoort. 6 getuige heeft niet gehoort wat hij daarop geantwoord hadde. 7 Liep daarop Derck Hogelaar de watermulder niet toe, greep Jan ten Haghuis op de gemeene heerenweg aan en sloeg hem.

10 getuige heeft niet? gesien wie elkanderen eerst aangegrepen hebben. 2 getuige segt dat daarop den mulder nae Jan ten Haghuis toegink en staan bleef en elkanderen sloegen. 3 getuige heeft wel gesien dat Jan ten Haghuis waar blijven staan, de mulder nae hem toequam en dat se op de weg neder leyden en geen slagen malkanderen sien doen. 4 getuige segt dat Jan ten Haghuis waar blijven staan terwijl sij voortgingen en dat de mulder daarop toe kwam en malkanderen neder smeeten. 5 getuige segt dat Jan ten Haghuis waar blijven staan

11 1227 staan Derk Hogelaar er nae toe gink en sloegen elkanderen. 6 getuige heeft niet gesien dat se elkanderen geslagen hebben nog hoe sij aen malkanderen sijn geraakt. 1 getuige segt jae dat hij se samen van elkanderen gescheyden hadt. 2 getuige heeft wel gesien dat Jan ten Bos haar gescheyden hadt. 3 getuige segt doe getuige daar nae toe wilde gaan waren se al gescheyden van een. 4 getuige weet niet wie van malkanderen gescheyden hebben. 5 get. 8 Dog scheiden getuigen haar niet weder van elkanderen.

12 getuige heeft gesien dat Jan ten Bos haar gescheyden hadt. 6 getuige heeft niet gesien wie se van elkanderen gescheyden hadt. 9 Schoot daarop de windemulder Hogelaar broeder van de watermulder niet toe en liep Jan ten Haghuis voor de gront hem slaande en met voeten trappende en wel soo dat hij hem een van sijne armen in den elleboog stukkent trapte. 1 getuige segt dat de windemulder Jan ten Haghuis voor de gront gesmeeten hadt

13 1229 hadt niet gesien hem met voeten getrapt heeft. 2 getuige segt dat de windemulder daarop is toegeschooten, dat Jan ten Haghuis seyde de mulders sijn groote haanen en dat hij hem sloeg en getreeden heeft dan of het met moetwille of onvoorsigtigheyd is geschiet kan getuige niet seggen. 3 getuige heeft wel gesien dat se elkanderen daale gooyden en sloegen en geen trappen met voeten van hem sien doen. 4 getuige segt nae dat Jan ten Haghuis tegens de windemulder seyde: Gij sijt een groot haantjen, daarop hem gevat en daale gegooyt en eenige klappen aan den kop gaf en niet gesien dat hij hem getrapt of getreden heeft. 5 get.

14 getuige heeft gesien dat hij hem voor de gront hadt en geen trappen met voeten van hem gesien. 6 getuige segt dat de windemulder hem er daale getrokken hadt en een reis of wat met de handt geslagen en geen trappen of stooten van hem gesien heeft. 10 Scheyden getuigen haar niet weder en seyde Jan ten Haghuis niet voort dat hij geloofde dat hem sijn arm stukkent of gebroken was. 1 getuige heeft van hem gehoort dat hij seyde den arm is mij verdraayt of in stukkent. 2 getuige heeft wel gehoort dat hij geantwoord hadde: Ik sorge dat mij den arm stukkent of uit het lidt is. 3 get.

15 getuige heeft wel? gehoort dat hij sulx tegen haar? geseyt hadt. 4 getuige heeft sulx vann hem niet gehoort 5 getuige segt dat hij geantwoordt hadde :Ick gelove dat mij den arm stukkent is. 6 getuige heeft van hem sulke woorden in't geheel niet gehoordt. 1 get. 11 Als getuigen de waarheidt seggen souden souden sij als dan niet geloven dat Jan ten Haghuis of sijn vader aldaar door de watermulder en sijn broeder opgepast waren en haar moeder mede gegaan was opdat haar de handt niet te zwaar soude vallen.

16 getuige van niet te kunnen seggen. 2 getuige segt sulx niet te kunnen geloven. 3 getuige heeft niets van merken kunnen dat haar toelegt geweest waar om ymandt daarop te passen. 4 getuige kan sulx niet seggen. 5 getuige heeft niet van merken kunnen dat haar voornemen sulx geweest souw sijn. 6 getuige segt dat se haar tegen sijn gekomen en verder daarvan bniet seggen kan. 1 get. 12 Wie waaren op den wegh meerder als als getuigen praesent beurde, die alle met naam en toenaam te noemen.

17 getuige segt als voorseide Schutte, windemulders knegt en die hier geciteert sijn. 2 getuige weet geene andere meer praesent sijn geweest dan buiten de geciteerden als voorseide knegt en getuigen vader ende twee kinderen van Noordendorp en de knegt van de windemulder. 3 getuige segt dat de knegt van Jurrien Voorst en getuigen vader doe daarmede in het geselschap tegenwoordig waren geweest. 4 getuige segt Hendrik de knegt van burgemeester Voorst en twee kinderen van Noordendorp bij haar sijn geweest. 5 getuige segt daarmede praesent waren geweest J.W. Schutte en voorseide knegt. 6 getuige segt dat er bij is geweest J.W. Schute voorseide sijn knegt, twee kinderen van Noordendorp. 13

18 Voorts sullen getuigen alle hetgeene het welke haar hiervan meerder bewust is. soo gevraagt als ongevraagt naakt en klaar moeten openbaren op verlos van ziel en saligheidt en poene van de sware straffe des meineedts. 1 getuige segt van het geval niet meer te weeten. 2 getuige weet niet meerder als hij voorheen gesegt heeft. 3 getuige segt niet verders van te weeten. 4 getuige weet niet meer van het gepasseerde als hij reets gezegt heeft. 5 getuige segt niet verder te weeten als hij gesegt heeft. 6 getuige segt niet meerder van te weeten als hij reeds gesegt heeft. Ik

19 1235 Ick, J.H. Muiderrman vanwegens sijne hoogheid, de heere prince van Orange en Nassouw, als erfstadhouder van de provincie van Overijssel, etc.. etc., etc., richter te Diepenheim, certificere kragt deeses dat nae voorgaande citatie voor mij en ceurnoten, dewelke waren Jan Avink en Gerrit Kremers, persoonelijk gecompareerd sijn Jan ten Bos, Jan Schutte, Willemina Schutte, Aleida Swiers, Hendrina Vruwink, Geertjen Demmers, dewelke nae voorgaande erinneringe van de zware straffe des meineedts en daarop den eedt in forma hebbende gepraesteert en afgelegt, zoo en in dier voegen, als onder jeder vraagarticul geschreven staat, hebbende gedeponeert en verclaart. Desten waren oorconde hebbe ick, richter voornoemd, dese eygenhandig getekent en gezegelt. (was getekent) L.S. J.H. Muiderman richter pro vera copia J.C. Pothoff

20 1236 Gerigte gehouden te Diepenheim de 10de november Verwalter richter Jan Wolbers Cornelis Soeters assessoren en pr J.B. Aussemorth Word aan zijde des geds overgelegt een memore dienende voor antwoord hetwelke men wegens desselfs onduidelijkheit in het schrijven aan de bediende Dr. Jalink met toestemminge des bediendes des hrs geds wederomgegeven heeft sub No. 1 en nader aan pr. Aussemorth soude ter hand gestelt worden. Een reces van de verweerder met twee kondschappen sub No. 2. Rekeninge van de verweerder met sijn bediende sub No. 3 en 4. Aan zijde des heer aanleggers een memorie sub No. 1. Een citatie tot afdragt sub No. 2. Een attest van Aleida Zwiers sub No. 3 (in kantlijn: Rekeninge Een kondschap sub No. 4 van pr. Hulste verklarende de verweerder dat sub No. 5) daarenboven vaerdig was met eede te verklaren dat hem Derk Hogelaar eerst aangegrepen had. De heer aanlegger door desselfs bediende pr. Ch. Hulste voegde daarbij dat bij de beediginge van het attest van Aleida Swiers in cas de tegenparthij daarop aandrong en het gerigte zulks vermeende te behouden

21 1237 in bedong dog niet dagte te noodzakelijk te zijn wat er bewijs die was. Decretum Word verstaan dat het aan zijden des heer aanleggers geexhibeerde attest voor alsnog zal in judicio zal als het is verblijven, zonder dat het beedigt is en in vall zulks ons bij het opmaken van het decreet nader mogte noodzakelijk voorkomen sal men sulks te dien fine aan de parthij ter hand stellen en zal ever deeze geheele quaestie heden 14 dagen met of zonder advis van een rechtsgeleerde worde gedecreteert.

22 1238 Het eedele verwalterlandgerigte van Diepenheim hebbende gesien, gelesen en rijpelijk overwogen die aan haar edelen overgegeven en voor dezelve ingediende memorien met alle de naagevoegde stukken, bijlagen en condschappen in zaken den heere Muiderman, ratione officii, requirant ter eene en Jan ten Haghuys, gerequireerde, ter andre zijde, in aller gestalte als deselve door de heer procureur? J.B. Aussermorth in name van de heer verwalterrichter Jan Wolbers en desselfs stede adsessor, de heer C. Soeters, bij missive, gedagtekend den 14 deses maands, aan de ondergeschreven overgesonden zijn. Houdende gemelte missive versoek om, dewijl deselve documenten aan haar adsessoren door deselve verwalter ter hande gestelt waren om in die zaak, of selven, het decreet op te maken, of aan een advocaat te versenden. Voorts geconsidereert hebbende dat de heer klager sowel als de beklaagde daarin eenig schijnen te zijn, dat in dese haar twistsake sonder verder geschrijf en sonder de verder gewone sijl van procederen, sonden inventarisatie, sluitinge, etc.

23 1239 sluitinge, etc., maar door het edele gerigte selven, of ook wel met inneminge van het advys van een advocaat, finalijk gedecreteert soude mogen worden. Men gedraagt sig tot het gehandelde in het decreet van den 10 novembris So is het dat de ondergeschreven aangenomen hebbende hierinne op desen voet in name van het welgemeld edele gerigte te adviseren, na een genoegsame overweginge der acten, het poinct van den decisie hierinne te moeten bestaan, vermeint: Of namentlijk beyde die daders, Jan ten Haghuis en de watermulder Derk Hogelaar, tesamen dan wie van haar beyden over het schelden, en slaan, breukvallig is of zijn! En hierop nagesien wesende de bijlagen door de heere klager bij desselfs memorie annex bevint, men daar No. 2 een attestatie van Aleida Swiers en Hendricus Swiers in dato den 4 novembis En sub No. 3 een condschap van vier getuigen. Aangaande de eerste deselve sou ten aansien van Aleida Swiers, hiervan weinig of geen ingang konnen zijn, al was deselve beedigt omdat sij te voren op den 15 octobris 1768

24 al een verklaringe onder eede gegeven had, dien op het subject alhier te decideren, deselve niet en is, maare wel vrij wat divers: En nopens de andre verklaren ad articul 3 de twede getuige, Jan Schutte en de vierde, de meyd van de Maatboer (passerende wijd eerste en de derde, omdat de eerste van het begin van de quaestie niet en getuigt en de derde omdat hij daar niets sekeis van verstaan had) dat Derk Hogelaar en niet Jan ten Haghuis geseid heeft: Daat komen ook todde hpnden aan, of Gij sijt maar todde honden met gaan. Voorts ad artcul 4 gevraagt zijnde wat Jan ten Haghuis daarop geandwoort hadde, verklaren eerste en derde niet te weten, maar de twede en vierde getuigen dat Jan ten Haghuis op dat geseide van Derk Hogelaar geandwoort hadde: Een toddehond als gij bind, dog de twede doet nog bij die woorden: Een toddehond als gij bend, so gij mij wat te seggen hebd, komt bij mij. Wijdens ad articul 5 et articul 9 getuigen de twede en vierde positive dat Derk Hogelaar Jan ten Haghuis eerst heeft aangegrepen en sig dus geslagen hebben, dat de andere beyde so destinct niet en seggen Dus dat

25 1241 Dus dat na dese getuigenissen de watermulder Derk Hogelaar d' eerste geweest is die Jan ten Haghuis eerst met woorden en daarna ook dadelijk eerst heeft aangerant. Blijvende hier egter nog over die consideratie, of de beklaagde Jan ten Haghuis bij die woorden die hij aan Derk Hogelaar ten andwoord gaf: Een toddehand als gij, ook toegevoegt heeft: So gij mij wat te seggen hebd, komt bij mij, dat men nu nader ondersoeken moet, dewijl dat na een uitdaginge om tot datelijkheden te komen, helt. Ten welken einde wij ook moeten nagaan de condschappen sub A en B overgelegt, bestaande die sub A in een verklaringe van seven getuigen, dog waarvan de beyde eersten gehoort zijnde ad articul 3 verklaren dat Derk Hogelaar tegen Jan ten Haghuis en anderen aldaar passerende, geseit heeft: Dat zijn maar toddehonden, of: Gij sijt maar toddehonden met gaan., hetgeen Jan ten Haghuis ad articul 4 had beandwoort: Een toddehond gelijk als gij syt, en volgens d' andre getuige: Gij zijt een baas, wanneer dieselve beyde getuigen ad articul 5 gevraagt zijnde of daar de watermulder Derk Hogelaar niet aanstonds bij die woorden

26 1242 woorden gevoegt heeft: Komt eens hier Haghuys, roodvlek, ik sal u leren wat een herke is, hetgeen de eerste so adfirmierd, dog d'andre dit dat Derk Hogelaar daar had bijgedaan: Haghuis Jan, komt maar hier. Hebben deselven die eerste getuige ad articul 6 niet konnen seggen dat hij Jan ten Haghuis ook toegeseit soude hebben: Als gij mij wat seggen wilt, komt dan bij mij, hoewel de twede dat hier, contrair sijn voorige articul, toestaat. Adfirmerende ondertusschen de twede getuige, de knegt Hendrik ad articul 7 dat Derk Hogelaar na Jan ten Haghuis toegegaan zijnde, hij hem van de beenen gooyde en dat hij se gescheit hadde en hiermede de rest van die condschap sub A, maar ter zijden stellende, treet men tot die sub B, over zijnde ses getuigen. Adfirmerende daarvan vier derselve ad articul 3, het seggen van Derk Hogelaar daar komen toddehonden aan, hetgeen Jan ten Haghuis volgens drie getuigen ad articul 4 had beandwoort met te seggen:een todde of soephond als gij bend, waarop Derk Hogelaar verder volgens vijf getuigen ad articul 5 repliceerde: Komt eens hier en dan sal ik uw eens leeren wat een herke is.., dog dat

27 1243 dog dat Jan ten Haghuis sulx ook weer beandwoort soude hebben: Als gij mij wat seggen wilt (als articul 6 gevraagt word) dat word niet bewesen, maar ter contrair ad articul 7, dat de mulder Derk Hogelaar, na Jan ten Haghuis op de weg staande, was toegegaan en dat sij so aan malkander geraakt waren en sig geslagen hadden. Uit dit samenstel uit de condschappen genomen nu gebleken zijnde als eerstelijk van die van den heer klager sub nr. 3, art. 3 dat twee getuigen het eerste begin hebben toegeduit aan Derk Hogelaar en niet aan Jan ten Haghuis, midse namentlijk te seggen: Daar komen toddehonden aan, hetgeen al verder niet alleen sub A ad art. 3 met twee andre getuigej gestand gedaan word, dog teffens ook nog sub B ad art.3 met vier en dus tesamen met agt getuigen, geprobeert is geworden. Vervolgens so nu Derk Hogelaar voor d' auctorrisch immers in den eersten opslag gehouden moet worden, dan moet nu ons werk wesen te indageren of Jan ten Haghuis hem ook hetzij met woorden hetzij met daden te buiten en exces begaan en sig dus breukvallig gemaakt heeft in en door sijne defensie en retorsie, dat men ook niet heeft bevonden, want hergeen hij op het schelden van todedehonden geandwoort

28 1244 geandwoort heeft bestont (volgens alle de getuigen in het wesentlijke als sub no. 3 art. 4 sub A art. 3 en dus tot agt in't getal) in het seggen een toddehond als gij, daar althans geen excis in de retorsis te vinden is volgens dese woorden van het landrecht pr tit.? 23 art. 5 en bij al dien een die eerste aangesprongen is tot sijn ondlastinge en defensie voorts staandevoets sonder tijd tusschen beyde wederom gelijke of mindere injurieuse woorden retorqueerde, sal tot kennis des geregts van de breuke vrij zijn. Hebbende men al verders tot meerder beswaar van Derk Hogelaar aangemerkt dat niet Jan ten Hooghuis, de gedaagde,maar hij op die woorden van defensie een toddehond als gij heeft laten volgen een soorte van een uytdaginge so gij mij wat te seggen hebd komt eens hier, ik sal u leren wat een herke is, het blijkt sub B art. 5 uit de mond van vijf getuigen, om d'andre getuigen maar daar te laten. Laastelijk is het ook gebleken dat Derk Hogelaar ook de eerste aggresseur in en omtrent de slagerije geweest is, dat wierd sub nr. B ad art. 5 van de condschap van de klager sub A art. 7 en B art. 7 kllar bewesen. Dus dat de casius in het landregt d'livens (item alst niet) om de boete half en halfte betalen als het niet bewijslijk is wie eerst oorsake tot het slaan etc. gegeven heeft, hier ook nietes terende, men niet anders heeft konnen oordelen dan dat of de gedaagde Jan ten Hooghuys van de klagte geabsolveert heeft moeten worden sonder dat

29 1245 sonder dat het ook ter zaake doet dat de beklaagde Jan ten Hooghuis, so wel als dan die menschen had konnen weggaan, wanneer die saak geen verder gevolg had konnen hebben; Gelijk alsmede dat Derk Hogelaar beschonken war geweest. Midsgaders dat Jan ten Hooghuis wel soveel schuld soude hebben gehad als de mulder Derk dit ged.? En eyndelijk ook niet dat de condschappen sub A en B niet ter instantie van de regtsclager, maar van de heer droste van haexbergen beleyt zijn. Obsterende het eerste niet, aangesien dat men nergens in het regt vinden sal dat iemand de weg passerende en door een ander uytgescholden wordende, in boete soude vervallen, indien hij hem niet van de weg verpakte. Van het tegendeel, het gebruik van heerenwegen dat moet een jeder vrijstaan ende wultes daar iemand aangedaan wordende zijn seer strafbaar Luverff? de locatitiners publicus ulteff? nequed? in locus publicus.. Niet het twede de dronkenschap, want om hier niet op te halen in hoeverre dat een dronken mensch van eenige mitigotie soude behoren te ganderen (daar soude nae quest 3? in het brede en met distinctie van handelt) het word ten aansien van de statutaire boeten daarvoor gehouden dat, dewijl men selden in dronkenschap vervalt, tenzij door eygen schuld, hij daarom ook

30 1246 ook de boeten niet behoort te ondergaan; quia ubi culpa casum praecessit, tenatur quis de casu insecuto ita docet Caspar Zellesius consiliarius palatinus in 't tract de muletet muletande juris capito 8 No. 144, sequens pagina 162. Het derde niet, dewijl het tegendeel hiervoren aangetoont is. Eyndelijk het vierde niet gemerkt dat of wel men daarover in regten ook niet seer eens is omdat men ook die regel daarheen kan duiden, quod res interalis actualiis neq. prosit neq noceat dog het is om die reden waarom dat men meint dat die condschappen hier ook voor volle preuve moeten passeren. Vooreerst omdat wel de grootste reden waarom dat sulke getuigen daar een ander getrokken niet proberen bestaat in het defect van de citatie van de wederpartij men sie late Farinacius de testib quaest 72. Nu weet men dat die bij ons thans nooit meet gebrikt word, zijnde dus die citatie volgens art. 3 titulus 13 P.S. van het landregt gearboleert, dat wel geschieden kan Farinacius de quaestio 22 No. 72. De twede dat dewijl deselve condschappen ter instantie van een officier die de jurisdictie over de delicten exerceert, beleyt zijn moet het een breukvallige evenveel wesen als de heren rigteren sig schijnen te verstaan wie de getuigen daarover heeft getrokken

31 1247 getrokken of sal trekken, daar immers so een connexie is, dan cesseert dat defect, men noch de arbiter lib 2, casus 121? in fine. Voor het derde dat al sulke getuige proberen, is seker, maar over het majus en minus is (als bij Baptist Hodiern ad sur 'd decis 103 passim te sien) dog hier in ons geval sig een overvloed van getuigen om het eerste aanranden, het slaan, etc. te proberen, hebbende opgedaan, kon men niet defficulteren dat in sonderheid in conjunctie met de getuigen van den heere klager, voor bewesen te houden. Esterim tritissima regula quod testium in habilitas suppleatur ex numero. Teste Farinacio de testib quaest 62 No en 5. seqq. Eyndelijk is het wel als pro regula gerecipieert quod Fescussire vincat sive vincatur ab expensis sit immanis. Odonnantie van het hof van Utrecht, titula sub 10 seqq, Coustumen van Amesfoort, titulus van arresten, item en die van Antwerpen, van Cassel art. 129, Chersten ad LL Mechl titulus 116 No. 9, Mornae ad L 79 ff de Judie, Berloch 4, Conilig ets conclusio 78 No. 11. Nogtans is het ons voorgekomen dat sig hier geen genoegsame reden hebben opgedaan om alle de kosten van dit geding te compenseren. Het is dan om dese en andre redenen meer dat het edele verwalter

32 1248 verwalter landgerigte van Diepenheim met ingenomen advys van de ondergeschreven regtsgepromoveerde, onpartijdig regt doende, verstaat dat de heer klager in sijn eysch en conclusie bij memorie genomen, niet is ondfankelijk, absolverende diensvolgens de beklaagde Jan ten Haghuis daarvan bij desen, condemnerende daarenboven de heer requirant in de sportulen en advyspenningen, met compensatie van de overige kosten om redenen. Aldus geadviseert bij mij in Zwolle den 20 novembris J. van Hattum

33

34 getuige segt sulx niet seggen kan van Jan ten Haghuis daarop geandwoordt zouw zijn. 2 getuige segt dat Jan ten Haghuis antwoorde:soo gij mij wat seggen wilt dan koomt hier. ten Haghuis daarop niet: Als gij mij wat seggen wilt, dan koomt bij mij. 7 Liep de watermulder Derk Hogelaar daarop niet toe en greep Jan ten Haghuis aan, slaande hem op de gemeene hereweg, dog wierden van elkanderen gescheiden en soude het anders Jan ten Haghuis niet

35 1200 niet... overgaan hebben. 1 getuige heeft wel gehoort dat er rusie waar, maar geen slaegerie van haar beyden gesien. 1 getuige segt dat Derk Hogelaar nae hem toegegaan waar en hem van de beene gooyde en door getuige gescheiden zijn. 1 getuige heeft wel gesien 8 Schoot daarop de windemulder Beerent Hogelaar niet toe en liep Jan ten Haghuis voort op de grond hem slaende en met voeten trappende en wel soo dat hij hem den arm stukkent brak. dat

36 1201 dat Berent Hogelaar Jan ten Haghuis van de beene gesmeeten en hem een slag of drie aan de kop gegeven had en geen trappen van hem gesien heeft. 2 getuige segt dat naderhand Berendt Hogelaar en Jan ten Haghuis ook rusie kregen en van Berent Hogelaar is daale gegooyt en geslaegen en geen trappen met voeten van hem vernomen heeft. 9 En als zij weder gescheyden waren klaagde toen Jan ten Haghuis niet aanstonds dat hem den arm aan stuk- kent

37 1202 stukkent was en hing hem deselve niet bij het lijff zoo dat hij die niet roeren konde. Stukkent was en hing deselve niet bij het lijf zoodat hij die niet roeren konde, klagende de gehele weg over wegens de vehemente pijn die hij daaraan hadt. 1 getuige heeft hem wel hooren klagen over den arm dat die hem seer deede. 2 getuige segt dat hij onderweegs geen klagen van Jan ten Haghuis gehoort heeft, dat hem den arm seer deet off in stukkent was. 10 3de, vierde, vijde

38 1203 vijde, seste en sevende getuigen alleen te vragen. Getuigen sijn op St. Michiel savonds sijnde den 29 september 1768 geweest wanneet het daags merkt te Markel geweest was en de rusie tussen Derk Hogelaar en sijn broeder Berent Hogelaer tegens Jan ten Haghuis voorviel, aan het huis van geseyde windemulder Berendt Hogelaar geweest, alwaar de watermulder Derk

39 1204 Derk Hogelaar ook was. 3 getuige is op den 29 september des afgeweken jaars 1768 wanneer daags te Markele markt was en rusie tussen Derk Hogelaar, Berendt Hogelaar en Jan ten Haghuis voorviel, aan het huis van de windemulder alwaar Derk Hogelaar ook is geweest. 4 getuige is op den 29 september 1768 wanneer daags Markelse markt waar en dien avondt rusie tussen Derk Hogelaar, Berendt Hogelaar en Jan ten Haghuis voorviel, aldaar an den arbeydt geweest. 5

40 getuige is op den 29 september sijnde dag van de Markeler markt, wanneer savonds rusie tussen Berent en Derk Hogelaar tegens Jan ten Haghuis voorviel, aan het huis van de windemulder geweest. 6 getuige is op St. Michiel, sijnde den 29 september 1768 wanneer daags Markeler markt, waar savonds aan het huis van de windemulder geweest. 7 getuige segt dat hij den 29 september 1768 aan het huis van de windemulder is geweest en doe de rusie tussen Derk Hogelaar, Berendt Hogelaar en Jan ten Haghuis voorviel al weg waar gegaan nae huis. 11

41 Is het niet waar en moeten getuigen daarom niet voor waarheidt bekennen dat de watermulder Derk Hogelaar sig toen als een dol mensch aanstelde, lopende met sijn broeder Berent Hogelaar meer als eens uit het huis nae de gemene weg toe om te sien of Haghuis nog niet aankwam, die sij te lijve wilden. 3 getuige verklaart dat Derk Hogelaar wel wat beschonken waar, maar in het minste niet gehoort dat hij nog zijn broer Berent Hogelaar uit

42 1207 uit het huis zijn gegaan nae de gemene weg om te zien oft Jan ten Haghuis daar aan quam, nog in het minste niet vernomen dat sij die souden willen slaan. 4 getuige is wel bewust dat Derk Hogelaar die wat beschonken waar en niet gesien dat hij sig onordentelijk aanstelde nog sijn voornemen waarom Jan ten Haghuis te lijve te willen. 5 getuige segt dat Derk Hogelaar wel wat beschonken waar en de intentie van hem en zijn broeder Berent Hogelaar niet geweest is om Jan ten Haghuis te gaan aantasten. 6 getuige segt dat Derk Hogelaar wel wat beschonken waar en nae huis te willen

43 1208 willen gaan hij door sijn broeder Berendt Hogelaar is versogt geworden om hem nae te gaan. 7 getuige moet voor waarheidt bekennen dat hij in het minste oft geringste niet bespeurt heeft dat Derk Hogelaar nog Berent Hogelaar haar toeleg sijn geweest om Jan ten Haghuis te willen attekeren. 3 getuige segt dat de moeder van Derk Hogelaar, terwijl hij wat beschonken 12 Is het mede niet waar dat zij haar lieden dan weder in het huis haalden om te beletten dat zij of ten minsten de watermulder Haghuis of de sijne niet aanransten. en

44 1209 en op weg nae huis waar, wederom in huis haalde om koffy te drinken en niet weet dat de intentie anders geweest is. 4 getuige is niet anders bewust als dat de moeder en broer Derk Hogelaar wederom in huis wilden haalen omdat hij wat beschonken waar en een kop koffy aldaar souw drinken. 5 getuige segt dat de koffy al geset waar, dat Derk Hogelaar waar weggegaan, dat de moeder en broer hem daarom wederom in huis haalden om de koffy te drinken. 6 getuige segt dat in het geheel aldaar van Haghuis niet gesproken waar en dat de moeder en de broers vrouw bij getuige en

45 1210 en Derk Hogelaar waeren gekomen en hem wederom terughaalden om koffy te drinken. 7 getuige segt dat hij ten tijde van de rusie al van daar is geweest. 3 getuige segt dat het hem niet bewust is en wel voorstaat dat Helleman al voor de rusie van 13 Maakten de watermulder en sijn broeder of een van deselve de te noemen, niet een sodanig leeven dat burgemeester Jan Cremer en den ouden Hellejan weggingen omdat sij met de rusie niet wilden te doen hebben. haar

46 1211 haar huis is geweest en dat Jan Cremer met Derk Hogelaar saemen nae huis zijn gegaan. 4 getuige segt dat den ouden Hellejan voor de rusie al weg waar en dat Jan Cremer met getuige en Derk Hogelaar samen nae huis zijn gegaan. 5 getuige segt neen en dat Hellejan al voorheen er de rusie quam al weg waar en van Jan Cremer sulx niet weet wanneer die nae huis is gegaan. 6 getuige segt dat hij Berent Hogelaar doe er niet bij gesien heeft doe de moeder en sijn vrouw Derk Hogelaar wederom haalden. 7 getuige segt dat hij niet het minste of geringste bij sijn vertrek eraan bespeurt heeft

47 1212 heeft dat? nae rusie souw gelijken nog zijn voornemen waarom daarom daar eerder vandaan te gaan. 14 3de en 5de getuige, de knegt en de meydt van de windemulder Berent Hogelaar, alleen te vraegen: Is het eyndelijk niet gebeurt dat de winde- en watermulder Derk en Berent Hogelaar, weder buiten het huis gingen wordende door haar moeder gevolgt en dat zij toen Jan ten Haghuis op de gemene weg aantroffen. 3 getuige segt dat hij er niet aanders

48 1213 anders van weet als hij reets in articul 12 gesegt heeft. 5 getuige segt niet anders geweest te zijn dan dat de moeder en broeder Derk Hogelaar wederom haalden om koffy te drinken. 15 Maakte daarop de watermulder Derk Hogelaar niet aanstonds rusie met hem en sloeg hem. 3 getuige segt dat Derk Hogelaar wat beschonken waar en eenige woordenwisselinge tussen haar beyden voorviel Derk Hogelaar en Jan ten Haghuis nae elkanderen toegingen en sloegen sig. 5 getuige heeft van de rusie en slaegerie die tussen haar voorgevallen sijn niet gesien. 16

49 getuige segt van de rusie van Berent Hogelaar en Jan ten Haghuis niet gesien te hebben. 5 getuige segt als in de vorige articul daa niet van gesien te hebben. 16 En als die weder gescheyden waren liep toen Berent Hogelaar de windemulder niet aanstonds Jan ten Haghuis op het lijff hem slaande en trappende soodat Jan te Haghuis den arm stukkent kreeg. 17 En als die ook weder gescheiden waaren, klaagde Jan ten Haghuis toen niet aan- stonds

50 getuige segt dat hij hiervan niet het minst gehoort heeft. 5 getuige segt van het gevraagde in deesen articul vermeld, niet het minste gehoort heeft. aanstonds dat hem den arm die hem bij het lijff hing, stukkent was. Ick J.H. Muiderman juridisch Dr. en vanwegens zijne hoogheidt den heere prince van Orange en Nassouw als erfstadhouder van de provincie van Overijssell, etc., etc., richter te Diepenheim, certificere kragt deeses dat nae voorgaande citatie voor mij en ceurnoten, dewelke waren Garrit Kremers en Jan Joedt, personelijk gecorporeert sijn, burgemeester Jan Willem Schutte, de knegt van

51 1216 van Derk Jan Jurrien, voorst Hendrik genaamt, de knegt van de windemulder van Diepenheim, Garrit genaamt, Grootjans Berent, de meidt van de windemulder van Diepenheim, burgemeester Jan Cremer en den ouden Hellejan, dewelke nae voorgaande ervaering van de sware straffe des meineedts en daarop den eedt in forma hebbende gepraesteert en afgelegt, zoo en in dier voegen als onder jeder vraagarticul geschreven staat, hebbende gedeponeert en verclaart. Des bewaren? oorconde hebbe ick richter voornoemd deese eygenhandig getekent en gesegelt. (was getekend) J.H. Muiderman richter pro vera copia J.C. Pothoff