RJ-Uiting : Richtlijn Personeelsbeloningen - beloningen tijdens het dienstverband

Transcriptie

1 RJ-Uiting : Richtlijn Personeelsbeloningen - beloningen tijdens het dienstverband Ten geleide De Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) heeft een aantal wijzigingen in hoofdstuk 271 Personeelsbeloningen aangebracht. Deze wijzigingen zijn voortgekomen uit praktijkervaringen en zijn bedoeld om de toepassing van dit hoofdstuk te vergemakkelijken. De RJ vindt het van groot belang om in de totstandkoming van een Richtlijn kennis te nemen van reacties en commentaren. Onderhavige paragrafen van hoofdstuk 271 Personeelsbeloningen zijn echter in definitieve vorm uitgebracht en zijn daarbij direct toepasbaar voor boekjaren die aanvangen op of na 1 januari De RJ is van mening dat, vanwege de aangebrachte vereenvoudigingen, hiermee wordt bijgedragen aan administratieve lastenverlichting en heeft daarom het kunnen toepassen van deze paragrafen niet willen uitstellen. Er zijn geen wijzigingen in paragraaf 3 ten aanzien van de verwerking van pensioenregelingen opgenomen. De volgende inhoudelijke wijzigingen zijn doorgevoerd: Personeelsbeloningen worden nu onderscheiden in drie vormen: - beloningen tijdens het dienstverband (zie de nieuwe paragraaf 2); - beloningen in de vorm van uitkeringen na het dienstverband (paragraaf 3); en - uitkeringen bij ontslag (paragraaf 5). Deze driedeling van het begrip personeelsbeloningen wordt in de nieuwe paragraaf 1 nader uiteengezet. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de paragrafen Bezoldigingen van bestuurders en commissarissen (paragraaf 6) en Aandelenoptieregelingen voor personeel (paragraaf 7) als afzonderlijke paragrafen zijn gehandhaafd ook al vallen deze beloningsvormen onder de categorie beloningen tijdens het dienstverband. Het onderscheid tussen beloningen tijdens het dienstverband en uitkeringen in de vorm van uitkeringen na afloop van het dienstverband wordt verduidelijkt. Beloningen in de vorm van uitkeringen in de periode waarin normaliter geen arbeidsprestaties meer worden verricht, worden aangemerkt als beloningen in de vorm van uitkeringen na afloop van het dienstverband. Hieronder worden begrepen pensioenuitkeringen, uitkeringen uit hoofde van vervroegde uittredingsregelingen (VUT) en andere non-activiteitsregelingen. De alinea s van paragraaf 4 Andere uitgestelde beloningen zijn geïntegreerd in de nieuwe paragraaf 2 Beloningen tijdens het dienstverband, met uitzondering van de alinea s met betrekking tot VUT en andere non-activiteitsregelingen. Paragraaf 4 is met uitzondering van de alinea s 405 en 406 vervallen. Ten aanzien van de waardering van beloningen tijdens het dienstverband waarbij sprake is van opbouw van rechten of van naar verwachting blijvende (gedeeltelijke) ziekte of arbeidsongeschiktheid, wordt het principe van beste schatting opgenomen. Voor de invulling van de waardering op basis van dit principe worden verschillende methoden aanvaardbaar geacht. Eén hiervan betreft de Projected Unit Credit Method. Toepassing van deze methode was in de vorige versie van hoofdstuk 271 nog verplicht. 1

2 Ten aanzien van het principe van beste schatting is het voorbeeld van een verplichting voor jubileumuitkeringen opgenomen. Ten aanzien van personeelsleden die blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid, is bepaald dat een voorziening dient te worden opgenomen indien op balansdatum: - het personeelslid geheel of gedeeltelijk niet in staat is om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid; - de ziekte of arbeidsongeschiktheid naar verwachting gedurende het resterende dienstverband niet zal worden opgeheven; en - de rechtspersoon de verplichting heeft tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan het betreffende personeelslid en deze beloningen direct voor rekening van de rechtspersoon komen. Daarnaast zijn de volgende wijzigingen doorgevoerd, die inhoudelijk niet tot een wijziging leiden, maar de structuur en leesbaarheid van de Richtlijnen verbeteren: De alinea s 405 en 406 betreffende VUT en andere non-activiteitsregelingen zijn inhoudelijk niet gewijzigd en zullen in de jaareditie 2007 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving worden opgenomen als alinea 354 en 355 in paragraaf 3 Beloningen in de vorm van uitkeringen na het dienstverband; Uit hoofdstuk 252 Voorzieningen, niet in de balans opgenomen verplichtingen en niet in de balans opgenomen activa zijn de alinea s 424 tot en met 427 met betrekking tot voorzieningen voor arbeidsongeschiktheidskosten geïntegreerd in de nieuwe paragraaf 2 Beloningen tijdens het dienstverband ; Enige technische aanpassingen zijn verwerkt om de bewoording van dit hoofdstuk in lijn te brengen met andere hoofdstukken, dan wel de leesbaarheid te verbeteren. Verzoek tot commentaar De gewijzigde paragrafen zijn van kracht voor verslagjaren die aanvangen op of na 1 januari 2008, waarbij eerdere toepassing is toegestaan. Om vervroegde toepassing over verslagjaren, die aanvangen op of na 1 januari 2006, mogelijk te maken, is deze Richtlijn direct in definitieve vorm uitgebracht. Niettemin bestaat de mogelijkheid om reacties en commentaren in te zenden. Deze ziet de RJ graag uiterlijk 1 mei 2007 tegemoet, zodat deze eventueel kunnen worden meegenomen in jaareditie 2007 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving. Reacties en commentaren kunnen schriftelijk worden ingediend bij het RJ-secretariaat. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van een on-line invulformulier op de website van de RJ. Reacties en commentaren worden door de RJ als openbare informatie behandeld, tenzij door respondenten is aangegeven dat het commentaar geheel of gedeeltelijk moet worden aangemerkt als vertrouwelijk. Amsterdam, 20 februari

3 271 Personeelsbeloningen Algemeen 101 In dit hoofdstuk worden richtlijnen gegeven voor de verwerking van personeelsbeloningen in de jaarrekening. Het is rechtspersonen die eveneens voor interne of externe doeleinden een balans en winsten verliesrekening opstellen op basis van US GAAP, toegestaan in hun jaarrekening voor pensioenen en andere beloningen na afloop van het dienstverband de onder US GAAP van toepassing zijnde standaarden inzake pensioenen en andere 'post retirement benefits'toe te passen in plaats van paragraaf 3 van dit hoofdstuk, mits sprake is van een integrale en consistente toepassing van deze standaarden. 102 Personeelsbeloningen omvatten alle vormen van beloning van personeel tijdens en na afloop van het dienstverband: ongeacht of er sprake is van individuele arbeidsovereenkomsten, CAO s, wettelijke regelingen of afspraken, dan wel bestendig gevolgde gedragslijnen door de werkgever die leiden tot verplichtingen jegens het personeel; ongeacht of betaling door de werkgever plaatsvindt aan het personeel zelf of aan anderen zoals een verzekeringsmaatschappij of een pensioenfonds; en ongeacht of er sprake is van een volledig dienstverband of deeltijdarbeid. Het begrip personeel in dit hoofdstuk omvat mede de bestuurders van de rechtspersoon (zie paragraaf 6 Bezoldigingen van bestuurders en commissarissen). De verplichtingen van de rechtspersoon ter zake van personeelsbeloningen omvatten niet alleen de in rechte afdwingbare verplichtingen, maar ook die waarbij er sprake is van een situatie waarin de rechtspersoon geen ander reëel alternatief heeft dan het nakomen van die verplichting (constructive obligation). Bij dergelijke verplichtingen kan worden gedacht aan verplichtingen die voortvloeien uit een bestendig toegepaste gedragslijn, uit de wens goede zakelijke verhoudingen te handhaven, of op een billijke wijze te handelen, alsmede aan gevallen waarin een wijziging in de gedragslijn van de rechtspersoon onaanvaardbare schade zou toebrengen aan de relatie met het personeel. 103 De volgende vormen van personeelsbeloningen worden onderscheiden: a. beloningen tijdens het dienstverband. Voorbeelden zijn: 1. lonen en salarissen, premies uit hoofde van sociale verzekeringswetten, vakantiegeld, doorbetaling van loon bij ziekte en arbeidsongeschiktheid, bijdragen in levensloopregelingen, bonusbetalingen, tantièmes, jubileumuitkeringen, doorbetaald extra verlof (zogeheten sabbatical leave), beloningen in natura zoals huisvesting, enzovoort (zie paragraaf 2); en 2. aandelen of het recht aandelen te verwerven, inclusief uitkeringen waarvan het bedrag afhankelijk is van de toekomstige koers van de aandelen in het kapitaal van de rechtspersoon. Een veel voorkomende vorm hiervan betreft aandelenoptieregelingen voor personeel (zie paragraaf 7); b. beloningen in de vorm van (rechten op) uitkeringen in de periode wanneer normaliter geen arbeidsprestaties meer worden verricht. Deze beloningen worden aangemerkt als beloningen in de vorm van uitkeringen na afloop van het dienstverband (zie paragraaf 3). Hieronder worden begrepen: 3

4 1. pensioenuitkeringen; en 2. uitkeringen uit hoofde van vervroegde uittredingsregelingen (VUT) en andere nonactiviteitsregelingen. c. beloningen in de vorm van uitkeringen bij ontslag (zie paragraaf 5). 104 De in de winst- en verliesrekening te verantwoorden lasten uit hoofde van personeelsbeloningen worden verwerkt als onderdeel van het bedrijfsresultaat. De lonen en sociale lasten, met afzonderlijke vermelding van de pensioenlasten, moeten in de winst- en verliesrekening, dan wel in de toelichting afzonderlijk worden opgenomen of vermeld (artikel 2:377 lid 3, letters e en f BW respectievelijk artikel 2:382 BW, laatste zin). 105 Een op de balans op te nemen verplichting uit hoofde van personeelsbeloningen wordt opgenomen onder de schulden of als voorziening afhankelijk van de aard van de verplichting Beloningen tijdens het dienstverband INLEIDING EN BEGRIPSBEPALING 201 In deze paragraaf worden beloningen behandeld, in welke vorm dan ook, die een rechtspersoon verschuldigd is uit hoofde van de voor het personeel geldende arbeidsvoorwaarden als deze beloningen betaalbaar zijn tijdens het dienstverband, met uitzondering van uitkeringen bij ontslag en uitkeringen in de vorm van eigen aandelen, opties daarop en vergelijkbare beloningsvormen. Voorbeelden van deze beloningen zijn: lonen, salarissen en premies sociale verzekeringen; doorbetaling bij vakantie, ziekte en arbeidsongeschiktheid; bijdragen in levensloopregelingen; winstdelingen en bonusbetalingen; vergoedingen in natura zoals medische verzorging en beschikbaarstelling van huisvesting en vervoer(middelen); beloningen die zijn gekoppeld aan het bestaan van een langjarig dienstverband zoals jubileumuitkeringen en extra doorbetaald verlof (zogeheten sabbatical leave). WAARDERING EN RESULTAATBEPALING 202 Een rechtspersoon dient de op grond van de arbeidsvoorwaarden van het personeel verschuldigde beloningen als last in de winst- en verliesrekening te verantwoorden en, voor zover nog niet uitbetaald, als verplichting op de balans op te nemen. Het uitgangspunt van deze paragraaf is om personeelsbeloningen als last in de winst- en verliesrekening te verantwoorden in de periode waarin de arbeidsprestatie, waarvoor deze beloningen worden verstrekt, wordt verricht. Als de reeds betaalde bedragen de verschuldigde beloningen overtreffen, dient het meerdere te worden opgenomen als een overlopend actief voor zover er sprake zal zijn van terugbetaling door het personeel of van verrekening met toekomstige betalingen door de rechtspersoon. 4

5 203 Indien sprake is van een beloning met opbouw van rechten dient de rechtspersoon de verwachte lasten gedurende het dienstverband in aanmerking te nemen. Hiertoe dient op balansdatum een verplichting te worden opgenomen. Onder de opbouw van rechten wordt verstaan het gedurende het dienstverband van het personeelslid opbouwen van rechten op doorbetaalde afwezigheid, die in toekomstige verslagperiodes door het personeelslid kunnen worden opgenomen of verzilverd, zoals vakantie en sabbatical leave. Ook wordt de opbouw van rechten op (langetermijn-)winstdelingen en bonussen hieronder begrepen. Ook voorwaardelijk toegekende rechten (bijvoorbeeld rechten die alleen kunnen worden opgenomen bij continuering van het dienstverband zoals jubileumuitkeringen) leiden tot een verplichting. Bij de bepaling van de hoogte van deze verplichting wordt rekening gehouden met de kans op voortijdige beëindiging van het dienstverband met het personeelslid. 204 Indien sprake is van een beloning, waarbij geen rechten worden opgebouwd, dient de rechtspersoon de (verwachte) lasten in aanmerking te nemen in de periode waarover deze beloning is verschuldigd. Doorbetaling in geval van ziekte en arbeidsongeschiktheid is een voorbeeld van een beloning zonder opbouw van rechten. 205 Voor op balansdatum bestaande verplichtingen tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid, dient een voorziening te worden opgenomen. Van een verplichting als bedoeld in de vorige zin is sprake indien op balansdatum aan de volgende voorwaarden is voldaan: - het personeelslid is geheel of gedeeltelijk niet in staat werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid; - de ziekte of arbeidsongeschiktheid zal naar verwachting gedurende het resterende dienstverband niet worden opgeheven; en - de rechtspersoon heeft de verplichting tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan betreffende personeelsleden en deze beloningen komen direct voor rekening van de rechtspersoon. Bij de beoordeling of de ziekte of arbeidsongeschiktheid gedurende het resterende dienstverband (niet) wordt opgeheven worden elementen als revalidatiekans en dergelijke betrokken. 206 De verplichting die op grond van alinea 203 en 205 wordt opgenomen, dient de beste schatting te zijn van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De beste schatting wordt in het algemeen gebaseerd op contractuele afspraken met personeelsleden, zoals CAO s en individuele arbeidsovereenkomsten. Indien ten aanzien van de afwikkeling van de verplichtingen geen of nauwelijks onzekerheden te onderkennen zijn, zijn de hiermee samenhangende schattingen normaliter van beperkt belang voor de waardering van de verplichting. Voorbeelden hiervan zijn beloningen die een onvoorwaardelijk karakter kennen en/of op korte termijn betaalbaar zijn, zoals toekenning van rechten op vakantiedagen. 5

6 Indien ten aanzien van de afwikkeling van de verplichtingen onzekerheden te onderkennen zijn, zijn de hiermee samenhangende schattingen van grote(re) betekenis voor de waardering van de verplichting. Voorbeelden hiervan zijn beloningen die een voorwaardelijk karakter kennen en/of niet op korte termijn betaalbaar zijn, zoals jubileumuitkeringen. Elementen die in de beste schatting bij de opbouw van bijvoorbeeld een verplichting voor jubileumuitkeringen kunnen worden betrokken, zijn: - de personeelsleden op wie de regeling van toepassing is; - het uitkeringspercentage van het salaris; - de salarissen en (eventueel) de verwachte salarisstijging; - opgebouwde en eventueel nog op te bouwen jaren; - blijfkans (al dan niet rekening houdend met kans van overlijden); en - de disconteringsvoet gebruikt voor de berekening van de contante waarde. Voor de invulling van de waardering op basis van het principe van beste schatting wordt verwezen naar alinea s 301 tot en met 305 van hoofdstuk 252 Voorzieningen, niet in de balans opgenomen verplichtingen en niet in de balans opgenomen activa. De actuariële methode en de Projected Unit Credit Method, die worden gebruikt voor de berekening van de contante waarde van toegekende pensioenaanspraken van toegezegd-pensioenregelingen, zoals vermeld in alinea 325 tot en met 331, behoeven hierbij niet verplicht te worden toegepast. 207 Indien het effect van de tijdswaarde van geld materieel is, dient de verplichting te worden gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichting af te wikkelen. De disconteringsvoet voor belastingen waartegen contant wordt gemaakt, dient de actuele marktrente van de rechtspersoon weer te geven. Hierin dienen de risico s waarmee bij het schatten van de toekomstige uitgaven reeds rekening is gehouden, niet te worden betrokken. 208 Toevoegingen aan en vrijval van verplichtingen dienen ten laste respectievelijk ten gunste van de winst- en verliesrekening te komen. Winstdelingen en bonusbetalingen 209 Een rechtspersoon dient verwachte vergoedingen ten gevolge van winstdelingen en bonusbetalingen conform alinea 202 alleen in aanmerking te nemen indien: a. de verplichting tot betaling van die vergoeding is ontstaan op of vóór de balansdatum; en b. een betrouwbare schatting van de verplichting kan worden gemaakt. Verzekering van arbeidsongeschiktheidsrisico s 210 Voor zover het risico van arbeidsongeschiktheid is verzekerd hetzij via het publieke stelsel, hetzij via een verzekeraar mag een voorziening worden getroffen voor het in de toekomst te betalen deel van de verzekeringspremies dat rechtstreeks is toe te rekenen aan het individuele schadeverleden van de rechtspersoon. Hierbij kan worden gedacht aan gedifferentieerde verzekeringspremies. Als alternatieve verwerkingswijze is het toegestaan dergelijke gedifferentieerde premies pas te verantwoorden in de periode(n) waarover ze verschuldigd zijn. 6

7 Indien geen betrouwbare schatting kan worden gemaakt van de omvang van het in de toekomst te betalen deel van de verzekeringspremies dat rechtstreeks is toe te rekenen aan het individuele schadeverleden van de rechtspersoon, dient geen voorziening te worden opgenomen. Levensloopregelingen 211 Een rechtspersoon dient bijdragen voortvloeiend uit levensloopregelingen in aanmerking te nemen in de periode waarover deze bijdragen zijn verschuldigd. In de meeste gevallen beperkt de verplichting van de werkgever zich tot het doen van een bijdrage aan de werknemers in het kader van de levensloopregeling en volgen hieruit geen verdere verplichtingen voor de werkgever. PRESENTATIE EN TOELICHTING 212 De presentatie van de op de balans op te nemen verplichting en de in de winst- en verliesrekening te verantwoorden last geschiedt conform alinea 104 en De op grond van deze paragraaf op te nemen verplichting wordt naar de inhoud ervan gepresenteerd als voorziening dan wel als schuld. Een verplichting dient te worden gerubriceerd als een voorziening indien de omvang of het moment van afwikkeling onzeker is. Het met betrekking tot presentatie en toelichting bepaalde in hoofdstuk 252 Voorzieningen, niet in de balans opgenomen verplichtingen en niet in de balans opgenomen activa is dienovereenkomstig van toepassing. In alle andere gevallen wordt een verplichting opgenomen als schuld. 214 Indien is gekozen voor de in alinea 210 genoemde alternatieve verwerkingswijze en de op balansdatum bestaande omstandigheden zoals reeds vastgestelde gedifferentieerde verzekeringspremies voor toekomstige jaren naar verwachting een invloed van materiële betekenis zullen hebben op de hoogte van de toekomstige personeelslasten, dient dit laatste in ieder geval te worden toegelicht. 7