VLAAMS LANDBOUWINKOMEN 2012 BLIJFT ONDERMAATS

Transcriptie

1 Diestsevest Leuven T PERSNOTA Datum 4 oktober 2012 VLAAMS LANDBOUWINKOMEN 2012 BLIJFT ONDERMAATS SAMENGEVAT Uit een voorlopige raming van Boerenbond blijkt dat het Vlaams land- en tuinbouwinkomen 2012 ondermaats blijft en voor het vijfde jaar op rij ver onder het gemiddelde reële inkomen van de laatste 30 jaar ligt. Gegevens van de eerste 8 maanden van 2012 wijzen uit dat het geraamd inkomen ,4% lager ligt dan in 2010 en zelfs 27,2% lager dan het gemiddeld inkomen van de referentieperiode In 2011 werd de Europese, en dus ook de Vlaamse groenteteelt getroffen door de EHECcrisis en de Vlaamse varkenshouderij door de dioxinecrisis in Duitsland, wat een vergelijking met 2011 zinloos maakt. Ook opvallend is de volatiliteit die het landbouwinkomen sinds 2007 tekent. Dit zorgt voor onrust en bemoeilijkt het nemen van bedrijfsbeslissingen op (midden)lange termijn. Inkomensberekeningen vanaf 1981 geven aan dat in reële termen uitgedrukt (rekening houdende met de jaarlijkse inflatie), het huidig inkomensniveau weer eens veel te laag ligt. Sedert 2008 ligt het landbouwinkomen, uitgedrukt in koopkracht, aanhoudend lager dan het gemiddeld inkomen dat in de periode gerealiseerd werd. Opvallend is ook de toegenomen volatiliteit die Boerenbond noteert in de periode (zie figuur 3). Wil men de continuïteit van de land- en tuinbouwsector waarborgen, dan hebben we meer dan ooit nood aan een betere en stabielere inkomensvorming. Een sterk Gemeenschappelijk Landbouwbeleid moet bijdragen tot het oplossen van het structureel laag prijsniveau en moet de extreme prijsschommelingen van landbouwgrondstoffen aanpakken. Echter, de voorstellen van landbouwcommissaris Ciolos voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid na 2013 halen het klassieke marktbeleid verder onderuit. Het prijzenvangnet dat nog voorzien zou worden, blijkt slechts te werken in extreme crisissituaties. De voorstellen om een noodfonds met beperkte financiële middelen te voorzien en om de voorwaarden voor uitzonderlijke maatregelen breder te formuleren, bieden geen antwoord op de steeds moeilijker zoektocht naar gepaste crisismaatregelen. De voorbije jaren is pijnlijk duidelijk geworden dat de globalisering haar impact heeft op de volatiliteit, dat er wereldwijd nood is aan voorraadbeheer en dat economische en sociale correcties in het systeem absoluut noodzakelijk zijn. Feit is dat de land- en tuinbouw nog steeds kampt met een structureel te laag prijsniveau. In figuur 4 kan men vaststellen dat de evolutie van het landbouwinkomen recent achter loopt op de evolutie van de bruto toegevoegde waarde. Dit wijst op een ondermaatse vergoeding voor de geleverde toegevoegde waarde terwijl de vaste kosten niet afnemen. Boeren trekken te vaak aan het kortste eind, temeer omdat Europa zich terugtrekt uit de markt. Om daar iets aan te veranderen zet Boerenbond in op marktregulering via het ketenoverleg en de ontwikkeling van producenten- en brancheorganisaties. Het jaar 2012 wordt gekenmerkt door een betere prijsvorming in een aantal sectoren, maar het is zeer de vraag of deze tendens zich in andere sectoren en in de toekomst zal doorzetten. Meer info: François Huyghe, economisch adviseur, studiedienst Boerenbond ( )

2 Tabel 1: Evolutie landbouwarbeidsinkomen in Vlaanderen Omzet Plant Dier gem. 2003/ Voorl. in miljoen euro t.o.v % +15,9 +6, t.o.v % -0,6 +15, t.o.v. gem. 03/07 % +13,4 +25,5 Bruto-omzet ,1 +8,5 +20,4 Directe kosten ,0 +17,3 +39,8 Afschrijvingen ,0 +1,0 +14,3 Pacht en intrest = = +16,4 Totale kosten ,5 +14,2 +35,0 Arbeidsinkomen , ,4-27,2 Figuur 1: Voorcalculatie totale bruto omzet- en kostenevolutie 2012 Vlaanderen (in miljoen euro) 5500, , , ,1% -1,4% +12,9% -1,7% +12,6% +5,0% +10,2 % +3,5% 4000, , , , , , ,00 500,00 0,00 TOTALE BRUTO-OMZET TOTALE KOSTEN gemiddelde 2003/ (voorlopig) 2 / 13

3 Inkomen (in ) Figuur 2: Evolutie land- en tuinbouwinkomen (familiale en niet-familiale landbouw) versus inkomen loon- en weddetrekkenden in Vlaanderen (uitgedrukt in ) (voorlopig) Land- & tuinbouw (AI/VAK) Loon- en weddetrekkenden (inkomen/hoofd) AI = arbeidsinkomen, VAK = voltijdse arbeidskracht (zelfstandigen + loontrekkenden) Figuur 3: Het arbeidsinkomen in land- en tuinbouw en het inkomen van de loon- en weddetrekkenden (1981 = 100) 350 land- en tuinbouw nominaal loon- en weddetrekkenden nominaal Land- en Tuinbouw reëel loon- en weddetrekkenden reëel Periode : gegevens voor België Periode : gegevens voor Vlaanderen Figuur 4: Evolutie van de reële bruto toegevoegde waarde en 3 / 13

4 (t.e.m. aug.) / ton het reële land- en tuinbouwinkomen (1981 = 100) Land- en Tuinbouw reëel bruto toegevoegde waarde (reëel) Periode : gegevens voor België Periode : gegevens voor Vlaanderen 250 Figuur 5: Tarweprijs nominaal en reëel, sinds Tarwe nominale prijzen Tarweprijzen reëel 4 / 13

5 LANDBOUWINKOMEN 2012 IN DETAIL De berekeningen zijn gebaseerd op de evoluties van de prijzen en hoeveelheden van de eerste 8 maanden van Er wordt vergeleken met de eerste 8 maanden van 2011 en geëxtrapoleerd naar jaarcijfers. Evoluties die zich na 31 augustus 2012 zouden kunnen voordoen, kunnen bijgevolg onderstaande cijfers nog aanzienlijk beïnvloeden. OMZET PLANTAARDIGE PRODUCTIE STIJGT MET 16% PRIJSSTIJGINGEN IN AKKERBOUWSECTOR Een nat en koud voorjaar 2012 stond in schril contrast met het voorjaar 2011 dat uitzonderlijk warm en droog was. Dit had zijn invloed op de voorjaarswerkzaamheden en dus op de plant- en zaaikalender van de Vlaamse land- en tuinbouwers en op de opbrengsten en de kwaliteit van de oogsten. De voorjaarsuitzaai van graan verliep in 2012 op een normale manier, die van maïs werd op vele plaatsen uitgesteld omwille van de te natte bodems. Die weersomstandigheden zorgden ervoor dat de Belgische graanproductie ongeveer op hetzelfde niveau ligt als in 2011, en dit ondanks een areaalverhoging van 10%. Algemeen raamt men de opbrengsten in 2012 zo'n 10 % lager dan in De lagere rendementen zijn een gevolg van de vochtige weersomstandigheden tijdens de maanden juni en juli. Ook de kwaliteit van de granen is slechter dan in 2011 (hectoliter-gewicht, eiwitgehalte). De graanprijzen zijn sinds juli 2012 wel sterk gestegen. De tegenvallende maïsoogst in de Verenigde Staten van Amerika en de grote productiedaling in Rusland zorgen ook nu nog voor grote onzekerheden over het graanaanbod. Daardoor kent deze markt een bijzonder volatiel verloop. De wereldgraanbalansen zijn zeer krap. De situatie is het meest alarmerend voor maïs. Voornamelijk onder invloed van de zeer slechte prijzen voor aardappelen in 2011, is in 2012 het areaal gekrompen. Het Vlaamse areaal consumptieaardappelen lag in 2012 zo'n 8% lager dan in Door de natte weersomstandigheden in de maanden juni en juli en de daarop volgende droge periode in augustus zullen de opbrengsten naar schatting zo'n 10% lager liggen dan in Globaal wordt een productiedaling van 17% verwacht. Als gevolg van lagere producties in Noord-West Europa wordt verwacht dat de aardappelprijzen op de vrije markt dit jaar aanzienlijk hoger zullen liggen dan in In Vlaanderen wordt echter slechts 55% van de aardappelen op de vrije markt verhandeld. De overige 45% van de productie wordt onder contract verbouwd. De contractprijzen voor 2012 daalden met 3% ten opzichte van De oppervlakte suikerbieten steeg in Vlaanderen nauwelijks (+0,64%) ten opzichte van De suikerbietcampagne is recent van start gegaan. Er worden duidelijk lagere opbrengsten verwacht. Algemeen houdt men voor Vlaanderen rekening met een bietenopbrengst van 78 ton/ha aan 16% suiker, wat neerkomt op een suikeropbrengst van 12,5 ton/ha. Verwacht wordt dat de reeds in 2011 sterk gestegen prijs in 2012 gehandhaafd blijft. Voor de vlasteelt was 2011 een rampjaar op het vlak van opbrengsten. In 2012 daalde de oppervlakte vlas in Vlaanderen met 6,2%. Globaal stegen de rendementen aanzienlijk (+78%), waardoor de totale productie van vlas zo'n 67% hoger wordt ingeschat dan in Men verwacht voor 2012 dezelfde prijzen als in De oppervlakte koolzaad lag in 2012 beduidend hoger dan in Toch vielen de opbrengsten tegen. De zeer strenge vorstperiode in februari en de slechte weersomstandigheden in juli deden de rendementen dalen met ongeveer 15%. Globaal resulteerde dit in een stijging van de geproduceerde hoeveelheid koolzaad met 2% in vergelijking met Het prijsniveau van koolzaad zal in 2012 naar schatting zo'n 14% hoger liggen dan in 2011 en ligt daarmee grotendeels in lijn met de evolutie van de andere grondstoffenprijzen. 5 / 13

6 De teelt van cichorei kende in 2012 een verdere terugloop. Deze teelt wordt integraal onder contract verbouwd. Naar analogie met de suikerbieten liggen de opbrengsten dit jaar lager dan in De contractprijzen liggen op hetzelfde niveau als in STERKE OMZETSTIJGING IN GROENTESECTOR NA DRAMATISCH 2011 Na de uitzonderlijk slechte prijsvorming in 2011 als gevolg van de EHEC-crisis, heeft de groenteprijs zich in de eerste 8 maanden van 2012 duidelijk hersteld. Vooral voor de in 2011 zwaar getroffen glasgroentesector trad een aanzienlijke prijsverbetering op. De globale omzet in de groentesector steeg in de eerste 8 maanden van 2012 met 23% in vergelijking met dezelfde periode van Door deze stijging wordt de omzetdaling van 2011 recht gezet. De aanzienlijk betere prijzen zijn de motor van de omzetstijging in de sector. Logischerwijs steeg de omzet van de glasgroenten fors ten opzichte van het EHEC-jaar Vergelijken we dit met het meer gangbare jaar 2010, dan noteert Boerenbond een omzetstijging van 5%. De geproduceerde hoeveelheden stegen licht t.o.v. 2011(+1,5%). De voornaamste prijsstijgingen deden zich voor bij sla, tomaten en komkommers. Het zijn de producten waarvoor zich in 2011 de scherpste prijsterugval voordeed. Voor de groenten in open lucht was de prijsstijging minder groot (+5,8%) dan voor de glasgroenten. Die hadden in 2011 dan ook minder te lijden onder de EHEC-crisis. De productie bleef op hetzelfde niveau. Deze globale prijsstijging is wel het resultaat van uiteenlopende ontwikkelingen al naargelang het product. Zo was er een prijsdaling van bloemkolen met 16%, terwijl de prijzen van prei stegen met ruim 8%. De diepvriesgroenten, die hoofdzakelijk onder contract geteeld worden, lieten niettegenstaande de gestegen oppervlakte, een gemiddelde productiedaling optekenen van 7%. Dit wordt verklaard door de ongunstige weersomstandigheden in het voorjaar Ook hier werden zeer grote verschillen opgemerkt tussen de verschillende teelten. Zo liep de productie van spinazie naar schatting terug met 20%, terwijl de productie van erwten daalde met 5%. Gemiddeld beschouwd stegen de contractprijzen in 2012 met 1,8% in vergelijking met OMZET FRUITSECTOR GEDAALD In de eerste 8 maanden van 2012 daalde de globale omzet van de fruitsector met 17% in vergelijking met dezelfde periode van Hierbij gaat het om de hoeveelheden fruit die via de veilingen gecommercialiseerd werden. De daling van de omzet heeft in hoofdzaak te maken met een slechtere prijsvorming. Zo lagen de prijzen van de appelen in de eerste 8 maanden van 2012 zo'n 26% lager dan in dezelfde periode van 2011 terwijl de geproduceerde hoeveelheden zo'n 2% lager lagen. De prijzen van de peren daalden met 19% tegenover de eerste 8 maanden van 2011, terwijl de via de veilingen gecommercialiseerde hoeveelheden 7,5% onder het niveau van 2011 lagen. De prijzen van de aardbeien daalden in 2012 met 12,5% tegenover de eerste 8 maanden van 2011, terwijl de gecommercialiseerde hoeveelheden aardbeien met 12% stegen. De nieuwe oogst van appelen en peren is grotendeels binnengehaald. Alles laat een lagere opbrengst maar betere prijsvorming vermoeden. 6 / 13

7 WISSELEND BEELD IN SIERTEELTSECTOR In de sierteeltsector zijn de ontwikkelingen wisselend al naargelang de deelsector. Het aanbod van snijbloemen lag opnieuw lager in vergelijking met Hiertegenover stond een lichte prijsverbetering (+2,5%). De sector van de snijbloemen wordt de laatste jaren gekenmerkt door een laag niveau van investeringen als gevolg van de zwakke rendabiliteit. Voor groene planten is het aanbod eveneens teruggelopen (- 5%), terwijl de prijzen niet echt verbeterd zijn. In de sector van de bloeiende planten wordt eveneens een productieterugloop opgemerkt (- 5%), terwijl de prijzen een beperkte stijging (+2%) lieten optekenen. Alhoewel de markt voor boomkwekerijproducten dit jaar nog op gang moet komen, wordt opnieuw verwacht dat deze sector een verdere expansie zal kennen. Algemeen wordt rekening gehouden met een lichte prijsstijging (+3%), gecombineerd met een lichte stijging van de geproduceerde hoeveelheden. Berekening omzetevolutie Vlaanderen (in miljoen euro) Figuur 6: Voorcalculatie omzetevolutie 2012 Vlaanderen (in miljoen euro), plantaardige sectoren Plantaardige sectoren 750,00 700,00 +46,4% +18,3% +23,1% 650,00 600,00 +52,9% -5,5% 550,00 500,00-20% +0,7% +4,6% -2,8% = 450,00 400,00-12% -18,3% +12,5% 350,00-7,8% -12,4% 300,00 250,00-17,6% AKKERBOUWGEWASSEN GROENTEN FRUIT SIERTEELTGEWASSEN gemiddelde 2003/ (voorlopig) OMZET DIERLIJKE SECTOREN STIJGT MET 7% De globale productie van rund- en kalfsvlees daalde met 4% in vergelijking met dezelfde periode van Volwassen runderen zijn goed voor 82% van de globale rundvleesproductie, terwijl de vleeskalveren 18% van de productie vertegenwoordigen. Het zeer hoge percentage runderen van het Belgisch witblauwe ras kenmerkt de Vlaamse rundvleessector. In de rund- en kalfsvleessector werd gemiddeld een prijsstijging van 3,5% genoteerd. De prijzen van de vleeskalveren daalden in de eerste 8 maanden van 2012 gemiddeld met 2,6% tegenover dezelfde periode van 2011, terwijl de prijzen van de volwassen runderen stegen met 5,27%. De prijsstijging voor runderen deed zich hoofdzakelijk voor bij de reforme melkkoeien. Vooral de exportvraag deed de prijzen van deze categorie aantrekken. Voor kwaliteitsvee bleven de prijzen daarentegen nagenoeg ongewijzigd in vergelijking met In de varkenssector bleef het aantal slachtingen op hetzelfde niveau als in De gemiddelde prijzen voor varkensvlees stegen in de eerste 8 maanden van 2011 met 14,4% tegenover dezelfde periode van De 7 / 13

8 varkenshouderij kende de afgelopen jaren beduidend minder goede economische resultaten. Matige vleesprijzen maar vooral sterk gestegen kosten voor veevoeder vormen de verklaring voor deze situatie. Volgens de voorlopige resultaten van de 15 mei telling 2012 daalde het aantal varkenshouders in Vlaanderen met 5,4% in vergelijking met mei De voorbije weken kwam er wel een duidelijke prijsverbetering op de markt. De vraag stelt zich of deze verbetering tijdelijk is, dan wel van structurele aard is. De melkveehouderij werd in de eerste 8 maanden van 2012 geconfronteerd met een prijsdaling van 12% in vergelijking met dezelfde periode van Deze evolutie houdt onder meer verband met de zwakke prijsvorming van zuivelproducten op de internationale markten. Anderzijds stegen de geproduceerde hoeveelheden melk met 1%, zodat de omzet van de melkveesector globaal daalde met 11%. Door slechte maïsoogsten dreigt de melkveehouder deze winter meer krachtvoer te moeten aankopen wat zeker ook zal drukken op zijn inkomen. De productie van braadkippen bleef in 2012 nagenoeg stabiel in vergelijking met dezelfde periode van De prijzen van de braadkippen stegen in de eerste 8 maanden van dit jaar met zo'n 3% in vergelijking met dezelfde periode van In de leghennensector daalde de productie met 3,9% in vergelijking met Sinds dit jaar geldt een verbod op legbatterijen in de Europese Unie. Omwille van de zware investeringen die een omschakeling naar alternatieve huisvestingssystemen noodzakelijk maakten, hebben een aanzienlijk aantal leghennenhouders de bedrijfsvoering stopgezet. Volgens de gegevens van de 15-mei tellingen was het aantal leghennenhouders in Vlaanderen gedaald met 3,9% in vergelijking met mei Als gevolg van de terugloop van het Europees aanbod van eieren, stegen de prijzen met 85% ten opzichte van 2011, een jaar waarin, net zoals in 2010, de eierenprijzen flirtten met de productiekost. Figuur 7: Voorcalculatie omzetevolutie 2012 Vlaanderen (in miljoen euro) dierlijke sectoren 1450, , ,5% +5,3% +1,6% +3,6% 1250, , ,00 950,00 850,00 750,00 650,00 550,00 450,00 +4,9% +10,7% +9,6% = - 26,4% +37,6% +13,7% -10,9% 350,00 250,00 150,00 +13,2% +12,2% +2% = +79,7% + 3,8% -12,2% -9,0% 50,00 RUNDEREN VARKENS GEVOGELTE MELK EIEREN gemiddelde 2003/ (voorlopig) 8 / 13

9 GLOBALE OMZET STIJGT MET 10% De globale omzet van de Vlaamse land- en tuinbouw, waarbij alle sectoren van de plantaardige en van de dierlijke sector in rekening gebracht worden, steeg in de eerste 8 maanden van 2012 met 10% ten opzichte van dezelfde periode in Deze toename is het resultaat van een stijging van de omzet in de plantaardige sector met 16 % en een toename van de omzet in de dierlijke sectoren met 7%. Figuur 8: Voorcalculatie totale omzetevolutie 2012 Vlaanderen (in miljoen euro) 5500, , ,00-1,7% +12,9% -1,4% +10,1% 4000, , ,00 +6,7% +8,1% +8,4% +0,3% 2500, ,00 +15,8% +19,5% -4,6% -14,2% 1500,00 PLANT. EINDPRODUCTIE DIERLIJKE EINDPRODUCTIE TOTALE BRUTO-OMZET gemiddelde 2003/ (voorlopig) DIRECTE KOSTEN STIJGEN MET 4% In vergelijking met de eerste 8 maanden van 2011, stegen de kosten voor de aangekochte productiemiddelen op de bedrijven met gemiddeld 4%. Het gaat hier in hoofdzaak om veevoeding, plantenvoeding, energie, zaai- en pootgoed, plantenbeschermingsmiddelen en diensten. Veevoeders maken de helft uit van de totale uitgaven van de Vlaamse boerderij. Vastgesteld wordt dat de veevoederprijzen in de eerste 8 maanden van 2012 gemiddeld stegen met 1,4% in vergelijking met dezelfde periode van Naast de stijging van de veevoederprijzen, stellen we eveneens een verdere prijsstijging vast voor plantenvoeding en energie. Globaal stijgt de factuur voor energie met 10%, terwijl de kosten voor 9 / 13

10 plantenvoeding met 6% toenemen. Figuur 9: Voorcalculatie kostenevolutie 2012 Vlaanderen (in miljoen euro) 2400, , , , ,00 +7,1% +18,3% +2,8% 1400, , ,00 800,00 600,00 400,00 200,00 +20% +15,3% +10% + 23,4% -11,3% +4% 0,00 Energie; smeermiddelen Meststoffen Veevoeder gemiddelde 2003/ (voorlopig) LANDBOUWINKOMEN BLIJFT VER ONDER NIVEAU Na verrekening van de afschrijvingen, de uitgekeerde subsidies en de productiegebonden belastingen en rekening houdend met betaalde pachten en betaalde intresten op het bedrijfskapitaal zou er volgens de voorlopige berekeningen op de Vlaamse boerderij een inkomen overblijven van slechts 817 miljoen euro. Daarmee ligt het inkomen 2012 nog 18,4% onder het niveau van 2010 en zelfs 27,2% lager dan het gemiddeld inkomen van de referentieperiode In 2011 werd de Europese, en dus ook de Vlaamse groenteteelt getroffen door de EHEC-crisis en de Vlaamse varkenshouderij door de dioxinecrisis in Duitsland, wat een vergelijking met 2011 zinloos maakt. Zoals ook de afgelopen jaren reeds het geval was, daalde het aantal tewerkgestelden in de sector. Volgens de voorlopige cijfers van de 15 mei 2012 landbouwtelling daalde het aantal land- en tuinbouwbedrijven in Vlaanderen met 2,1% tegenover De afvloei uit de sector zou daarmee lager uitvallen dan de voorbije jaren. Omgerekend in voltijdse arbeidskrachten zijn er in 2012 op de Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven nog personen aan het werk. Omdat het op de Vlaamse boerderij gerealiseerde inkomen opnieuw onder minder rechthebbenden verdeeld moet worden, schat Boerenbond dat het gemiddeld inkomen per voltijds tewerkgestelde arbeidskracht (zelfstandigen + loontrekkenden) aanzienlijk hoger ligt dan in Echter, het gemiddeld inkomen per voltijdse arbeidskracht in de land- en tuinbouw, zal naar verwachting in 2012 nog zo'n 50% lager liggen dan het gemiddeld inkomen van de loon- en weddetrekkenden in Vlaanderen. 10 / 13

11 Figuur 10: Berekening landbouwarbeidsinkomen 2012 Vlaanderen (in miljoen euro) 1200, ,00 +56,3% + 69,8% 800,00-43 % 600,00-51,9% 400,00 200,00 0,00 LANDBOUWARBEIDSINKOMEN gemiddelde 2003/ (voorlopig) 11 / 13

12 BIJLAGE TABEL 2: KENGETALLEN 2009, 2010, 2011 EN 2012 VLAANDEREN Gem 2003/ (voorlopig) 2012/ 2010 (%) Landbouwarbeidsinkomen (miljoen ) 1.121,5 640, ,9 481,0 816,6-18,4 Arbeidskrachten (VAK) (aantal) (familiale en niet familiale arbeid) Landbouwarbeidsinkomen/VAK ( ) (familiale en niet familiale arbeid) , ,6 Vergelijkbaar inkomen/vak ( ) ,0 Landbouwinkomen/Vergelijkbaar inkomen (%) ,7 FIGUUR 11: AANDEEL DEELSECTOREN IN TOTALE PRODUCTIEWAARDE LAND- EN TUINBOUW, VLAANDEREN RAMING / 13

13 TABEL 3: AANDEEL VAN DE VERSCHILLENDE DEELSECTOREN IN TOTALE PRODUCTIEWAARDE VAN DE VLAAMSE LAND- EN TUINBOUW 2011 (in %) 2012 (in %) GRANEN 2,13 2,29 HAKVRUCHTEN 5,81 8,74 ANDERE AKKERBOUW 1,54 1,61 GROENTEN 11,29 12,61 FRUIT 6,38 4,79 SIERTEELT 10,03 9,12 RUNDEREN 13,22 11,97 VARKENS 27,17 28,20 GEVOGELTE 5,75 5,34 MELK 14,16 11,45 EIEREN 2,19 3,57 AND DIERL PROD 0,33 0,30 Totaal 100,00 100,00 13 / 13