ONZE ANIMATIES VOOR SCHOLEN IN HET GEWESTELIJK CENTRUM VOOR ECOLOGIE - INITIATIE TE BOSVOORDE*

Transcriptie

1 ONZE ANIMATIES VOOR SCHOLEN IN HET GEWESTELIJK CENTRUM VOOR ECOLOGIE - INITIATIE TE BOSVOORDE* * Identieke informatie te vinden op onze website: asbl Tournesol-Zonnebloem vzw Terhulpsesteenweg Brussel - 02/

2 We bieden een reeks animaties aan voor kleuter- lager- en secundair onderwijs. We hebben als doel kinderen en jongeren te stimuleren om hun leefomgeving anders te bekijken, te begrijpen en te respecteren. Waar? GCEI Gewestelijk Centrum voor Ecologie Initiatie Terhulpsesteenweg Brussel Tel: 02/ Fax: 02/ info@tournesol-zonnebloem.be Hoeve van Ukkel (*) Oude Molenstraat, Brussel Tel: 02/ ferme@tournesol-zonnebloem.be (*) Ontdek ons aanbod in de Hoeve van Ukkel op onze website: Onze pedagogische methode: We willen de leerlingen hun leefomgeving zoveel mogelijk actief, zelf laten ontdekken. Vandaar, dat we bij voorkeur in kleine groepen werken zodanig dat elke leerling over het nodige materiaal kan beschikken om te observeren, te meten,... Actief ontdekken op terrein, in direct contact met de natuur vormt de basis van onze ecologische activiteiten. Uurrooster: Animaties voor één hele dag: 9:30 15:00 Animaties voor één halve dag: 9:30 11:30 à 12:00 Prijs: Klas van 20 à 25 leerlingen: 50 voor een halve dag, 100 voor een volledige dag. Klassen kleiner dan 20 leerlingen: 2,5 euro per halve dag, 5 euro voor een volledige dag. Klassen van 26 à 30 leerlingen: 12 euro surplus per halve dag. We bieden speciale tarieven aan voor scholen met beperkte financiële middelen (contacteer ons). Maaltijd: Er wordt geen voedsel verkocht in de gebouwen, de leerlingen moeten dus zelf een tussendoortje en picknick meebrengen (bij voorkeur een ecologisch verantwoorde picknick: drinkbus en brooddoos). Kledij: Er zijn meestal terreinactiviteiten. Gelieve ervoor te zorgen dat de kinderen aangepaste kledij dragen (laarzen, regenjas,...). Voorzie ook pantoffels of turnschoenen voor de binnenateliers. Begeleiding: De groep wordt begeleid door één of twee gidsen. Tijdens de animaties verwachten we van de leerkrachten dat die mee instaan voor de discipline van de groep. Tijdens de maaltijd, in de gebouwen of in het park, staan de leerlingen onder toezicht van de leerkrachten.

3 ANIMATIES VOOR DE KLEUTERKLASSEN EIGENAARDIGE BEWONERS VAN HET PARK Oscar de huisjesslak is het beu om steeds z n huisje met zich mee te slepen. Hij besluit z n vriendjes op te zoeken om hen om raad te vragen. Waar wonen ze en hoe zien hun huisjes eruit? De kleuters vergezellen Oscar op z n zoektocht. Kinderversje over een grijze huisjesslak. Ontmoeting met de verschillende personages uit het rijmpje: kikker in de rozentuin, eekhoorn in de bomen, duif in het oude kasteel en lieveheersbeestje in de tuin. Periode : Periode: Van september tot oktober en van april tot juni. Uurrooster : 9:30-11:00 Leeftijdscategorie : 2 de kleuterklas

4 VOOR HET LAGER ONDERWIJS AFVALBEHEER EN AFVALPREVENTIE Zullen we gedurende 2 dagen (kan ook op één dag gebeuren) de vuilnisbak uitpluizen? Wat gooien we er allemaal in? Waar komen die vuilniszakken terecht? Hoe beheert het Brussels Gewest al het afval? En vooral: hoe kunnen we afval voorkomen? Het afval van ons tussendoortje wegen, een gezamenlijk tussendoortje klaarmaken, kringlooppapier maken, slogans bedenken, composteren, Een hele reeks concrete stappen om het afval thuis en op school beter te beheren en vooral te voorkomen. - Definitie afval. - Uitleg over de reisweg van een vuilniszak aan de hand van dia s. - Sorteren en wegen van het afval van onze tussendoortjes. - Een gezamenlijk tussendoortje maken. - Keuze uit diverse activiteiten: zelf gerecycleerd papier maken, winkelspel, de compost en compostbewoners, functie van verpakkingen,... - Debat over acties die men kan uitvoeren om afval te vermijden. Periode: Van Allerheiligen tot Pasen Leeftijdscategorie: 3 de tot 6 de leerjaar

5 ONTDEKKING VAN DE NATUUR MET DE ZINTUIGEN Welkom in de tentoonstelling van Moeder Natuur! Niets vergeten? Neus, tong, ogen, handen en oren... prima! Deze zijn trouwens onmisbaar om met onze zintuigen volop te genieten van de meesterwerken die Moeder Natuur biedt. Lucht, water & aarde zullen hun geuren, kleuren en smaken prijsgeven. - Wandeling door het park en de natuur ontdekken met onze verschillende zintuigen via ludieke of creatieve activiteiten. - Kleuren in de natuur: mimicry en camouflage. - Kruidenkaas maken en proeven. Periode: Van april tot juni Leeftijdscategorie: 1ste tot 4de leerjaar CARTOGRAFIE EN ORIËNTATIE Ook al eens verloren gelopen? Ziehier wat je nodig hebt: een kaart en een kompas. En? Toch niet zo gemakkelijk om op stap te gaan in een onbekend gebied... Wel, wij gaan samen wat meer leren over kaarten, wat daar eigenlijk allemaal op staat, hoe we die juist kunnen oriënteren en over het kompas,... Nog een beetje oefenen en je raakt het noorden nooit meer kwijt. Als visuele synthese bouwen we in de namiddag een maquette van het park. Voormiddag: - Gebruik kaart en kompas. - Bereken de schaal van een kaart. - Reliëf: hoogtelijnen en hoogteverschil. - Vegetatiekaart maken via observatie op het terrein. Namiddag: - Observatie en analyse van luchtfoto s en kaarten. - Maquette maken van het park. Periode: Tussen Allerheiligen en Pasen Leeftijdscategorie: 4 de tot 6 de leerjaar

6 TIJDREIZEN IN HET ZONIËNWOUD Dankzij een wandeling doorheen de Vuilbeekvallei en de Vallei van de Verdronken kinderen ontdekken we een hele reeks geheimen van het Zoniënwoud. Een beek, een boom, de bodem, het landschap,... Als je die goed bekijkt, kom je heel wat te weten over de geschiedenis van het bos. Wat is er nu zo typisch aan de bodem van het Zoniënwoud? Hoe zag het reliëf er vroeger uit? Zijn er nog bronnen? Welke planten groeien in dit bos? We duiken enkele miljoenen jaren terug in de tijd om te begrijpen waar het huidige Zoniënwoud zijn typisch landschap en reliëf vandaan haalt. Met enkele experimenten ontdekken we in de namiddag de kenmerken van verschillende bodemtypes en hoe de erosie van de bodem ontstaat. - Wandeling van 6 km door het Zoniënwoud om het ontstaan van zijn reliëf te illustreren. - Observatie van de vegetatie. - Het belang van de werking van water op het reliëf ontdekken. - Experimenten in verband met permeabiliteit, meanders en waterhoudende grondlaag. Periode: Van Allerheiligen tot Pasen Leeftijdscategorie: 4 de tot 6 de leerjaar WATERKWALITEIT «Bruoscella» betekent «huis in de moerassen», een veldnaam die meer dan 1000 jaar geleden op de oevers en de eilandjes van de Zenne ontstond. Hoe zit het vandaag met het water in Brussel? Zijn er nog beekjes en moerassen te vinden? Is het water proper? Zullen we dat aan specialisten overlaten? Nee hoor, met onze netjes en emmers trekken we naar de Vuylbeek en naar het Woluwedal op zoek naar ongewervelde waterdieren. In het labo kunnen we dankzij deze waterdiertjes en enkele chemische testen de waterkwaliteit van de twee beekjes vergelijken. Is watervervuiling altijd zichtbaar? Hoe en door wie wordt het water vervuild? Kunnen wij er iets aan doen? Op al deze vragen proberen we samen een antwoord te vinden. - Observatie van beken en hun omgeving. - Fysische metingen (temperatuur, stroomsnelheid, breedte en diepte van de beek,...). - Staalname van het water en het vangen van ongewervelde waterdieren. - Observatie en determinatie van de ongewervelde waterdieren met behulp van binoculair en determinatiesleutels. - Chemische analyse van de waterstalen. - Schatting van de biotische en chemische index en discussie van de resultaten. Synthese. Periode: september tot oktober en van april tot juni Leeftijdscategorie: 6de leerjaar

7 BIODIVERSITEIT Iedereen praat erover, maar wat betekent biodiversiteit eigenlijk? Hoe is de biodiversiteit geëvolueerd doorheen de tijd? Welk nut heeft de biodiversiteit voor de mens en de planeet? Wat kunnen we doen om de biodiversiteit te herstellen en te behouden? Voormiddag: - Evolutie van de biodiversiteit doorheen de tijd: tijdslijn construeren met geweldige illustraties vanaf het ontstaan van de Aarde tot vandaag. - Is de biodiversiteit ooit al bedreigt geweest in het verleden? Hoe heeft het zich aangepast? Hoe staat het met de biodiversiteit vandaag? - Activiteit met de zintuigen: gebruiksnut van de biodiversiteit voor de mens. - Bordspel: Wat is de impact van habitatverlies op de biodiversiteit? Namiddag: - Ontdekkingsspel: De biodiversiteit van het park in kaart brengen. - Acties om de biodiversiteit een handje toe te steken. Periode: van september tot juni Uurrooster: 9:30 15:00 Leeftijdscategorie: 4 de tot 6 de leerjaar

8 VIJVERLEVEN Gewapend met netten en emmers trekken we naar de rozentuin om waterdiertjes op te sporen. Is dat een kikkervisje, een salamander of gewoon een visje? Luister even: is dat de meerkoet? Let maar goed op want in, op en rond de vijver bruist het van leven. Tussen de waterplanten zien we grote en kleine diertjes zwemmen, kruipen, springen, roeien, glijden. In de namiddag nemen we onze overvolle emmers mee naar het labo om dit alles met binoculairs te bestuderen. Dan komen we wat meer te weten over het ecosysteem van een vijver. - Observatie van de omgeving rond de vijver en de verschillende manieren van watertoevoer naar de vijver. - Observatie en determinatie van de vegetatie langs de vijver. -Observatie en determinatie van de vogels op en rond de vijver. -Inzamelen van ongewervelde waterdieren. - Observatie en determinatie van de ingezamelde ongewervelde waterdieren met behulp van een binoculair en determinatiesleutel. - Synthese ecosysteem vijver. Periode: Van september tot oktober en van april tot juni. Leeftijdscategorie: 2 de tot 6 de leerjaar BOSECOLOGIE Sylvania is een grote en prachtige stad met architecten, mijnwerkers, maaiers, zangers, sierschilders, luchtverversers en nog veel meer. Eens de winter voorbij, hebben al de bewoners het heel druk. Vandaag zullen we van al dat leven volop genieten want Sylvania viert haar opendeurdag. Maar opgelet, de bewoners houden hun stad verborgen. Daarom zullen we langs een geheim pad naar Sylvania geleid worden. Eindelijk mogen we de stad dankzij onze nieuwe identiteitskaarten verkennen Periode: Oktober en van april tot juni. Leeftijdscategorie: 4 de tot 6 de leerjaar - Geblinddoekt op weg naar Sylvania. - Ontmoeting met de inwoners en aanvraag verblijfsver gunning. - Kandidaatstelling om één van de vele beroepen in Sylvania uit te voeren. - Experimenten met de permeabiliteit van verschillende bodemtypes: klei, leem en zand. - Observatie van ongewervelde bodemdieren.

9 VRUCHTEN Iedereen kent de appel en de kastanje, maar hoe ziet de vrucht van de els of de sneeuwbes eruit? De herfst is de ideale periode om door het park en de boomgaard te kuieren en nootjes, bessen en andere vruchten te verzamelen. Zijn al die vruchten eetbaar? Zo niet, waarvoor dienen die dan? Trouwens, wat is een vrucht eigenlijk? En een groente? Een bord vol lekkers om over na te denken. En ook om van te smullen, met lekkere herfstpannenkoeken. - Wat zijn vruchten en wat is hun functie? - Observatie en determinatie van vruchten die we in het park vinden. - Verspreidingsmechanismen van zaden. - Vruchten kneden uit klei. - Herfstpannenkoeken maken. Periode: Van september tot oktober. Leeftijdscategorie: 2 de tot 6 de leerjaar BOMEN Elke dag komen we bomen tegen. Maar staan we er ooit bij stil dat ze ademen, groeien, water nodig hebben? Ze blijven heel het jaar door buiten staan, sommige kunnen ziek worden, anderen kunnen heel oud worden en hebben al heel wat meegemaakt. Ken jij het verschil tussen naaldbomen en loofbomen? Samen ontdekken wij het leven van de bomen, wat zij nodig hebben en waar zij nuttig voor zijn. Voormiddag: - Wat zijn de verschillende delen van de boom en wat zijn hun functies? - Determinatie van bomen met behulp van de bladeren of boomknoppen. - Gebruiksnut van bomen voor de mens Namiddag Afhankelijk van het seizoen en de leeftijd van de leerlingen worden één of twee van de volgende activiteiten voorgesteld: - Afdruk blad in gips maken - Zwarte inkt maken - Experimenten met betrekking tot de fotosynthese en de transpiratie van planten - Associatiespel blad-vrucht van bomen Periode: Van september tot juni. Leeftijdscategorie: 1 ste tot 6 de leerjaar

10 BLOEMEN Daar is de lente! Daar steken de eerste lentebloemen hun kop op! Heerlijke geuren en mooie kleuren betoveren onze tuinen en parken. Maar zijn die bloemen daar enkel voor ons plezier? Honderden gevleugelde wezentjes komen uit hun schuilplaats tevoorschijn en storten zich op die uitnodigende bloemen. Waarom? In het labo bekijken we die bloemen met een vergrootglas en vinden we zeker een paar antwoorden op deze vragen. - Gedetailleerde observatie van bloemen. - Functie van de verschillende onderdelen: kelken kroonbladeren, stamper, meeldraden,... - Relatie bloemen en insecten. - Determinatie van bloemplanten langs de vijver en/of in de weide. - Gedetailleerde observatie van bloemdelen met binoculair. - Bloemen maken in bijenwas. - Bloemen en insectenspel (1ste en 2de leerjaar). Periode: Van april tot juni. Leeftijdscategorie: 1 ste tot 6 de leerjaar ONGEWERVELDEN Ongewervelden...al van gehoord? We gaan op zoek naar deze kleine geheimzinnige diertjes die zich onder de blaadjes, tussen de takjes, in de bomen en onder de stenen verstoppen. Maar sommige lopen te snel of zijn schuw. Dan maar op zoek naar hun sporen, een echt speurwerk. We bekijken de ongewervelden met een vergrootglas en zo komen we meer te weten over hun nut, hun naam, hun plaats in het ecosysteem. En met natuurlijk materiaal maken we er zelf eentje. Voormiddag: - Verschil tussen gewervelde en ongewervelde dieren. - Observatie van ongewervelde dieren uit verschillende milieus: lucht, water en aarde. - Op zoek naar sporen van ongewervelde dieren. Namiddag: - Observatie en determinatie van ongewervelde bodemdieren. - Modulatie in bijenwas Periode: Van september tot oktober en van april tot juni. Uurrooster: 9:30 15:00 Leeftijdscategorie: 1 ste tot 6 de leerjaar

11 VOGELS Luister eens goed en hou je ogen wijdt open. Dan pas kan je genieten van de pracht en praal van een vogelkoor. Hoor je al de vogels, zie je ze, kan je ze herkennen? Vogels bestuderen is niet zo gemakkelijk. We moeten geduld oefenen, aandacht besteden aan details, het verschil kunnen maken tussen een lied en een alarmsignaal. En met ons pluimenspel komen we meer te weten over de leefgewoontes van deze vogels. - Op wat moeten we letten bij het observeren van vogels: vorm, kleur, grootte, bek, poten,... - Observatie van vogels in verschillende milieus met behulp van een verrekijker: grasperk, bos, vijver,... - Observatie vogelsporen. - Het grote pluimenspel: Welke pluimen horen bij welke vogel? - Aan de hand van raadsels een vogelmobiel maken. Periode: Allerheiligen tot Pasen. Leeftijdscategorie: 3 de tot 6 de leerjaar DIERENSPOREN Dieren houden zich, met recht en rede, verborgen in het struikgewas, de bomen en de strooisellaag. Wanneer ze ons zien, horen of ruiken kiezen zij vaak het hazenpad. Toch blijft hun aanwezigheid niet onopgemerkt voor de aandachtige wandelaar. Ze laten namelijk voetafdrukken, voedselresten, nesten en nog veel meer achter. Dankzij het sporenspel worden de kinderen echte sporenzoekers. - Inleiding soorten sporen: uitwerpselen, voetafdrukken, delen van het lichaam, voedselresten,... - Op zoek naar sporen en achterhalen van de eigenaar. - Ontdekkingsspel van een diersoort aan de hand van verschillende sporen. Periode: Van september tot oktober Leeftijdscategorie: 1 ste tot 6 de leerjaar

12 EVOLUTIE VAN HET LANDSCHAP (TE NEERPEDE) Van zodra we de ring oversteken en verder binnendringen in Neerpede, verandert het landschap van Anderlecht. Van de stad lijken we terecht te komen op het platteland. In dit landschappelijk kader ontdekken we de verschillende elementen die een landschap vormgeven doorheen de tijd: de werking van het water, menselijke activiteiten, seizoenen,... - Wandeling in landelijk Neerpede (ongeveer 3 km). - Wat is een landschap? - Hoe verandert het landschap doorheen de tijd? - Elementen van vroeger en nu herkennen. - De werking van een rivier op het reliëf. - Evolutie nederzettingen bij rivieren, nadruk op landbouw, indien mogelijk bezoek boerderij. - Het landschap van vroeger en nu... en in de toekomst? Periode: november, maart en april Uurrooster: 9:15 12:00 Leeftijdscategorie: 3 de 6 de leerjaar DRINKWATER Kraantjeswater is niet lekker en ook niet gezond beweren sommigen... Maar kunnen ze dat ook bewijzen? Laten we dat cliché eerst met een proef onderzoeken. Dit water smaakt raar... maar hoe komt het eigenlijk dat water een smaak heeft? Samen ontdekken we waar het drinkwater vandaan komt, wat een waterkringloop is en of er bronnen te vinden zijn in het Zoniënwoud. Voormiddag: - Inleiding: klasgesprek rond drinkwatergebruik. - Degustatie van verschillende soorten water (flessenwater en kraantjeswater). - Discussie omtrent de smaakverschillen, de herkomst van het water. - Synthese water- en materiecyclus. Namiddag: - Op zoek naar een waterbron. Nemen van waterstaal en de vervuiling ervan meten. - Flessen- of kraantjeswater? Impact van onze keuze op het milieu, de gezondheid, de economie,... Opmerking: Elke beschrijving van een animatie is slechts een voorstel van hoe deze animatie kan verlopen. Indien u welbepaalde wensen hebt: u wilt een bepaald project ontwikkelen,... aarzel dan niet om ons te contacteren; naargelang de mogelijkheden kunnen wij onze animaties aanpassen. Periode: Van september tot oktober en van april tot juni Uurrooster: 9:30 15:00 Leeftijdscategorie: 6 de leerjaar

13 INSCHRIJVINGSFORMULIER LAGER ONDERWIJS DATUM VERZENDING DATUM ONTVANGST INGEVULD TERUGSTUREN NAAR: Gewestelijk Centrum voor Ecologie-Initiatie Terhulpsesteenweg, Bosvoorde Tel.: Fax: Mail naar: animatie@tournesol-zonnebloem.be SCHOOL: DIRECTIE: ADRES: TELEFOON: FAX: LEERKRACHT/VERANTWOORDELIJKE TE CONTACTEREN: HET GESCHIKTE UUR OM U TE BEREIKEN: PRIVÉ ADRES (INDIEN NODIG): PRIVÉ TEL (INDIEN NODIG): VERPLAATSING: PRIVÉ BUS OPENBAAR: TREIN, BUS, TRAM TE VOET MET DE FIETS UURROOSTER VOOR DE MEESTE ANIMATIES: 09:30-15:OO PAST DIT UURROOSTER NIET, VUL DAN HIERONDER HET GEWENSTE UURROOSTER IN: BEGIN:.... EINDE:... Opmerking : Wensen jullie een afspraak om de inhoud van de animatie(s) te bespreken: Ja Wanneer:... Huidige natuur- en milieuprojecten in uw school: * Dit inschrijvingsformulier hebben we nodig (fax, post) om de animaties in te plannen. Daarna bellen we u op om de data vast te leggen. Tenslotte krijgen jullie met het pedagogisch contract ook een bevestiging van deze afspraak toegestuurd. Vergeet niet het pedagogisch contract (ondertekend) terug te sturen. Wij danken u voor uw medewerking.

14 AANVRAAG ANIMATIES School:...Tel:... Naam titularis... Klas... Aantal lln... Thema... ½ dag hele dag*... Plaats... Voorkeur : maand... dag* MA DI WO DO VR Voormiddag Namiddag* * doorhalen wat niet verlangd wordt... Opmerkingen:... Naam titularis... Klas... Aantal lln... Thema... ½ dag hele dag*... Plaats... Voorkeur : maand... dag* MA DI WO DO VR Voormiddag Namiddag* * doorhalen wat niet verlangd wordt... Opmerkingen:... Naam titularis... Klas... Aantal lln... Thema... ½ dag hele dag*... Plaats... Voorkeur : maand... dag* MA DI WO DO VR Voormiddag Namiddag* * doorhalen wat niet verlangd wordt... Opmerkingen:... Naam titularis... Klas... Aantal lln... Thema... ½ dag hele dag*... Plaats... Voorkeur : maand... dag* MA DI WO DO VR Voormiddag Namiddag* * doorhalen wat niet verlangd wordt... Opmerkingen:... Naam titularis... Klas... Aantal lln... Thema... ½ dag hele dag*... Plaats... Voorkeur : maand... dag* MA DI WO DO VR Voormiddag Namiddag* * doorhalen wat niet verlangd wordt... Opmerkingen:... Naam titularis... Klas... Aantal lln... Thema... ½ dag hele dag*... Plaats... Voorkeur : maand... dag* MA DI WO DO VR Voormiddag Namiddag* * doorhalen wat niet verlangd wordt... Opmerkingen:...

15 VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS BIODIVERSITEIT, VAN LEVENSBELANG? Iedereen praat erover, maar wat betekent biodiversiteit eigenlijk? Hoe werd het leefmilieu opgebouwd doorheen de tijd? Hoe kunnen we nagaan of een bos al dan niet rijk is aan biodiversiteit? Zijn wij voor ons dagelijks leven afhankelijk van de biodiversiteit? Is de biodiversiteit bedreigd? Bestaan er al acties en middelen om het verdwijnen van de biodiversiteit tegen te gaan? Wat kunnen we zelf ondernemen om het biodiversiteitsverlies te stoppen? Voormiddag, terreinactiviteiten. - Inleiding: Biodiversiteit begrijpen, zijn rol voor de mens en de natuur achterhalen. - Biodiversiteit: een dynamisch erfgoed met een lang verleden! Evolutie van de biodiversiteit - ontstaan en verdwijnen van soorten, massa - extincties Wat gebeurde er honderden, miljoenen jaar geleden? Hoe zit het met de biodiversiteit vandaag en wat zijn de gevolgen voor morgen? - Potentiële biodiversiteitsindex, toegepast in het Zoniënwoud. Door verschillende aspecten van het Zoniënwoud te onderzoeken (geschiedenis, beheer, context, milieus), kunnen we nagaan of deze plek gunstig is voor het ontvangen van een brede waaier aan fauna en flora. We ondervinden ook hoe al deze aspecten samenhangen. Namiddag, synthese en bespreking : - De mens en de biodiversiteit: onderzoek van de diensten en producten die de biodiversiteit ons biedt en bewustwording van de rol die biodiversiteit speelt in ons dagelijks leven. Via een concreet voorbeeld (de productie van tomaten) de oorzaken van biodiversiteitsverlies bespreken en acties bedenken om dit fenomeen tegen te gaan. Periode: september juni Uurrooster: 9:30 15:00 Leeftijdscategorie: 1 ste 6 de leerjaar secundair onderwijs

16 ENERGIE IN HUIS Wat we doen in huis, heeft een impact op onze omgeving! Wat zijn de gevolgen van onze dagelijkse handelingen, wat zijn de mogelijke alternatieven,...? Voormiddag: - Inleiding. - Op zoek gaan naar en analyse van de belangrijkste energievreters in huis op basis van een maquette. - Vanwaar komt de energie die we in huis gebruiken? - We testen de efficiëntie van verschillende isolatiematerialen en we vergelijken hun technische eigenschappen: de impact op onze gezondheid en het milieu, zowel tijdens hun fabricatie, gebruik en verwerking. Namiddag: - Experimenten met energieverbruik (verlichting, sluipverbruik,...) - Het opstellen van een mini-zonnepaneel en fysische experimenten om de werking ervan te begrijpen. - Synthese Opmerking: Elke beschrijving van een animatie is slechts een voorstel van hoe deze animatie kan verlopen. Indien u welbepaalde wensen hebt: u wilt een bepaald project ontwikkelen,... aarzel dan niet om ons te contacteren; naargelang de mogelijkheden kunnen wij onze animaties aanpassen. Periode: Bij voorkeur vanaf Allerheiligen tot Pasen Uurrooster: 9:30-15:00 Leeftijdscategorie: 1 ste 6 de leerjaar secundair onderwijs

17 HET ECOSYSTEEM VAN DE VIJVER Tijdens observatie van de vijver, ontdekken we dat planten en dieren een evenwichtig geheel vormen met hun omgeving. - Op zoek naar bronnen en andere manieren van watertoevoer naar de vijver. - Observatie van de randvegetatie met behulp van determinatiesleutels. - Het nemen en onderzoeken van een grondstaal. - Observatie van watervogels met behulp van verrekijkers. - Vangen van ongewervelde waterdieren. - Observatie en determinatie van ongewervelde waterdieren met behulp van binoculair en determinatiesleutels. - Levenswijze van aquatische ongewervelde dieren: levenscyclus, ademhaling, voeding,... - Synthese van een vijverecosysteem Periode: van midden september tot midden oktober en vanaf april tot juni Uurrooster: 9:30 15:00 Leeftijdscategorie: 1 ste - 6 de leerjaar secundair onderwijs DE KWALITEIT VAN HET OPPERVLAKTEWATER Op zoek naar ongewervelde waterdieren die representatief zijn voor de kwaliteit van het water waarin ze in leven. Voormiddag, veldonderzoek: Observatie van beken en hun omgeving. Fysische metingen (temperatuur, stroomsnelheid, breedte en diepte van de beek,...). Staalname van het water en het vangen van ongewervelde waterdieren. Namiddag, laboratoriumonderzoek: Observatie en determinatie van de ongewervelde waterdieren met behulp van binoculair en determinatiesleutels. Chemische analyse van de waterstalen Schatting van de biotische en chemische index en discussie van de resultaten Synthese Periode: van midden september tot eind oktober en vanaf maart tot juni Uurrooster: 9:30-15:00 Leeftijdscategorie: 1 ste - 6 de leerjaar secundair onderwijs

18 INSCHRIJVINGSFORMULIER SECUNDAIR ONDERWIJS Datum verzending... Datum ontvangst... Ingevuld terugsturen naar: Gewestelijk Centrum voor Ecologie-Initiatie Terhulpsesteenweg Brussel Tel: 02/ Fax: 02/ Mail naar: School:... Directie:... Adres:... Tel:... Fax: Leekracht/verantwoordelijke te contacteren:... Het geschikte uur om u te bereiken:... Privé adres (indien nodig):... Privé tel. (indien nodig):... Verplaatsing privé bus openbaar vervoer (trein, bus, tram) te voet Past het voorgestelde uurrooster (Bij voorkeur: 9:30-15:00)? Ja Nee Zoniet, welk uurrooster past wel?... Opmerkingen: In aanvulling op onze animaties, hebt u nood aan andere diensten die wij eventueel zouden kunnen aanbieden? Welke natuur- en milieu edactie projecten organiseert uw school? Bedankt voor uw medewerking

19 AANVRAAG ANIMATIES School:...Tel:... 1 ste trimester (vanaf14 september) Naam leerkracht Mej./Mvr./Mr. Klas Aantal lln Thema 1/2 dag of 1dag Voorkeur weekdagen + maand 2 de trimester Naam leerkracht Mej./Mevr./Mr. Klas Aantal lln Thema 1/2 dag of 1 dag Voorkeur weekdagen + maand 3 de trimester Naam leerkracht Mej./ Mevr./Mr. Klas Aantal lln Thema 1/2 dag of 1 dag Voorkeur weekdagen + maand

20 ANIMATIEPROGRAMMA VOOR DE KLEUTERS Eigenaardige bewoners van het park ANIMATIEPROGRAMMA LAGER ONDERWIJS: OVERZICHT ANIMATIES In het thema Planten : Bomen Vruchten Bloemen In het thema Dieren Ongewervelden Dierensporen Vogels In het thema Ecosystemen Vijverleven Bosecologie In het thema Algemeen Cartografie en oriëntatie Ontdekking van de natuur met de zintuigen Biodiversiteit (nieuw) Waterkwaliteit Tijdreizen in het Zoniënwoud (nieuw) Evolutie van het landschap te Neerpede (nieuw) In het thema Ecoconsumptie Drinkwater Afvalpreventie en afvalbeheer ANIMATIEPROGRAMMA SECUNDAIR ONDERWIJS: Biodiversiteit (nieuw) Ecosysteem van de vijver Kwaliteit van het oppervlaktewater (nieuw) Energie in huis (nieuw) Zijn we te ver van uw school gelegen? Ontdek ons aanbod animaties op externe locaties via onze website: Geïnteresseerd in een animatie op de Hoeve van Ukkel, neem dan snel een kijkje op onze website:

21 BEREIKBAARHEID De ingang van het Tournay-Solvay park bevindt zich op de parking van het treinstation Bosvoorde (Terhulpsesteenweg 199, 1170 Brussel). Er zijn verschillende manieren om met het openbaar vervoer naar het park te komen: NMBS Stoptrein vanuit Brussel richting Ottignies/Louvain-la-Neuve: halte Bosvoorde NMBS trein lijn 26, halte Boondaal (vervolgens te voet: 25 min. of tram 94) Tram 94 : halte Station Bosvoorde Bus 17 : halte Wiener (15 min. te voet) Bus 41 : halte Boondaal Station (25 min. te voet of tram 94) Bus 95 : halte Wiener (15 min. te voet)