CARBON FOOTPRINT 1 e halfjaar 2014

Transcriptie

1 CARBON FOOTPRINT 1 e halfjaar 2014 CARBON FOOTPRINT RAPPORTAGE 1 e HALFJAAR 2014 WEBVERSIE 1 e kwartaal 2010 VERSIE DATUM OMSCHRIJVING OPGESTELD GECONTROLEERD GOEDGEKEURD Eerste uitgave J.H.M. Breems BSc L.C.J. van Dijk BEng Webversie J.H.M. Breems BSc L.C.J. van Dijk BEng Copyright: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de directie van Aannemingsbedrijf Gebr. de Koning B.V..

2 Inhoudsopgave Naam 7.3 ISO Periodieke rapportage Directieverklaring p 1 Basisgegevens Beschrijving van de organisatie a 2.1 Verantwoordelijkheden b 2.2 Basisjaar j 2.3 Rapportageperiode c 2.4 Verificatie q 2.5 Afbakening Organisatorische grenzen d 3.1 Wijzigingen organisatie 3.2 Berekeningsmethodiek Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren, onzekerheden l,n 4.1 Wijzigingen berekeningsmethodiek m 4.2 Uitsluitingen h 4.3 Opname van CO2 g 4.4 Biomassa f 4.5 Onzekerheden o 4.6 Directe en indirecte emissies Herberekening basisjaar & historische gegevens j,k 5.1 Directe en indirecte emissies 1 e hj 2013 e, i 5.2 Trends 5.3 CO2-initiatieven Initiatief eco-aggregaat 6.1 Deelname in sector initiatieven 6.2 Voortgang ten opzichte van het referentiejaar Genomen maatregelen in rapportageperiode 7.1 Evaluatie doelstellingen 7.2 Maatregelen komende periode 7.3 Gerelateerd aan 7.3 uit ISO

3 Directieverklaring Gebr. De Koning realiseert duurzame bedrijfsvoering door een bewustwordingsproces rondom maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het eerste Carbon Footprint rapport dat we hebben opgesteld, beschrijft de volledige CO2-inventarisatie over het jaar Dit is echter het begin van een bewustwordingsproces rondom de huidige CO2-uitstoot. Voor Gebr. De Koning liggen er veel mooie kansen in de bijdrage die we kunnen leveren voor onze opdrachtgevers in het kader van productontwikkeling en business development; hiermee kunnen we tevens een significante bijdrage leveren aan de CO2- reductie binnen onze sector. Als organisatie vinden wij het van belang een bijdrage te leveren aan deze maatschappelijke discussie. Dit doen we vanuit onze eigen organisatie Gebr. De Koning. Gebr. De Koning heeft in eigen beheer grootmaterieel draaien, waarmee zij al innoverende CO2-reductie programma s opstart. De grootste CO2-reductie creëren we door het aanpassen van ons inkoopbeleid en anders om te gaan met woon werk -en werk-werk verkeer, door bijvoorbeeld het carpoolen en het gebruik van schonere auto s. Daarnaast letten we op het energieverbruik in onze vestiging: bijvoorbeeld toepassen groene stroom en het efficiënt gebruik van papier en gas en alternatieve brandstoffen. Duurzaamheid is voor Gebr. De Koning geen nieuw fenomeen; we zijn al een aantal jaren bezig, enerzijds met de duurzaamheid van de eigen organisatie en anderzijds om duurzame producten in de markt aan te bieden. Op deze manier willen we een bijdrage leveren aan de bewustwording om op een zorgvuldige wijze met het milieu om te gaan. ProRail en later ook andere organisaties hebben door het invoeren van de CO2-prestatieladder dit proces versneld. Voor ons is het een uitdaging om duurzaamheid en dus ook CO2-reductie meetbaar te maken. Wat levert het op en wat mag het kosten? Wat mag duurzaamheid uiteindelijk kosten en weegt het dan nog op tegen wat het aan CO2-reductie oplevert? De inzichten in ons huidige CO2-uitstoot zijn verkregen vanuit een inventarisatie, die vanuit de CO2-prestatieladder is gedaan. De resultaten zijn te vinden in dit rapport. Binnen de afwegingen die we in de organisatie maken zoals kosten, efficiëntie en veiligheid, is duurzaamheid een aspect dat erbij is gekomen. Het gaat uiteindelijk om een balans tussen deze onderwerpen. Verbeter de wereld, begin bij jezelf en neem daarin je eigen verantwoordelijkheid. Als iedereen daar bewust mee bezig is, wordt het maatschappelijk draagvlak vergroot en zul je zien dat men bereid is te investeren in de industrie waar de grote rendementen zijn te behalen. De eerste stappen om duurzaamheid te kwantificeren zijn gezet: de Carbon Footprint van onze CO2-uitstoot en de middelen om deze meetbaar te reduceren. Daarnaast zijn we actief in het opstarten en deelnemen van CO2 reducerende projecten Het opstellen van de periodieke rapportage is onderdeel van de stuurcyclus binnen het energiemanagementsysteem dat in het kader van de CO₂-prestatieladder is ingevoerd. Deze stuurcyclus staat beschreven in het KAM-zorgsysteem. Deze periodieke rapportage is opgesteld door de KAM-coördinator en beschrijft alle zaken zoals beschreven in 7.3 uit de ISO Een koppelingstabel is opgenomen als onderdeel van de inhoudsopgave. Directie Gebr. De Koning B.V.

4 2 Basisgegevens 2.1 Beschrijving van de organisatie De rapporterende organisatie Gebr. De Koning B.V. is een zelfstandige GWW MKB aannemer op de Nederlandse markt. Voor deze rapportage is het volledige opererende deel van Gebr. De Koning B.V. in ogenschouw genomen. Gebr. De Koning B.V. is een bedrijf met een lange historie. In 1900 is de voorloper van Gebr. De Koning opgericht. Het bedrijf maakt sinds die tijd een gestage groei door. Er is altijd veel geïnvesteerd in eigen materieel, wat geresulteerd heeft in een groot machinepark en een ruime hoeveelheid damwand. Gebr. De Koning is een betrouwbare, solide en pragmatische GWW aannemer die goede oplossingen biedt aan ambitieuze klanten binnen het bedrijfsleven en de non-profitsector. Gebr. De Koning voert zowel eenvoudige als gedurfde, toonaangevende projecten uit. Met de diensten draagt Gebr. De Koning bij aan het goed, duurzaam en kostenefficiënt uitvoeren van haar projecten. Van ontwerp tot beheer en onderhoud. 2.2 Verantwoordelijkheden Bedrijf Eindverantwoordelijke Verantwoordelijke stuurcyclus (energiemanager) Contactpersoon emissie-inventaris De Koning Beheer B.V. Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg De Koning Constructies B.V. Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg De Koning Materieel B.V. Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg hal 1 t/m 3; Rietgorsweg 9a Papendrecht hal 4; Rietgorsweg 9a Papendrecht De Koning Vastgoed B.V. Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Leo van Dijk Gebr. De Koning B.V. Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg Scheepvaartweg 1, Papendrecht Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg 2.3 Basisjaar Met ingang van deze rapportage is het basisjaar Rapportageperiode Deze periodieke rapportage beschrijft de CO2-emissies in de periode 1 januari t/m 30 juni Verificatie De footprint is niet extern geverifieerd.

5 3 Afbakening 3.1 Organisatorische grenzen De Koning Beheer B.V. De Koning Constructies B.V. o Nanengat 1 Papendrecht (tot 1 juli 2011) o Scheepvaartweg 1, Papendrecht (vanaf 1 juli 2011) De Koning Materieel B.V. o Nanengat 3a Papendrecht (tot 1 juli 2011) o hal 1 t/m 3; Rietgorsweg 9a Papendrecht (vanaf 1 juli 2011) o hal 4; Rietgorsweg 9a Papendrecht De Koning Vastgoed B.V. o Scheepvaartweg 1, Papendrecht Gebr. De Koning B.V. o Nanengat 1 Papendrecht (tot 1 juli 2011) o Scheepvaartweg 1, Papendrecht (vanaf 1 juli 2011) De organisatiegrenzen van Gebr. De Koning B.V. zijn in het kader van het CO2(kooldioxide)-bewustzijn daar neergelegd waar de invloed van de organisatie merkbaar aanwezig is. In de praktijk betekent dit dat waar activiteiten onder regie van Gebr. De Koning B.V. vallen, de verantwoording voor de CO2-productie wordt genomen: de sturing ligt duidelijk bij de eigen organisatie. De organisatiegrenzen voor deze inventarisatie bevat De Koning Beheer B.V. met de volgende groepsmaatschappijen: De Koning Materieel B.V. Papendrecht Nederland De Koning Constructies B.V. Papendrecht Nederland De Koning Vastgoed B.V. Papendrecht - Nederland Gebr. De Koning B.V. Papendrecht Nederland Gebr. De Koning B.V. nam of neemt deel aan enige vennootschappen onder firma. De activiteiten welke Gebr. De Koning B.V. ontplooit/ontplooide ten behoeve van deze vennootschappen vallen binnen de organisatiegrenzen welke zijn gesteld in het kader van het CO2-bewustzijn. De betreffende activiteiten zijn/worden uitgevoerd middels de capaciteit en middelen die aanwezig zijn/waren binnen de vestigingen. Daarom vallen emissies welke binnen de vennootschappen aan de activiteiten van Gebr. De Koning B.V. zijn toe te schrijven, binnen de emissiewaarden welke toe te schrijven zijn aan de vestigingsactiviteiten. Gebr. De Koning B.V. nam of neemt aan de volgende vennootschappen deel: Combinatie Colijn- Gebr. De Koning v.o.f. Papendrecht Nederland; Combinatie Gebr. De Koning - Van Spijker Bouw v.o.f. Papendrecht Nederland; Combinatie Onderdoorgang Eektestraat Oldenzaal vof Meppel Nederland; Combinatie Waddinxveen Verlegde Dreef vof Papendrecht Nederland; Combinatie Gebr. de Koning Knook Staal en Machinebouw vof Papendrecht Nederland; heden Combinatie Ballast Nedam Gebr. De Koning vof Papendrecht Nederland; Combinatie Armakon Civiel BV; 2013-heden 3.2 Wijziging organisatie Er zijn geen wijzigingen in de organisatie.

6 4 Berekeningsmethodiek 4.1 Actuele berekeningsmethodiek & conversiefactoren Omdat deze periodieke rapportage onderdeel is van een CO2-prestatieladder certificaat, wordt de methodiek aangehouden zoals voorgeschreven in het Handboek 2.2, geldig m.i.v. 4 april 2014, zoals uitgegeven door SKAO. Deze methode schrijft voor om Business Air Travel en Personal Cars for Business Travel tot scope 2 te rekenen. De gebruikte conversiefactoren zijn afkomstig uit het SKAO Handboek 2.2, bijlage C Conversiefactoren. Voor scope 3 zijn conversiefactoren uit verschillende andere bronnen gebruikt. Bij de beschrijving van de emissietypen is de bron vermeld. Gebleken is dat nog niet voor alle scope 3-onderdelen een betrouwbare conversiefactor beschikbaar is. Hiervoor moet nog het nodige onderzoek worden gedaan (binnen en buiten de branche). De scope 3-emissie-inventaris is nog niet volledig. Sinds 2008 wordt een aantal scope 3 emissiebronnen bijgehouden (afvalverwerking, gebruik smeeroliën, papiergebruik en woonwerkverkeer met niet-bedrijfsvoertuigen). Verder zijn op basis van de uitgevoerde ketenanalyses projectprocessen en stalen damwanden en de inventarisatie over de scope 3 emissiebronnen in 2011 de belangrijkste scope-3 emissiestromen bepaald, te weten: Inkoop stalen damwanden Afvalverwerking Uitbesteed transport Deze scope 3 emissiestromen worden sinds 2011 bijgehouden. In dit rapport zijn alleen de onderzochte CO2-emissies opgenomen die gelijk zijn aan de rapportage van het basisjaar. 4.2 Wijzigingen berekeningsmethodiek Wijziging berekeningsmethodiek veranderingen in de kwantificeringsmethodes Beschrijving Ten opzichte van het historische jaar zijn er geen veranderingen in de kwantificeringsmethodes. Geldt voor organisatie Aangemaakt door Anne Kleiberg Datum aangemaakt

7 4.3 Uitsluitingen Er is geen lekkage van koelsystemen gerapporteerd bij onderhoud aan de systemen. Koel- en vriessystemen ten behoeve van opslag en transportabele airco-units worden als gesloten systeem beschouwd en hebben daarom geen CO2-veroorzakende uitstoot. 4.4 Opname van CO2 Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO2 zijn verantwoord in de rapportage. Binding van CO2 vindt niet plaats, waardoor geen sprake is van putten. 4.5 Biomassa De verbranding van biomassa heeft binnen Gebr. De Koning alleen bij afval plaatsgevonden. Deze is meegenomen in Scope III.

8 4.6 Onzekerheden Onzekerheid Meetonnauwkeurigheden algemeen Meetonnauwkeurigheden scope I Meetonnauwkeurigheden scope II Meetonnauwkeurigheden scope III Beschrijving In algemene zin moet worden opgemerkt dat, wegens het op projectbasis doorgeven van werkzaamheden aan onderaannemers, mogelijk sprake is van overheveling van CO2- emissie naar scope III. De meetgegevens van het brandstofgebruik van het eigen wagenpark zijn berekend aan de hand van de verbruikte brandstof dat wordt bijgehouden in de administratie van Gebr. De Koning. Verder houdt Gebr. De Koning een gedetailleerde kilometerregistratie bij en heeft inzicht in het type voertuigen en brandstofgebruik. Sommige bedrijfswagens worden ook privé gebruikt, er is geen volledig inzicht in het brandstofgebruik hiervan. Dit veroorzaakt een meetonnauwkeurigheid. De meetgegevens van het brandstofgebruik van stationaire verbrandingsapparatuur ten behoeve van verwarming komen van gasmeters van de leverancier. Bulkbrandstoffen worden bij de leveranciers opgevraagd. Deze worden voldoende betrouwbaar geacht. De meetgegevens van het elektriciteitsverbruik zijn verzameld van opnamebladen van de meterstanden. Deze worden voldoende betrouwbaar geacht. De meetgegevens van het brandstofgebruik van privévoertuigen zijn verzameld op basis van door werknemers gedeclareerde kilometers. Er is zijn geen zakelijke vliegreizen door het bedrijf gedaan, hierdoor zijn er ook geen meetgegevens van het vliegverkeer. De meetgegevens van de scope 3 emissiestromen zijn bepaald door een analyse van een steekproef van facturen per emissiestroom. Op basis van deze steekproef is de emissie voor de andere facturen bepaald.

9 5 Directe en indirecte emissies 5.1 Herberekening basisjaar & historische gegevens Het basisjaar (over de rapportageperiode 1 januari t/m 30 juni 2012) berekend op basis van de meest actuele conversiefactoren is: Scope 1 en 2 1 e halfjaar 2012 Uitstoot 1 e halfjaar 2012 basisjaar (scope 1, 2): 639 ton CO 2 Emissiestroom Uitstoot (ton CO₂) Scope 1; aggregaten en groot materieel; brandstof 431,7 Scope 1; eigen wagenpark 162,7 Scope 1; verwarming bedrijfsgebouwen 19,8 Scope 1; las- en brandwerk projecten 3,3 Scope 1; verwarming projecten 0,8 Scope 2; elektra bedrijfsgebouwen 1,2* Scope 2; elektra projecten 0,5* Scope 2; zakelijke gebruik privé auto s 0,0 Scope 2; zakelijk gebruik vliegtuigen 0,0 * waarde in illustratie is incorrect

10 5.1.2 Scope 3 1 e halfjaar 2012 Uitstoot 1 e halfjaar 2012 basisjaar (scope 3): 2630 ton CO 2 Emissiestroom Uitstoot (ton CO₂) Scope 3; afvalverwerking; 304,9 Scope 3; papiergebruik; 3,1 Scope 3; aggregaten en groot materieel; smeeroliën; 11,8 Scope 3; woon-werkverkeer met niet-bedrijfsvoertuigen; 10,2 Scope 3; inkoop stalen damwanden 2072,6 Scope 3; inkoop spanwanden 118,8 Scope 3; uitbesteed transport 108,3

11 5.2 Directe & Indirecte emissies 1 januari t/m 30 juni 2014 Totale uitstoot scope 1 en 2: 733 ton CO 2 Emissiestroom Uitstoot (ton CO₂) Scope 1; aggregaten en groot materieel; brandstof 550,9 Scope 1; eigen wagenpark 166,5 Scope 1; verwarming bedrijfsgebouwen 11,4 Scope 1; las- en brandwerk projecten 3,0 Scope 1; verwarming projecten 0,1 Scope 2; elektra bedrijfsgebouwen 1,4 Scope 2; elektra projecten 0,1 Scope 2; zakelijke gebruik privé auto s 0,0 Scope 2; zakelijk gebruik vliegtuigen 0,0

12 Uitstoot scope 3: 1440 ton CO 2 Emissiestroom Uitstoot (ton CO₂) Scope 3; afvalverwerking; 162,9 Scope 3; papiergebruik; 3,1 Scope 3; aggregaten en groot materieel; smeeroliën; 15,3 Scope 3; woon-werkverkeer met niet-bedrijfsvoertuigen; 14,3 Scope 3; inkoop stalen damwanden 1130,0 Scope 3; inkoop spanwanden 0,0 Scope 3; uitbesteed transport 114,2

13 Scope 1: totale uitstoot 732 ton CO 2 Scope 2: totale uitstoot 1,5 ton CO 2 Scope 3: totale uitstoot 1440 ton CO 2

14 5.3 Trends In deze paragraaf wordt voor De Koning Beheer B.V. de tijdslijn getoond van de werkelijke uitstoot en de verwachte uitstoot (scope 1 en 2) op basis van de geplande maatregelen. Daarnaast zijn de doelstellingen vermeld, waarmee het ambitieniveau vergeleken kan worden met de werkelijke resultaten. De doelstellingen zijn met ingang van deze rapportage opnieuw geformuleerd, resulterend in niet alleen doelstellingen per scope, maar ook enkele specifieke doelstellingen per emissiestroom. Emissies en voorspellingen De Koning Beheer B.V Doelstellingen Gebr. De Koning B.V. is een aannemingsbedrijf en voert projecten uit. De omvang van de projecten en de aard van het project kunnen sterk variëren. Absolute besparingen voor emissiestromen ten opzichte van een referentiejaar zijn derhalve niet realistisch. Ten behoeve van vergelijking van de emissie in het referentiejaar en de rapportageperiode wordt de emissie daarom afgewogen tegen een bepaalde factor. Voor de meeste emissiestromen is deze factor het aantal productie-uren in de betreffende periode. Het aantal productie-uren wordt namelijk geacht te correleren met de omvang van de CO2-emissie. Het aantal productie-uren betreft het aantal gewerkte uren van eigen personeel en het aantal gewerkte uren van inleenkrachten. Scope 1 1A. Voor de emissiestromen verwarming bedrijfsgebouwen, verwarming projecten, en las- en brandwerk projecten tezamen gelden de volgende doelstellingen, waarbij de CO2-uitstoot wordt afgewogen tegen het aantal productie-uren (PU): Jaar Verwarming bedrijfsgebouwen, verwarming projecten en las- en brandwerk projecten [%] Factor PU PU

15 1B. Voor de emissiestroom aggregaten en groot materieel; brandstof zijn specifieke doelstellingen bepaald, omdat de correlatie tussen brandstofgebruik van het groot materieel en productie-uren op basis van eigen ervaringen wordt betwijfeld. Gekozen is om het brandstofgebruik af te wegen tegen het aantal draaidagen van groot materieel (DD) in de betreffende periode en dit vervolgens te vergelijken met het referentiejaar. De doelstellingen zijn als volgt: Jaar Aggregaten en groot materieel; brandstof [%] Factor ,5 DD DD 1C. Voor de emissiestroom eigen wagenpark zijn specifieke doelstellingen bepaald, omdat hier eveneens de correlatie tussen brandstofgebruik en productie-uren wordt betwijfeld. Gekozen is om het brandstofgebruik van het eigen wagenpark af te wegen tegen het aantal gereden kilometers (GK) in de betreffende periode en dit vervolgens te vergelijken met het referentiejaar. De doelstellingen zijn als volgt: Jaar Eigen wagenpark [%] Factor GK GK Scope 2 Voor de emissiestromen elektra bedrijfsgebouwen en elektra projecten tezamen zijn de volgende doelstellingen bepaald, waarbij de CO2-uistoot wordt afgewogen tegen het aantal productie-uren (PU): Jaar Elektra Factor bedrijfsgebouwen en elektra projecten [%] PU PU

16 Scope 3 Naar aanleiding van de ketenanalyses zijn er specifieke doelstellingen voor de vermindering van de volgende scope 3-emissies geformuleerd: 3A. Voor de emissiestroom inkoop stalen damwand is geen doelstelling geformuleerd ten opzichte van een basisjaar, maar een fictieve besparing per rapportageperiode. Dit wordt gerealiseerd door de optimalisatie van de hoeveelheid benodigd staal bij het ontwerp. Jaar Inkoop stalen damwand [%] 3B. Voor de emissiestroom afvalverwerking is eveneens een doelstelling geformuleerd op basis van een fictieve besparing per rapportageperiode. Dit wordt gerealiseerd door het hergebruiken van vrijkomende materialen bij projecten. Jaar Afvalverwerking [%]

17 6 CO2-initatieven In 2008 is Gebr. De Koning begonnen met de inventarisatie van energiebesparingen en haar mogelijke rol in deelname aan bestaande initiatieven, als ook het opstarten van eigen initiatieven ten behoeve van CO2 reductie en energiebesparing. Deze initiatieven hebben het doel om Gebr. De Koning te positioneren als een duurzame GWW aannemer op de Nederlandse markt. Haar afwegingen in de deelname van deze initiatieven staan in balans met de economische, sociale en ecologische verantwoordelijkheden die de onderneming bijdraagt aan de maatschappij. 6.1 Initiatief eco-aggregaat Aggregaten hebben een groot aandeel in het totale brandstofgebruik van ons bedrijf. Daarom richt onze aandacht zich op deze machines om brandstof te besparen en schadelijk uitstoot te beperken. In maart 2010 is een eerste proef met een nieuw type aggregaat voor hydraulische trilblokken gedaan. Dit aggregaat is door Dieseko in samenwerking met Volvo Penta ontwikkeld. Er zijn verschillende technieken toegepast om tot een optimaal resultaat te komen: Toepassing SCR/AdBlue-techniek Nieuwe koeltechniek Verbeterde motoraansturing Bevindingen In 2011 is een lange duur proef uitgevoerd in Zweden. Hieruit is gebleken dat de AdBlue-techniek niet tot de verwachte brandstofbesparing leidt. De AdBlue-techniek leidt wel tot vermindering NOx-, HC- en PM-waardes en zal daarom worden toegepast door Dieseko bij nieuwe aggregaten. De nieuwe koeltechniek en verbeterde motoraansturing hebben wel goede resultaten opgeleverd, dit wordt verder doorontwikkeld en toegepast bij nieuwe aggregaten. Inbouwen bij bestaande aggregaten behoort helaas niet tot de mogelijkheden. In maart 2012 is dan ook besloten met dit initiatief te stoppen. In navolging van dit initiatief zijn Dieseko en Gebr. de Koning echter nog wel bezig met het onderzoeken van de volgende mogelijkheden: toepassen van alternatieve brandstoffen (CNG, LPG) werken met variabel toerental op nieuwe en bestaande trilblokken gebruik start-stop-systeem bij aggregaten trilblokken hoog frequent variabel elektrisch trillen 6.2 Deelname in sector initiatieven Gebr. De Koning neemt deel aan de volgende sector initiatieven: Eco-chippen bedrijfsauto s Het doel van dit sectorinitiatief is het brandstofgebruik en daarmee de CO2-uitstoot van bedrijfsauto s significant te reduceren door het toepassen van een eco-chip in bedrijfsauto s. Door VolkerRail is in maart 2010 een pilot uitgevoerd en deze liet positieve resultaten zien. Gebr. De Koning heeft zich gecommitteerd aan dit initiatief en heeft in maart 2011 bij een 11-tal bedrijfswagens als pilot-project deze eco-chip ingevoerd. Bevindingen Bij de deelnemende bedrijven aan het initiatief bestaat de indruk dat het rijgedrag van de medewerker erg bepalend is voor het brandstofgebruik. Gebr. de Koning heeft hierover begin 2013 een workshop gehouden om de bewustwording bij de medewerkers te versterken. Toepassing Om de bewijsvoering rondom het gebruiksvoordeel te onderbouwen is in het voorjaar van 2014 een meting gestart. In overleg met de leverancier van de eco-chip is er gekozen voor het 3 maanden bijhouden van het brandstofverbruik met en zonder de genoemde chip. Er waren echter problemen met

18 de connector. Deze pilot-auto bleek niet geschikt voor een eco-chip. Besloten is om na de zomer een nieuwe pilot uit te voeren met een andere bedrijfsauto, te weten een Opel Vivaro. Deelnemers Deelnemers aan dit initiatief zijn: VolkerRail (initiatiefnemer) Railcom Visser & Smit Hanab Van Hattum & Blankevoort KWS Gebr. de Koning B.V Slim Werken Slim Reizen Drechtsteden Op initiatief van de provincie Zuid-Holland, Drechtsteden, Werkgevers Drechtsteden en Kamer van Koophandel is het project Slim werken Slim reizen Drechtsteden gestart. Het project is bedoeld om werkgevers te begeleiden bij het slimmer/optimaler omgaan het woon-werk en zakelijk verkeer van hun medewerkers en/of bezoekersstromen. Het gaat hierbij om een vraaggerichte aanpak, waarbij de behoefte en motivatie van werkgevers centraal staan. Gebr. de Koning heeft zich gecommitteerd aan dit initiatief en zal haar ervaringen delen binnen het netwerk. Bevindingen Inzichtelijk maken van reductiemogelijkheden op gebied van duurzame mobiliteit en vaststellen van concrete maatregelen om hier invulling aan te geven (inclusief gedragsverandering onder medewerkers). Gebr. de Koning heeft in het 2 e halfjaar 2013 de reductiemogelijkheden op het gebied van duurzame mobiliteit inzichtelijk gemaakt en een plan van aanpak opgesteld om hier invulling aan te geven (inclusief gedragsverandering onder medewerkers).vanaf het 2 e halfjaar 2014 zal invulling worden gegeven aan een mobiliteitsbudget voor Gebr. de Koning. Deelnemers Deelnemers aan dit initiatief zijn: Provincie Zuid-Holland Drechtsteden Werkgevers Drechtsteden Kamer van Koophandel Diverse bedrijven in regio Drechtsteden Gebr. de Koning B.V.

19 7 Voortgang ten opzichte van het referentiejaar 7.1 Genomen maatregelen in rapportageperiode Maatregel: vervanging bedrijfswagens Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: eigen wagenpark; personenvervoer; benzine Besparingen: 12% in december 2014 Streefwaarde bereikt: onbekend Streefdatum gerespecteerd: ja Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martin de Koning Meldingen in het logboek: Vervanging auto's P. Blom (benzine -> elektrisch/benzine), G. Verhoeff (diesel -> diesel), E. Dekker (benzine -> diesel) en A. Kleiberg (benzine -> diesel) levert per saldo een besparing op voor het benzineverbruik Naam Omschrijving Categorie Levering bedrijfsauto Levering bedrijfsauto Levering bedrijfsauto Levering bedrijfsauto Eind juni is de nieuwe auto van A. Kleiberg geleverd (Peugeot 308). In mei is de nieuwe auto van P. Blom geleverd (Mitsubishi Outlander). Begin mei is de nieuwe auto van E. Dekker geleverd. Dit betreft een Citroën Picasso. De volgende bedrijfsauto is begin 2014 geleverd: Opel Movano (G. Verhoeff) Medewerker-bijdrage Medewerker-bijdrage Medewerker-bijdrage Medewerker-bijdrage Maatregel: timer op gaskachel in hal 4 Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: verwarming; hal 4 Rietgorsweg 9a Besparingen: Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martijn de Koning Meldingen in het logboek: Het monteren van een timer op de gaskachel in hal 4 zodat de kachel niet onnodig aanstaat buiten werktijd Naam Omschrijving Categorie Plaatsing timer kachel hal 4 In hal 4 is een timer geplaatst op de gaskachel. Medewerker-bijdrage Maatregel: gebruiken laptops ipv desktops Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: elektra groen vanaf juli 2011; projecten Besparingen: Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties:

20 Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Johan Veen Meldingen in het logboek: Laptops ipv desktops Toepassen van laptops met 'dockingstation' in plaats van desktops Naam Omschrijving Categorie Bij het project "Prorail Bunnik" ( ) wordt gebruik gemaakt van laptops met dockingstation Maatregel: Instelbaar toerental trilblokken Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: Streefwaarde bereikt: onbekend Streefdatum gerespecteerd: ja Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martijn de Koning Meldingen in het logboek: Instelbaar toerental trilblokken Instelbaar toerental trilblokken Instelbaar toerental op aggregaat trilblokken Medewerkerbijdrage Naam Omschrijving Categorie Op bestaande 2335VM en 24VM instelbaar toerental geïnstalleerd Maatregel: Start-stopsysteem trilblokken Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: Streefwaarde bereikt: onbekend Streefdatum gerespecteerd: ja Acties: Op nieuwe 2335VM en 2350VM instelbaar toerental geleverd Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martijn de Koning Meldingen in het logboek: Start-stopsysteem op aggregaat trilblokken Start-stopsysteem op aggregaat trilblokken Naam Omschrijving Categorie Maatregel: Visco-fan trilblokken Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: Streefwaarde bereikt: onbekend Streefdatum gerespecteerd: ja Acties: Op nieuwe 2335VM en 2350VM start-stop systeem geplaatst. Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martijn de Koning Meldingen in het logboek: Visco-fan op aggregaat trilblokken Naam Omschrijving Categorie Visco-fan op aggregaat trilblokken Op nieuwe 2335VM en 2350VM Visco-fan geplaatst.

21 Maatregel: Frequentieregeling op elektrische trilblokken Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: Streefwaarde bereikt: onbekend Streefdatum gerespecteerd: ja Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martijn de Koning Meldingen in het logboek: Frequentieregeling op elektrische trilblokken Naam Omschrijving Categorie Frequentieregeling op elektrische trilblokken Schakelkast met freq.reg. getest en gereed. Overige genomen maatregelen: Medewerkerbijdrage Dialoog NVAF Dialoog duurzaamheid Onderzoeken toepassing zonnecollectoren Onderzoek toepassing houtkachel Bewustwording vergroten en het betrekken van medewerkers bij reduceren energieverbruik/co2-uitstoot Beschrijving Op 1 april 2014 is overleg geweest met de NVAF over de Carbon Calculator. Op 2 april 2014 is een bijeenkomst geweest van de CDA Businessclub over duurzaamheid. Gastheer was het bedrijf Uit Je Eigen Stad. Dit bedrijf plant, zaait, kweekt en teelt op plekken waar niemand het verwacht: kantoren, daken en braakliggende terreinen. Op 23 januari 2014 is deelgenomen en meegewerkt aan de eerste sessie van de community "Duurzame Mobiliteit" in het duurzaamheidscentrum in Dordrecht. Namens Gebr. de Koning heeft de directeur hier een presentatie gegeven over de wijze waarop bij Gebr. de Koning wordt omgegaan met duurzaamheid en duurzame mobiliteit. Offerte ontvangen voor zonnecollectoren op daken bedrijfsgebouwen, nu nog niet rendabel. Opgenomen in meerjareninvesteringsplan DKV. Onderzoek gedaan naar overname volautomatische houtkachel. Het is op dit moment vergunningtechnisch en economisch niet haalbaar om een dergelijk kachel te exploiteren. Stand van zaken 1 e halfjaar 2014: - energiemanagement behandeld tijdens diverse overlegvormen: * directieoverleg: 19 juni 2014 * stafoverleg: 24 februari & 12 mei 2014 * wvb-overleg: 3 maart 2014 & 30 juni 2014 * wvt-overleg: 5 februari 2014 * hei-overleg: 6 januari 2014 * werfoverleg: 3 maart 2014 verbetering smeermiddelen gebruik groen gas gebruik groene stroom aanschaf bedrijfswagen met zuinigheidslabel Verbeterde smeermiddelen in gebruik genomen. Bij alle bedrijfslocaties wordt groen gas geleverd. Hierbij wordt de CO2-uitstoot gecompenseerd met bosaanplanting. Volgens de CO2- prestatieladder mag deze maatregel niet worden meegenomen in de Carbon Footprint. Toch is dit wel een maatregel die genomen is in het kader van het energiemanagement van GDK. Bij alle bedrijfspanden wordt groene stroom gebruikt. In het 1 e halfjaar 2014 zijn de volgende auto s geleverd: - 2x Renault Megane (A) - Opel Astra (B) - Citroën Picasso (B) - Mitsubishi Outlander (A) - Peugeot 308 (A)

22 Medewerkerbijdrage verlaging gereden kilometers Beschrijving Een doorlopende actie is het afstemmen van transporten en personenvervoer, zodat de gereden kilometers zo laag mogelijk worden gehouden. scheiden/recyclen afval Een doorlopende actie is het goed scheiden van afval en zoveel mogelijk recyclen van afval.

23 7.2 Voortgang ketenanalyses Naar aanleiding van de ketenanalyses is een plan van aanpak gemaakt. Hierbij zijn door de directie van Gebr. De Koning de volgende verbetermaatregelen bepaald: Optimalisatie stalen damwand 1. verminderen hoeveelheid staal bij toepassen van damwand door optimalisatie ontwerp, toepassen hogere staalkwaliteit en optimalisatie damwandprofiel. Projectprocessen 2. bij inkoopbeleid afvalverwerking hanteren volgens cradle-to-cradle systematiek. Hierbij is het streven om het afval weer terug te laten vloeien in het productieproces waar het oorspronkelijk is begonnen (bv. toepassen menggranulaat of betongranulaat). Op projecten afval zo goed mogelijk scheiden, zodat deze omgevormd kunnen worden naar grondstoffen of leiden tot andere materialen. 3. bij de projecten streven naar vermindering van de transportbewegingen en reisafstanden en onderzoeken alternatieve manieren van transport, bv over water of via spoor. 4. onderzoeken van de mobiliteit van werknemers naar de projecten 5. bij inkoopbeleid voor inhuur van (groot)materieel afstand tot project en emissie materieel als inkoopcriteria meenemen in de besluitvorming. 6. bij inkoopbeleid leveranciers en onderaannemers afstand tot project als inkoopcriteria meenemen in besluitvorming. 7. bij een betonwerk met de diverse partners in de keten (opdrachtgever, constructeur, betonproducent, cementleverancier) mogelijkheden onderzoeken om tot CO2-reductie van de beton te komen. Bijvoorbeeld door optimalisatie ontwerp, toepassen hogere sterkteklasse, toepassen CEMIII, toepassen betongranulaat. Verder worden de volgende maatregelen genomen om de CO2-emissie ten gevolge van energiegebruik (scope 1 en 2-aspect) op de projecten te verminderen: 8. uitvoeren initiatief met eco-aggregaat (tbv aanbrengen en verwijderen damwand) en mogelijkheid onderzoeken om deze technieken ook te gebruiken voor een stroomaggregaat en aggregaat ten behoeve van aanbrengen betonnen damwand. 9. gebruik maken van een bouwaansluiting op het vaste elektriciteitsnet. a. Bij werken in hoofdaanneming zal Gebr. de Koning deze aansluiting zelf aanvragen (indien de bouwplanning, gelet op de aanvraagtermijn dit mogelijk maakt). Hierbij zal groene stroom worden gebruikt. b. Bij werken in onderaanneming zal met de hoofdaannemer in de contractfase afspraken gemaakt worden over de mogelijkheid om gebruik te maken van de bouwaansluiting op het vaste elektriciteitsnet. Deze maatregelen zijn opgenomen in het KAM-meerjarenplan Gerealiseerde reducties en verbetermaatregelen Ad doelstelling 3A en verbetermaatregel 1 Voor project Prorail Bunnik is bij het ontwerp van de bouwkuip voor de onderdoorgang gekozen voor dunnere damwandplanken. Dit heeft geleid tot een besparing van 107 ton staal en daarmee 184 ton CO2. De emissiestroom inkoop stalen damwanden was in het 1 e halfjaar ton CO2. Bovengenoemde projecten hebben tot een besparing van 184 ton CO2 geleid, dit is een reductie van 14%. De doelstelling van 5% is hiermee gehaald. Ad doelstelling 3B en verbetermaatregel 2 Het goed scheiden van afval en zo veel mogelijk recyclen is een doorlopende acties van de medewerkers op de bouwplaats. Bij het project GWR Buizenwerfbrug ( ) zijn wrijfstijlen vrijgekomen. Deze zijn opgeslagen op het terrein van Gebr. de Koning ten behoeve van verkoop. Een deel is reeds verkocht. Door te kiezen voor het behoud van de wrijfstijlen in plaats van het te verwerken als afval wordt een reductie gerealiseerd op de emissiestroom Afvalverwerking; hout van 49,6 ton CO2. De emissiestroom afvalverwerking was in het 1 e halfjaar ,9 ton CO2. In het 1 e halfjaar 2014 is totaal 49,6 ton CO2 bespaard door vrijkomende materialen her te gebruiken. Dit heeft tot

24 een reductie van 23,3 % geleid van de emissiestroom afvalverwerking. De doelstelling van 10% is hiermee gehaald. Ad verbetermaatregel 3 Het afstemmen van transporten en personenvervoer, zodat de gereden kilometers zo laag mogelijk worden gehouden voor de projecten, is een voortdurende acties van de transportplanner in samenwerking met de transporteurs, uitvoerders en projectleiders. In het eerste halfjaar is voor het project Oceanco, Alblasserdam een fictieve besparing behaald van 32% door materieel over water aan te voeren in plaats van over de weg. De transporteur van de kranen, Zwatra, bepaalt per jaar haar eigen Carbon Footprint. Over het 1 e halfjaar is deze dan ook nog niet beschikbaar. Het wagenpark van Zwatra is grotendeels uitgerust met moderne Euro 5 motoren die de emissie van schadelijke stoffen beperken. Daarnaast heeft Zwatra sinds 2011 een aantal vrachtwagens in gebruik waarbij LPG en diesel gecombineerd worden voor de verbranding. Ad verbetermaatregel 4 De mobiliteit van werknemers naar projecten is onderzocht in het 2 e halfjaar Dit onderzoek is uitgevoerd in het kader van het initiatief Slim werken Slim reizen Drechtsteden. Ad verbetermaatregel 5 en 6 Voor het project SVO Bunnik worden waar mogelijk regionale onderaannemers ingeschakeld. Ad verbetermaatregel 7 Voor het project Prorail SVO Bunnik is het referentieontwerp geoptimaliseerd, waardoor er minder beton hoeft te worden toegepast. Ad verbetermaatregel 8 Gebleken is dat toepassing van de Ad-Blue-techniek bij de uitlaatgasnabehandeling niet leidt tot de verwachte brandstofreductie en dus CO2-reductie. Het blijkt dat bij gelijkblijvend vermogen van de motor, een motor met een uitlaatgasnabehandeling systeem, in tegenstelling tot de verwachtingen, relatief meer brandstof gaat verbruiken. De uitlaatgasbehandeling is dus niet geschikt voor CO2 reductie, maar wel geschikt om NOx (stikstofoxide), HC (onverbrande koolwaterstoffen) en PM (roet) waardes te reduceren. In het eco-aggregaat is een visco-fan (electronische gestuurde visco koppeling) aangebracht en is de motoraansturing aangepast. De nieuwe koeltechniek en verbeterde motoraansturing hebben wel goede resultaten opgeleverd en leiden tot brandstofbesparing (en CO2-reductie). Dit wordt verder doorontwikkeld en toegepast bij nieuwe aggregaten van Dieseko. Inbouwen bij bestaande aggregaten behoort niet tot de mogelijkheden. Andere mogelijkheden voor CO2-reductie zijn: 1. op een ander toerental draaien met een lager specifiek brandstofverbruik (maar deze mogelijkheden zijn beperkt i.v.m. nodige vermogen van de pomp). 2. uitzetten van de motor als deze niet wordt gebruikt (bijvoorbeeld een timer installeren die na X min de motor uitzet of toepassen start/stopsysteem). 3. toepassen alternatieve brandstoffen. Begin 2012 is besloten het initiatief te stoppen. Dieseko en Gebr. de Koning zijn echter nog wel in overleg over de hierboven genoemde CO2-reductiemogelijkheden. Verschillende van deze technieken kunnen ook worden toegepast bij stroomaggregaten. Ad verbetermaatregel 9 In het 1e halfjaar 2014 is gebruik gemaakt van een bouwaansluiting bij twee projecten, te weten Rotterdam Vingerpieren en Prorail Bunnik.

25 7.3 Evaluatie doelstellingen De in paragraaf 5.3 beschreven doelstellingen worden hier getoetst aan de werkelijke emissies in het 1 e halfjaar e hj 2014 Productie uren (PU) Draaidagen (DD) Gereden kilometers (GK) Doelstelling 1e hj 2014 vergelijking doelstelling 1A verwarming + las & brandwerk 14,5 PU 0,163 36,8% 0,095 0,40% 0,001 1B stationaire verbrandingsapparatuur aggregaten en groot materieel; brandstof 550,9 DD 0,219 10,3% 0,025 0,25% 0,0006 1C eigen wagenpark brandstof 166,5 GK 0,266 7,5% 0,022 0,30% 0, elektra 1,5 PU 0,017 8,7% 0,002 0,20% 0,000 ton CO2 factor kg CO2/factor reductie kg C02 / productieuur in % reductie kg CO2 voor 2014 (op basis van 5 jaarlijkse doelstelling) kg CO2/factor Doelstelling 1A is gehaald. Doelstelling 1B is gehaald. Doelstelling 1C is gehaald. Doelstelling op scope 2 is niet gehaald. De absolute afwijking is echter dermate laag dat het aanwijzen van een oorzaak niet realistisch is. Doelstelling 3A is gehaald, zie paragraaf 7.2. Doelstelling 3B is gehaald, zie paragraaf 7.2.

26 7.4 Maatregelen komende periode Maatregel: vervangen bedrijfsauto Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: Besparingen: Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martin de Koning Vervanging bedrijfsauto C. van Prooijen en J.W. Terlouw Maatregel: verminderen stationair draaien Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martin de Koning Het reduceren van het aantal uren dat een machine stationair draait. Maatregel: toepassen alternatieve brandstof (CNG, LPG) Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Bij aanschaf nieuw materieel start stop systemen implementeren Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martin de Koning Uit het initiatief eco-aggregaat is het volgende naar voren gekomen: bij vervanging of aankoop materieel (aggregaten en kranen) kiezen voor energiezuiniger materieel of materieel met alternatieve brandstof, zoals CNG, LPG of biogas. Maatregel: toepassen LED verlichting op materieel Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martin de Koning Bij aankoop materieel met verlichting, voor een energiezuinige variant kiezen