CARBON FOOTPRINT 1 e halfjaar 2013

Transcriptie

1 CARBON FOOTPRINT 1 e halfjaar 2013 Auteur A.P. Kleiberg KAM-coördinator GDK Beheer wijzigingen: Versi Datu e m Wijziging Eerste uitgave - Copyright: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de directie van Aannemingsbedrijf Gebr. de Koning B.V..

2 Inhoudsopgave Naam 7.3 ISO Periodieke rapportage Directieverklaring p 1 Basisgegevens Beschrijving van de organisatie a 2.1 Verantwoordelijkheden b 2.2 Basisjaar j 2.3 Rapportageperiode c 2.4 Verificatie q 2.5 Afbakening Organisatorische grenzen d 3.1 Wijzigingen organisatie 3.2 Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren, onzekerheden Berekeningsmethodiek l,n 4.1 Wijzigingen berekeningsmethodiek m 4.2 Uitsluitingen h 4.3 Opname van CO 2 g 4.4 Biomassa f 4.5 Onzekerheden o 4.6 Herberekening basisjaar & historische gegevens Directe en indirecte emissies j,k 5.1 Directe en indirecte emissies 1 e hj 2013 e, i 5.2 Trends 5.3 CO 2 -initiatieven Initiatief eco-aggregaat 6.1 Deelname in sector initiatieven 6.2 Voortgang ten opzichte van het referentiejaar Genomen maatregelen in rapportageperiode 7.1 Evaluatie doelstellingen 7.2 Maatregelen komende periode 7.3 Gerelateerd aan 7.3 uit ISO definitief 2 van 26

3 1 Directieverklaring Gebr. De Koning realiseert duurzame bedrijfsvoering door een bewustwordingsproces rondom maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het eerste Carbon Footprint rapport dat we hebben opgesteld, beschrijft de volledige CO 2-inventarisatie over het jaar Dit is echter het begin van een bewustwordingsproces rondom de huidige CO 2-uitstoot. Voor Gebr. De Koning liggen er veel mooie kansen in de bijdrage die we kunnen leveren voor onze opdrachtgevers in het kader van productontwikkeling en business development; hiermee kunnen we tevens een significante bijdrage leveren aan de CO 2-reductie binnen onze sector. Als organisatie vinden wij het van belang een bijdrage te leveren aan deze maatschappelijke discussie. Dit doen we vanuit onze eigen organisatie Gebr. De Koning. Gebr. De Koning heeft in eigen beheer grootmaterieel draaien, waarmee zij al innoverende CO 2-reductie programma s opstart. De grootste CO 2- reductie creëren we door het aanpassen van ons inkoopbeleid en anders om te gaan met woon werk -en werk-werk verkeer, door bijvoorbeeld het carpoolen en het gebruik van schonere auto s. Daarnaast letten we op het energieverbruik in onze vestiging: bijvoorbeeld toepassen groene stroom en het efficiënt gebruik van papier en gas en alternatieve brandstoffen. Duurzaamheid is voor Gebr. De Koning geen nieuw fenomeen; we zijn al een aantal jaren bezig, enerzijds met de duurzaamheid van de eigen organisatie en anderzijds om duurzame producten in de markt aan te bieden. Op deze manier willen we een bijdrage leveren aan de bewustwording om op een zorgvuldige wijze met het milieu om te gaan. ProRail en later ook andere organisaties hebben door het invoeren van de CO 2-prestatieladder dit proces versneld. Voor ons is het een uitdaging om duurzaamheid en dus ook CO 2-reductie meetbaar te maken. Wat levert het op en wat mag het kosten? Wat mag duurzaamheid uiteindelijk kosten en weegt het dan nog op tegen wat het aan CO 2-reductie oplevert? De inzichten in ons huidige CO 2-uitstoot zijn verkregen vanuit een inventarisatie, die vanuit de CO 2-prestatieladder is gedaan. De resultaten zijn te vinden in dit rapport. Binnen de afwegingen die we in de organisatie maken zoals kosten, efficiëntie en veiligheid, is duurzaamheid een aspect dat erbij is gekomen. Het gaat uiteindelijk om een balans tussen deze onderwerpen. Verbeter de wereld, begin bij jezelf en neem daarin je eigen verantwoordelijkheid. Als iedereen daar bewust mee bezig is, wordt het maatschappelijk draagvlak vergroot en zul je zien dat men bereid is te investeren in de industrie waar de grote rendementen zijn te behalen. De eerste stappen om duurzaamheid te kwantificeren zijn gezet: de Carbon Footprint van onze CO 2-uitstoot en de middelen om deze meetbaar te reduceren. Daarnaast zijn we actief in het opstarten en deelnemen van CO 2 reducerende projecten Het opstellen van de periodieke rapportage is onderdeel van de stuurcyclus binnen het energiemanagementsysteem dat in het kader van de CO₂-prestatieladder is ingevoerd. Deze stuurcyclus staat beschreven in het KAM-zorgsysteem. Deze periodieke rapportage is opgesteld door de KAM-coördinator en beschrijft alle zaken zoals beschreven in 7.3 uit de ISO Een koppelingstabel is opgenomen als onderdeel van de inhoudsopgave. Directie Gebr. De Koning B.V definitief 3 van 26

4 2. Basisgegevens 2.1 Beschrijving van de organisatie De rapporterende organisatie Gebr. De Koning B.V. is een zelfstandige GWW MKB aannemer op de Nederlandse markt. Voor deze rapportage is het volledige opererende deel van Gebr. De Koning B.V. in ogenschouw genomen. Gebr. De Koning B.V. is een bedrijf met een lange historie. In 1900 is de voorloper van Gebr. De Koning opgericht. Het bedrijf maakt sinds die tijd een gestage groei door. Er is altijd veel geïnvesteerd in eigen materieel, wat geresulteerd heeft in een groot machinepark en een ruime hoeveelheid damwand. Gebr. De Koning is een betrouwbare, solide en pragmatische GWW aannemer die goede oplossingen biedt aan ambitieuze klanten binnen het bedrijfsleven en de non-profitsector. Gebr. De Koning voert zowel eenvoudige als gedurfde, toonaangevende projecten uit. Met de diensten draagt Gebr. De Koning bij aan het goed, duurzaam en kostenefficiënt uitvoeren van haar projecten. Van ontwerp tot beheer en onderhoud. 2.2 Verantwoordelijkheden Bedrijf Eindverantwoordelijke Verantwoordelijke stuurcyclus (energiemanager) Contactpersoon emissie-inventaris De Koning Beheer B.V. Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg De Koning Constructies B.V. Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg De Koning Materieel B.V. Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg hal 1 t/m 3; Rietgorsweg 9a Papendrecht hal 4; Rietgorsweg 9a Papendrecht De Koning Vastgoed B.V. Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Leo van Dijk Gebr. De Koning B.V. Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg, Papendrecht Dirk Jan Teeuw Anne Kleiberg Anne Kleiberg 2.3 Basisjaar Het basisjaar is Voor de emissiestromen inkoop stalen damwand, inkoop spanwanden en uitbesteed transport is het basisjaar Rapportageperiode Deze periodieke rapportage beschrijft de CO 2 -emissies in de periode 1 januari t/m 30 juni Verificatie De footprint is niet extern geverifieerd definitief 4 van 26

5 3. Afbakening 3.1 Organisatorische grenzen De Koning Beheer B.V. De Koning Constructies B.V. o Nanengat 1 Papendrecht (tot 1 juli 2011) o, Papendrecht (vanaf 1 juli 2011) De Koning Materieel B.V. o Nanengat 3a Papendrecht (tot 1 juli 2011) o hal 1 t/m 3; Rietgorsweg 9a Papendrecht (vanaf 1 juli 2011) o hal 4; Rietgorsweg 9a Papendrecht De Koning Vastgoed B.V. o, Papendrecht Gebr. De Koning B.V. o Nanengat 1 Papendrecht (tot 1 juli 2011) o, Papendrecht (vanaf 1 juli 2011) De organisatiegrenzen van Gebr. De Koning B.V. zijn in het kader van het CO 2 (kooldioxide)-bewustzijn daar neergelegd waar de invloed van de organisatie merkbaar aanwezig is. In de praktijk betekent dit dat waar activiteiten onder regie van Gebr. De Koning B.V. vallen, de verantwoording voor de CO 2-productie wordt genomen: de sturing ligt duidelijk bij de eigen organisatie. De organisatiegrenzen voor deze inventarisatie bevat De Koning Beheer B.V. met de volgende groepsmaatschappijen: De Koning Materieel B.V. Papendrecht Nederland De Koning Constructies B.V. Papendrecht Nederland De Koning Vastgoed B.V. Papendrecht - Nederland Gebr. De Koning B.V. Papendrecht Nederland Gebr. De Koning B.V. nam of neemt deel aan enige vennootschappen onder firma. De activiteiten welke Gebr. De Koning B.V. ontplooit/ontplooide ten behoeve van deze vennootschappen vallen binnen de organisatiegrenzen welke zijn gesteld in het kader van het CO 2-bewustzijn. De betreffende activiteiten zijn/worden uitgevoerd middels de capaciteit en middelen die aanwezig zijn/waren binnen de vestigingen. Daarom vallen emissies welke binnen de vennootschappen aan de activiteiten van Gebr. De Koning B.V. zijn toe te schrijven, binnen de emissiewaarden welke toe te schrijven zijn aan de vestigingsactiviteiten. Gebr. De Koning B.V. nam of neemt aan de volgende vennootschappen deel: Combinatie Colijn- Gebr. De Koning v.o.f. Papendrecht Nederland; Combinatie Gebr. De Koning - Van Spijker Bouw v.o.f. Papendrecht Nederland; Combinatie Onderdoorgang Eektestraat Oldenzaal vof Meppel Nederland; Combinatie Waddinxveen Verlegde Dreef vof Papendrecht Nederland; Combinatie Gebr. de Koning Knook Staal en Machinebouw vof Papendrecht Nederland; heden Combinatie Ballast Nedam Gebr. De Koning vof Papendrecht Nederland; Wijziging organisatie In deze paragraaf zijn veranderingen die worden veroorzaakt in de CO 2 uitstoot door aanof verkoop van bedrijven of onderdelen daarvan vermeld. Dergelijke meldingen kunnen ook al zijn vastgelegd in het logboek. Deze meldingen worden in onderstaande tabel weergegeven definitief 5 van 26

6 Wijziging organisatie geen Beschrijving Geldt voor organisatie Aangemaakt door Datum aangemaakt 4. Berekeningsmethodiek 4.1 Actuele berekeningsmethodiek & conversiefactoren Omdat deze Periodieke rapportage onderdeel is van een CO 2-prestatieladder certificaat wordt de methodiek aangehouden zoals voorgeschreven in het Handboek 2.0, geldig m.i.v. 1 juli 2011, zoals uitgegeven door de SKAO. Deze methode schrijft voor om business air travel en personal cars for business travel tot Scope 2 te rekenen. De gebruikte conversiefactoren zijn afkomstig uit het SKAO Handboek 2.1 bijlage C Conversiefactoren, geldig m.i.v. 18 juli Voor scope 3 zijn conversiefactoren uit verschillende andere bronnen gebruikt. Bij de beschrijving van de emissietypen is de bron vermeld. Gebleken is dat nog niet voor alle scope 3-onderdelen een betrouwbare conversiefactor beschikbaar is. Hiervoor moet nog het nodige onderzoek worden gedaan (binnen en buiten de branche). De scope 3-emissie-inventaris is nog niet volledig. Sinds 2008 wordt een aantal scope 3 emissiebronnen bijgehouden (afvalverwerking, gebruik smeeroliën, papiergebruik en woon-werkverkeer met niet-bedrijfsvoertuigen). Verder zijn op basis van de uitgevoerde ketenanalyses projectprocessen en stalen damwanden en de inventarisatie over de scope 3 emissiebronnen in 2011 de belangrijkste scope-3 emissiestromen bepaald, te weten: Inkoop stalen damwanden Afvalverwerking Uitbesteed transport Deze scope 3 emissiestromen worden sinds 2011 bijgehouden definitief 6 van 26

7 In dit rapport zijn alleen de onderzochte CO 2 -emissies opgenomen die gelijk zijn aan de rapportage van het basisjaar. 4.2 Wijzigingen berekeningsmethodiek Wijziging berekeningsmethodiek veranderingen in de kwantificeringsmethodes Beschrijving Ten opzichte van het historische jaar zijn er geen veranderingen in de kwantificeringsmethodes. Geldt voor organisatie Aangemaakt door Anne Kleiberg Datum aangemaakt Uitsluitingen Er is geen lekkage van koelsystemen gerapporteerd bij onderhoud aan de systemen. Koelen vriessystemen ten behoeve van opslag en transportabele airco-units worden als gesloten systeem beschouwd en hebben daarom geen CO 2 -veroorzakende uitstoot. 4.4 Opname van CO 2 Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO 2 zijn verantwoord in de rapportage. Binding van CO 2 vindt niet plaats, waardoor geen sprake is van putten. 4.5 Biomassa De verbranding van biomassa heeft binnen Gebr. De Koning alleen bij afval plaatsgevonden. Deze is meegenomen in Scope III definitief 7 van 26

8 4.6 Onzekerheden Onzekerheid Meetonnauwkeurigheden algemeen Meetonnauwkeurigheden scope I Meetonnauwkeurigheden scope II Meetonnauwkeurigheden scope III Beschrijving In algemene zin moet worden opgemerkt dat, wegens het op projectbasis doorgeven van werkzaamheden aan onderaannemers, mogelijk sprake is van overheveling van CO 2 -emissie naar scope III. De meetgegevens van het brandstofgebruik van het eigen wagenpark zijn berekend aan de hand van de verbruikte brandstof dat wordt bijgehouden in de administratie van Gebr. De Koning. Verder houdt Gebr. De Koning een gedetailleerde kilometerregistratie bij en heeft inzicht in het type voertuigen en brandstofgebruik. Sommige bedrijfswagens worden ook privé gebruikt, er is geen volledig inzicht in het brandstofgebruik hiervan. Dit veroorzaakt een meetonnauwkeurigheid. De meetgegevens van het brandstofgebruik van stationaire verbrandingsapparatuur ten behoeve van verwarming komen van gasmeters van de leverancier. Bulkbrandstoffen worden bij de leveranciers opgevraagd. Deze worden voldoende betrouwbaar geacht. De meetgegevens van het elektriciteitsverbruik zijn verzameld van opnamebladen van de meterstanden. Deze worden voldoende betrouwbaar geacht. De meetgegevens van het brandstofgebruik van privévoertuigen zijn verzameld op basis van door werknemers gedeclareerde kilometers. Er is zijn geen zakelijke vliegreizen door het bedrijf gedaan, hierdoor zijn er ook geen meetgegevens van het vliegverkeer. De meetgegevens van de scope 3 emissiestromen nader bepaald, door een analyse van een steekproef van facturen per emissiestroom. Op basis van deze steekproef is de emissie voor de andere facturen bepaald definitief 8 van 26

9 5. Directe en indirecte emissies 5.1 Herberekening basisjaar & historische gegevens Het basisjaar (over de rapportageperiode 1 januari t/m 30 juni 2008) berekend op basis van de meest actuele conversiefactoren is: Scope 1 en 2 1 e halfjaar 2008 Totale uitstoot 1 e halfjaar 2008 basisjaar (scope 1, 2): 534 ton CO 2 Emissiestroom Uitstoot (ton CO₂) Scope 1; aggregaten en groot materieel; brandstof 324,6 Scope 1; eigen wagenpark 166,0 Scope 1; verwarming bedrijfsgebouwen 16,6 Scope 1; las- en brandwerk projecten 2,0 Scope 1; verwarming projecten 0,3 Scope 2; elektra bedrijfsgebouwen 21,1 Scope 2; elektra projecten 3,1 Scope 2; zakelijke gebruik privé auto s 0,5 Scope 2; zakelijk gebruik vliegtuigen 0,0 Scope 3 1 e halfjaar definitief 9 van 26

10 Totale uitstoot 1 e halfjaar 2008 basisjaar (scope 3): 154 ton CO 2 Emissiestroom Uitstoot (ton CO₂) Scope 3; afvalverwerking 130,7 Scope 3; papiergebruik 2,6 Scope 3; aggregaten en groot materieel; smeeroliën 6,4 Scope 3; woon-werkverkeer met niet-bedrijfsvoertuigen 14,7 Aanvulling scope 3 met basisjaar 1e halfjaar 2011 Totale uitstoot aanvulling scope 3 basisjaar 1 e halfjaar 2011: 2779 ton CO 2 Emissiestroom Uitstoot (ton CO₂) Scope 3; inkoop stalen damwanden 2244,6 Scope 3; inkoop spanwanden 156,9 Scope 3; uitbesteed transport 169, definitief 10 van 26

11 5.2 Directe & Indirecte emissies 1 januari t/m 30 juni 2013 Totale uitstoot scope 1 en 2: 640 ton CO 2 Emissiestroom Uitstoot (ton CO₂) Scope 1; aggregaten en groot materieel; brandstof 437,4 Scope 1; eigen wagenpark 167,4 Scope 1; verwarming bedrijfsgebouwen 29,4 Scope 1; las- en brandwerk projecten 3,5 Scope 1; verwarming projecten 1 Scope 2; elektra bedrijfsgebouwen 1,2 Scope 2; elektra projecten 0,0 Scope 2; zakelijke gebruik privé auto s 0,0 Scope 2; zakelijk gebruik vliegtuigen 0, definitief 11 van 26

12 Uitstoot scope 3: 164,4 ton CO 2 Emissiestroom Uitstoot (ton CO₂) Scope 3; afvalverwerking; 123,8 Scope 3; papiergebruik; 2,1 Scope 3; aggregaten en groot materieel; smeeroliën; 21,9 Scope 3; woon-werkverkeer met niet-bedrijfsvoertuigen; 16,6 Aanvulling uitstoot scope 3: 5015,9 ton CO 2 Emissiestroom Uitstoot (ton CO₂) Scope 3; inkoop stalen damwanden 4855,3 Scope 3; inkoop spanwanden 0 Scope 3; uitbesteed transport 160,6 Totale uitstoot scope 3: 5180,3 ton CO definitief 12 van 26

13 Scope 1: totale uitstoot 639 ton CO 2 Scope 2: totale uitstoot 1,2 ton CO 2 Scope 3: totale uitstoot 5180 ton CO definitief 13 van 26

14 5.3 Trends In deze paragraaf wordt voor De Koning Beheer B.V. de tijdslijn getoond van de werkelijke uitstoot en de verwachte uitstoot (scope 1 en 2) op basis van de geplande maatregelen. Daarnaast zijn de doelstellingen vermeld, waarmee het ambitieniveau vergeleken kan worden met de werkelijke resultaten. Emissies en voorspellingen De Koning Beheer B.V. Doelstellingen Jaar Scope 1 [%] Scope 2 [%] Scope 3 [%] Naar aanleiding van de ketenanalyses zijn de volgende doelstellingen voor de vermindering van de scope 3 emissies geformuleerd. Dit is een nadere uitwerking/onderbouwing van de algemene doelstelling scope 3: reductie met 15% in 5 jaar en 29% in 10 jaar, ten opzichte van uitstoot basisjaar 2008: A. In % CO2-emissie reductie ten aanzien van inkoop stalen damwand door optimalisatie hoeveelheid benodigd staal bij ontwerpen. B. In % CO2-emissie reductie ten aanzien van afvalverwerking door hergebruik vrijkomende materialen bij projecten. Gebr. De Koning B.V. is een aannemingsbedrijf en voert projecten uit. De omvang van de projecten en de aard van de project kunnen sterk variëren. De scope-3 aspecten kunnen hierdoor per project sterk verschillen (omvang en aard project, locatie project, eisen opdrachtgever ten aanzien van gebruik grondstoffen, hoeveelheid sloopwerk in het project enz.). Het is dan ook niet realistisch om de doelstellingen bedrijfsbreed te hanteren. Er zal per project bekeken worden welke besparingsmogelijkheden voor scope 3 realistisch zijn definitief 14 van 26

15 6. CO 2 -initatieven In 2008 is Gebr. De Koning begonnen met de inventarisatie van energiebesparingen en haar mogelijke rol in deelname aan bestaande initiatieven, als ook het opstarten van eigen initiatieven ten behoeve van CO 2 reductie en energiebesparing. Deze initiatieven hebben het doel om Gebr. De Koning te positioneren als een duurzame GWW aannemer op de Nederlandse markt. Haar afwegingen in de deelname van deze initiatieven staan in balans met de economische, sociale en ecologische verantwoordelijkheden die de onderneming bijdraagt aan de maatschappij. 6.1 Initiatief eco-aggregaat Aggregaten hebben een groot aandeel in het totale brandstofgebruik van ons bedrijf. Daarom richt onze aandacht zich op deze machines om brandstof te besparen en schadelijk uitstoot te beperken. In maart 2010 is een eerste proef met een nieuw type aggregaat voor hydraulische trilblokken gedaan. Dit aggregaat is door Dieseko in samenwerking met Volvo Penta ontwikkeld. Er zijn verschillende technieken toegepast om tot een optimaal resultaat te komen: Toepassing SCR/AdBlue-techniek Nieuwe koeltechniek Verbeterde motoraansturing Bevindingen In 2011 is een lange duur proef uitgevoerd in Zweden. Hieruit is gebleken dat de AdBlue-techniek niet tot de verwachte brandstofbesparing leidt. De AdBlue-techniek leidt wel tot vermindering NOx-, HC- en PM-waardes en zal daarom worden toegepast door Dieseko bij nieuwe aggregaten. De nieuwe koeltechniek en verbeterde motoraansturing hebben wel goede resultaten opgeleverd, dit wordt verder doorontwikkeld en toegepast bij nieuwe aggregaten. Inbouwen bij bestaande aggregaten behoort helaas niet tot de mogelijkheden. In maart 2012 is dan ook besloten met dit initiatief te stoppen. In navolging van dit initiatief zijn Dieseko en Gebr. de Koning echter nog wel bezig met het onderzoeken van de volgende mogelijkheden: toepassen van alternatieve brandstoffen (CNG, LPG) werken met variabel toerental gebruik start-stop-systeem bij aggregaten zeer hoog frequent trillen 6.2 Deelname in sector initiatieven Gebr. De Koning neemt deel aan het volgende sector initiatief: Eco-chippen bedrijfsauto s Het doel van dit sectorinitiatief is het brandstofgebruik en daarmee de CO 2 -uitstoot van bedrijfsauto s significant te reduceren door het toepassen van een eco-chip in bedrijfsauto s. Door VolkerRail is in maart 2010 een pilot uitgevoerd en deze liet positieve resultaten zien. Gebr. De Koning heeft zich gecommitteerd aan dit initiatief en heeft in maart 2011 bij een 11-tal bedrijfswagens als pilot-project deze eco-chip ingevoerd. Bevindingen Bij de deelnemende bedrijven aan het initiatief bestaat de indruk dat het rijgedrag van de medewerker erg bepaald is voor het brandstofgebruik. Gebr. de Koning heeft besloten om begin 2013 een workshop te houden om de bewustwording bij de medewerkers te versterken. Geconstateerd is dat bij het gebruik van bedrijfswagen via leasemaatschappijen het ecochippen weer ongedaan wordt gemaakt bij een onderhoudsbeurt. VolkerRail is hiervoor in gesprek met de leasemaatschappijen definitief 15 van 26

16 Gebr. de Koning heeft geconstateerd dat het effect van ecochippen moeilijk meetbaar is. Besloten is begin 2013 een verbruiksmeting bij een bedrijfswagen uit te voeren. Van deze bedrijfswagen zal het verbruik zonder ecochippen en met ecochippen worden geregistreerd. Deze meting loopt nog. Na evaluatie resultaten van deze verbruiksmeting zal worden bekeken of we verder gaan met het ecochippen van andere bedrijfswagens. Deelnemers Deelnemers aan dit initiatief zijn: VolkerRail (initiatiefnemer) Railcom Visser & Smit Hanab Van Hattum & Blankevoort KWS Gebr. de Koning B.V Slim Werken Slim Reizen Drechtsteden Op initiatief van de provincie Zuid-Holland, Drechtsteden, Werkgevers Drechtsteden en Kamer van Koophandel is het project Slim werk slim reizen Drechtsteden gestart. Het project is bedoeld om werkgevers te begeleiden bij het slimmer/optimaler omgaan het woon-werk en zakelijk verkeer van hun medewerkers en/of bezoekersstromen. Het gaat hierbij om een vraaggerichte aanpak, waarbij de behoefte en motivatie van werkgevers centraal staan. Gebr. de Koning heeft zich gecommitteerd aan dit initiatief en zal haar ervaringen delen binnen het netwerk. Bevindingen Inzichtelijk maken van reductiemogelijkheden op gebied van duurzame mobiliteit en vaststellen van concrete maatregelen om hier invulling aan te geven (inclusief gedragsverandering onder medewerkers). Gebr. de Koning gaat in het 2 e halfjaar 2013 de reductiemogelijkheden op het gebied van duurzame mobiliteit inzichtelijk maken en een plan van aanpak opstellen om hier invulling aan te geven (inclusief gedragsverandering onder medewerkers). Deelnemers Deelnemers aan dit initiatief zijn: Provincie Zuid-Holland Drechtsteden Werkgevers Drechtsteden Kamer van Koophandel Diverse bedrijven in regio Drechtsteden Gebr. de Koning B.V definitief 16 van 26

17 7. Voortgang ten opzichte van het referentiejaar 7.1 Genomen maatregelen in rapportageperiode Maatregel: vervanging bedrijfswagens Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: eigen wagenpark; personenvervoer; diesel Besparingen: 5,3% in oktober 2013 Streefwaarde bereikt: onbekend Streefdatum gerespecteerd: ja Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martin de Koning Meldingen in het logboek: Levering bedrijfsauto Vervanging auto HM. De Koning label E (diesel) naar hybride (benzine). Ook vervanging auto A. van Pelt van label C (benzine) naar label A (diesel). Per saldo besparing voor diesel. Naam Omschrijving Categorie Op is de nieuwe auto van A. van Pelt (label A) geleverd Maatregel: training het nieuwe draaien Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: 1,1% in oktober 2013 Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Carla Hofland Meldingen in het logboek: Cursus het nieuwe draaien. Cursus het nieuwe draaien. Door machines slimmer te bedienen kan veel energie(brandstof) bespaard worden. Medewerkerbijdrage Naam Omschrijving Categorie Op zijn drie machinisten op cursus geweest bij Hitachi en zij hebben een certificaat ontvangen. Medewerkerbijdrage Maatregel: aanschaf nieuw trilblok 2350VM Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: 0,94% in oktober 2013 Streefwaarde bereikt: onbekend Streefdatum gerespecteerd: ja Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martin de Koning Aanschaf nieuw trilblok met start/stopsysteem. Ten opzichte van het huren van trilblokken levert dit een definitief 17 van 26

18 Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Meldingen in het logboek: Levering trilblok 2350VM besparing op voor CO2. Naam Omschrijving Categorie Op is het nieuwe trilbok geleverd. Medewerkerbijdrage Overige genomen maatregelen: Medewerkerbijdrage dialoog NGO/ketenpartners Dialoog Arcelor Mittal en ketenanalyse optimalisatie stalen damwand Onderzoeken toepassing zonnecollectoren Bewustwording vergroten en het betrekken van medewerkers bij reduceren energieverbruik/co 2 - uitstoot Beschrijving Stand van zaken 1 e halfjaar 2013: - Dialoog aangaan met betonleverancier Van Nieuwpoort en andere partners in de betonketen (via sectorinitiatief Betonketen Papendrecht). - Vervolggesprekken houden met Provincie Zuid-Holland en Havenbedrijf Rotterdam. - Dialoog voortzetten met NVAF over invulling en gevolgen van CO2-prestatieladder. - Dialoog weer proberen op te starten met de op non-actieve staande groep Bouwend Nederland. - Dialoog opstarten met Provincie Zuid-Holland en Drechtsteden via initiatief Slim Werken Slim Reizen Stand van zaken 1 e halfjaar 2013: - Dialoog voortzetten met Arcelor Mittal. Daarnaast Arcelor betrekken bij de scope-3-analyse over optimalisatie van stalen damwand. - Uitvoeren scope-3-analyse "optimalisatie stalen damwand". - Bepalen maatregelen nav de ketenanalyse, zoals optimalisatie ontwerp, toepassen hogere staalkwaliteit, optimalisatie damwandprofiel(bv bredere planken) en toepassen corrosiewerende/beschermende middelen. Offerte ontvangen voor zonnecollectoren op daken bedrijfsgebouwen, nu nog niet rendabel. Opgenomen in meerjaren-investeringsplan DKV. Stand van zaken 1 e halfjaar 2013: - energiemanagement behandeld tijdens diverse overlegvormen: * directieoverleg: maart 2013 * stafoverleg: 11 februari en 8 april 2013 * wvb-overleg: 4 maart 2013 * wvt-overleg: 6 februari 2013 * hei-overleg: 7 januari 2013 * werfoverleg: 19 februari 2013 verbetering smeermiddelen gebruik groen gas gebruik groene stroom aanschaf bedrijfswagen met zuinigheidslabel Verbeterde smeermiddelen in gebruik genomen. Bij alle bedrijfslocaties wordt groen gas geleverd. Hierbij wordt de CO 2 -uitstoot gecompenseerd met bosaanplanting. Volgens de CO 2 -prestatieladder mag deze maatregel niet worden meegenomen in de Carbon Footprint. Toch is dit wel een maatregel die genomen is in het kader van het energiemanagement van GDK. Bij alle bedrijfspanden wordt groene stroom gebruikt. In 1 e halfjaar 2013 zijn twee nieuwe bedrijfsauto s aangekocht, waarvan er één is geleverd, 2 e wagen wordt eind 2013 geleverd definitief 18 van 26

19 Medewerkerbijdrage verlaging gereden kilometers scheiden/recyclen afval verlaging transportbewegingen per as voor projecten Beschrijving Een doorlopende actie is het afstemmen van transporten en personenvervoer, zodat de gereden kilometers zo laag mogelijk worden gehouden. Stand van zaken 1 e halfjaar 2013: - Voor het project Heijmans Leeuwarden heeft een aantal personeelsleden in een dichtbij gelegen hotel overnacht in plaats van heen en weer rijden naar huis. - Voor het project Provincie Limburg Venlo heeft een aantal personeelsleden in een dichtbij gelegen hotel overnacht in plaats van heen en weer rijden naar huis. Een doorlopende actie is het goed scheiden van afval en zoveel mogelijk recyclen van afval. Stand van zaken 1 e halfjaar 2013: - Bij het project Cordeel Alblasserdam is materieel over water aangevoerd in plaats van per as. Dit heeft geleid tot een fictieve CO2-reductie op dit project van 23% definitief 19 van 26

20 7.2 Voortgang ketenanalyses Na aanleiding van de ketenanalyses is een plan van aanpak gemaakt. Hierbij zijn door de directie van Gebr. De Koning de volgende verbetermaatregelen bepaald: Optimalisatie stalen damwand 1. verminderen hoeveelheid staal bij toepassen van damwand door optimalisatie ontwerp, toepassen hogere staalkwaliteit en optimalisatie damwandprofiel. Projectprocessen 2. bij inkoopbeleid afvalverwerking hanteren volgens cradle-to-cradle systematiek. Hierbij is het streven om het afval weer terug te laten vloeien in het productieproces waar het oorspronkelijk is begonnen (bv. toepassen menggranulaat of betongranulaat). Op projecten afval zo goed mogelijk scheiden, zodat deze omgevormd kunnen worden naar grondstoffen of leiden tot andere materialen. 3. bij de projecten streven naar vermindering van de transportbewegingen en reisafstanden en onderzoeken alternatieve manieren van transport, bv over water of via spoor. 4. onderzoeken van de mobiliteit van werknemers naar de projecten 5. bij inkoopbeleid voor inhuur van (groot)materieel afstand tot project en emissie materieel als inkoopcriteria meenemen in de besluitvorming. 6. bij inkoopbeleid leveranciers en onderaannemers afstand tot project als inkoopcriteria meenemen in besluitvorming. 7. bij een betonwerk met de diverse partners in de keten (opdrachtgever, constructeur, betonproducent, cementleverancier) mogelijkheden onderzoeken om tot CO 2 -reductie van de beton te komen. Bijvoorbeeld door optimalisatie ontwerp, toepassen hogere sterkteklasse, toepassen CEMIII, toepassen betongranulaat. Verder worden de volgende maatregelen genomen om de CO2-emissie ten gevolge van energiegebruik (scope 1 en 2-aspect) op de projecten te verminderen: 8. uitvoeren initiatief met eco-aggregaat (tbv aanbrengen en verwijderen damwand) en mogelijkheid onderzoeken om deze technieken ook te gebruiken voor een stroomaggregaat en aggregaat ten behoeve van aanbrengen betonnen damwand. 9. gebruik maken van een bouwaansluiting op het vaste elektriciteitsnet. a. Bij werken in hoofdaanneming zal Gebr. de Koning deze aansluiting zelf aanvragen (indien de bouwplanning, gelet op de aanvraagtermijn dit mogelijk maakt). Hierbij zal groene stroom worden gebruikt. b. Bij werken in onderaanneming zal met de hoofdaannemer in de contractfase afspraken gemaakt worden over de mogelijkheid om gebruik te maken van de bouwaansluiting op het vaste elektriciteitsnet. Deze maatregelen zijn opgenomen in het KAM-meerjarenplan Gerealiseerde reducties en verbetermaatregelen Ad doelstelling A en verbetermaatregel 1 Voor project Mijlweg, Dordrecht is de grondkerende constructie geoptimaliseerd door te kiezen voor 12 meter lange damwanden in plaats van damwanden met een lengte van 20 meter. Er is scherpere modellering toegepast en tevens sloot deze optimalisatie beter aan op de uitvoering. Hierdoor wordt 127,6 ton staal bespaard. Dit is een reductie van 219 ton CO2. Voor project GMB Scheveningen is een slimmere stempelconstructie toegepast waardoor kortere damwanden gebruikt konden worden. Hierdoor is 6,5 ton staal bespaard. Dit is een reductie van 11 ton CO2. Voor project Enercon Hartelkanaal is gebruikt gemaakt van het aflopende talud bij de te plaatsen bouwkuip. Hierdoor waren kortere damwandplanken nodig. Dit heeft bij de inkoop 139 ton staal bespaard. Dit komt neer op een reductie van 239 ton CO definitief 20 van 26

21 De emissiestroom inkoop stalen damwanden was in het 1 e halfjaar ton CO2. Bovengenoemde projecten hebben tot een besparing van 468 ton CO2 geleid, dit is een reductie van 8,7%. De doelstelling is hiermee gehaald. Ad doelstelling B en verbetermaatregel 2 Het goed scheiden van afval en zo veel mogelijk recyclen is een doorlopende acties van de medewerkers op de bouwplaats. Een eerder vrijgekomen houten paal is bij het project Parkkade Rotterdam ( ) hergebruikt. Hierdoor is een reductie op de emissiestroom afvalverwerking; hout gerealiseerd van 1,6 ton CO2. Bij het project Koninginnegracht Den Haag ( ) is 50 meter stalen damwand verwijderd (66 ton staal). Deze damwandplanken zijn vervolgens gekocht van de opdrachtgever en opgeslagen op het terrein van Gebr. de Koning voor hergebruik. Hierdoor is een reductie op de emissiestroom afvalverwerking;metaal gerealiseerd van 56,1 ton CO2. De emissiestroom afvalverwerking was in het 1 e halfjaar ,8 ton CO2. In het 1 e halfjaar 2013 is totaal 57,7 ton CO2 bespaard door vrijkomende materialen her te gebruiken. Dit heeft tot een reductie van 32% geleid van de emissiestroom afvalverwerking. De doelstelling is hiermee gehaald. Ad verbetermaatregel 3 Het afstemmen van transporten en personenvervoer, zodat de gereden kilometers zo laag mogelijk worden gehouden voor de projecten, is een voortdurende acties van de planner transport in samenwerking met de transporteur, uitvoerder en projectleider. In het eerste halfjaar is voor het project Oceanco, Alblasserdam een fictieve besparing behaald van 23% door materieel over water aan te voeren in plaats van over de weg. De transporteur van de kranen, Zwatra, bepaalt per jaar haar eigen Carbon Footprint. Over het 1 e halfjaar is deze dan ook nog niet beschikbaar. Het wagenpark van Zwatra is grotendeels uitgerust met moderne Euro 5 motoren die de emissie van schadelijke stoffen beperken. Daarnaast heeft Zwatra sinds 2011 een aantal vrachtwagens in gebruik waarbij LPG en diesel gecombineerd worden voor de verbranding. Ad verbetermaatregel 4 Het onderzoeken van de mobiliteit van werknemers naar projecten is gepland voor het 2 e halfjaar Dit onderzoek zal worden uitgevoerd in het kader van het initiatief Slim werken Slim reizen Drechtstede, waar wij ons aan gecommitteerd hebben. Ad verbetermaatregel 5 Voor het project Provincie Limburg Venlo ( ) is materieel ingehuurd bij een loonbedrijf dat naast de projectlocatie zat. Ad verbetermaategel 6 Voor het project Provincie Limburg Venlo ( ) zijn lokale onderaannemers ingeschakeld. Ad verbetermaatregel 7 In het 1 e halfjaar 2013 geen projecten gehad waarbij optimalisatie in de betonketen mogelijk was. Ad verbetermaatregel 8 Gebleken is dat toepassing van de Ad-Blue-techniek bij de uitlaatgasnabehandeling niet leidt tot de verwachte brandstofreductie en dus CO2-reductie. Het blijkt dat bij gelijkblijvend vermogen van de motor, een motor met een uitlaatgasnabehandeling systeem, in tegenstelling tot de verwachtingen, relatief meer brandstof gaat verbruiken. De uitlaatgasbehandeling definitief 21 van 26

22 ton CO2 % kg CO2 / productieuur kantoren / bedrijfsruimten bouwplaatsen/productielocaties reductie kg C02 / productieuur in % reductie kg CO2 doelstelling) kg CO2/productieuur is dus niet geschikt voor CO2 reductie, maar wel geschikt om NOx (stikstofoxide), HC (onverbrande koolwaterstoffen) en PM (roet) waardes te reduceren. In het eco-aggregaat is een visco-fan (electronische gestuurde visco koppeling) aangebracht en is de motoraansturing aangepast. De nieuwe koeltechniek en verbeterde motoraansturing hebben wel goede resultaten opgeleverd en leiden tot brandstofbesparing (en CO2-reductie). Dit wordt verder doorontwikkeld en toegepast bij nieuwe aggregaten van Dieseko. Inbouwen bij bestaande aggregaten behoort niet tot de mogelijkheden. Andere mogelijkheden voor CO 2 -reductie zijn: 1. op een ander toerental draaien met een lager specifiek brandstofverbruik (maar deze mogelijkheden zijn beperkt i.v.m. nodige vermogen van de pomp). 2. uitzetten van de motor als deze niet wordt gebruikt (bijvoorbeeld een timer installeren die na X min de motor uitzet of toepassen start/stopsysteem). 3. toepassen alternatieve brandstoffen. 4. zeer hoog frequent trillen. Begin 2012 is besloten het initiatief te stoppen. Dieseko en Gebr. de Koning zijn echter nog wel in overleg over de hierboven genoemde CO 2 - reductiemogelijkheden. Verschillende van deze technieken kunnen ook worden toegepast bij stroomaggregaten. Ad verbetermaatregel 9 Er zijn geen projecten met bouwaansluiting in het eerste halfjaar 2013 geweest. 7.2 Evaluatie doelstellingen De omvang van CO 2 -emissie heeft een duidelijke correlatie met de omvang van de activiteiten welke door Gebr. De Koning B.V. zijn uitgevoerd. Ten behoeve van vergelijking van de emissie in het referentiejaar en de gerapporteerde periode is daarom een maatstaf bepaald op basis waarvan de meetresultaten kunnen worden genormaliseerd. Voor Gebr. De Koning is omvang van bedrijfsactiviteiten te meten aan de hand van de gerealiseerde productieuren (= gewerkte uren eigen medewerkers en inleenkrachten). Op basis van de productieuren zijn de gerapporteerde meetresultaten genormaliseerd. 1e halfjaar 2013 klein bedrijf vergelijking 1e hj doelstelling Totaal scope I 638,7 79,41% 8,44-8% -0,64 7,2% 0,56 Totaal scope II 1,2 0,15% 0,02 96% 0,37 20,7% 0,08 totaal scope I+II 639,9 8,45-3% -0,28 13,5% 1,10 voor 1e hj 2013 (op basis van 5 jaarlijkse Conclusies: De doelstelling voor scope 1 is niet gehaald voor het 1 e halfjaar Dit wordt veroorzaakt door: 1. Relatief hogere bezettingsgraad van groot materieel. In vergelijking met het 1 e halfjaar 2012 zijn er meer draaidagen op de projecten. Voornamelijk funderingsmachines/kranen (84 dagen) en diesel heiblokken (35 dagen) hebben meer draaidagen gekend dan in dezelfde periode een jaar eerder definitief 22 van 26

23 Daarnaast is het aantal draaidagen van één van de grootste hydraulische trilblokken (2335VM) verdubbeld (57 -> 104 dagen) ten opzichte van een jaar eerder. Het verbruik van dit blok kan per uur oplopen tot 180 liter diesel. 2. Relatief veel trilblokken ingehuurd. Ten opzichte van 1 e hj 2008 is er 2,2 keer zoveel ingehuurd. 3. Evenals in 2012 is op project Parkkade een hoog brandstofgebruik door de inzet van zwaar materieel en het gebruik van aggregaten voor de energievoorziening. Hiervoor is destijds gekozen, omdat de aanlegkosten van de bouwaansluiting hoog waren en hiervoor een lange levertijd gold. Door deze opzet is het brandstofverbruik voor groot materieel en aggregaten op project Parkkade 26% van het totale brandstofverbruik voor groot materieel en aggregaten in het 1 e halfjaar Eind 2012 is in hal 4 een nieuwe gaskachel in gebruik genomen. Ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder is het gasverbruik in hal 4 over het eerste halfjaar 2013 met 724% gestegen. De doelstelling voor scope 2 is gehaald voor het 1 e halfjaar De doelstellingen voor scope 3 zijn gehaald, zie paragraaf definitief 23 van 26

24 7.3 Maatregelen komende periode Maatregel: energiebesparing ICT-apparatuur Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: elektra groen 2011 en verder; Besparingen: Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Leo van Dijk Meldingen in het logboek: Bij het aankopen/vernieuwen van ICTapparatuur het meenemen van het stroomverbruik in kwh als inkoopcriterium Naam Omschrijving Categorie Onderzoeken energiebesparing ICT Onderzoeken van het verbeteren van de serverruimte (denk aan "via de cloud") Maatregel: bouwaansluiting op projecten Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: 2,37% in november 2013 Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Leo van Dijk Zo veel als mogelijk gebruikmaken van bouwaansluiting op het vaste elektriciteitsnet. 1. Bij werken in hoofdaanneming zal Gebr de Koning deze aansluiting zelf aanvragen (mits de bouwplanning dit toelaat). Hierbij zal groene stroom worden gebruikt (via Greenchoice). 2. Bij werken in onderaanneming zal met de hoofdaannemer in de contractfase afspraken worden gemaakt over de mogelijkheid om gebruik te maken van een bouwaansluiting op het vaste elektriciteitsnet. Medewerkerbijdrage Maatregel: toepassen bewegingssensoren voor verlichting kantoor Scheepvaartweg Bedrijf:, Papendrecht Emissiestroom: Elektra groen 2011 en verder; Besparingen: 0.1% in december 2013 Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Leo van Dijk aan laten brengen bewegingssensoren buitenverlichting en in openbare ruimten kantoor definitief 24 van 26

25 Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Scheepvaartweg (bv trappenhuis kantine) Maatregel: zeer hoogfrequent elektrisch trillen Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martin de Koning Zeer hoogfrequent elektrisch trillen in plaats van hydraulisch trillen Maatregel: verminderen stationair draaien Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martin de Koning Het reduceren van het aantal uren dat een machine stationair draait Maatregel: toepassen alternatieve brandstof (CNG, LPG) Bedrijf: Gebr. De Koning B.V. Emissiestroom: aggregaten en groot materieel; diesel Besparingen: Streefwaarde bereikt: - Streefdatum gerespecteerd: - Acties: Verantwoordelijke Omschrijving Opmerkingen Streefdatum Martin de Koning Uit het initiatief eco-aggregaat is het volgende naar voren gekomen: bij vervanging of aankoop materieel (aggregaten en kranen) kiezen voor energiezuiniger materieel of materieel met alternatieve brandstof, zoals CNG, LPG of biogas definitief 25 van 26

26