Voedingsadvies na een gastric bypass of gastric sleeve

Transcriptie

1 Voedingsadvies na een gastric bypass of gastric sleeve Onderstaande richtlijnen zijn bedoeld om aan te geven hoe uw voeding er uit gaat zien na een gastric bypass of gastric sleeve operatie. Het is belangrijk uw eetpatroon te veranderen om: gewichtsverlies te bereiken en te behouden; klachten door het gebruik van een verkeerde voeding te voorkomen; tekorten in de voeding te voorkomen. De basis van het dieetadvies is een gezonde voeding. Voldoende vocht en eiwitten in uw voeding zijn van groot belang. Na de operatie zult u de eerste weken aangepaste voeding moeten gebruiken, verder zult u op lange termijn slechts kleine hoeveelheden kunnen eten. Door deze kleine hoeveelheden kan de voeding niet alle benodigde voedingsstoffen leveren die u dagelijks nodig heeft. Het gebruik van een multivitaminepreparaat is daarom noodzakelijk. Hierover leest u later meer. Eventuele voedingstekorten kunnen leiden op korte termijn tot een verminderde weerstand en op lange termijn tot een slechte wondgenezing, haaruitval en vermoeidheid. In deze brochure kunt u lezen hoe u de voeding zo optimaal mogelijk kunt samenstellen. Gewichtsverlies Het gewichtsverlies na de operatie verschilt van persoon tot persoon. Dit is onder andere afhankelijk van verschillende factoren, zoals het dieetverleden, de voedingsgewoonten voor de operatie, het uitgangsgewicht, het voedingspatroon na de operatie en de hoeveelheid lichaamsbeweging. De eerste 6 maanden is het gewichtsverlies vaak het grootst. Na 6 maanden gaat het afvallen meestal langzamer en na 12 tot 18 maanden stabiliseert het gewicht. Na deze periode kan het gewicht toenemen, dit is soms niet te voorkomen. Om het door u bereikte gewichtsverlies te behouden en om gezond te blijven, is het noodzakelijk de (voedings-)adviezen uit deze brochure te blijven volgen. Voorbereiding Ter voorbereiding op de operatie is het van belang om de onderstaande adviezen aan te leren: gebruik maken van 3 hoofdmaaltijden en 3 tussendoortjes; eten en drinken te scheiden; geen koolzuurhoudende producten te gebruiken; welke producten eiwitten bevatten. 1-10

2 Na de operatie Na de operatie zult u opnieuw moeten leren eten. U zult merken dat u sneller een vol gevoel krijgt, weinig kunt eten en soms zelfs klachten krijgt van bepaalde producten. Stop met eten als u een vol gevoel krijgt. Een vol gevoel zal anders aanvoelen en eerder optreden dan voor de operatie. Aanwijzingen hiervoor kunnen zijn: een drukkend of pijnlijk gevoel achter borstbeen, oprispingen, misselijkheid en soms de neiging tot braken. Om dit gevoel op tijd te herkennen is het belangrijk dat u rustig eet. Vlak nadat u geopereerd bent mag u beginnen met het drinken van vocht. Het is belangrijk rustig te drinken, met kleine slokjes. U dient in de beginperiode minimaal 30 minuten over een glas water te doen, dit houdt in één kleine slok elke 2 minuten. De voeding in de eerste weken na de operatie is verdeeld in 2 fases. Fase 1 Na de operatie gebruikt u circa 2 weken een vloeibare, fijngemalen voeding. De volgende producten kunt u gebruiken om uw voeding na de operatie uit te breiden: magere yoghurt of kwark; magere vla waaraan geen suiker is toegevoegd (bijvoorbeeld Optimel); pap op basis van halfvolle of magere melk zonder dat hier suiker aan is toegevoegd (bijvoorbeeld Brinta). Eventueel kunt u zoetstoffen toevoegen; een vloeibaar/ fijn gemalen warme maaltijd. Bereid de maaltijd zoals u gewend bent en maak het fijn tot een gladde puree met staafmixer of blender; fijn gemalen vers fruit, geen suiker toevoegen. Het liefst samen met een melkproduct. Instructies drink niet tijdens het eten, houd de volgende richtlijn aan; drink 30 minuten voor het eten en/of 30 minuten na het eten; gebruik geen producten welke rijk zijn aan suiker of vet; gebruik 3 keer per dag een maaltijd en 3 keer per dag een eiwitrijk product, zoals (soja)melk, kwark of Skyr tussendoor: in de loop van de ochtend, middag of avond. Een voorbeeld voor de dagelijkse voeding in fase 1. Tijdstip Voedingsmiddel uur 1 schaaltje (magere) yoghurt zonder toegevoegde suikers uur 1 glas magere melk uur 1 schaaltje magere naturel kwark, eventueel met fijn gemalen vers fruit erdoor uur 1 glas suikervrije limonade uur 1 stuk vers fruit, fijn gemalen uur Een vloeibaar/ fijn gemalen warme maaltijd bestaande uit: gram ongepaneerd vlees, vis of kip. Maak het klaar met een eetlepel vloeibaar bak & braad gram groenten 2-10

3 gram aardappel - Pureer de onderdelen allemaal apart of doe ze samen en maak er een stamppotje van U kunt het eten smeuïg maken met de jus van het vlees, met het nat van de groenten, met bouillon of met melk uur 1 schaaltje (magere) yoghurt zonder toegevoegde suikers uur 1 kop thee Streef naar dagelijks 1,5 (vrouwen) tot 2 liter drinkvocht (mannen) inclusief melkproducten (1 kopje of glas = 150 ml = 150 gram = 1,5 dl) Fase 1 zal ongeveer 2 weken duren. Gaat het eten goed en heeft u weinig klachten dan kunt u voorzichtig over stappen naar fase 2: vaste voeding. Merkt u dat het eten van vaste voeding nog klachten geeft, blijf dan nog wat langer voeding uit fase 1 gebruiken. Ervaart u veel klachten, neem dan contact op met de arts of diëtist. Fase 2 Als u fase 1 doorlopen heeft, kunt u verder uitbreiden naar een vaste voeding die niet fijn gemalen is. Fase 2 is de laatste fase en de voeding voor de lange termijn. Met behulp van deze adviezen is het effect op blijvend gewichtsverlies het grootst. Omdat de hoeveelheden die u kunt eten beperkt zijn, is het belangrijk dat alles wat u eet de juiste voedingsstoffen bevat. Een aangepaste voeding die aan onderstaande adviezen voldoet is erg belangrijk om na de operatie op een gezonde manier af te vallen. Eiwitrijke voeding Eiwitten zijn de bouwstoffen van ons lichaam. Na de operatie is het advies dagelijks voldoende eiwitten te gebruiken U krijgt hiervoor een persoonlijk advies. Daarom is een eiwitrijke voeding na de operatie erg belangrijk. Elke maaltijd of tussendoortje moet zoveel mogelijk eiwitten bevatten. Eiwitten zitten vooral in de onderstaande producten: vlees of kip; vis; melk of andere zuivelproducten als kwark, yoghurt, yoghurtdrank of karnemelk; kaas; soja(producten); eieren; peulvruchten; Omdat deze producten vaak ook vet bevatten is het belangrijk te kiezen voor de magere varianten hiervan, voorbeelden hiervan vindt u verderop in deze brochure. 3-10

4 Melkproducten Gebruik dagelijks 500 ml magere of halfvolle melkproducten. Deze producten bevatten namelijk onder andere eiwitten, vitamine B2 en calcium (kalk). Met melkproducten worden alle melkproducten bedoeld zoals melk, karnemelk, kwark, magere yoghurt, Skyr of magere yoghurtdrank zonder toegevoegd suiker. Tevens zijn eiwitrijke producten op de markt, let op aan deze producten kunnen suikers toegevoegd zijn en/of veel vet bevatten. Een aantal mensen kan na de operatie de melksuikers (lactose) uit zuivel minder goed verdragen. U kunt dit merken aan klachten zoals buikpijn, diarree en/of winderigheid. Meestal worden kleine hoeveelheden lactose verdeeld over de dag wel goed verdragen. Mocht klachten houden of te weinig zuivel kunnen gebruiken, dan kunt u voor lactosevrije zuivel kiezen zoals lactosevrije melk of yoghurt (Arla, Campina) of gebruik maken van sojamelk of sojayoghurt. N.B. kaas bevat weinig lactose en kan normaal gebruikt worden. Vocht Vocht is onder andere belangrijk voor het transport van voeding- en afvalstoffen en voor de regeling van de lichaamstemperatuur. Vocht draagt ook bij aan een goede darmwerking. Streef naar dagelijks 1,5 (vrouwen) tot 2 (mannen) liter drinkvocht inclusief de 500 ml aan melkproducten. Houd de volgende richtlijn aan: drinken 30 minuten voor het eten en/of 30 minuten na het eten. Drinken tijdens of vlak na het eten kan leiden tot dumpingklachten of een minder vol gevoel omdat de voeding de maag sneller verlaat. Wat deze klachten inhouden leest u verder op in de folder. Kies voor producten welke weinig calorieën bevatten, zoals thee of koffie zonder suiker (eventueel met zoetjes), water, suikervrije limonade, melkproducten of groentesappen (geen vruchtensappen deze producten bevatten veel calorieën). Groente en Fruit Groenten en fruit zijn doorgaans niet rijk aan eiwitten maar het bevat wel vezels, vocht en vitamines. Streef naar het gebruik van minimaal 1 stuk fruit per dag en 1 opscheplepel groenten. U kunt het fruit eventueel combineren met een melkproduct, bijvoorbeeld een schaaltje magere yoghurt met stukjes appel. Regelmaat Gebruik dagelijks 3 maaltijden op vaste tijden: ontbijt, lunch en warme maaltijd. Ook als uw lichaam niet aangeeft dat u honger heeft. Daarnaast drie keer per dag een tussendoortje: in de loop van de ochtend, in de loop van de middag en in de loop van de avond. 4-10

5 Broodmaaltijd Gebruik bij voorkeur bruin of volkoren brood of vervangers daarvan. Brood kan eventueel vervangen worden door: beschuit, knäckebröd, rijstwafels of cracottes. Gebruik op elke snee brood een dunne laag halvarine. Dit bevat gezonde onverzadigde vetten en de vitamines A en D. Beleg elke snee brood met mager hartig beleg zoals magere kaas, magere vleeswaren of vis. Deze producten zijn rijk aan eiwitten. Gebruik geen zoet beleg, dit bevat geen eiwitten. o Voorbeelden van magere vleeswaren: achterham, schouderham, beenham, rosbief, rookvlees, ossenworst, fricandeau, magere rollade, casselerrib, kipfilet, kalkoenham. o Voorbeelden van magere kaas soorten: 20+ of 30+ kaas of smeerkaas, buitenlandse kaassoorten met verminderd percentage vet zoals camembert 30+ o Voorbeelden van vis als broodbeleg: tonijn naturel, stukjes gekookte magere vis (zie warme maaltijd), garnalen, mosselen en andere schaal- en schelpdieren, hom en kuit. Als het eten van vers brood klachten geeft, kies dan voor brood van een dag oud of geroosterd brood. Dit gaat vaak beter. Warme maaltijd Vlees of vervangers hiervan zijn het belangrijkste bij de warme maaltijd. Deze producten zijn namelijk rijk aan eiwitten, ijzer en vitamine B12. Eet daarom vlees of de vervangers hiervan als eerste. Streef dagelijks naar gram (bereid). o Voorbeelden van mager vlees: mager rundvlees zoals biefstuk, bieflappen, tartaar, mager varkensvlees zoals magere hamlappen, filetlappen, varkenshaas, - fricandeau, -oester, ongepaneerde schnitzel. Of mager kalfs-, lams- of paardenvlees. o Voorbeelden van mager vis: gekookte, gegrilde of gebakken ongepaneerde vis: forel, heilbot, kabeljauw, koolvis, schelvis, tong, wijting, zeewolf, gekookte mosselen, oesters, kreeft, krab, garnalen. o Voorbeelden van mager kip: kip zonder vel, kipfilet, kalkoen. o Voorbeelden van mager wild: haas, konijn en ree. Bakken en braden: kies voor een vloeibare margarine. Dit is rijk aan onverzadigd vet en de vitamines A en D. Gebruik 1 eetlepel per persoon per dag; Groenten: streef naar minimaal 1 opscheplepel (50 gram) groente per dag. Maak de groente niet af met boter of margarine en gebruik geen sauzen. Aardappelen of vervangers hiervan als rijst, peulvruchten of pasta. o Streef naar een gebruik van minimaal 1 opscheplepel per dag (50 gram). o Kies voor de vezelrijke varianten van rijst of pasta: zilvervliesrijst of volkoren pasta. o Gebruik geen gebakken aardappelen, patat en andere met vet bereide aardappelgerechten. Deze producten kunnen dumpingklachten veroorzaken. Ook leveren deze producten veel calorieën. o Aardappelpuree kunt u, in plaats van met boter of margarine, smeuïg maken met ontvette bouillon of ontvette jus. 5-10

6 o Gebruik bij de bereiding van stamppot in verhouding liever meer groente en minder aardappelen dan u gewend bent. Bij samengestelde gerechten is het belangrijk het vlees, vis, kip apart te houden en hier eerst mee te beginnen. Nagerechten: gebruik geen nagerecht direct na de maaltijd, de maaltijd wordt dan te groot. Ook zijn nagerechten vaak vloeibaarder dan het hoofdgerecht waardoor de voeding de maag sneller zal verlaten en er dumpingklachten kunnen optreden. U kunt het nagerecht wel later op de avond gebruiken, bijvoorbeeld een schaaltje magere yoghurt, magere vruchtenyoghurt zonder toegevoegd suiker of een portie fruit. Tussendoor momenten Tussendoor momenten zijn nodig om aan voldoende eiwitten te komen over de dag. Gebruik 3x per dag een tussendoortje. Gebruik bij voorkeur tussendoortjes die rijk zijn aan eiwitten. Voorbeelden van tussendoortjes: melkproducten of een plakje magere vleeswaar of een plakje magere kaas. Een voorbeeld dagmenu met volledig vaste voeding: Tijdstip Bij opstaan Ontbijt Tussendoor Lunch Tussendoor Voedingsmiddel 1 glas water 1 snee (geroosterd) bruinbrood of 2 crackers, met dieethalvarine, mager hartig beleg naar keuze Water, koffie of thee zonder suiker 1 mager melkproduct 1 snee (geroosterd) bruinbrood of 2 crackers, met dieethalvarine, mager hartig beleg naar keuze Water, koffie of thee zonder suiker 1 mager melkproduct Warme maaltijd gram bereid mager vlees, vis of kip (eet dit eerst) 50 gram groente evt. aardappel, rijst of pasta Tussendoor Water, koffie of thee zonder suiker 1 mager melkproduct, zoals kwark of Skyr Tussendoor een plakje magere kaas Streef naar dagelijks 1,5 (vrouwen) tot 2 liter drinkvocht (mannen) Uw eiwitbehoefte wordt berekend door de diëtist. U kunt de bijgevoegde eiwitlijst in deze brochure gebruiken om te variëren. 6-10

7 Vitaminen en mineralen Na een de operatie is het niet haalbaar om voldoende vitaminen en mineralen te halen uit de gewone voeding. Een tekort aan vitamines en mineralen kan soms direct merkbaar zijn, denk hierbij aan vermoeidheid en haaruitval. Andere gevolgen zoals botontkalking zijn pas later merkbaar. Om deze gevolgen te voorkomen adviseren wij om dagelijks een multivitamine supplement te gebruiken. Deze multivitamine mag u direct na de operatie gebruiken. Onze voorkeur gaat uit naar de WLS Subliem formule. Er bestaat een WLS Subliem Sleeve Formule en een WLS Subliem GBP Formule. Afhankelijk van de operatie die krijgt kunt u de juiste vitamine bestellen. U gebruikt dagelijks 1 multivitamine capsule. Dit is voldoende om de dagelijkse hoeveelheid te dekken. Deze multivitamine kunt u bestellen op of u kunt bellen naar Kosten: 69 per jaar. Indien u door financiële redenen niet in staat bent een multivitamine te gebruiken die speciaal ontwikkeld is voor een maag verkleinende operatie, kunt u kiezen voor goedkopere multivitaminen van een drogist. Echter zijn deze samenstellingen minder goed. Hierbij moet u op het volgende letten: Bij een Gastric Bypass heeft u gemiddeld 200% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid nodig. De meeste vitaminen bevatten 100% van de behoefte. In dit geval zult u dus 2 tabletten moeten nemen. Kauwtabletten bevatten vaak slechts 50% van de dagelijkse behoefte. Hiervan zult u in dit geval 4 moeten nemen. Bij een Gastric Sleeve heeft u gemiddeld 100% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid nodig. De meeste vitaminen bevatten 100% van de behoefte. In dit geval zult u dus aan 1 tablet genoeg hebben. Kauwtabletten bevatten vaak slechts 50% van de dagelijkse behoefte. Hiervan zult u in dit geval 2 moeten nemen. Van enkele vitamines en mineralen zijn maximale hoeveelheden vastgesteld. Neem de multivitamine voor de operatie mee naar het consult met de diëtist. Zij kan beoordelen of deze multivitamine de juiste hoeveelheden bevat en veilig is om te gebruiken. Overige adviezen Eet en drink rustig, kauw uw eten goed. Neem de tijd voor de maaltijden. Wacht een paar minuten tussen de happen door. Uw maaltijd of het nemen van drinken kan 30 tot 45 minuten duren. Schep kleine porties op. Stop met eten of drinken zodra u een vol gevoel krijgt. Het volle gevoel zal anders aanvoelen dan eerder. Aanwijzingen voor een te volle maag kunnen zijn: pijnlijk gevoel achter het borstbeen, oprispingen, misselijkheid en neiging tot braken. Het vol gevoel is niet hetzelfde als een verzadigingsgevoel. Het kan zijn dat u wel vol zit maar u nog geen verzadigd gevoel hebt. Vol = stoppen met eten. Probeer nieuwe voedingsmiddelen voorzichtig uit en luister goed naar uw lichaam. Rust tijdens het eten is belangrijk. Combineer het eten niet met bijvoorbeeld lezen of televisie kijken en eet aan tafel. Harde stukjes in de voeding zoals velletjes, pitten of zaden kunnen soms wat moeizamer te verdragen zijn. 7-10

8 Zorg dagelijks voor minimaal een uur lichaamsbeweging. Hierbij kunt u bijvoorbeeld denken aan wandelen, fietsen, tuinieren en zwemmen. Daarnaast kunt u meer lichaamsbeweging in het dagpatroon inbouwen, zoals de trap nemen in plaats van de lift, lopend of met de fiets de boodschappen doen. Klachten en complicaties Dumpingklachten Vroege dumping Vroege dumpingklachten treden binnen 30 tot 60 minuten op na de maaltijd. De klachten ontstaan doordat het eten niet goed fijn gemalen wordt en in een te grote hoeveelheid in de dunne darm terechtkomt. Deze klachten kunnen ook ontstaan wanneer er te snel na de maaltijd wordt gedronken. Klachten bij vroege dumping: vol gevoel; hartkloppingen; duizeligheid; zwaktegevoel of sufheid; buikpijn en krampen; diarree; bloeddrukdaling. Late dumping Late dumpingklachten ontstaan 1 tot 3 uur na de maaltijd. Vaak ontstaat dit door het eten of drinken van suikerrijke producten. Door het missen van de pylorus(maaguitgang) komt het voedsel te snel in de dunne darm. Suikers uit het voedsel worden versneld opgenomen en komen terecht in het bloed. De alvleesklier geeft een grote hoeveelheid insuline af om de bloedsuikers op te nemen in de cellen. Maar dit komt te traag op gang, waardoor er nog steeds insuline wordt afgegeven terwijl de bloedsuikers al uit het bloed verdwenen zijn. Hierdoor wordt het bloedsuikergehalte te laag en ontstaan er klachten. Dit wordt ook wel een hypo genoemd. Klachten bij late dumping: trillen; zweten; duizeligheid; neiging tot flauwvallen; onrust; hartkloppingen; hongergevoel. Deze klachten kunnen worden voorkomen door producten te vermijden welke veel toegevoegde suikers of vetten bevatten. Voorbeelden hiervan zijn: suiker en snoep; frisdranken en gezoete vruchtensappen; gesuikerde ontbijtgranen; gebak, taart, koekjes, chocolade; ijs; patat; 8-10

9 kant en klare maaltijden; pizza. Drinken tijdens of vlak na de maaltijd kan ervoor zorgen dat de vaste voeding verdund wordt en het sneller de maag verlaat. Dit geldt ook als u een nagerecht bij de warme maaltijd gebruikt. Doordat de darmen hierdoor in korte tijd veel voedingstoffen te verwerken krijgen kunnen er dumpingklachten optreden. Passageproblemen Niet goed kauwen kan een passageprobleem veroorzaken. Kauw het eten goed en neem de tijd voor de maaltijd. Rust tijdens het eten is erg belangrijk. Soms kan het gebruik van vers brood tot passageklachten leiden. Kies dan voor brood van een dag oud of geroosterd brood. Moeilijke stoelgang Wanneer u een moeilijke stoelgang heeft, is het belangrijk te controleren of u voldoende drinkt (liefst meer dan 1,5 liter). Daarnaast is het belangrijk dat uw voeding voldoende voedingsvezels bevat. Voedingsvezels zijn onverteerbare delen in de voeding die er voor zorgen dat de ontlasting verbetert. Voedingsvezels zitten onder andere in bruin- en fijn volkoren brood, vezelrijk knäckebröd, volkoren beschuit, zilvervliesrijst, volkoren pasta, aardappelen, fruit en groente. Lichaamsbeweging is ook van belang bij een goede stoelgang. Zorg dagelijks voor minimaal een half uur lichaamsbeweging. Hierbij kunt u bijvoorbeeld denken aan wandelen, fietsen, tuinieren en zwemmen. Daarnaast kunt u meer lichaamsbeweging in het dagpatroon inbouwen, zoals de trap nemen in plaats van de lift, lopend of met de fiets de boodschappen doen. Wanneer deze maatregelen onvoldoende helpen neem dan contact op met uw (huis)arts. Opboeren Indien u veel last heeft van opboeren kunt u de volgende producten beter vermijden: koolzuurhoudende dranken, koolsoorten, prei, ui, knoflook, komkommer en paprika. Door snel te eten, te praten tijdens het eten, het kauwen van kauwgom slikt u extra lucht in. Dit kan leiden tot meer opboeren. Braken Probeer braken te voorkomen. Het zuur uit de maag veroorzaakt namelijk irritatie van de slokdarm en beschadiging van het gebit. Niet goed kauwen, een te veel aan voedsel en/of te veel drinken tijdens de maaltijd kan er voor zorgen dat u gaat braken. Aanwijzingen voor een te volle maag kunnen zijn: pijnlijk gevoel achter het borstbeen, oprispingen, misselijkheid en neiging tot braken. Het is dus van belang op tijd te stoppen met eten! Hongergevoel Het honger gevoel zal grotendeels verdwijnen na operatie. Het is daarom belangrijk dat u zelf de tijd in de gaten houdt en regelmatig eet en drinkt. Niet verder afvallen Indien u niet meer afvalt, is het goed bij u zelf na te gaan of u niet te veel calorieën gebruikt in de vorm van frisdrank, snoep, koek, alcoholische dranken en dergelijke. Indien het voor uzelf niet duidelijk is waarom u niet verder afvalt, neem dan contact op met uw diëtist. 9-10

10 Portie grootte Een langdurig te veel aan voedsel kan na verloop van tijd de maag uitrekken. Hierdoor zal de hoeveelheid voedsel die u per maaltijd kunt gebruiken toenemen en zal ook het lichaamsgewicht weer kunnen toenemen. Het is dus van belang aan te leren kleinere porties te gaan en blijven gebruiken. Controle afspraken bij de diëtist Na operatie is het belangrijk minimaal twee jaren op controle te komen bij de diëtist. De diëtist kan uw voedingstoestand in de gaten houden en adviezen verstrekken met betrekking tot het bereiken en behouden van uw doel. Vier tot zes weken na operatie heeft u uw eerste consult bij de diëtist. Gedurende het eerste jaar zullen de controle momenten om de drie maanden plaats vinden. In het tweede jaar zal dit om de zes maanden zijn. Indien nodig kunnen er meer controle momenten plaatsvinden. Bij vragen of problemen over de voeding kunt u contact opnemen met de diëtist via het klantcontact van Dietheek: Vergoeding De diëtist wordt voor drie uur vergoed vanuit de basisverzekering per kalenderjaar. Afhankelijk van een aanvullende verzekering worden soms nog extra uren vergoed. Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat u zelf de consulten betaalt