Dumpingsyndroom. Diëtetiek

Transcriptie

1 Dumpingsyndroom Diëtetiek 1

2 2

3 Wat is dumpingsyndroom? Met het dumpingsyndroom worden de klachten bedoeld die ontstaan na een te snelle maagontlediging. Het dumpingsyndroom is vrijwel altijd het gevolg van een operatie, waarbij (een deel van) de maag is verwijderd. Soms ontstaan de klachten als gevolg van een beschadiging van een zenuw die de maag aanstuurt: de nervus vagus. De werking van de sluitspier tussen de maag en de twaalfvingerige darm (= 1 e stuk van de dunne darm) is door een dergelijke operatie vaak afwezig of verstoord. Het voedsel wordt niet meer in kleine hoeveelheden aan de dunne darm afgegeven, maar "valt" te snel en in grote brokken in het eerste deel van de dunne darm. Hierdoor ontstaan klachten. Deze klachten worden het dumpingsyndroom genoemd. Slechts bij 1% van de mensen met het dumpingsyndroom zijn de klachten niet ten gevolge van een maagoperatie. 3

4 Hoe ontstaan dumpingklachten? Om de klachten van het dieetadvies bij een dumpingsyndroom goed te kunnen begrijpen, is het noodzakelijk te weten wat er na een maagoperatie mis kan gaan: voeding komt in de verkleinde maag, of (als de maag helemaal verwijderd is) direct in de dunne darm terecht; voedsel wordt onvoldoende of helemaal niet vermengd met maagsap. Dit vermengen van voedsel met maagsap, door samentrekkingen van de maag, is het begin van een goede vertering; de maag kan niet meer (voldoende) malen, mixen en kneden, waardoor te grote voedselbrokken naar de dunne darm gaan; de maagportier (pylorus) werkt niet goed of ontbreekt, waardoor heet voedsel niet meer mooi gedoseerd en gelijkmatig aan de darm worden afgegeven. 4

5 Wat zijn vroege dumpingklachten? Deze klachten ontstaan doordat voedsel in te grote brokken direct in de dunne darm terechtkomt. Normaal gesproken wordt voedsel in de maag goed fijngemalen en gekneed. Daarna wordt het in kleine porties tegelijk, doorgegeven aan de dunne darm. Vroege dumpingklachten ontstaan dus als de maag het voedsel niet goed fijnmaalt. Ook een slecht werkende sluitspier, die te veel voedsel ineens doorlaat, kan de oorzaak zijn van deze klachten. Klachten De sterk geconcentreerde vaste en vloeibare voeding trekt in de darm veel vocht aan. Dit vocht komt niet uit de darm zelf, maar wordt aan omliggende bloedvaten onttrokken. Wel 3 a 4 liter vocht wordt uit het bloedvatstelsel gehaald en voegt zich bij de voedselbrij in de dunne darm. Hierdoor ontstaat: een vol gevoel darmkrampen diarree. Bovendien ontstaat er een daling van de bloeddruk, doordat zoveel vocht onttrokken wordt aan de bloedvaten. Als gevolg van deze bloeddrukdaling ontstaan klachten als: hartkloppingen duizeligheid zwaktegevoel sufheid De klachten worden meestal na verloop van tijd, door aanpassing van het lichaam, minder hevig. 5

6 Wat zijn late dumpingklachten? In de normale situatie blijft ons voedsel ongeveer twee tot drie uur in de maag. Daar wordt het fijngemalen en gekneed. Vervolgens wordt het in kleine porties afgegeven aan de dunne darm, die op dat moment klaar is voor het voedsel. Late dumpingklachten ontstaan, omdat de dunne darm nog niet klaar is voor de voedselbrij. De voedselbrokken zijn te groot en komen veel sneller in de darm dan normaal. Klachten Door de versnelde afgifte van voedsel aan de darm zijn de productie van insuline en de stijging van de bloedsuikerspiegel door het eten, niet meer op elkaar afgestemd. Suikers worden versneld opgenomen, maar een hoge bloedsuikerspiegel vraagt om de productie van insuline. Deze productie komt te laat op gang. Hierdoor wordt nog steeds insuline geproduceerd, terwijl de bloedsuikers al uit de bloedbaan verdwenen zijn. Deze situatie lijkt op een tekort aan suiker in het bloed, net als bij mensen met diabetes (suikerziekte). Klachten die kunnen ontstaan zijn: zweten ( koud zweet ) onrustig gevoel en trillen duizeligheid geeuwhonger (door iets kleins te eten, als deze klachten ontstaan, stijgt de bloedsuikerspiegel weer iets, waardoor de klachten verminderen) hartkloppingen soms flauwvallen Als bovenstaande adviezen geen effect hebben, kan uw arts octreotide (Sandostatine ) voorschrijven. Dit is een hormoon, dat via injecties toegediend moet worden. Behandeling met dit hormoon vermindert soms de klachten. 6

7 Voedingsadviezen bij dumpingklachten Klachten als gevolg van dumpingsyndroom kunnen meestal goed bestreden worden door speciale dieetmaatregelen/-aanpassingen. Algemene richtlijnen bij dumpingklachten zijn: Eet rustig en kauw goed Gebruik 6 tot 8 kleine maaltijden per dag, voldoende om aan de benodigde hoeveelheid calorieën te komen. Verdeel het vocht goed over de dag. Drink niet of weinig bij de maaltijd. Het voedsel spoelt dan namelijk nog sneller door de dunne darm. Als u soep wilt nemen, neem dit dan een uur voor de maaltijd. Een nagerecht kunt u beter een uur erna nemen. Vermijd het gebruik van 'snelle suikers', zoals gewone suiker en vruchtensuiker. Deze suikers worden (vooral in vloeibare vorm) snel opgenomen. Gebruik daarom weinig of geen frisdrank, limonade of vruchtensap. Vers fruit wordt vaak wel goed verdragen, maar neem hier niet te veel van. Per dag wordt 2 stuks fruit aanbevolen voor de benodigde vitamines en mineralen. In melk zit lactose (melksuiker). Dit is ook een snelopneembare suiker. Grote hoeveelheden lactose kunnen dumpingklachten veroorzaken. Om voldoende vitamines en mineralen binnen te krijgen wordt per dag 3-4 melkproducten aanbevolen (=450 ml ml). Zure melkproducten als kwark, yoghurt en karnemelk bevatten minder lactose. Hierdoor worden deze vaak beter verdragen. Ook kunt u sojaproducten zoals sojamelk, sojavla of sojayoghurt gebruiken. Deze producten bevatten geen lactose. In harde Nederlandse kaas zit nauwelijks lactose en kunt u dus ook nemen. Vezels in voedingsmiddelen moeten niet worden vermeden. Zij binden juist het vocht en voorkomen een snelle passage van de maag naar de darm. Bovendien binden zij de 'snelle suikers', zodat ook deze vertraagd 7

8 worden afgegeven. Gebruik daarom vezelrijke producten zoals bruin/ volkoren brood, volkoren pasta en zilvervliesrijst. Ga bij ernstige klachten even liggen na de maaltijd Als u ongewenst afvalt, krijgt u wellicht te weinig calorieën binnen. U kunt het beste contact opnemen met uw diëtist. U kunt de huisarts of de specialist om een verwijzing vragen. Lotgenotencontact: U kunt via patiëntenorganisaties ervaringen met elkaar uitwisselen. Patiëntenorganisatie SPKS (voorheen 'Doorgang') Telefoonnummer: Tel. secretariaat: secretariaat@spks.nl Maag Lever Darm stichting Meer informatie over Dumping of andere klachten/ziektebeelden kunt u vinden op de site van de Maagleverdarmstichting: Heeft u een specifieke vraag over maag-, darm- of leveraandoeningen en behandelingen hiervan, dan kunt u contact opnemen met de infolijn. Telefoonnummer infolijn: ( 0,15 p/m). De medewerkers van de infolijn zijn bereikbaar op werkdagen tussen en uur. 8

9 9

10 10

11 11

12 Scheper Ziekenhuis Afdeling Diëtetiek Boermarkeweg AA Emmen Telefonisch spreekuur: op werkdagen van uur Tel MA v1 H