Interpersoonlijk (ik de ander/de Ander) Afhankelijkheid: de ander (familie etc) bepaalt

Transcriptie

1 A. Ik en de ander Persoonlijk (ik mezelf) 1. Zelfstandigheid (ik bepaal zelf) Ik heb de vrijheid om mijn leven verder in te vullen grilligheid a la carte ik dien niemand te verantwoorden over mijn gedrag, mijn houding 2. Levensverhaal: de plaats van mijzelf emoties tonen Afstand nemen van zichzelf, weigeren foto s van vroeger te bekijken vanuit huidige situatie van ziekte, autonomieverlies, aankijken tegen het geleefde leven 3. Basisvertrouwen in zichzelf erkenning van eigen karakter nood aan bevestiging naar uniciteit ziekte zien als gevolg van eigen verkeerde beslissingen 4. Zelfbewustzijn, Ik als centrum vragen naar meer komfort vanuit zelfgenoegzaamheid geloven in eigen gelijk geen rekening houdend met partner of geliefden vraag naar constante aanwezigheid Interpersoonlijk (ik de ander/de Ander) Afhankelijkheid: de ander (familie etc) bepaalt bij niet objectiveerbaar diskomfort, toch toenemende onrust, gelinkt aan bezoek van persoon. moeilijk met confronterende afhankelijkheid lijden aan het niet kunnen participeren aan het leven van vroeger Levensverhaal: de plaats van de ander het leven voor zichzelf willen stoppen, zichzelf afsluiten, niet meer willen praten, de ogen sluiten, of brute gezegden partner niet toelaten tijdens de verzorging, wil zich niet in zijn naaktheid laten zien Basisvertrouwen in de ander irreële zaken vragen, om te zien hoeveel men er voor over heeft angst om afgestoten te worden, door fysieke kwetsuren twijfel aan goede bedoeling van toenadering familie.ivm erfenis Verbondenheid, nabijheid, intimiteit ervaring dat er mensen zijn die je liefhebben ervaring van fundamentele eenzaamheid relationele groei, vreugde, verjongen confrontatie met relationele armoede, communicatiearmoede Institutioneel (ik de wereld/maatschappij) Afhankelijkheid: de instelling (zorgverleners) bepaalt Het moeilijk hebben om voor de verzorging, voor mobiliteit, voor de voeding afhankelijk van derden te zijn eigen afhankelijkheid moeilijk kunnen inpassen in de infrastructuur van de zorgeenheid Levensverhaal: de plaats van instellingen (en zorgverleners) Beseffen dat identificatie van de mens verder gaat dan zijn functie, datgene wat hij was in zijn werkomgeving besef dat dit de plaats is, waar hij zal sterven Basisvertrouwen in de instelling (zorgverleners) erkentelijkheid en dankbaar voor de opname, voor de verzorging constatering dat elke mens met het zelfde respect en waardigheid verzorgd wordt Impact van de nieuwe omgeving hoop dat men rust vindt, hier afscheid van de vertrouwde omgeving, angst voor de anonimiteit van het ziekenhuis ontkenning van opname op palliatieve eenheid dankbaar om besef dat een opname iemand een beetje uit zijn verleden haalt Bv: de opname kan een uitnodiging geweest zijn om terug personen te ontmoeten met wie men in conflicten leefde, ze kunnen bijna op neutraal domein komen.. Bv: bij verzorging de aanwezigheid verdragen van de naastbestaande, die oorspronkelijk geweerd werd.. Bv: gevoel dat hij tot rust komt, dat hij hier ruimte krijgt.

2 B. Doen en laten t.a.v. het naderende levenseinde ( Wat is uw verlangen? ) Doen Laten 1. Perspectieven levend houden plannen tekenen voor aanpassing woning Nieuwe taal leren, cursus opstarten weddenschap aangaan marchanderen: als ik beter wordt ga ik naar Lourdes 2. Controle over de tijd die rest overdreven aandacht voor voeding blijven zitten in de zetel, bang om in te slapen de manier, het uur van verzorging Therapeutische hardnekkigheid. Er zijn toch héél wat technische mogelijkheden: alles kan Meer vraag om alles nog eens te proberen Niet het gevoel willen hebben dat niet alles geprobeerd is. 3. Controle over het sterven over tijdstip van sterven: euthanasievraag, of palliatieve sedatie voorspelling van stervensmoment: ik kom hier nog een week liggen over omringende personen: laten beloven dat zij aanwezig zijn over aankijken tegen de dood: geen schrik hebben, de dood tot bekende maken 4. Controle over na de dood Uitvaartdienst volledig invullen: bepalen wie gewenst is ik zal aanwezig zijn op de uitvaart ik zal er altijd zijn laten beloven met wie men verder door het leven gaat Perspectieven afsluiten persoonlijk materiaal verdelen auto overlaten, huis laten opruimen Ik verveel me alle interesse verliezen Geen controle over de tijd die rest pijn erkennen en toelaten dat symptomen behandeld worden een soort overgave naar de omringenden, naar de professionelen eten als het gaat, niet meer gesteld op vaste uurregelingen Geen controle over het sterven het sterven niet willen grijpen in tijd, in vorm erkennen van het doodsverlangen, maar het nemen zoals het komt ondersteuning vragen zowel naar geliefden, als naar professionelen, als naar rituelen Geen bemoeienis met na de dood aanvaarden dat het leven van de overblijvenden verder gaat, op hun manier geen beloftes laten doen realiseren dat de dood de dood is Bv: vanuit een overdreven aandacht (zowel van patiënt als van familie) voor voeding, komen tot een geleidelijke aanvaarding dat het niet moet, dat het mag, Bv: het toelaten van pijnmedicatie geven, nadat voordien alles wees op een onder eigen controle houden van de pijn, Bv: een openheid, een ruimte die ontstaat vanuit een vraag naar euthanasie, die opgevuld wordt met het genieten en beleven van de goede dingen die nog voor hem liggen, en met dankbare herinneringen uit het geleefde leven

3 C. Vasthouden en loslaten van het geleefde leven ( Wat zijn uw waarden, wie of wat is waardevol voor u? ) Vasthouden 1. Vasthouden aan wie je vroeger was Vraag naar een nieuwe tandprothese Vraag naar een nieuwe pruik Vandaag heb ik een mindere dag Niet naar foto s van vroeger kunnen kijken 2. Zich vastklampen aan de naasten ( verbondenheid van A4) Vraag om fysiek vastgehouden te worden vraag dat men alle dagen present is, continue 3. Vasthouden aan het leven Plicht om vast te houden aan het leven, zorg voor geliefden vraag naar meer voeding dan voordien, ondanks slikproblemen, misselijkheid 4. Zich vastklampen aan lichtpuntjes (hoop) bij confrontatie met overledenen op de afdeling,zich hiervan distantiëren, door te uiten dat toch niet alle mensen dezelfde zijn Invullen van irreële perspectieven overbetekenis geven aan bep. zaken, bv terug iets kleins kunnen eten= beter zijn Loslaten Loslaten wie je vroeger was tonen hoe fris en jeugdig men vroegere jaren was en met spijt verwoorden hoe men zich nu voelt en is loskomen van de alledaagse beslommeringen en zorgen met een zekere rust kunnen terugkijken en vertellen van voordien De naasten loslaten geen fysieke contacten meer willen Vraag om samen iets te vieren Letterlijk loslaten: ga nu maar, merci afscheidsmomenten inbouwen Het leven uit handen geven Vraag naar ziekenzalving begrafenis regelen nog eens naar huis willen gaan als afscheid zorg voor zorgbehoevende geliefden nog regelen De hoop opgeven (wanhoop) uiten van een reëel doodsverlangen de dood die men voelt, de dood staat achter de deur vloekende, tierende uitlatingen, en andere uitingen van onmacht Bv: vanuit een overgave en een toevertrouwen kan de angst voor zowel het bekende als het onbekende evolueren naar een gemoedsrust, naar een spirituele groei. Bv: vanuit het balanceren tussen het erkennen en het ontkennen van de palliatieve situatie kan een andere invulling ontstaan van loslaten en vasthouden, waarbij beiden een positieve betekenis kunnen krijgen.

4 D. Vergeven en vergeten ( Kunt u verzoend sterven? met uzelf, naasten, God? ) Vergeven 1. Levensbalans opmaken niet kunnen begrijpen hoe het leven zo gelopen is men komt hier tot constataties, conclusies dankbaarheid voor het leven het te vroeg opmaken van de levensbalans een theoretische afsluiting waarbij de uitnodiging tot innerlijke groei geen kans meer krijgt. 2. Terecht of onterecht schuld(gevoel) onder ogen zien overtuigd dat men niemand sorry moet vragen Gevoel van nog een schuld te moeten inlossen Twijfel of de accenten in het leven wel goed lagen sommige praten over hun verdriet, andere zwijgen 3. Streven naar verzoening onuitgesproken zaken gaan benoemen bv: niettegenstaande alles ben ik altijd van u blijven houden Verzoeningsmomenten inbouwen Boodschappen meegeven aan geliefden, bijv. bij conflictueuze situaties, zodat deze na de dood beluisterd kunnen worden Vergeten Levensbalans niet willen/kunnen opmaken het niet op gang komen van de life-review, zich hiervoor afsluiten Zich afsluiten voor diepere gesprekken het leven en het sterven niet als één proces kunnen zien, maar als fragmenten, los van het geheel Terecht of onterecht schuld(gevoel) niet onder ogen willen/kunnen zien gebroken relaties doodzwijgen Vergeten, ontkennen wat is geweest ik heb mij gewoon gemaakt om niet meer te denken sommigen praten over hun verdriet, andere zwijgen Niet kunnen/willen streven naar verzoening nog een afrekening willen maken,zelfs over de dood heen beleven van intens verdriet Het is een pijn om niets aan te doen Angst voor wat gaat komen weigering van elk contact met gebroken familieleden Bv: een spiritueel proces kan ontstaan bij conflictueuze situaties, waar de hand gereikt wordt naar mensen, waar kwetsende gebeurtenissen van voordien kunnen vergeven worden, Bv: blokkades die dikwijls tijdens deze life-reviews voorkomen, omdat alles gezien en vertaald wordt vanuit één bepaalde hoek, bv, vanuit de geld waardes

5 E. Geloven en weten t.a.v. wat na de dood komt ( Wat is uw gebed? ) Weten of niet-weten 1. Eigen voortbestaan ik kom hier om héél stilletjes uit te gaan besef dat het leven voorbij is waar ik naartoe ga weet ik niet, ik weet alleen dat ik niet hier kan blijven twijfel, niet weten als het hier gedaan is, is het gedaan 2. Verbinding met anderen weten dat men in de herinnering van anderen voort zal leven vragen naar enkele afspraken, bv jaarlijkse mis voor overledenen, vraag om verder op een bepaalde datum samen te komen. gevoel van angst, onmacht, solidariteit we gaan allemaal dood 3. Houding tegenover God of het overstijgende het leven teruggeven het besef en het weten dat elk leven zijn eigen betekenis en rol vervuld heeft in een groter geheel Geloven of vertrouwen Eigen voortbestaan ik kom hier om te vertrekken naar hierboven, naar de hemel misschien? Leven onder verschillende gedaanten, dieren, natuurelementen besef dat sterven een overgang is naar het onbekende, die moed en vertrouwen vraagt geloof dat het mensenleven geen doodlopende weg is Verbinding met anderen foto van overledene geliefde als engelbewaarder bij zich houden Weerzien van geliefden Contact blijven hebben met de levenden elkaar ontmoeten als hemellichamen perceptie van aanwezigheid van overledene, door vroeger gemaakte afspraken, bv, als zijn geest bij ons is, maakt hij dit duidelijk Houding tegenover God of het overstijgende bij ontvangen van de ziekenzalving,dit als troost en rust ervaren Ik geloof in een persoonlijke God Overgave aan het Goddelijke, aan het onstoffelijke Beeld van straffende of belonende God: wat heb ik verkeerd gedaan Bv: vanuit een zoekende en open houding komen tot een diepe gemoedsrust, die een intense houding van hoop, vertrouwen en geloof kan teweegbrengen. Bv: vanuit een open houding komen tot de aanvaarding dat de dood en het leven, dat héél ons menszijn één groot mysterie is Niet in te delen in een van de spanningsvelden: (Graag noteren i.v.m. bijstellen van model)

6