8 INVORDERING DOOR DE OVERHEID INHOUDSOPGAVE

Transcriptie

1 8 INVORDERING DOOR DE OVERHEID INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Over brandbommen en een hekwerk Plaatsbepaling, terminologie en nut van dit onderzoek Het invorderen van sancties onder de vierde tranche van de Awb Reikwijdte van dit onderzoek Onderzoeksvragen Verhouding van dit onderzoek tot de evaluatie geldschuldenregeling Onderzoeksopzet en methode De invordering van dwangsommen Inleiding De last onder dwangsom en de invorderingsbeschikking Het rechtskarakter van de last onder dwangsom en de invorderings beschikking De literatuur: invordering nooit punitief Invordering onder omstandigheden toch punitief? Wanneer is iets een invorderingsbeschikking? Verhouding tussen de dwangsombeschikking en de invorderingsbeschikking (Het bewijzen van) de overtreding van de last De beginselplicht tot invordering en bijzondere omstandigheden Overtreder en overtreding Hoogte dwangsom en draagkracht overtreder Overtreding (alsnog / partieel) beëindigd Het niet tijdig kunnen voldoen aan de last Overige omstandigheden Gecombineerde omstandigheden Criteria voor het aannemen van bijzondere omstandigheden bij de invordering van dwangsommen Knelpunt: de verwijtbaarheid en draagkracht als bijzondere omstandigheid Moeten verwijtbaarheid en draagkracht een rol spelen? Wanneer zijn beperkte verwijtbaarheid en draagkracht doorslaggevend? Knelpunt: de formele rechtskracht van het sanctiebesluit De formele rechtskracht Waarom hebben wij de formele rechtskracht in het bestuursrecht? Uitgezonderd van / uitzonderingen op de rechtmatigheidsfictie Tussenconclusie 132

2 Inhoudsopgave 9 3. De invordering van de kosten van bestuursdwang Inleiding De last onder bestuursdwang en het kostenverhaal Verhouding tussen de bestuursdwangbeschikking en de kosten verhaalsbeschikking Wanneer moet de precieze overtreder aangewezen worden? Wanneer moet worden bepaald of kostenverhaal redelijk is? Formele rechtskracht en de gevolgen van het (mis)plaatsen van een onderwerp Tussenconclusie verhouding bestuursdwangbeschikking en kostenverhaal Welke kosten kunnen worden verhaald? Kosten die te herleiden zijn tot de last Noodzakelijke, redelijke en daadwerkelijk gemaakte kosten Na de begunstigingstermijn en bij zeer spoedeisendheid geen voorbereidingskosten Kostenverhaal als uitgangspunt en het (gedeeltelijk) afzien van invordering Ontbreken van verwijtbaarheid en mate waarin algemeen belang is betrokken Hoogte van de kosten (Criteria voor) de bijzondere omstandigheid Draagkracht en verwijtbaarheid als bijzondere omstandigheid Enkel de bijzondere omstandigheid als toetsingsmaatstaf? Tussenconclusie De terugvordering van subsidies bij wijze van sanctie Inleiding Het intrekken en terugvorderen van een subsidie Verhouding tussen het intrekken en het terugvorderen Terugvordering als uitgangspunt en het (gedeeltelijk) afzien van terugvordering Onaanvaardbare psychische gevolgen Onaanvaardbare financiële gevolgen Andere onaanvaardbare gevolgen Criteria voor een onaanvaardbaar gevolg Tussenconclusie 196

3 10 INVORDERING DOOR DE OVERHEID 5. De terugvordering van uitkeringen bij wijze van sanctie Inleiding Het herzien en terugvorderen van een uitkering Verhouding tussen het herzien en het terugvorderen Terugvordering als uitgangspunt en het (gedeeltelijk) afzien van terugvordering Onaanvaardbare sociale gevolgen Onaanvaardbare financiële gevolgen Andere onaanvaardbare gevolgen Tussenconclusie De invordering van bestuurlijke boetes Synthese: een geharmoniseerd toetsingskader voor effectueringsbesluiten? Inleiding De verhouding tussen de beschikkingen Hoe wordt het effectueringsbesluit genormeerd? Een geharmoniseerd toetsingskader voor effectuering? Is een geharmoniseerd toetsingskader wenselijk? Hoe zou het geharmoniseerd toetsingskader eruit moeten komen te zien? Tussenconclusie Accessoire beschikkingen Inleiding Het besluit om de geldschuld te verrekenen Het besluit om te verrekenen Evenredigheid van de verrekening Het besluit om uitstel van betaling te verlenen Het besluit om uitstel te verlenen Evenredigheid van (de voorwaarden van) het besluit om uitstel te verlenen Het besluit om de geldschuld kwijt te schelden Is kwijtschelding een impliciete bevoegdheid? Evenredige kwijtschelding Het besluit om de wettelijke rente in te vorderen De concentratiebepalingen: artikel 4:125, 5:31c en 5:39 Awb Verschillen en overeenkomsten tussen artikel 4:125, 5:31c en 5:39 Awb Welke beschikkingen vallen onder het bereik van de concentratiebepalingen? 267

4 Inhoudsopgave Geen formele rechtskracht bij accessoire beschikking bij geconcentreerde rechtsbescherming De betwistingseis Wanneer mag de bestuursrechter terugverwijzen? De rechterlijke herrineringsplicht Tussenconclusie De invordering bij dwangbevel Inleiding Het besluit om aan te manen Het dwangbevel Het inleiden van een executiegeschil De omvang van het geding Juridische of feitelijke misslag Noodtoestand De formele rechtskracht(-fictie) en de toetsing van bestuursrechtelijke besluiten in het executiegeschil Beslag bij bestuursrechtelijke geldschulden Conservatoir beslag Executoriaal beslag De beslagvrije voet en beslagverboden Moet het bestuursrecht de schuldenaar (meer) bescherming bieden? Tussenconclusie Verjaring en verval Inleiding Verjaring en verval De reguliere verjaring ex artikel 4:104 Awb De verjaring ex artikel 5:35 Awb bij dwangsommen De bevoegdheid tot invordering Wat verjaart er eigenlijk: een voorstel tot verduidelijking van artikel 5:35 Awb De termijn ex artikel 4:57, lid 4, Awb bij subsidies De termijn van artikel 5:45 Awb bij bestuurlijke boetes Het voorkomen van de verjaring door het bestuursorgaan Het tijdig benutten van hetgeen verjaart Het stuiten van de verjaring De verlenging van de verjaring Tussenconclusie

5 12 INVORDERING DOOR DE OVERHEID 11. De positie van de derde-belanghebbende Inleiding Wie is er belanghebbend bij in- of terugvordering? Bij de invordering van dwangsommen Bij het kostenverhaal Bij het terugvorderen van subsidies Bij het terugvorderen van uitkeringen Bij het invorderen van een bestuurlijke boete Het afdwingen van een in- of terugvorderingsbesluit Het afdwingen van een invorderingsbeschikking Het afdwingen van een terugvorderingsbesluit bij subsidies Het afdwingen van daadwerkelijke invordering De verjaring en de derde-belanghebbende De verjaring en de derde-belanghebbende bij dwangsommen De verjaring en de derde-belanghebbende bij subsidies Op weg naar een betere (rechts)positie voor de derde? Tussenconclusie Slotbeschouwing Samenvatting Beantwoording onderzoeksvraag Conclusie 384 English summary results and findings 387 Curriculum Vitae 391 Lijst van aangehaalde literatuur 392 Lijst van aangehaalde jurisprudentie 397 Europees Hof van Justitie 397 Europees Hof voor de Rechten van de Mens 397 Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (en haar rechtsvoorgangers) 397 Staatsraad Advocaat-Generaal 402 College van Beroep voor het bedrijfsleven 402 Centrale Raad van Beroep 403 Hoge Raad 405 Advocaat-Generaal 406 Gerechtshoven 406 Rechtbanken 406 Kamer voor Gerechtsdeurwaarders 408 Trefwoordenregister 409

6 Inhoudsopgave 13 Bijlage I: Fiscaal recht en titel 4.4 Awb 412 Tabel 1: afwijkingen van het fiscale recht ten opzichte van titel 4.4 Awb 412 Verdere toelichting 414