1.Geschiedenis van de Baltische landen

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 2968 woorden 16 januari ,3 24 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1.Geschiedenis van de Baltische landen 2 2. Estland Gegevens van Estland De mensen in Estland Het onderwijs in Estland Eetgewoontes in Estland Economie in Estland Steden in Estland Planten en dieren in Estland 4 3. Letland Gegevens Letland De mensen in Letland Het onderwijs in Letland Eetgewoontes in Letland Economie in Letland Planten en dieren in Letland 7 4 Litouwen Gegevens Litouwen De mensen in Litouwen Onderwijs in Litouwen Eetgewoontes in Litouwen Economie in Litouwen Steden in Litouwen Planten en dieren in Litouwen 10 1.Geschiedenis van de Baltische landen De Baltische landen raakte vanuit het oosten bevolkt. Dit gebeurde rond 2000 voor Christus. In het noorden kwamen de Esten en de Lijven te wonen van Fins-Oegrische oorsprong, in het zuiden kwamen de Letten, Koeren, Litouwers en de Pruissen. Ze vestigden zich in de bosrijke gebieden en de vruchtbare gebieden. Ze richtte zich op de landbouw en veeteelt. Rond het begin van de jaartelling ontstond er handel door de barnsteen die de Romeinen graag wilden verhandelen. Politiek ontstond pas in 1200 toen er kolonisten, vorsten, missionarissen en ridders uit Duitsland kwamen. De ridders Teutoonse Orde bouwden steden waar Hanze kwamen die daar handel dreven. Hanze waren mensen die in hetzelfde product handelden. Pagina 1 van 7

2 Door gevechten verdwenen de Pruissen. Toen kregen de Litouwers dat stuk land en werd het Litouwen genoemd. Ook ontstonden de namen Estland en Letland. Met de Tweede Wereldoorlog werd het land bezet door de Sovjet-Unie, omdat Stalin ze als buffers beschouwde tegen de Nazi s. Na de bezetting van de drie landen door de Duitsers in 1941 tot 1944 werd er nog fel doorgegaan door de KGB. Het ondergrondse verzet van de KGB duurde nog tot Maar nog steeds horen de landen bij de Sovjet-Unie. Dit duurde nog tot Toen werden de drie landen zelfstandig. Na wat problemen in de omschakeling kwamen Estland, Letland en Litouwen in mei 2004 bij de Europese Unie. Ze vinden het belangrijk dat al deze historie bewaard blijft. Zoals oude gebouwen en standbeelden. 2. Estland 2.1 Gegevens van Estland - Er wordt Ests en Russisch gesproken - Het landoppervlak is vierkante kilometer - Het land heeft 3794 kilometer kustlijn - Er heerst een zeeklimaat - Het land heeft inwoners - De hoofdstad van Estland is Tallinn - De meest voorkomende godsdiensten in Estland zijn Luthers en Russisch-orthodox - Er wordt betaald met de Estse Kroon Estland is een klein land dat aan de Oostzee ligt. Aan het zuiden grenst Estland aan Letland en in het noorden aan Rusland. Ook heeft Estland een paar eilanden. De twee grootste zijn Saarema en Hiiumaa. Estland heeft ook een wapenschild daarop staan 3 leeuwen die omgeven zijn door eikenbladeren. De vlag heeft de kleuren: blauw: voor een heldere lucht en een sterk geloof in de toekomst. Zwart: de aarde. Wit: de kleur van puurheid en de hoop. 2.2 De mensen in Estland In 2003 woonden er mensen in Estland. Toen kwam 68 procent van de mensen uit Estland zelf, 25 procent kwamen uit Rusland. De rest van de mensen komen uit Polen, Letland, Finland, Duitsland, Oekraïne, Belarus, Litouwen en nog andere landen. Er wonen ongeveer 32 mensen per vierkante kilometer. Bijna 70 procent daarvan woont in de steden. De mensen spreken Ests die net als het Fins en Hongaars bij de Fins-Oegrische talen hoort. De taal lijkt niet op de taal van de andere Baltische landen. De mensen gaan ook vaak naar de sauna, de mensen op het platteland hebben vaak ook een sauna in huis. De Esten zingen ook graag. Sinds 1869 worden er nationale songfestivals gehouden. Oorspronkelijk worden die gehouden in Tartu. Nu is er een speciaal festivalterrein in Tallinn. 55 Procent van de bevolking aan sport. De populairste sporten zijn voetbal, basketball en volleybal. De mensen vieren ook het kerstfeest. Dan brengt de kerstman cadeaus. Ze vieren ook Pasen. De kinderen beschilderen eieren. En bij sommige gezinnen verstoppen de ouders ook cadeautjes onder kussens van de kinderen. Het populairste feest is het midzomernachtfeest. Dat wordt gevierd op 24 juni. 2.3 Het onderwijs in Estland Pagina 2 van 7

3 De school begint meestal om 8 uur s ochtends en eindigt om een uur op 2, 3 in de middag. De kinderen krijgen cijfers van 1 tot en met 5. Kinderen tot en met de vierde klas krijgen hun lunch van de school. Daarna m0oeten de kinderen of ouders het zelf gaan betalen. Het schooljaar duurt iets langer dan 9 maanden. De herfstvakantie is eind oktober. De kerstvakantie van 23 december tot 7 januari. Voorjaarsvakantie is een week in eind maart. Het schooljaar eindigt begin juni en ze gaan 1 september weer naar school. De scholen in dorpen op het platteland hebben een schooltuin. Iedere klas zorgt voor een deel van de schooltuin. 2.4 Eetgewoontes in Estland De Esten eten al eeuwen lang producten uit hun tuin. Ook plukken Esten bessen en paddestoelen in de bossen. Alle Esten hebben hun kennis over paddestoelen en bessen overgedragen. In hun eigen tuin groeien vaak aardappels, uien, erwten, bonen, wortels, pompoenen, tuinkruiden zoals selderij en dille, aardbeien en rabarber. De kustbewoners eten ook veel vis. 2.5 Economie in Estland Estland heeft geen grote industrieën. Wel worden er machines, instrumenten, bouwmaterialen, textiel, kleding, schoenen en meubels gemaakt. Wel 22 procent werd in deze sector, met name in de houtverwerkende industrie, de textielindustrie en in fabrieken waar metaalproducten worden gemaakt. In Estland word ruim 90 procent van de energie opgewekt uit natuurlijke bronnen. Doormiddel van oil shale dit word uit gesteente gewonnen. 2.6 Steden in Estland Tallinn is de grootste stad van Estland. Dit is ook de hoofdstad van Estland. Tallinn heeft een half miljoen inwoners en de dierentuin is een van de grootste van Noord-Europa. Tartu is de op 1 na grootste stad van Estland met inwoners. Dit is ook de oudste stad van de Baltische landen. Ook was dit een universiteitsstad. Pärnu is een zomerhoofdstad. Deze stad heeft prachtige parken en witte zachte stranden. Narvu dat is de meest Oostelijke stad van de Europese Unie. Otepää is de winterhoofdstad. Dat komt door de vele skiërs. 2.7 Planten en dieren in Estland Estland heeft vooral naaldbossen, dennen en sparren. Er zijn ook wel wat loofbomen, zoals berken, populieren en de els. De eik staat symbool voor kracht en macht. Het is dus een heilige boom. Estland heeft ook 64 soorten zoogdieren. De meest voorkomende zijn elanden, reeën, herten, beren, lynxen, hazen, eekhoorns, vossen, wolven, wasberen, honden en egels. Estland heeft ook verschillende soorten bosvogels, moerasvogels, tuinvogels en watervogels. Estland heeft ook 4 Nationale Parken: Laheema Nationaal Park, Karula Nationaal Park, Vissani Nationaal Park en Sooma Nationaal Park. 3. Letland 3.1 Gegevens Letland Pagina 3 van 7

4 - De taal is Lets. - Het landoppervlak is vierkante kilometer. - De kustlijn is 531 kilometer. - Het land heeft een zeeklimaat. - Letland heeft inwoners. - De hoofdstad van Letland is Riga. - De godsdiensten zijn Luthers, Rooms-katholiek en Russisch-orthodox. - De munteenheid is de Letse lat. Letland is een klein land dat in het noorden grenst aan Estland en in het zuiden aan Litouwen. Er wonen ongeveer 37 mensen per vierkante kilometer. Vroeger woonden in Letland de Balten daar stammen de Letten vanaf. Letland heeft 4 provincies. Dat zijn Kurzeme, Latgale, Zemgale en Vidzeme. Ook heeft Letland veel rivieren en meren de meeste daarvan liggen in Latgale. 3.2 De mensen in Letland De taal die de mensen spreken is Lets dat lijkt op het Litouws. Deze taal behoort tot de Indo-europese taalgroep. De meeste Letten gaan niet naar de kerk. De Letten geloven vooral in Laima en daarvoor hoef je niet naar de kerk. Je kunt deze God vinden in heilige oorden zoals bij een grote eik of bij stenen midden in een veld en ook bij een lichte berkenschors. Dit geloof heet het animisme. Er zijn ook nog mensen die Luthers, katholiek of Russisch-orthodox zijn. Ook hier vieren de mensen het midzomernachtfeest en het liederfeest die eens in de 4 jaar wordt gehouden. Het parlement wordt iedere 4 jaar door het volk gekozen. Dat gebeurt door een stem uit te brengen op een politieke partij en een kandidaat uit de lijst. De kandidaat komt in het parlement als er meer dan 5 procent van de stemmen naar hem of haar is gegaan. 3.3 Het onderwijs in Letland In Letland is het basisonderwijs verplicht en dat zijn negen klassen. De meeste kinderen gaan daarna naar een middelbare school. Die duurt nog 3 jaar. In Letland is er ieder jaar een projectweek dan moeten alle kinderen een spreekbeurt houden. De kinderen kunnen op het Professionele Technische Middelbare school hun middelbare schoolopleiding combineren met een beroepsopleiding. Een hogere opleiding in Letland duur minstens 4 jaar. Als je een foutloos toelatingsexamen maakt hoef je voor deze school niet te betalen. In Letland moet je bij de kleuterschool al keizen of je naar een staatsschool of een particulierenschool wilt. Dat laatste is vaak alleen voor rijke Letten. 3.4 Eetgewoontes in Letland In Letland wordt heel lekker roggebrood gebakken. Deze ruikt naar komijn, maltsiroop en honing. Aardappels worden veel gegeten. Deze eten de Letten samen met cottage cheese en gemarineerde zoute haring die ze in perkamentpapier meebakken met de aardappels in de oven. Veel Letten gaan in hun vrije tijd naar bos om daar eten te zoeken. Paddestoel plukken is ook een sport. Ze doen dat wie het meest van een bepaalde soort kan vinden. 3.5 Economie in Letland Pagina 4 van 7

5 Hout is het grootste exportproduct van Letland. De mensen maken zich zorgen over de bossen die te snel worden gekapt. Ondergoed van de firma Lauma word ook veel geëxporteerd en ook nog de cosmetica van de fabriek Dzintars. Er zijn ook veel imkers in Letland, daarom worden er ook veel honing en zalfjes geëxporteerd. Veel producten die je in Letland niet kunt verbouwen worden geïmporteerd. In Letland word veel barnsteen gevonden. Net zoals in de andere Baltische landen. In Letland wordt er betaald met de Lat. 1 Lat is 1,71 waard. Er zijn biljetten van 1,2,5,10,20,50,100 en 200 Lat en munten van 1,2,5,10,20 en 50 Santime. Ieder jaar brengt de Nationale Bank een nieuwe munt in omloop. In Letland wordt rogge en tarwe verbouwd maar ook maïs en haver. De stad Sabile staat in het Guiness book of records om de wijn die nergens zo noordelijk nog verbouwd wordt. Letland heeft geen grote energiebronnen, daarom moet 47 procent uit het buitenland gehaald worden. 3.6 Steden in Letland Riga is de hoofdstad van Letland. Deze stad heeft ongeveer inwoners. In Riga staat de Domkerk. In 1211 is de bouw begonnen. Deze kerk heeft ook een wereldberoemd orgel met 6718 pijpen. Ook werd de St. Peterkerk gebouwd in het begin van de 13e eeuw. Daar was een houten toren die de hoogste was van Riga en ook van Europa. In 1666 werd er een nieuwe gebouwd die bijna net zo hoog was. Maar die was getroffen door bliksem. De volgende toren werd in 1746 gebouwd. In de Tweede Wereldoorlog verbrandde nog eens alle gebouwen rond het stadsplein. Zoals het mooie Huis van de Zwarte Hoofden. Liepāja is de op een na belangrijkste stad van Letland. Het is de havenstad, de muziekstad en de stad van de wind. Mazsalaca is een kleine sprookjesstad in Vidzeme. Er is een wandelroute die langs de sprookjesfiguren langs de rivier Salaca gaat. Er staat ook een museum van de beeldhouwer Valters. Daugavpils heeft ongeveer inwoners en ligt dicht tegen Litouwen. Dan is er ook nog een bedevaartplaats. Dat is Aglona. De mensen geloven dat een klein meisje daar vele jaren terug Maria heeft gezien. Sinds toen is Aglona voor de katholieken een belangrijke plaats. 3.7 Planten en dieren in Letland Er zijn 2 natuurreservaten in Letland, dat zijn het Kemeru Nationaal Park en het Gawja Nationaal Park. De laatste is 100 kilometer lang en 50 kilometer breed. In Letland komen dezelfde dieren voor als in de rest van Europa, zoals konijnen, herten, vossen, reeën en elanden. Maar er leven ook nog dieren die in de rest van Europa al bijna zijn uitgestorven, zoals marters en hermelijnen. En aan de kant van Rusland en Estland komen ook nog wel eens bruine beren voor. Er zijn veel bossen want daar bestaat 40 procent van Letland uit. 4 Litouwen 4.1 Gegevens Litouwen Pagina 5 van 7

6 - Er wordt Litouws gesproken - Het landoppervlak is vierkante kilometer - Met een kustlijn van ongeveer 100 kilometer - Het land heeft een zeeklimaat- landinwaarts landklimaat - Litouwen telt 3.7 miljoen inwoners - De hoofdstad is Vilnius - De godsdiensten zijn Rooms-katholiek, Joods en Russisch-orthodox - De munteenheid is de Lita ( 1 Lita is 35 eurocent waard) In het noorden grenst Litouwen aan Letland, in het oosten aan Belarus, in het zuiden aan Polen en in het zuidwesten aan Kalingrad. De officiële naam is Lietuvos Respublika. Litouwen heeft 10 provincies met elk een hoofdstad. Er zijn 44 districten en 92 steden. 4.2 De mensen in Litouwen Voor de Tweede Wereldoorlog waren de joden de grootste bevolkingsgroep. Maar tussen 1941 en 1944 werden er daarvan veel vermoord in concentratiekampen. Ruim 3 miljoen Litouwers leven ergens anders in de wereld. 70 Procent van de bevolking woont tegenwoordig in de steden. De bevolkingsdichtheid is ongeveer 50 mensen per vierkante kilometer. De regering heet de Seimas. Er zitten 141 volksvertegenwoordigers in. 4.3 Onderwijs in Litouwen Vanaf 6 jaar ben je in Litouwen verplicht om naar school te gaan. Dat geldt nog tot je zestiende. Als je 8 klassen goed doorlopen hebt kun je daarna naar het gymnasium. Daarna kun je ook nog naar de universiteit. In Vilnius staat er eentje en die is meer dan 425 jaar oud. Die universiteiten zijn er in nog meer grote steden. De kinderen hebben ook 2 maanden zomervakantie. Dat is van 1 juli tot 1 september. 4.4 Eetgewoontes in Litouwen Er zijn niet echt speciale gerechten in Litouwen. Er zijn wel wat gerechten die in andere landen niet zoveel voorkomen. Wortels, kool en aardappels zijn de meest voorkomende landbouwproducten. Het eten dat ze maken is vaak stevige kost. Maar dat is daar ook nodig met de koude winters. Veel gegeten gerechten zijn zeppelin en aardappelpannenkoekjes. Vis wordt bijna alleen maar gegeten aan de kust. Zuurkol wordt ook veel gegeten. Vaak samen met varkensvlees of spek en aardappelen. Ook in Litouwen worden paddestoelen gegeten en gezocht. 4.5 Economie in Litouwen Vroeger waren landen bosbouw de belangrijkste middelen van bestaan. Nu is machinewerk heel belangrijk geworden. Bijna de helft van de grond in Litouwen zijn akkers. En dan is nog 16 procent grond voor de bosbouw. In de industrie is ongeveer 42 procent van de mensen werkzaam. Vooral in de industrie van chemische stoffen, machines, elektronica en bouwmaterialen. Eerst dreef Litouwen veel handel met Rusland maar in 1998 stortte de economie van Rusland in. Nu richt Litouwen zich meer op Europese landen, zoals Duitsland, Estland, Letland, Polen en Denemarken. Litouwen haalt ook energie uit waterkrachtcentrales. Pagina 6 van 7

7 4.6 Steden in Litouwen Vilnius is de hoofdstad van Litouwen. Deze stad heeft ongeveer inwoners. Vilnius ligt aan de samenvloeiing van de rivier Neris en het kleine riviertje Vilnia. Er zijn veel prachtige kerken gebouwd. Dat zijn vaak kerken in barokstijl. De stad is ruim 750 jaar oud. Het is een van de mooist bewaarde steden van Oost-Europa. Kaunas heeft inwoners. Kaunas ligt 80 kilometer van Vilnius. Deze stad ligt ook op een pek waar 2 rivieren samenkomen. Hier zijn dat de Neris en de Nemunas. Het Raadhuisplein is het midden van de stad. Daar staat het raadhuis dat ook wel de witte zwaan wordt genoemd. Klaipeda heeft inwoners. Deze stad is in bezit geweest van de Duitsers. Ook is het een tijd Pruissisch gebied geweest. Dat was tot het einde van de Eerste Wereldoorlog. Ook is dit een belangrijke havenstad. Siauliai heeft inwoners. Deze stad is vaak verwoest geweest en in brand gestoken. Panevėžys heeft inwoners. Hier zijn veel grote bedrijven. Er zijn niet veel gebouwen, want die zijn bijna allemaal verwoest door de Eerste Wereldoorlog. 4.7 Planten en dieren in Litouwen De mens heeft in Litouwen de natuur wel veranderd. Net na de ijstijd was Litouwen heel drassig zonder bomen. Nu zijn er wel bomen. Het is nu nog wel drassig maar niet meer zo als vroeger. Er zijn ook nog heel veel meren en meertjes. Die zijn er ongeveer Litouwen is ook nog voor ongeveer 25 procent bedekt met bos. In de bossen elven veel grote dieren, zoals edelherten, reeën, elanden en wilde zwijnen, vossen, wolven, beren en lynxen. Er zijn ook kleine dieren, zoals konijnen, hazen, hermelijnen, marters en bunzingen. Er zijn veel verschillende vogels. Bij boerderijen zitten vaak ooievaars, kieviten, zwanen en reigers. Er zijn in Litouwen 5 Nationale Parken en een aantal beschermde gebieden. Pagina 7 van 7