Miss Piggy is mijn naam! Waarom is het handig om een identiteitskaart te hebben?

Transcriptie

1

2 Miss Piggy is mijn naam! Heb jij een identiteitskaart? Ik wel! Ik heb hem altijd bij me. Zie je mijn oorring? Wel, dat is hem, mijn identiteitskaart! Iedereen die één of meerdere varkens heeft, moet zijn varken(s) een oormerk geven. Dat moet gebeuren als we nog biggen zijn en zogen bij onze moeder, de zeug. Op ons oormerk staat een sanitelcode. Moeilijk woord, hè! Deze code bestaat uit de letters BE (voor België), de beslagcode of code van het bedrijf (4 letters/cijfers) en een volgnummer. Bijvoorbeeld BE 86PE Met deze code kunnen de mensen nagaan wat er zoal met mij gebeurd is. Ze zoeken mijn sanitelnummer op en weten wanneer ik geboren ben, wanneer ik naar een andere boerderij ben verhuisd, Als ik plots ziek zou worden, kunnen ze opsporen waar ik zoal ben geweest. Vijf dagen voor ik naar het slachthuis moet, krijg ik een tatoeage met de beslagcode op mijn linker- en rechterbil. Zo kunnen de mensen later nagaan van welk geslacht dier het vlees is. Heb jij al een identiteitskaart? Zou je er een willen? Waarom wel of niet? Waarom is het handig om een identiteitskaart te hebben? Maak zelf een sanitelnummer. Geef je school een code en maak zelf een volgnummer van je lievelingsnummers. Je kan er misschien met schrinkels zelf een echt oornummer van maken. Schrinkels is papier waarop je kan schrijven en waarin je kan knippen, om te bakken. Je kan het kopen in een hobbywinkel.

3

4 Kan je voor landbouwer studeren? Johan, mijn baas, doet meer dan ons eten geven, verzorgen en onze stallen poetsen. Hij moet alles correct bijhouden wat er met ons, de varkens, gebeurt: wanneer we geboren zijn, wat we te eten krijgen, wanneer een van ons ziek wordt Sommige varkens dienen als fokvarken, andere om vet te mesten. Welke zeug er drachtig is, van welke beer en wanneer ze moet werpen, dat wordt allemaal zorgvuldig bijgehouden met een computerprogramma. Elke dag kan Johan kijken hoeveel een big, zeug of beer kost. Als hij ons wil verkopen, doet hij dat het liefst aan een goede prijs. Wanneer hij biggen verkoopt of nieuwe fokzeugen koopt, moet hij dat in zijn boekhouding noteren. Al deze zaken moeten heel nauwkeurig bijgehouden worden op een varkensbedrijf. Wanneer er een deur klemt, er iets mis is met een werpkooi of er iets anders stuk is, moet hij dat zo vlug mogelijk herstellen. Maar hoe weet Johan nu of er een van ons ziek is, hoe hij ons moet voederen, wat hij moet doen om een goede kweek te hebben? Dat leerde Johan in de landbouwschool. Want hij moet van alles kunnen: met een computer werken, ziektes herkennen, zijn boekhouding bijhouden, kapotte gebruiksvoorwerpen herstellen, Kortom, hij is zowel landbouwer, boekhouder, veearts, timmerman als mechanicien een echt manusje van alles! Welke werken zou jij leuk vinden op het varkensbedrijf? Stel een dagschema van jezelf op: wanneer stond je op, wat at je, wat deed je in de klas, wanneer maakte je je huiswerk,? Je kan ook je buur interviewen en zijn of haar dagschema opmaken. Vergelijk het dan met dat van jou. Is het erg verschillend? Wat is er anders, wat is hetzelfde,?

5

6 De kraamafdeling aub? Eindelijk is het zover. Ik ben 8 maanden oud en klaar om zelf biggetjes te krijgen. Johan, de boer, kiest een geschikte beer voor me uit. Geen beer uit het bos, maar een mannelijk varken. Op de boerderij zitten geen beren. Mannelijke varkens wonen in speciale fokbedrijven. Ik word drachtig via kunstmatige inseminatie. Net zoals er bij jullie moeders zijn die kiezen voor een baby, maar geen vader willen. Johan koopt voor ons zaadcellen die in een rietje zitten. Na 3 maanden, 3 weken en 3 dagen dracht werp ik tussen de 9 en 15 biggen. De boer zet mij in een werpkooi, zodat ik mijn biggen niet zou verpletteren. De biggen gaan direct op zoek naar een tepel. Elke big krijgt zijn eigen tepel. De sterkste biggen krijgen de voorste tepels, waar er meer melk uitkomt. Na het drinken kunnen ze rondlopen in het kraamhok. Er hangt een rode lamp, waar ze lekker warm onder kunnen liggen. Na enkele uren komt de boer om hun tandjes kort te knippen, zodat ze mijn tepels niet verwonden. Er wordt ook een stukje van hun staartjes geknipt. Zo kunnen de biggen niet in elkaars staarten bijten, want dat doen ze wel eens. Na een viertal weken verhuizen mijn kleintjes naar een andere stal. Ik mag nu terug bij mijn vriendinnen. Vergelijk de zwangerschap van de mens met de dracht van een varken: * leeftijd voor de eerste zwangerschap; * duur van de dracht/zwangerschap; * voeding; * alleen, tweelingen, meerlingen, Stel een varkensstamboom op. Bedenk originele namen voor alle varkens en noteer hun leeftijd. Dit kan je ook voor je eigen familie doen. Bekijk het voorbeeld op de website.

7

8 Dat is hier een echte varkensstal Ufo s die een stal binnendringen of reuzetrechters aan de wand, rookpijpjes op het dak? Neen hoor, die trechters zijn voedersilo s. Hierin wordt ons voeder gegoten. De rookpijpjes zijn de schoorstenen van het ventilatiesysteem. Wij varkens hebben het graag warm, maar ook niet te warm. Vandaar dat Johan een constante temperatuur van ongeveer 22 C aanhoudt. In onze stal hangen daarom digitale thermometers. Wij kunnen niet zweten, vandaar dat we graag in de modder ploeteren om af te koelen. In de stal vervangt de ventilatie de modder. Zie je ook die kleine raampjes? Die zorgen ervoor dat er voldoende licht is, maar dat er niet te veel warmte verloren gaat en het niet te veel tocht. Johan zou niet willen dat wij verkouden raken. Maak een maquette van een varkensstal met legoblokken, Playmobil, karton, Hoe warm is het in de klas? Meet een hele week de temperatuur in de klas en vergelijk de resultaten met elkaar. Wanneer was het koud, wanneer warm, is het s morgens kouder dan s avonds,? We zullen dat varkentje wel eens wassen. Een mooie boomgaard voor de stal? Landbouwers moeten een groenscherm voor hun stallen zetten om de omgeving mooier te maken. Zeg nu zelf, een rij mooie bomen ziet er leuker uit dan enorme voedersilo s. Vieze varkens worden niet vet.

9

10 Is dat wel gezond? Wie heeft er al eens een spuitje of een inenting gekregen? Als kleine big krijgen wij ook spuitjes, zodat we niet ziek zouden worden. Niemand is graag ziek, daarom gaat Johan ons preventief inenten tegen bepaalde ziektes waar onze biggen van sterven of heel erg ziek van worden. Net zoals jullie ingeënt zijn tegen allerhande ziektes. Als er een varken ziek is, moet Johan noteren welk medicijn het heeft gekregen en hoelang. Johan doet er net zoals de andere landbouwers alles aan om ziektes uit zijn stal te houden. Bezoekers, zoals de veearts, lopen eerst door een bad met ontsmettingsmiddel. Ze dragen laarzen en een overall van het bedrijf. Dat is nodig, want als een ziekte eenmaal binnen is, wordt onze hele stal besmet. Varkenspest is daar een voorbeeld van. Het is niet besmettelijk voor de mens, maar heel erg besmettelijk voor varkens. Als er op één bedrijf varkenspest uitbreekt, volgen er al snel andere. Daarom moeten boeren heel goed opletten wie er in hun varkensstal binnenkomt en een hele hoop voorzorgsmaatregelen nemen. Jij wast toch ook je handen na een toiletbezoek? Maak een maquette van een varkensstal met legoblokken, Playmobil, karton, Zoek op tegen welke ziektes wij zoal ingeënt zijn. Je kan dit vinden op het internet of via je eigen vaccinatieboekje.

11

12 Wat staat er op het menu? Wij varkens zijn eigenlijk omnivoren, alleseters. Mijn betovergrootouders kregen de overschotten van wat er op tafel verscheen. Maar de tijden zijn veranderd! Nu krijgen we automatisch eten in onze trog. Biggen krijgen biggenmeel, varkens krijgen varkensmeel. Elk voeder heeft een speciale samenstelling, aangepast aan de soort varkens of hun leeftijd. Mensenbaby s krijgen ook ander eten dan peuters en kinderen van jouw leeftijd. Zwangere vrouwen letten ook meer op hun voeding. Algemene ingrediënten van ons voeder zijn sojameel, lijnzaad, bietenpulp, maïs, tarwe, gerst, Maar net zoals elke kok zijn geheime recepten heeft, heeft ook elk veevoederbedrijf zijn eigen geheime voedersamenstelling. Dus weet enkel de voederfabrikant wat wij eten. En Johan ook, natuurlijk. Wie heeft een huisdier? Breng wat voeder mee en liefst ook de verpakking ervan. Wat eten onze huisdieren? Vergelijk ze met het varken en deel ze in de juiste categorie in: omnivoor, carnivoor of herbivoor. Stel een heel gezond menu samen aan de hand van de voedingspiramide. 'Hij eet als een varken'

13

14 Koteletten, trommels en lijm... Wij varkens dienen voor heel veel zaken. Dat jullie ons vlees gebruiken om te eten spreekt voor zich. Maar wist je dat ook onze beenderen, ons haar, onze oren en onze huid gebruikt worden? Onze beenderen worden gebruikt om lijm van te maken. Van ons haar maken jullie borstels, onze blaas dient om trommels of ballen van te maken en onze gedroogde oren en huid zijn ideaal als bijtsnoepje voor de hond. Wat overschiet, eten jullie op! Weet je dat er zelfs organen van ons gebruikt worden om mensen te genezen? Een hartklep die niet goed meer werkt, wordt soms vervangen door de hartklep van een varken. Er is maar heel weinig van een varken waar jullie niets mee doen. Noem delen van het varken op in het Frans: hoofd, staart, oog, oor, poot, buik, rug, Je vindt een leuk werkblad op de website. Als je mensen goed doet, krijg je modder. Als je varkens goed doet, krijg je spek. Maak Vlaamse hutsepot of een ander gerecht met varkensvlees. Recepten vind je op Haal een trommel in de klas, zoek een leuk ritme en maak een lied over een varken op de boerderij.

15

16 Ondertussen bij de slager Mie, mijn zus, is een vleesvarken. Als zij tussen de 100 en 110 kg weegt, is ze slachtrijp. Tijd om haar naar het slachthuis te brengen. De varkens worden elektrisch verdoofd en daarna slacht een slager ze vakkundig. Op die manier hebben ze een pijnloze dood. De haren worden van hun huid gebrand en hun bloed wordt opgevangen om er bloedworst van te maken. Dan snijdt men het lijf doormidden. Het vlees wordt gekeurd en in een koelcel gehangen om het later naar een slager te brengen. Daar wordt het vlees netjes versneden tot varkenshaasjes, koteletten, ribbetjes, hammen, Wat ervan overschiet, wordt gebruikt om gehakt van te maken, worsten en blinde vinken, Ook de lever, nieren en darmen worden verkocht. Zo zie je dat er niets verloren gaat van een varken. Hoeveel weeg jij? Leer het volkslied t Zwien (Smout, vet, hespe en spek). De tekst vind je op de website. Welk varkensvlees ken jij? (Kijk eens op Eet je dit graag? Hoeveel kinderen zijn er nodig om evenveel te wegen als een slachtrijp varken?

17

18 Aan de slag Johans dagen zijn goed gevuld. Gisterenochtend zorgde hij er zoals elke morgen voor dat onze trog gevuld werd. Hij keek of er nog genoeg voeder in de silo s zat. Daarna ging hij zelf ontbijten. Na het ontbijt waste hij de zeugen die moesten werpen. Dat doet hij zodat er tijdens het werpen geen infecties zouden ontstaan door het vuil. Ook de kraamhokken maakte hij schoon. Toen was het etenstijd voor hem. Na het eten kregen de biggen hun inentingen tegen allerlei ziektes. Daarna controleerde Johan de zeugen die niet drachtig waren en insemineerde hij de bronstige zeugen met een rietje. Toen was het weer tijd om ons te voederen. Daarna ging Johan douchen en eten. Dan nog even de administratie in orde brengen. Daarna keek hij eventjes tv, las de krant en kroop hij vlug onder de wol. Vandaag kwam hij langs met de hogedrukreiniger om onze stallen te reinigen, morgen komt hij de gebruikte kraamhokken wassen en overmorgen moeten er weer zeugen verplaatst worden, biggen ingeënt, staartjes geknipt Zo weet hij elke dag wat te doen! Bereid een interview met een landbouwer voor. Welke vragen zou je de landbouwer willen stellen? Neem het interview ook echt af als dat mogelijk is.

19

20 Er hangt een geurtje aan Geen dier zonder mest. Ook van ons krijgt de boer mest. Maar wat gebeurt er eigenlijk met onze uitwerpselen? Mijn vriendin Tara vertelde dat er onder onze stal een enorme kelder is, waar alle mest in terechtkomt. Daarom heeft de vloer van de stal allemaal gleuven, waar de mest doorheen kan. Tara zei dat landbouwers van 15 februari tot 1 september hun mest mogen uitrijden op hun land of dat van een andere boer. Dat zorgt voor voedingsstoffen in de grond en doet de gewassen goed groeien. Ik vroeg me af of ze zoveel mest op het land mogen voeren als ze willen. Neen hoor, zei Tara. In mest zitten stoffen zoals stikstof en fosfor. Daarvan mag er maar een kleine hoeveelheid in de bodem zitten, anders vervuilt de grond en het water. Daarom moeten landbouwers zich aan een MestActiePlan houden. Veel varkenshouders hebben zelf niet genoeg grond om hun mest uit te rijden. Daarom sluiten ze overeenkomsten met andere landbouwers om hun mest op zijn land af te zetten. Dat gaat niet zo makkelijk en het brengt heel wat extra kosten met zich mee. De landbouwers moeten zich ook aan regels houden bij het uitrijden. De mest moet met slangetjes in de grond geïnjecteerd worden, ofwel moet de grond binnen de 24 uur omgeploegd worden. Zo hebben de buren minder last van de geur en spoelt de mest niet direct weg in de beek als het regent. Pfff, zoveel regels voor onze mest, zeg! Grond ontleden. Doe een schop aarde in een emmer en meng met water. Vul een grote glazen bokaal voor twee derde met dit mengsel en laat het staan. De zware deeltjes zinken, de lichtere deeltjes drijven boven. Stel een mestkringloop op. Bekijk het werkblaadje op de website.

21

22 Luxevarkens? Knuffelvarkens? Scharrelvarkens? Maak kennis met de alternativo s onder de varkens. Ja, je hebt ze in verschillende soorten en maten. De meeste varkens wonen met velen op grote boerderijen. Sommige hebben meer plaats. Ze mogen buiten lopen of wroeten en snuffelen in het stro. Varkens met vrije uitloop noemt men dat. Meestal zijn het ook biologische varkens. Zij krijgen dan ook speciaal biologisch voedsel. Voor de varkens is dat natuurlijk heel leuk, maar ook zij worden geslacht. Voor de mensen die van deze scharrelvarkens willen eten is het vlees wel wat duurder. Er zijn dan ook maar weinig scharrelvarkens of biologische varkens te vinden. Je hebt ook varkenshouders die een speciaal soort varkens kweken, zoals everzwijnen, zuivere piétrain of nog een ander ras. Net zoals je ook mensen met een verschillende huidskleur of haarkleur hebt. Op de kinderboerderij vind je ook wel varkens, maar die leven daar meestal maar met één of twee. Ze zijn ook veel groter, omdat ze niet geslacht worden. Ze krijgen een knuffelnaam en mogen zolang leven als ze kunnen. Dat zijn de echte luxevarkens. Maak een collage met prenten van allerlei verschillende soorten varkens. Zoek hiervoor op het internet. Doe hetzelfde voor mensen. Zoek foto s op het internet of maak foto s van je klasgenoten. Ontwerp een maquette of tekening van een super-de-luxe varkensstal. (Kijk hiervoor ook naar de kaart Dat is hier een echte varkensstal!.)