spreekt nr 10 vijfde jaargang Ik was vroeger al het enige meisje in de klas SG Roos van Erp Lezers over Ambtenaar in oorlogstijd Pagina 27

Transcriptie

1 voor beslissers bij de overheid 29 mei 2009 nr 10 vijfde jaargang Lezers over Ambtenaar in oorlogstijd Pagina 27 Ik was vroeger al het enige meisje in de klas SG Roos van Erp spreekt Mailen over krachtwijken pagina 12 Spoedcursus subsidieregeling pagina 16 Code tegen dubbele pet pagina 23

2

3 PM nummer mei 2009 Nieuws 8 t/m 13 8 PvdA wil vijf plantages voor staatswiet Drugscommissie verkent grenzen van gedoogbeleid 10 Stoomcursus topinkomens Wopt- en Balkenende-norm op één lijn 11 Kamer krijgt toegang tot planbureaus CPB, SCP en LPB vrezen geen opdrachtenvloed Op zoek naar de ideale subsidieregeling Experts geven advies over het belang van overzicht en resultaatgerichtheid õ Coverstory 20 We moeten werken aan ons imago Roos van Erp-Bruinsma over haar eerste tijd op BZK Spelers 27 t/m Lezersreacties op Ambtenaar in oorlogstijd 29 De overstap van... Peter Veld 30 Stientje van Veldhoven terug uit Brussel 11 Nieuwe serie: Beau Bijpraten met Bekker De SG vertelt over de vernieuwing rijksdienst Cover: Rob Jongbloed Geloof jij nog in het krachtwijkenbeleid? Joris Wijsmuller correspondeert met Staf Depla Meningen 10 Kroese enzo 14 Opinie Horen, zien & schrijven Monde 35 Ideeën pitchen bij een topambtenaar Impasse Een week voor de Europese verkiezingen kende Eurocommissaris Margot Wallström (Communicatie) subsidie toe aan de Franse uitgever van Courrier International. Voor 3 miljoen euro per jaar gaat dit bedrijf Europees nieuws uit de 25 lidstaten op een website samenbrengen. Onder de domeinnaam zal een selectie te zien zijn uit 250 kranten, tijdschriften en websites in tien talen, waaronder in het Nederlands. Het is tekenend voor de impasse waar Europa zich nu al heel lang in bevindt. De communautaire droom wordt gesmoord in een overvloed van nieuwsberichten die allemaal vanuit een nationaal perspectief zijn geschreven. Zo blijft Europa een optelsom van nationale belangen. Onze vaste columnisten Jorrit de Jong, Rosalie Koolhoven en Ruben Maes hebben hun bijdrage deze keer aan Europa gewijd. Verder denken wij dat u deze dagen overvoerd wordt met Europese informatie, want alle landelijke politici van enige faam zijn op pad om kiezers naar de stembus te lokken. In deze PM daarom aandacht voor tijdloze zaken, zoals het verstrekken van subsidies. Hoe ga je daarmee om? Kies je voor een outputsubsidiëring, een lump sum of een procesbudgettering? Rutger van den Dikkenberg zette de verschillende mogelijkheden op een rij en verdiepte zich in de valkuilen waar je als verstrekker van subsidie in terecht kunt komen. Op onze website kunt u met ingang van deze week een correspondentie volgen tussen het Haagse gemeenteraadslid Joris Wijsmuller en het Tweede Kamerlid Staf Depla, die zich beiden op hun eigen bestuursniveau met de wijkenaanpak bemoeien. In het artikel over dubbele petten verwondert Cindy Castricum zich over de geringe aandacht voor het fenomeen belangenverstrengeling op rijksniveau. Hoe komt het dat gemeenten hier veel meer mee bezig zijn? Op het drieluik Ambtenaar in oorlogstijd van René Zwaap kregen wij veel reacties. Positief over de kwaliteit van de stukken en geschokt door de inhoud, was ongeveer de tendens. Chris van de Wetering sprak met een paar lezers over de serie en maakt u in ons Spelers-katern deelgenoot van haar bevindingen. Guikje@pm.nl 29 mei 2009 PM 3

4 lopende zaken Algemene Zaken Calvijn Zaterdagavond 30 mei woont premier Balkenende de nationale herdenking van 500 jaar Calvijn bij in de Grote Kerk in Dordrecht. Op woensdag 3 juni is hij in Monster voor de CDA-campagne voor de Europese verkiezingen. Zijlstra Donderdag 4 juni houdt de premier een speech ter ere van de opening van het Zijlstra Center aan de VU in Amsterdam. Het centrum is vernoemd naar ex-premier Jelle Zijlstra en er gaat onderzoek gedaan worden naar toezicht op maatschappelijke organisaties. BZK Bezinning Dinsdag 2 juni is minister Ter Horst in Nieuwspoort bij de lancering van het handvest Verantwoord burgerschap. Aan de vooravond van de JBZ-Raad, donderdag 4 en vrijdag 5 juni, vindt woensdagavond in Luxemburg een diner plaats voor alle vrouwelijke bewindspersonen. Woensdag de 10 e spreekt ze op het VNG-congres in Almere, waarna ze een bezoek brengt aan de veiligheidsregio Kennemerland. Op 11 juni houdt de minister een toespraak bij de herdenkingsbijeenkomst in de Tuin van Bezinning in Warnsveld, een nationaal monument voor in het harnas overleden politieagenten. Beroepstrots Staatssecretaris Bijleveld spreekt donderdag 4 juni in de Koninklijke Schouwburg op het evenement Beroepstrots: denken, durven, doen! Maandag de 8 e brengt Bijleveld een werkbezoek aan Zeeland en woensdag 10 juni is ze in Sociëteit De Witte aanwezig bij de lancering van de Berichtenbox. Vrijdag 12 juni opent de staatssecretaris het nieuwe gemeentehuis van Winterswijk. Buitenlandse Zaken Wetang ula Minister Verhagen neemt op dinsdag 2 juni afscheid van de Saoedische ambassadeur Waleed A. Elkhereiji. Op 3 juni komt de Keniaanse minister van Buitenlandse Zaken Moses Wetang ula naar Den Haag, een dag later gevolgd door de Kazachstaanse BZ-minister Marat Tazhin. Op 5 juni treft Verhagen in Antwerpen zijn Belgische collega Karel de Gucht. Op maandag 8 juni bezoekt hij Unilever in Rotterdam. Wijffels Minister Koenders is van 1 tot 3 juni hoogstwaarschijnlijk op de UN Conference on Development in New York. Op 8 juni houdt hij in Wageningen een speech over het grondstoffentekort. Op 10 juni neemt hij deel aan het afscheidsseminar van Wereldbankbewindvoerder Herman Wijffels op het Binnenhof. Oerol Staatssecretaris Timmermans gaat vrijdag 29 mei langs bij de verkiezingsnacht I vote Europe in de Melkweg en woensdag de 3 e neemt hij in Den Haag deel aan het zesde City event van het Nederlandse Bureau van het Europees Parlement. Later die dag houdt hij in Nieuwspoort een toespraak voor de Europese Beweging Nederland. Vrijdag 5 juni gaat hij naar de opening van de Biënnale in Venetië en op vrijdag de 12 e verricht hij de opening van Oerol op Terschelling. Defensie Marechaussee Minister Van Middelkoop is op 2 juni in de Kamer voor een AO over het beleidsplan 2010 van de Koninklijke Marechaussee. Op 9 juni doet hij in een AO verslag van de informele Navo-top die in februari plaatsvond in Krakau. Uranium Staatssecretaris De Vries gaat 3 juni in Drenthe en Friesland op campagne voor het CDA. Op 6 juni is hij aanwezig bij de open dag van de landmacht in de Bernhardkazerne in Amersfoort. 10 juni staat in het teken van een verzamel-ao. Hierin beantwoordt de staatssecretaris vragen over het gebruik van wapens met verarmd uranium door bondgenoten. Ook wordt de voortgang van het SPEER-programma besproken. Op 10 en 11 juni ontvangt De Vries zijn Duitse ambtsgenoot Peter Wichert in Den Haag. Economische Zaken Forum Minister Van der Hoeven opent op 3 juni het Automotive House in Helmond. Een dag later brengt zij een bezoek aan het International Economic Forum in Sint Petersburg. Op 9 juni brengt de minister een bezoek aan vrachtwagenfabrikant Scania in Zwolle. Op 10 juni is Van der Hoeven in de Kamer voor een AO over de VTE-raad en voor een wetgevingsoverleg over het jaarverslag van EZ. Verder heeft Van der Hoeven op 11 juni een AO over de veiligheid van het gebruik van nanotechnologie en neemt zij op de 12 e deel aan de VTE-raad in Luxemburg. Microfinanciering Op 4 juni houdt staatssecretaris Heemskerk een speech tijdens de conferentie M&Ict, een bijeenkomst over de rol van ict in maatschappelijke sectoren. Later die dag bezoekt hij samen met prinses Máxima de landelijke bijeenkomst voor microfinanciering in het Fulcotheater te IJsselstein. Op 9 juni geeft de staatssecretaris een speech voor vertegenwoordigers van de watersector in Nieuwspoort. Daarna heeft hij een AO over Latijns-Amerika. Op 11 juni verzorgt Heemskerk de start van de Modelstraat voor veilig ondernemen in Rotterdam en bezoekt hij een bijeenkomst over wijkeconomie in Madurodam. Later die dag gaat Heemskerk op het Institute of Social Studies in Den Haag in debat met de andersglobaliste Noreena Hertz. Financiën Beleggingsverzekeringen Minister Bos is vrijdag 29 mei op tv te zien bij Knevel en Van den Brink. In het weekend gaat hij voor de PvdA op stap in Utrecht en Amsterdam in het kader van de Europese verkiezingen. Zaterdag zit hij dan weer bij het programma Spijkers met koppen. Woensdag 3 juni verricht Bos de opening van de beurs in Amsterdam met de zogeheten gongceremonie. Later op de dag heeft hij twee AO s in de Kamer: het ene ter voorbereiding van de bijeenkomst van de Ecofin, het andere over de bevindingen van het Instituut Financieel Onderzoek inzake beleggingsverzekeringen en woekerpolissen. Wagenpark Staatssecretaris De Jager spreekt vrijdag 29 mei op het congres Fleet Management in Nieuwegein. Op woensdag 3 juni is hij aanwezig bij het AO over de aanstaande Ecofin. Dinsdag 9 juni gaat hij naar het Scheveningse Haringbanket. Woensdag is hij weer in de Kamer voor het AO over het partnerbegrip in de fiscaliteit. Later op de dag reikt hij in Maarssen de Autoweek innovatieaward uit. Justitie JBZ Minister Hirsch Ballin houdt dinsdag 2 juni voorafgaand aan het congres Monitoring mechanisms in the field of judicial cooperation and criminal matters 4 PM 29 mei 2009

5 lopende zaken in Maastricht een toespraak over juridische samenwerking binnen de EU. Woensdag 3 juni is hij in de Tweede Kamer voor AO s: de eerste ter voorbereiding van de JBZ-Raad, de tweede over huiselijk geweld. Donderdag 4 juni is de minister samen met staatssecretaris Albayrak in Luxemburg voor de JBZ-vergadering. Zaterdag 6 juni opent Hirsch Ballin in Gouda het lokale veiligheidshuis. LNV Wadden Minister Verburg gaat zaterdag 30 mei samen met college Cramer van Vrom naar Delfzijl, alwaar de Toogdag voor de Wadden wordt gehouden. De volgende dag reist ze af naar Tsjechië om deel te nemen aan een informele zitting van de Landbouw- en Visserijraad. Kunst in de polder Vrijdag 5 juni is de minister in Benschop bij de opening van de expositie Kunst in de polder. Op woensdag 10 juni brengt de bewindsvrouw een bezoek aan Wilhelminadorp ter bijwoning van de Dag van het Zeeuwse platteland. OCW SCP Op tweede pinksterdag brengt minister Plasterk een bezoek aan de Nationale Zilverdag in Schoonhoven. Woensdag 3 juni is de minister aanwezig bij het evenement Talent naar de top en de kracht van diversiteit in Rotterdam. Later die dag reikt hij bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed subsidiebeschikkingen uit. Donderdag doet Plasterk een dagje Amsterdam. Hij is aanwezig bij een congres over innovatie in het onderwijs, reikt Fullbright-beurzen uit en bezoekt het Scheepvaartmuseum. Zondag 7 juni neemt de minister in De Balie het SCP-rapport Cultuurbewonderaars en cultuurbeoefenaars in ontvangst. Vervolgens gaat hij naar Maastricht voor de 23 e Wereldconferentie van de International Council for Open and Distance Education (ICDE). Maandag 8 juni gaat Plasterk naar de TU Eindhoven en vervolgens naar Nyenrode. Donderdag de 11 e woont de minister in de Ridderzaal het Edison Klassiekgala bij. Stagiairs Maandag 8 juni brengt staatssecretaris Van Bijsterveldt een bezoek aan de Wereldschool in Lelystad. De dag erna gaat ze langs bij het Albeda College in Rotterdam. Woensdag 10 juni spreekt ze op een persbijeenkomst in het Communicatiemuseum over beroepspraktijkvorming. Donderdag de 11 e neemt staatssecretaris Van Bijsterveldt deel aan een werktop over de zorgsector in Amersfoort. Techniek Woensdag 3 juni is staatssecretaris Dijksma in Eindhoven aanwezig bij de afsluiting van de manifestatie Prima onderwijs. De dag erna brengt ze een bezoek aan een techniektoernooi in Arnhem. SZW Arbeidsverhoudingen Minister Donner heeft op woensdag 3 juni een AO ter voorbereiding van de Europese Raad van Europese ministers van Werkgelegenheid en Sociale Zaken in Luxemburg op 8 en 9 juni. Op 11 juni heeft Donner een overleg in de Kamer over cao s en arbeidsverhoudingen. Roparun Staatssecretaris Klijnsma is op 1 juni bij de finish van de Parijs-Rotterdam-loop Roparun op de Rotterdamse Coolsingel. Donderdag 4 juni gaat ze naar een ondernemerscongres in Breda. Vrijdag spreekt ze op het VWS-congres Yes we care in t Spant in Bussum over de arbeidsmarkt en de zorg. Op maandag 8 juni brengt Klijnsma een werkbezoek aan Goes, waar ze praat over het actieplan jeugdwerkloosheid. Woensdag 10 juni gaat ze naar het Jubileumcongres van Divosa in het Beatrixtheater in Utrecht. Op vrijdag 12 juni bezoekt de staatssecretaris een voedselbank in Amsterdam. CBR Op woensdag 3 juni heeft minister Eurlings een AO over de chaos bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen. Op 9 juni heeft Eurlings een AO over de Europese Transportraad. Studentenprijs Staatssecretaris Huizinga maakt op 2 juni de winnaar bekend van de studentenprijs voor de bedenker van de ultieme OV-Navigator, die gebruikers razendsnel door het openbaar vervoer loodst. Vrom Wereldmilieudag Minister Cramer gaat zaterdag 30 mei naar Delfzijl voor de Toogdag voor de Wadden. Op woensdag 3 juni bezoekt ze de Zuidplaspolder. Op 5 juni opent de minister in de Amsterdamse Westergasfabriek het Groene Filmfestival. De week daarna ontvangt ze in Nieuwspoort het boek CO2-neutrale stedenbouw in de bestaande stad (9 juni) en woont ze een conferentie bij over de Wet ruimtelijke ordening (10 juni). Kunst in de wijk Minister Van der Laan brengt op maandag 8 juni een wijkbezoek aan Rotterdam. Op 11 juni opent hij in Amersfoort het landelijke congres Kunst in de wijk en is hij bij een symposium van de Amsterdamse projectontwikkelaar De Key-De Principaal. VWS Beweegkuur Woensdag 3 juni heeft minister Klink een AO ter voorbereiding van de Gezondheidsraad op 9 juni in Luxemburg. Hij brengt op 8 juni een werkbezoek aan het zorgplein Westland in s-gravenzande. Op 10 juni is Klink in de Tweede Kamer voor een debat over het arbeidsmarktbeleid in de zorg. Vrijdag 12 juni vertrekt hij naar de Bes-eilanden. Zwerfjongeren Minister Rouvoet heeft vooral bezigheden in de Kamer. Woensdag 3 juni is hij aanwezig bij het AO over huiselijk geweld. De week daarna, ook op woensdag, moet hij naar de Kamer voor het AO over de maatschappelijke opvang en zwerfjongeren. Meldcode Staatssecretaris Bussemaker brengt vrijdag 29 mei een bezoek aan Rotterdam, waar ze zich laat bijpraten over de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Op donderdag 4 juni spreekt ze op een congres over zwerfjongeren in Apeldoorn, om die middag in de Amsterdam Arena het jubileumfeest van het Jeugdsportfonds bij te wonen. Bussemaker brengt maandag 8 juni een bezoek aan Pergamijn, een stichting voor langdurige zorg in Limburg. Daarna moet ze naar het Majoor Bosshardt Gala in het Koninklijk Theater Carré. Op dinsdag 9 juni is ze aanwezig op de conferentie Tradities zonder geweld, waar het over genitale verminking bij vrouwen gaat. 29 mei 2009 PM 5

6 roerende zaken Terug met de kunst De regionale krant De Stentor is een actie begonnen om een monumentale beeldengroep vanuit Rome naar Zwolle te krijgen en heeft daarvoor aangeklopt bij OCW. Het gaat om beelden voor het praalgraf van de patriottistische baron Joan Derk van der Capellen tot den Pol, die in 1784 in Zwolle overleed. De beeldengroep werd na de dood van Van der Capellen gemaakt door een Italiaanse kunstenaar, maar mocht op last van orangistische krachten het land niet in. Nu staan de beelden op een parkeerplaats in Rome, tot grote spijt van de krant. De uit Zwolle afkomstige Kamerleden Eddy van Hijum (CDA) en Arie Slob (CU) steunen de actie. Zat ik maar op kantoor Stenografische dienst van de Tweede Kamer in 1953 Uw bureau is waarschijnlijk gevuld met een telefoon, een pc met flatscreen, een pennenbakje en een stapeltje dossiers. Maar dat is uiteraard niet altijd zo geweest. Het onlangs verschenen fotoboek Zat ik maar op kantoor, samengesteld door Martine van Rooijen, brengt 100 jaar kantoorleven in 150 foto s. Van de kantoorklerk met zijn inktpot, via de entree van de typmachine en daarmee vrouwelijke collega s tot de ultramoderne laptops die na afloop van de werkdag in een laatje worden opgeborgen. Foto s: Spaarnestadphoto, Haarlem Quotez Ik heb allemaal wetgeving geïntroduceerd waarvan ik nu merk, hoe goed die werkt. Zonder minister Gerrit Zalm van Financiën had ABN Amro-topman Gerrit Zalm het in zijn nieuwe baan veel moeilijker gehad, stelt hij in de Volkskrant. Het is moeilijk om van tevoren precies aan te geven wat je gaat doen omdat je niet weet in welke commissie je komt. Secretaris internationale economische zaken van VNO-NCW Winand Quaedvlieg staat zevende op de Europese kieslijst van het CDA, maar kan in Forum nog geen beloftes doen. Succes is als een ladder opklimmen, maar je moet ook een goede muur uitkiezen waar je die ladder tegenaan zet. En voor de tegeltjeswijsheid van Marco Pastors, in HP/De Tijd, is waarschijnlijk ook wel ruimte op die muur. Het was zwaar, een academische studie draaien naast een nieuwe leidinggevende functie. Martin Berendse, sinds anderhalf jaar directeur van het Nationaal Archief, haalde deze maand eindelijk zijn archiefdiploma en mag zich nu echt rijksarchivaris noemen (re.public) Wegwijs met Empie Telexkamer Buitenlandse Zaken in 1949 Om de kloof tussen jongeren en de politiek te dichten, heeft de Tweede Kamer afgelopen woensdag de website Jongerenkamer.nl gelanceerd. De site is onderdeel van een lespakket gericht op scholieren in het voortgezet onderwijs. Boegbeeld Empie wiens naam is afgeleid van MP, ofwel Member of Parliament heeft de eer de scholieren wegwijs te maken in politiek Den Haag. 6 PM 29 mei 2009

7 roerende zaken 62 in een Europees stelsel, blijkens een enquête procent van de onder nemers is er voorstander van dat de nationale belastingen worden geïntegreerd van VNO-NCW-huisorgaan Forum. Eveneens 62 procent is voor het afstaan van meer bevoegdheden van nationale regeringen aan Europa. Opmerkelijk! Big Brother is watching you Camera s hangen niet alleen in parkeergarages, ook in de openbare ruimtes stikt het ervan. In Groot-Brittannië heeft de vereniging van politiecommissarissen (ACPO) aan de bel getrokken: de Britse politie kan de hoeveelheid informatie en beelden die het cameratoezicht oplevert niet meer aan. Ian Readhead, directeur informatie van het ACPO, constateert dat de hoeveelheid data overweldigend is en zelfs een risico kan vormen voor de publieke veiligheid. Volgens vts Politie Nederland is dit in ons land nog niet het geval. Voordat we camera s plaatsen, wordt eerst bekeken of er voldoende capaciteit is om ook iets met de beelden te doen. Wij overeten ons niet, aldus een woordvoerder. Clichés ontmaskerd Foto: Barbara Visser, A day in Holland, Holland in a Day, 2001 Veel Amerikaanse en Japanse denkbeelden over Nederland zijn gebaseerd op clichés. Museum De Lakenhal en Scheltema in Leiden brengen ze in beeld tijdens de manifestatie HollandMania. Met lezingen, historische presentaties en actuele kunst wordt de ontstaansgeschiedenis van deze beelden geschetst. Dit jaar is het niet alleen vierhonderd jaar geleden dat New York werd gesticht, ook vestigden de Pilgrims zich in 1609 in Leiden en wordt stilgestaan bij 400 jaar handelscontacten tussen Nederland en Japan. HollandMania duurt nog tot 30 augustus aanstaande. Leren van Obama Hoe oreert Obama, en waarom zijn zijn toespraken zo krachtig? In het essay Barack Obama en de kunst van de politieke toespraak analyseert de Delftse hoogleraar bestuurskunde Hans de Bruijn de tips and tricks. De analyse van De Bruijn, tevens verbonden aan de Nederlandse School voor het Openbaar Bestuur, gaat verder dan het vrij inhoudsloze Yes we can krachtig want vaak herhaald. Jezelf klein maken humble en thema s een gezicht geven Joe the Plumber zijn maar enkele voorbeelden. 29 mei 2009 PM 7

8 nieuws Eindrapport Adviescommissie Drugsbeleid uitgesteld PvdA wil vijf legale cannabisplantages De PvdA trekt zich niets aan van het CDA als het gaat om legalisering van de achterdeur van de coffeeshops. Waar een wil is, is een weg. VWS/Justitie De Drugscommissie van de PvdA presenteert deze zomer een voorstel om de kweek van cannabis te reguleren ten behoeve van de verkoop in coffeeshops. Het model waar de commissie aan denkt is dat van de teelt van medicinale cannabis zoals die momenteel onder toezicht van het ministerie van VWS al plaatsvindt, zo verklaart PvdA-Tweede Kamerlid Lea Bouwmeester tegenover PM. Het advies van de Drugscommissie van de PvdA, dat in juli wordt gepresenteerd, loopt vooruit op de presentatie van de bevindingen van de Adviescommissie Drugsbeleid van het kabinet, die haar eindrapport heeft uitgesteld tot september. Lea Bouwmeester: Het blijkt mogelijk om wiet met een stabiele kwaliteit te produceren met een niet te hoog THC-gehalte en die niet vervuild is, zoals in coffeeshops nu soms wel het geval is. In onze ogen liggen daar veel kansen om het probleem van de achterdeur van de coffeeshops op te lossen. Onlangs hebben de verzamelde burgemeesters ervoor gepleit de coffeeshops allemaal een eigen veldje te geven waar op legale wijze hennep kan worden geteeld, maar dat zou in onze ogen kunnen leiden tot een chaotische situatie waar weinig toezicht op mogelijk is. Wenselijker zou het zijn als er in het land een stuk of vijf grote legale wietkwekerijen zouden komen waar cannabis onder toezicht van de overheid wordt geproduceerd. Vanzelfsprekend zouden daar veel randvoorwaarden bij komen kijken, bijvoorbeeld op het gebied van de beveiliging, maar het zou op langere termijn een prima optie kunnen blijken om uit de huidige impasse te komen. Weliswaar zit het CDA op de lijn dat er uiteindelijk nul coffeeshops moeten zijn, maar daar hoeven wij ons als PvdA niets van aan te trekken. Sluiting van coffeeshops lost de vraag niet op, het probleem verergert alleen maar omdat de verkoop in de illegaliteit verdwijnt. Regulering van de achterdeur kan wel degelijk. Uiteindelijk hebben we dat met de voordeur ook al gedaan. Waar een wil is, is een weg. Cannacopter Voorzitter Fleur Woudstra van het Advies Centrum Anti-Drugsoverlast (Acado) is enthousiast over het voornemen van de PvdA-Drugscommissie om te pleiten voor regulering van cannabisteelt. Volgens haar werkt de heksenjacht die momenteel plaatsvindt op illegale hennepplanta- VS geïnteresseerd in Groningse mediwiet In Oost-Groningen produceert het bedrijf Bedrocan BV nu al zes jaar volkomen legaal cannabis ten behoeve van de medicinale markt. Deze medicijnen worden onder meer verstrekt aan kankerpatiënten bij de bestrijding van de bijwerkingen van chemotherapie en ook MS-patiënten hebben er veel baat bij. De cannabis wordt geteeld in opdracht van het Bureau Medicinale Cannabis (BMC) van het ministerie van VWS. Unithoofd Marco van de Velde van het BMC was verleden week in de Amerikaanse staat Oregon om het Nederlandse mediwietmodel nader toe te lichten. Marco van de Velde: Ik heb in de VS voorlichting gegeven aan enkele afgevaardigden van Oregon, waar de overheid ook mogelijkheden biedt aan patiënten om cannabis te gebruiken, in de zin dat zij een ontheffing kunnen krijgen teneinde zelf cannabis te kweken of die op de zwarte markt aan te schaffen. In dat systeem zitten de nodige gaten. Zo lijkt er veel meer cannabis voor medische doeleinden te worden geteeld dan het aantal officieel erkende gebruikers zou rechtvaardigen. Daarom wordt daar momenteel gewerkt aan een reeks wetsvoorstellen die meer in de richting gaan van het Nederlandse model, dat wil zeggen het telen van medicinale cannabis onder toezicht van de overheid. Dat heeft echter de nodige voeten in de aarde en concrete resultaten kunnen pas over enkele jaren worden verwacht. Op federaal niveau denkt ook de Obama-regering na over de toepassingen van medicinale cannabis, maar de verwachting is dat concrete voorstellen daartoe pas in een eventuele tweede 8 PM 29 mei 2009

9 nieuws Advertentie ges waarbij sinds kort ook de cannacopter wordt ingezet, een onbemand vliegtuigje dat met speciale sensoren hennepplanten kan opsporen averechts. Woudstra: Het effect van deze Hollandse war on drugs is dat de productie van cannabis steeds meer in handen komt van een ongrijpbare maffia. Wederom zijn de burgers in met name de achterstandswijken de dupe, want er is sprake van veel intimidatie en de directe veiligheid van omwonenden wordt bedreigd door het brandgevaar dat die illegale kwekerijen vaak met zich meebrengen. Als dit zo verdergaat dreigt Nederland de kant op te gaan van Mexico, waar grootschalige oorlogen om drugsmonopolies plaatsvinden. Daarnaast blijkt steeds meer cannabis van coffeeshops ernstig vervuild met gemalen glas en lood, pesticiden en schimmelremmers, en dat levert een gevaar op voor de volksgezondheid. Regulering kan een antwoord zijn op die ontwikkelingen. De PvdA-Drugscommissie staat onder voorzitterschap van het Eerste-Kamerlid Pauline Meurs. Naast Lea Bouwmeester bestaat de commissie uit de burgemeesters Ruud Vreeman (Tilburg) en Aleid Wolfsen (Utrecht), strafrechtdeskundige Ybo Buruma en voorzitter Manon Fokke van de PvdA-fractie in Maastricht. De notitie van deze adviesgroep is gericht op het nieuwe verkiezingsprogramma van de PvdA. Daarnaast neemt ook de Adviescommissie Drugsbeleid onder leiding van WRR-voorzitter Wim van de Donk, die eerder werd ingesteld door de ministers Klink (VWS), Hirsch Ballin (Justitie) en Ter Horst (BZK), het drugsbeleid onder de loep. De instelling van die commissie is onderdeel van de voorbereidingen die het kabinet treft voor de nieuwe integrale drugsnota. Een van de leden van de adviescommissie, hoogleraar strafrecht Cyrille Fijnaut van de Universiteit van Tilburg, pleitte onlangs in het maandblad S&D van de Wiardi Beckman Stichting voor een grondige reductie van de gedoogde verkoop van soft drugs. Ingewijden verwachten dat de commissie-van de Donk komt met een aantal scenario s op het gebied van het softdrugsbeleid, variërend van een totaal verbod tot maatregelen ter legalisering. René Zwaap ambtstermijn aan de orde komen. Directeur Freerk Bruining van Bedrocan laat weten dat zijn bedrijf 100 tot 120 kilo cannabis per jaar produceert voor een groep van tussen de en patiënten. Volgens onderzoek zouden er potentieel patiënten zijn, maar de meeste gebruikers wijken vooralsnog uit naar de coffeeshop. Ook Italië, Duitsland en Finland importeren de cannabisproducten van Bedrocan, dat zo samen met het Canadese bedrijf PPS het enige bedrijf ter wereld is dat met een officiële ontheffing en geheel volgens de richtlijnen van de Verenigde Naties cannabis mag produceren. 9

10 nieuws Wopt- en Balkenende-norm gelijk Loonplafond wordt overgeschilderd De Balkenende-norm en de Wopt-norm moeten worden gelijkgetrokken, zo vindt de Algemene Rekenkamer. Wat is het verschil eigenlijk? Een stoomcursus topinkomens bij de overheid in vijf vragen. Wat is de Wopt ook alweer? In de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) is vastgelegd dat het inkomen van alle functionarissen in de (semi)publieke sector die meer verdienen dan het belastbare loon van een minister gepubliceerd moet worden in het jaarverslag. Voor 2008 is die norm vastgesteld op euro. Volgens het jaarverslag van het ministerie van BZK zaten vorig jaar acht SG s, vier DG s een IG en het hoofd van de AIVD boven deze norm. Kroese enzo En de Balkenende-norm, hoeveel is die? Die is voor 2008 vastgesteld op euro. Dit is 130 procent van het salaris van een minister, gebaseerd op het voorstel van de commissie-dijkstal van een paar jaar geleden om de ministerssalarissen met 30 procent te verhogen. Anders dan Dijkstal beoogde, wil het kabinet de salarissen maar met 10 procent laten stijgen. Voorlopig is dit nog geen werkelijkheid en wordt de huidige Balkenende-norm gehanteerd als wettelijk maximumsalaris voor rijksambtenaren. Geen van de topambtenaren van wie het belastbare inkomen in het jaarverslag van BZK terugkomt, komt overigens boven de Balkenende-norm uit. Hoe kan dat nou? De Wopt-norm wordt vastgesteld aan de hand van het belastbare loon van een minister. Dit is inclusief pensioenbijdrage en ontslagvergoeding. De Balkenendenorm wordt vastgesteld op 130 procent van het salaris van een minister, exclusief pensioen en andere vergoedingen. En daarom adviseert de Algemene Rekenkamer de normen gelijk te trekken? Ja, waarschijnlijk wel. Het meest logisch zou zijn dat de Balkenende-norm naar boven wordt bijgesteld doordat pensioenlasten en dergelijke erbij worden opgeteld. Dit bedrag geldt dan tevens als norm voor publicatie in het jaarverslag. Nadeel is dat voor een groot deel van de huidige publieke managers geen publicatieplicht meer geldt. Bovendien is een hoger maximumsalaris voor ambtenaren in deze tijden van loonmatiging politiek gezien lastig te verkopen. Wat wil de minister? Guusje ter Horst zal willen wachten op de evaluatie van de Wopt, waarmee de commissie-dijkstal bezig is. De presentatie hiervan was voor deze week gepland, maar is op het laatste moment niet doorgegaan. Een woordvoerder van BZK zegt niet te weten waarom de presentatie is uitgesteld. Naar alle waarschijnlijkheid wordt deze in juni opnieuw geagendeerd. CC 10 PM 29 mei 2009

11 nieuws Kamer kan ook terecht bij planbureaus BZK Nu de Tweede Kamer gemakkelijker toegang gaat krijgen tot de planbureaus, zou het aantal opdrachten voor het Centraal Planbureau (CPB), het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Plan bureau voor de Leefomgeving (PBL) wel eens kunnen toenemen, al weten de bureaus zelf nog niet precies wat ze mogelijk te wachten staat. Na een motie van CDA-Kamerlid Ger Koopmans gaf minister Ter Horst (BZK) in april aan te willen meewerken aan de wens van de Kamer om toegang te krijgen tot de drie planbureaus. Het kabinet staat daarvoor open, als de formele toegangsroute via de minister in stand blijft en de verzoeken van de Kamer inpasbaar zijn in de werkzaamheden van de betreffende planbureaus. Juist op dat laatste punt kunnen knelpunten ontstaan. Zowel het CPB als het SCP geeft aan dat de capaciteit van de bureaus beperkt is, al hebben beide planbureaus nog geen aanwijzingen dat de verbrede toegang voor het parlement tot extra opdrachten leidt. Op dit moment is onze planning erg vol, benadrukt adjunct-directeur Rob Bijl van het SCP. Het wordt erg moeilijk als we met de mensen die we hebben ook nog de Tweede Kamer moeten bedienen. Het kabinet is al met plannen gekomen om het SCP uit te breiden. Het CPB werkt al veel voor de Kamerfracties. Zo rekent het CPB in verkiezingstijd de partijprogramma s van de partijen door. Ook het CPB heeft een volle agenda, maar door de al bestaande mogelijkheden tot samenwerking verwacht het geen overkill aan extra opdrachten. We zitten wel krap in de bezetting, zegt de woordvoerder. We hebben een werkprogramma waarin staat wat we de komende tijd willen gaan doen. Als er dan tussendoor nog verzoeken komen, kijken we wat we kunnen doen. Het zou kunnen zijn dat de Kamercommissies zich nu vrijer gaan voelen om gebruik van ons te maken en dat er dus vaker een verzoek wordt gedaan, maar er is vooralsnog geen reden om dat aan te nemen. RvdD Bijpraten met Bekker Het ene departement doet het beter dan het andere Als SG Vernieuwing Rijksdienst is Roel Bekker verantwoordelijk voor een kleinere en betere overheid. Voor deze nieuwe rubriek gaat PM zo nu en dan bij Bekker langs om van hem te horen hoe zijn programma ervoor staat. Net op tijd voor het debat in het kader van de jaarlijkse verantwoording, stuurde het kabinet de cijfers over de taakstelling naar de Kamer. Iets later dan gepland, omdat de behandeling van de rapportage in de onderraad van de ministerraad tot enige discussie leidde. Sommige departementen hadden er moeite mee, vertelt SG Bekker. Dus enig overleg was geboden. Hij legt uit: We hebben functies geschrapt. Door beleidsintensiveringen zijn er bijgekomen, vooral bij de Belastingdienst en bij Justitie. Per saldo zijn er bij het rijk dus functies minder ten opzichte van de peildatum, 1 januari Bekker is er redelijk tevreden mee. We lopen voor op de planning bij het invullen van de taakstellingen. Ook bij de intensiveringen hebben we het beter gedaan. Van de ruimte voor fte s die in de begrotingen was opgenomen is tot nu toe slechts gebruikt. Maar het ene departement doet het beter dan het andere, vervolgt hij. Bij een paar hebben we de gele kaart getrokken. Zij gaan hun leven nu beteren. De pijn zat vooral bij VWS en Defensie. Bij VWS hebben ze in 2007 nog veel nieuwe mensen aangenomen. Toen heb ik al gezegd: Let op! Al die kilo s moeten er wel weer af. Je bent op de weegschaal gezet op 1 januari Op VWS is Bekker jarenlang de hoogste ambtenaar geweest. Is hij voor dit ministerie daardoor strenger dan voor de andere? Nee hoor, dit waren puur de cijfers en die worden door VWS ook niet bestreden. Maar ik zit er als oud-sg wel wat ongemakkelijker in. Ik weet er veel van, voor wat ik nu doe is dat een handicap. Defensie heeft binnen de rijksdienst altijd een aparte positie ingenomen. Van de totale formatie van fte s, zit op het departement. De rest is de krijgsmacht. Bekker: Defensie slankte wel af, maar de functies verdwenen vooral bij de krijgsmacht en niet op het departement. Toen hebben wij gezegd: Dat is natuurlijk niet de bedoeling. De Volkskrant schreef dat de plannen voor de afslanking vaag waren. Bekker heeft zich daaraan gestoord. Ze baseerden zich op het delivery-rapport maar dat stelt toch heel duidelijk dat het kwantitatieve deel van de doelstelling voor een kleinere en betere overheid op koers ligt. Over de kwalitatieve kant bevat het rapport nog wel wat vragen. Bekker: Die kwalitatieve rapportage komt volgende maand. Is het dan niet handiger dit soort rapporten samen openbaar te maken? We hebben afgesproken een keer per jaar over de cijfers te rapporteren en twee keer per jaar over de inhoud. Vorige week zei de president van de rekenkamer in hetzelfde ochtendblad dat het kabinet bij het uitvoeren van de taakstelling tijdens de wedstrijd de spelregels heeft gewijzigd. Hoe zit dat? Bekker: Wat Saskia Stuiveling daarmee bedoelde is mij een raadsel. Ik heb ook nog even naar de voorlichters van de rekenkamer laten bellen om het na te vragen, maar zij wisten het ook niet. Ik zal het haar zelf nog eens vragen. Guikje Roethof 29 mei 2009 PM 11

12 You ve g o discussie Zijn barbecues en Cruijff-veldjes de juiste middelen om de oude wijken op te halen? En waarom is het zo moeilijk burgerinbreng te honoreren? Gemeenteraadslid Joris Wijsmuller (Haagse Stadspartij) en het Utrechtse Tweede Kamerlid Staf Depla corresponderen de komende weken op over het krachtwijkenbeleid. PM publiceert de aftrap. Joris Wijsmuller Van: Joris Wijsmuller Verzonden: zondag 24 mei 2009 Aan: Staf Depla Onderwerp: maakbare wijken Beste Staf Depla, Geloof jij in de maakbare samenleving? Ongetwijfeld lees en hoor je de vele kritieken op het krachtwijkenbeleid, zoals recentelijk weer in de rapporten Banen en barbecues en De baat op straat. Beide rapporten trekken het nut van extra investeringen in de sociale cohesie van wijken in twijfel; het ene rapport heeft kritiek op de overheid, die beter prioriteit kan geven aan onderwijs en werkgelegenheidsbeleid, terwijl het andere rapport woningcorporaties adviseert om zich bij hun leest te houden, bij slopen, stapelen en onderhouden van stenen. Over deze rapporten, de wijk als ideale schaal en de rol van corporaties valt het nodige op te merken. Maar ik onderschrijf dat overheid en woningcorporatie vooral niet moeten denken dat zij met beleid en investeringen de sociale cohesie kunnen maken. Mensen zijn geen makke schapen die door een herder met zijn honden een bepaalde richting op gestuurd kunnen worden. Kort geleden trok minister Van der Laan met vier wethouders in zijn gevolg weer eens langs de Haagse krachtwijken. Het ceremoniële deel van het bezoek vormde de ondertekening van een convenant tussen gemeente, rijk, scholen en corporaties voor realisatie van zes Brede Buurtscholen Plus en drie Brede Buurtzones. Op zulke momenten glimmen bestuurders van trots omdat ze voor de camera s een actie kunnen tonen. Ik vraag mij af welke nieuwe stap in dit geval nu gezet wordt. De plannen voor brede buurtscholen dateren van voor het krachtwijkenbeleid, dus nieuw is het niet. Het krachtwijkenbeleid dient hier alleen als financiële katalysator voor oude plannen. Nieuw is wel het fenomeen Brede Buurtzones, wat dat ook moge zijn. Een Brede Buurtzone is, zo lees ik in de persberichten, een deel van een wijk waarin diverse organisaties (onderwijs, welzijn en zorg) in onderling overleg optimale zorg voor kinderen, jongeren en volwassenen bieden. Nadruk ligt op de sociale infrastructuur. Wat zijn dat voor vage praktijken? Er zijn nu scholen en brede buurtscholen, er zijn cultuur-, welzijns- en zorginstellingen, en daar komen straks nog brede buurtzones bij. Kun jij me misschien uitleggen wat dit nu weer is? Is dit misschien weer zo n poging de samenleving te maken? In de gemeente Den Haag, waar de PvdA met een derde van de zetels veruit de grootste partij is en met vier wethouders de coalitie domineert, heeft het coalitieakkoord de veelzeggende titel Meedoen! Burgerparticipatie staat hoog in het vaandel, maar de realiteit laat het tegendeel zien: tientallen bewonersorganisaties vinden dat het gemeentebestuur de inbreng van bewoners negeert; het beleid wordt ontwikkeld en besloten in het IJspaleis, zoals het Haagse stadhuis in de volksmond heet. Het zijn plannen van bovenaf. Ik zie meer in politiek van onderop, in initiatieven vanuit bewoners zelf, die je in de krachtwijkenaanpak nauwelijks terugziet. Staf, geloof jij werkelijk in betutteling, buurtzones en barbecues? Geloof jij in het krachtwijkenbeleid? Vriendelijke groet, Joris Wijsmuller 12 PM 15 mei 2009

13 discussie t mail Door Chris van de Wetering Beeld Rob Jongbloed Staf Depla Van: Staf Depla Verzonden: zondag 24 mei 2009 Aan: Joris Wijsmuller Onderwerp: Re: maakbare wijken Beste Joris, Ja, ik geloof in de kracht van mensen die van hun buurt iets moois willen maken. Iedereen wil een fijne buurt om in te wonen. Veel bewoners zetten zich daar zelf voor in. In veel Nederlandse buurten ontstaat zo iets moois, in te veel buurten echter nog niet. Daar zijn de problemen zo groot dat bewoners ze niet zonder steun kunnen oplossen. We kunnen deze bewoners niet in de kou laten staan, omdat de samenleving niet maakbaar zou zijn. De kern van de krachtwijkenaanpak is een offensief tegen mensen die de boel in de buurt verzieken. Een steun in de rug voor al die gewone, aardige en goede mensen die er iedere dag weer het beste van weten te maken. En dan is een buurtbarbecue of een Cruijff-veldje een prima investering naast steun en opvang bieden aan mensen die het niet op eigen kracht tijdelijk redden. Dat is een ingewikkelde opgave, een proces van vallen en opstaan. Ik kom soms projecten tegen waarvan ik denk dat ze beter vandaag dan morgen stop gezet kunnen worden. Weggegooid geld, projectencarrousel of voor de bewoners maar zonder de bewoners, denk ik dan. Maar ik kom ook heel goede projecten tegen. Zoals al die brede scholen waardoor kinderen die van thuis weinig meekrijgen, toch de kans krijgen om te sporten of huiswerkbegeleiding te krijgen. Het rapport De baat op straat concludeert dat acties van corporaties op het gebied van leefbaarheid geen bijdrage leveren aan een veiligere buurt. Corporaties kunnen beter huurwoningen verkopen en herstructureren. Onderzoekers van de Universiteit van Utrecht kraken sloop en nieuwbouw juist weer af. Investeren in mensen via buurtwerk en onderwijs is hun advies. Zo kan je altijd wel een wetenschapper vinden die de conclusie rechtvaardigt om de bewoners aan hun lot over te laten. Dat wil ik niet. Daarom ga ik die wetenschappers uitnodigen om samen op zoek te gaan naar wat echt werkt. We kunnen immers elke euro maar één keer uitgeven. Joris, ik ben het hardgrondig met je eens dat de buurten weer van de bewoners moeten worden. Bewoners moeten het recht krijgen om eigen adviseurs in te huren om alternatieven te ontwikkelen. En zo n plan moet alleen doorgaan als de meerderheid van de bewoners er voor is. Ik zie op nog te veel stadhuizen ambtenaren en wethouders die het beter denken te weten. Ik kreeg boze telefoontjes van wethouders toen we de 20 miljoen voor de bewonersinitiatieven rechtstreeks aan de bewoners wilden geven. En buurtzones in Den Haag? Ik weet niet wat het zijn. Ik neem aan dat je de volgende keer weet te melden waarom jij dat als gemeenteraadslid hebt gesteund of niet. Een vraag aan jou. NEC, FC Twente, Vitesse, FC Utrecht, en SC Heerenveen deden het al. Maar nu heeft de minister ook met Ajax, PSV en Feyenoord afgesproken dat ze projecten Scoren in de buurt starten. Dat zijn zeer succesvolle projecten in achterstandswijken. Raar is dat de gemeente Den Haag heel veel geld gestoken heeft in het redden van ADO, maar dat ADO op dit lijstje ontbreekt. Ga je daar wat aan doen?! Groet, Staf Depla Meer op 15 mei 2009 PM 13

14 opinie horen zien & schrijven In Europa Recht, bestuurskunde en communicatie zijn de drie belangrijkste disciplines voor de moderne ambtenaar. In PM publiceren we elke twee weken drie columns waarop u via onze vernieuwde website kunt reageren. Dit keer hebben we onze columnisten gevraagd de Europese verkiezingen als uitgangspunt te nemen. Fractietekort Recht Krampachtig wil de Europese Unie af van haar vermeende, gevoelde of daadwerkelijke democratic deficit. Er wordt geschoven met bevoegdheden, geknipt in wetgevingsprocedures en geplakt met grondwetten die geen grondwet zijn. Zo druk met het ontwerpen van de perfecte democratie, dat een nieuw democratisch tekort onopgemerkt zijn intrede kon doen. Fractievormen is anno 2009 namelijk moeilijker geworden, terwijl de pluriformiteit in de EU is toegenomen. Voor het vormen van een fractie in het Europees Parlement waren voorheen 20 parlementsleden uit 5 verschillende landen nodig. Vanaf de komende verkiezingen zijn het er 25 uit 7 landen. Een hogere drempel vormt een bedreiging voor kleinere partijen, die we wel graag willen horen. Vanwege de vaak noodzakelijke absolute meerderheid dreigt het gevaar van de superfractie. Met de twee verreweg grootste fracties (de Europese Volkspartij/ED met 277 leden en de Sociaal-Democraten met 200) op een totaal aantal van 785 vertegenwoordigers dreigt een tweepartijendemocratie waarop staatkundig het een en ander valt af te dingen. Wat we willen is heel veel fracties, we willen diversiteit, want we willen de realiteit in het parlement, tenminste als we democratisch denken. Fracties zetten onderwerpen op de agenda, hebben Meer op het recht van amendement, leveren de voorzitter van het Europees Parlement en hebben een plaats in de Conferentie van voorzitters. Deze conferentie heeft stiekem heel veel bevoegdheden. Degenen zonder fractie hebben daarin wel een plek, maar geen stemrecht! Ze ontberen een bekend verschijnsel meer geld dan voor het aanstellen van een persoonlijk medewerker nodig is en vooral spreektijd. Wat is een volksvertegenwoordiger zonder onderzoeksmogelijkheid, zonder stem en zonder spreektijd? De democratie als grondvest? Dat is slechts fictie als de politieke machtsverhoudingen daarin niet tot uitdrukking komen. Democratie betekent dat iedere rare snuiter, hoe zeer ook in de minderheid, maar mét een zekere achterban binnen de EU, de kans moet krijgen in het echt mee te doen en met zijn mindermening actief deel te kunnen nemen aan het debat. Diversiteit moet meer zijn dan alleen een modewoord. Rosalie Koolhoven is publiciste en docent Nederlands recht aan de Universiteit Osnabrück in Duitsland Lijst-Blair/ Van den Berg In maart 2006 wilde de PvdA Tony Blair op de Europese kieslijst zetten. De partijen in het Europees Parlement zijn nu nog teveel filialen van de nationale partijen. Dat moet drastisch veranderen, aldus de toenmalige leider van de PvdA in het EP Max van den Berg. Een lijst met Blair en Van den Berg zag hij wel zitten. De rest is geschiedenis. Max van den Berg is inmiddels commissaris van de koningin in Groningen, Blair loopt binnen met het geven van lezingen en de politieke partijen stellen zich bij deze Europese verkiezingen meer dan ooit op als nationale filialen. 14 PM 29 mei 2009

15 opinie Net echt! Toen ik 16 jaar was deed ik namens mijn middelbare school mee aan het Europees Jeugdparlement. Dat was een simulatie van een dag of twee waarin je met een groepje medescholieren een sessie van het échte EP naspeelde. Na een voorronde per provincie werd er een nationale sessie in Den Haag gehouden. En uit die deelnemers werd dan weer een delegatie voor de internationale sessie van het EJP geselecteerd. Het programma was inhoudelijk en leerzaam: de onderwerpen waarover onderhandeld werd, varieerden van kernenergie tot euthanasie en van economische groei tot eeuwige vrede. Maar ook ander gedrag van het volwassen EP werden gekopieerd. Jongens gingen gekleed in jasje-dasje en meiden in mantelpakjes. Er werd goed gegeten en nog meer gedronken. En er waren deel nemers bij die dachten dat EJP de afkorting was van Erotisch Jeugd Paradijs. Kortom, we hadden een goede tijd, leerden een boel en leefden verder in de verwachting dat het in het echte Europees Parlement allemaal wel heel anders zou toegaan. Achttien jaar later kijk ik met die herinnering naar de EU van nu en constateer merkwaardige analogieën. Ik zie chique geklede mannen en vrouwen die zichzelf Bestuur en elkaar erg serieus nemen. Ik hoor ze praten over allerlei zaken waarvan ze misschien een beetje verstand van, maar nauwelijks invloed op hebben. Ik lees dat sommigen wel erg veel lunchen met wijn en dineren met wijn en hotelkamers delen met een jong ding uit de achterban, met wijn. En als ik denk aan hoe ze terecht gekomen zijn in het grotemensenparlement, dan verschilt dat ook niet zo gek veel van hoe wij destijds geselecteerd werden om naar de volgende ronde te gaan: op de juiste momenten je mond opendoen en op de juiste momenten je mond dichthouden. Er was, geloof ik wel, een soort van verkiezingen in de klas, maar daar deed niemand echt serieus aan mee. De leraar had immers toch al een voorselectie in gedachten. Als ik terugkijk op het EJP moet ik constateren dat die simulatie nog briljanter was dan ik ooit had kunnen denken. Jorrit de Jong is als onderzoeker en docent verbonden aan Harvard University s Kennedy School of Government Het kan natuurlijk ook niet anders. Het idee van pan-europese kieslijsten komt van mensen die geloven in het Europese ideaal. De harde realiteit is dat in ,9 procent van de kiesgerechtigden naar de stembus ging en de voorspellingen voor deze keer niet beter zijn. Ideaal en realiteit botsen frontaal. De bijeenkomsten met de lijsttrekkers helpen niet bij het vergroten van de opkomst. Een kippenhok is hierbij vergeleken een rustoord. Hoe harder de kandidaat-europarlementariërs roepen dat Europa heel waardevol is, hoe minder ik het idee heb dat zij daar een belangrijke rol in gaan spelen. Op de meest eenvoudige vragen komen onbegrijpelijke antwoorden. Ze proberen de scherpte van het nationale debat na te spelen door elkaar partijpolitieke vliegen af te vangen, maar moeten erkennen dat de echte besluiten worden genomen buiten het Europees Parlement. Daar komt nog bij dat niet de grootste politieke talenten de Europese kieslijsten bevolken. Ik durf te beweren dat de kieslijsten bewijzen dat het aantal politieke functies in Nederland het beschikbare talent overstijgt. En zie daar dan toch nog een voordeel van pan- Europese kieslijsten: als we uit alle Europeanen onze vertegenwoordigers mogen Communicatie kiezen, dan vinden we wellicht de talenten die gaan zorgen dat de kwaliteit van haar vertegenwoordigers gaat aansluiten bij het belang van de Europese Unie. Ruben Maes is partner van communicatiebureau Maes Okhuijsen en werkzaam als strategisch adviseur en gespreksleider 29 mei 2009 PM 15

16 achtergrond Omslag van outputsubsidiëring naar resultaatsubsidiëring zichtbaar Hoe maak ik een subsidieregeling? De ambtenaar die de opdracht krijgt een subsidieregeling op te stellen, krijgt te maken met tal van juridische en budgettaire valkuilen, ontdekte PM s Rutger van den Dikkenberg. Na zijn eerdere zoektocht naar de ideale wettekst (PM 20, 2008) ging onze redacteur dit keer bij diverse deskundigen te rade met de vraag hoe een goede subsidieregeling in elkaar dient te zitten. Het devies: helderheid voor alles, beschouw de Algemene wet bestuursrecht als bijbel (maar praat die niet na) en houd het doel goed voor ogen. Tekst Rutger van den Dikkenberg Het belangrijkste advies dat mij op mijn speurtocht naar de ideale subsidieregeling van meerdere kanten bereikt, is dat ik vooraf goed moet nadenken over het doel ervan. Als ik daar niet de tijd voor neem, zal mijn regeling genadeloos falen, is de waarschuwing. Boze gebruikers die hun gelijk halen bij een strenge doch rechtvaardige rechter, een geldpot die in no time leegstroomt of een regeling die simpelweg niet geldt. Dat soort onheil staat mij te wachten. Willemien den Ouden, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden en gespecialiseerd in het subsidierecht, licht me in over de juridische randvoorwaarden. Belangrijkste houvast is de Algemene wet bestuursrecht (Awb), vertelt ze. Daarin is in 1998 een algemene regeling opgenomen waarin algemene eisen worden geformuleerd waar alle subsidies aan moeten voldoen. Iedere bestuurslaag moet een subsidieregeling hebben die voldoet aan de eisen die in die wet zijn vastgelegd. Ik moet me verdiepen in titel 4.2 van de wet, al gebeurt dat in de praktijk nog te weinig, signaleert Den Ouden. De Awb moet het beginpunt zijn, al komt het nog regelmatig voor dat de bijzondere regeling en het algemeen subsidierecht niet goed op elkaar worden aangesloten. Als dat bij mijn subsidieregeling niet het geval is, dan is ze niet geldig of, beter gezegd, dan is ze in feite non-existent. Wat ik eerst nog moet controleren, is of de subsidieregeling die ik ga opstellen strookt met de doelstellingen voor subsidies die de hypothetische overheidsinstelling waar ik voor werk in een wettelijk kader heeft vastgelegd. Met andere woorden, als ik aan de slag ga met het opstellen van een subsidie voor groene stroom moet mijn departement in een wet hebben vastgelegd dat er subsidiegeld kan gaan naar De praktijk Jasper Wesseling, directeur Ruimtelijk economisch beleid bij het ministerie van Economische Zaken en eerder werkzaam bij uitvoeringsinstantie SenterNovem, is dagelijks bezig met subsidieverstrekking. Voor een deel is wat je wilt een politiek inhoudelijke vraag, stelt hij. De minister is verantwoordelijk. Beleidsambtenaren formuleren de wens van de minister in een beleidsdocument waarin die filosofie is vastgelegd. Wat je wilt, ligt dus vast in dat document, zegt Wesseling. Hoe je dat vervolgens concretiseert, komt voort uit gesprekken met het veld, met toekomstige aanvragers en de uitvoerders van de regeling. Op die manier is bijvoorbeeld het subsidieprogramma Pieken in de delta tot stand gekomen. In zo n gesprek schets je wat het doel is dat je wilt bereiken en daar krijg je feedback op. Met sommige feedback kun je niets, met andere weer wel. Daar neem je notie van en je houdt er zoveel mogelijk rekening mee, maar uiteindelijk maak je je eigen afweging. Van belang is dat de instantie die de regeling gaat uitvoeren betrokken moet zijn bij het opstellen ervan. Zij hebben heel veel expertise en ervaring 16 PM 29 mei 2009

17 het bevorderen van duurzame energie of, globaler, milieuvriendelijke activiteiten. De wettekst: Een bestuursorgaan verstrekt slechts subsidie op grond van een wettelijk voorschrift dat regelt voor welke activiteiten subsidie kan worden verstrekt. Een andere belangrijke eis uit de Awb is dat de subsidie eveneens bij wettelijk voorschrift dient te worden geregeld. Een beleidsregel volstaat niet, vertelt Den Ouden: Op rijksniveau kun je de regeling vasthaken aan de algemene subsidiewet die ieder departement gemaakt heeft, zodat gedetailleerde subsidieregelingen daarop kunnen worden gebaseerd. In ieder geval moet ik vastleggen wie bevoegd is om de subsidie te verstrekken op een departement vaak de minister en wat de doelstellingen ervan zijn. Daarnaast kan ik allerlei andere dingen bij wet vastleggen, maar veel daarvan is niet verplicht. Het hangt er vanaf welke eisen ik stel aan de gebruiker van mijn subsidieregeling, legt de hoogleraar uit. Heeft de ontvanger geschoold personeel in dienst? Heeft hij een allochtonenbeleid? En er zijn subsidieverstrekkers die willen dat je meldt dat iets mede mogelijk Je moet weten wat er allemaal mis kan gaan gemaakt is door hen. De Europese Unie verplicht bijvoorbeeld om dat duidelijk te maken, je ziet altijd het EU-logo op die borden staan. Het is een soort pr voor de subsidie verstrekker. Realisatiecijfers Naast de wettelijke regeling, is er de mogelijkheid onderdelen vast te leggen in een overeenkomst waar zowel de handtekening van de subsidieverstrekker als die van de ontvanger op staat. Het gaat dan bijvoorbeeld om de nakomingsverplichting, vertelt Den met het opzetten en uitvoeren van subsidies. Hoe eerder je ze erbij betrekt, hoe beter. Een andere afweging is hoeveel van tevoren wettelijk wordt vastgelegd in een regeling. Dat hangt af van de vraag hoe specifiek de stimulering moet plaatsvinden, zegt Wesseling. Zo kent EZ de WBSOregeling (Wet bevordering speur- en ontwikkelingswerk), waarmee bedrijven een loonkostensubsidie kunnen krijgen als ze iemand in dienst hebben die onderzoekswerk verricht, een redelijk vastomlijnd onderwerp. In zo n bulkregeling probeer je zoveel mogelijk vast te leggen, vertelt Wesseling. Maar je hebt ook regelingen waarmee je veel specifieker iets probeert te stimuleren. Als voorbeeld noemt hij de ontwikkeling van voedseltechnologie in Oost-Nederland dat in Pieken in de delta wordt bevorderd, een tamelijk breed begrip waaronder veel kan vallen. Het is dan aan de uitvoerders om te beoordelen of een bepaald voorstel nieuw en innovatief is. Dat zijn hoogopgeleide mensen die goed op de hoogte zijn van wat er speelt in de wereld. In de regeling laat je die ruimte dus aan de uitvoeringsorganisatie. Het is belangrijk voor de organisatie die subsidie verstrekt om een evaluatie dossier bij te houden van oudere regelingen, waarin terug te vinden is wat werkt en wat niet werkt. Pieken in de delta hanteert een tendersysteem, een periode van vaak zes weken, waarin het aanvragen van subsidie mogelijk is, een ander systeem dan wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Wesseling: Ze hebben allebei voor- en nadelen. Bij een tender weet je welke aanvragen je binnen hebt en dan kan je kiezen welke je subsidieert. Het is een soort beauty contest. Maar voor de aanvrager is het extra spannend. Ook al voldoe je aan de basisvoorwaarden, dan nog is het niet zeker dat je de subsidie krijgt. 29 mei 2009 PM 17

18 Veel subsidies worden verstrekt zonder dat de overheid een helder beeld heeft van het probleemveld Ouden. Subsidie is tot op zekere hoogte een vrijheid blijheid-verhaal. Als je de activiteit niet verricht, krijg je geen geld. Het komt echter voor dat een overheid zo n groot belang hecht aan de uitvoering van een project, dat zo n stok achter de deur noodzakelijk is. Dat speelt bijvoorbeeld bij de kinderopvang en de peuterspeelzalen. In de Wmo [Wet maatschappelijke ondersteuning, RvdD] is een verplichting opgenomen dat gemeenten zorg moeten dragen voor peuterspeelzalen en dat wordt heel vaak geregeld met een subsidie. Maar dan blijkt in de praktijk dat er te weinig vraag naar is of dat het te weinig oplevert en dat zo n club zegt, die peuterspeelzalen zijn niet interessant, dat doen we niet meer. Dan schiet je als gemeente heel weinig op met het intrekken van de subsidie. Dat zal zo n instelling een zorg zijn, want ze doet die activiteit ook niet meer. Wat ik zeker niet moet vergeten, is te vermelden hoeveel geld ik over heb voor wat ik wil bereiken en hoe ik ervoor zorg dat dit budget niet wordt overschreden. De Awb biedt mij de mogelijkheid niet de verplichting een subsidieplafond in te stellen. Zo vermeldt de nieuwe sloopregeling voor auto s van het ministerie van Vrom dat de regeling eindigt als het budget op is, zodat budgetoverschrijding in ieder geval is uitgesloten. Ook de verdeelsleutel moet worden vastgelegd. Bij voorkeur vooraf, zodat er halverwege geen problemen ontstaan. Den Ouden: Soms is dat lastig, omdat je altijd een beetje meer subsidie kunt verlenen dan het bedrag dat je werkelijk beschikbaar hebt. De realisatiecijfers zijn immers nooit 100 procent. Een deel van de ontvangers voert minder activiteiten uit dan vooraf werd vast gelegd, die hoef je dus minder te betalen. Reikwijdte Advocaat Maayke Maas-Cooymans van het Rotterdamse kantoor Ploum Lodder Princen is gespecialiseerd in subsidierecht. Haar kantoor loopt subsidieregelingen door op eventuele juridische fouten. Ze publiceerde met collega s onlangs het boek Subsidierecht. Handleiding voor de praktijk en geeft me eveneens mee dat ik allereerst mijn doelen helder voor ogen moet hebben. Haar boodschap: de verordening moet niet onnodig veel informatie bevatten en mag sober zijn. Vermijd te veel herhaling en onnodige ballast. De grootste misser van een regeling is dat de Awb wordt herhaald. Dat is niet helder en geeft juridische verwarring. Als je een paar artikelen gaat overnemen, beginnen juristen zich af te vragen wat daar de betekenis van is. In de regeling hoor ik alleen de bindende regels vast te leggen, in een toelichting op de subsidieverordening kan moet ik zelfs meer uitweiden over de achtergronden van de regeling. Wel handig: zet alle subsidieregelingen die je als overheidsorgaan hebt op internet en verwijs daarbij naar de Awb, die geldt immers altijd. Daarnaast, zegt Maas, is het van belang dat de verordening in gewoon Nederlands wordt geformuleerd. Schrijf niet in wetgevende termen. Het is de burger die je met geld wilt stimuleren om jouw doelen te bereiken. Die moet je niet met een extra last opzadelen door het onduidelijk op te schrijven. En gebruik geen termen als hoofdzakelijk of zoveel mogelijk, want dan krijg je discussie over de reikwijdte van de regeling en de geldende verplichtingen. Maak er duidelijke criteria van. Dat betekent overigens niet dat ik de subsidieregeling helemaal dicht moet timmeren, zegt ze. Daarin hoort ook een zekere flexibiliteit en beoordelingsruimte. Een subsidieregeling is dynamisch en dient regelmatig te worden geëvalueerd. Punten die ik zeker niet moet vergeten: Hoe moet de subsidie aangevraagd worden? Wat is het einde van de aanvraagperiode? Wie mag de aanvraag doen en welke verplichtingen gaan er gelden? Naast het doorlichten van subsidieregelingen, staat het Rotterdamse advocatenkantoor overheden bij meestal gemeenten die met problemen kampen bij de uitvoering van subsidies. Onlangs nog in een zaak waarbij een subsidieontvanger failliet ging. Wat je in je subsidieverordening moet regelen, is dat zodra de financiële situatie van zo n instelling verslechtert, het bestuursorgaan daarover tijdig moet worden geïnformeerd. Het gaat vaak om maatschappelijke organisaties die als spin in het web fungeren. Als die failliet gaan, bereik je je doelen niet. Zeer belangrijk, zoals ook hoogleraar Den Ouden al aangaf, is dat ik mijn subsidieplafond goed regel, en daarbij vooral veel aandacht besteed aan hoe ik het geld verdeel als er meer aanvragen zijn dan er budget beschikbaar is. Loten kan, of verdelen volgens het principe wie het eerst komt, wie het eerst maalt, maar zelfs dan moet duidelijk zijn wat dat betekent. Maas: Is een onaffe aanvraag al een aanvraag, of wordt hij alleen meegeteld als die compleet is? Gevaren Als ik bij een kleinere overheidsinstantie zou werken, zonder al te veel specifieke kennis op het gebied van subsidierecht, is het mogelijk dat ik een adviesbureau inhuur dat me verder helpt met het opstellen van een subsidieverordening. Frits van Vugt is naast hoofd Beleidscontrole en instrumentatie bij de gemeente Tilburg eigenaar van zo n adviesbureau, Public Consultancy genaamd. Van zijn hand verscheen in 1997 het boek Budgetsubsidiëring in theorie en praktijk. Ik heb evenveel juridische kennis als beleidsmatige kennis nodig, stelt Van Vugt. Een nieuwe subsidieregeling maken, dat is een vraag die niet zomaar op de werkvloer gedropt wordt. Er zijn talloze gevaren. Gewoon delen van een subsidieverordening overnemen van een andere gemeente, werkt niet altijd, omdat deze 18 PM 29 mei 2009

19 achtergrond inconsistent en in strijd met andere lokale regelingen kunnen zijn. Ook Van Vugt vindt dat ik goed moet weten wat ik wil. Doe maar iets met een budgetsubsidie zal niet werken. Bij voorkeur heeft Van Vugt overleg met een drietal ambtenaren: een financieel expert, een jurist met kennis van de lokale regelgeving en een beleidsspecialist. Hij legt ze een checklist voor. Ik leid hen via een beslissingsboom naar een aantal uitspraken. Het gaat om een x-aantal variabelen waarvan je een combinatie maakt. De allerbelangrijkste eis is wel hoe scherp de overheid de subsidieontvanger wil sturen. Als overheden grip willen hebben op de ontvanger, stel je veel hogere eisen aan het activiteitenplan en de verantwoording achteraf van de aanvrager. Aan de andere kant van het spectrum staat de waarderingssubsidie voor kleinschalige activiteiten, zonder hoge administratieve lasten. De volgende stap is dat Van Vugt met de ingevulde lijst aan de slag gaat en een conceptverordening opstelt, waarmee hij terugkeert naar zijn eerdere gesprekspartners. Vaak kost het dan een lange middag om heel goed de verschillende artikelen door te lezen, tot zij goed snappen waarom wat waar staat. Dan is het nog een kwestie van aanpassen naar aanleiding van wat in dat gesprek naar voren is gekomen en dan krijgen zij de definitieve versie aangeleverd. Als alles meezit, duurt het opstellen van een nieuwe subsidieverordening drie tot vier weken, stelt Van Vugt. Maar het is niet zomaar een checklist afwerken. Uiteindelijk moet het tot een bouwwerk leiden dat juridisch gezien bestand is tegen elke deuk die erin geslagen wordt, dat Awb-proof is en waarmee je niet voor verrassingen komt te staan. Voor alle eventualiteiten moet een oplossing worden bedacht. Je moet weten wat er allemaal mis kan gaan. De adviseur geeft een voorbeeld. Stel je voor dat je te maken hebt met een instelling die haar verplichtingen niet nakomt. Dat geld kun je wel terugvorderen, maar daarmee heb je nog steeds de prestaties niet geleverd gekregen. Alleen als je gebruik hebt gemaakt van artikel 4.36 Awb, dat de mogelijkheid biedt om een uitvoeringsovereenkomst aan de subsidie beschikking te koppelen, waardoor je een boetebeding kan invoeren voor het niet nakomen van prestaties. Voor de subsidiërende overheid moet het daarbij vooral duidelijk zijn wat het doel is van de regeling. Om beter te kunnen sturen op het resultaat van de De grootste misser van een regeling is dat de Awb wordt herhaald gesubsidieerde prestaties adviseert Van Vugt met een programma van eisen te komen, waardoor de overheid een betere sturing geeft aan de subsidieaanvragen die nog moeten komen. Van Vugt: Wij zijn bij veel gemeenten in een omslag van outputsubsidiëring naar resultaatsubsidiëring terecht gekomen. In zijn boek uit 1997 schreef Van Vugt: Veel subsidies worden verstrekt zonder dat de overheid een helder beeld heeft van het probleemveld waarin geïntervenieerd wordt en zonder dat er zicht is op de uiteindelijke resultaten. Het beleid verandert regelmatig, zegt hij nu, maar dat wordt onvoldoende vertaald in resultaatgerichte voorwaarden. De overheid wil meer participatie in de wijken, of duurzaam bouwen in de provincies. Dan veranderen de eisen die je neerlegt bij de instanties, maar zij blijven doen wat ze altijd doen. Er is te weinig aandacht voor de inhoud van subsidie-eisen, te weinig focus op resultaat. Minister Bos (Financiën): Het kan goedkoper Het uitvoeren en indienen van een subsidieplan kost de maatschappij in totaal jaarlijks 280 miljoen euro, schetst minister Bos van Financiën in de nota Kader financieel beheer rijkssubsidies, die eind april verscheen. De administratieve en uitvoeringslasten van een subsidie kunnen, afhankelijk van de subsidiesoort, oplopen tot 30 procent van het uit te keren bedrag. Te hoog, vindt Bos, en daarom wil het kabinet de subsidieprogramma s uniformer maken. Daarmee wordt jaarlijks een bedrag van 75 miljoen euro bespaard, aldus Bos. Proportionaliteit is daarbij het voornaamste uitgangspunt: de uitvoeringslasten moeten in verhouding staan tot het subsidiebedrag. Hoe lager het subsidiebedrag, hoe minder verantwoordingseisen er worden gesteld. Bos nieuwe programma bestaat uit drie onderdelen, schrijft hij in de nota. Ten eerste zullen er drie standaardarrangementen worden ingevoerd, voor zowel de uitvoering als de verantwoording, afhankelijk van het subsidiebedrag. Ten tweede worden de begrippen gestandaardiseerd en ten derde worden de departementale beleidsvarianten verruild voor een rijksbreed beleid. Voor het nieuwe subsidiekader moeten departementale subsidiewetten worden aangepast en gemoderniseerd, voor lopende regelingen gaat een overgangsperiode gelden. 29 mei 2009 PM 19

20 coverstory 20 PM 29 mei 2009