de steekproef DHD DID 9'w Nijkerkerveen (GId.), Oosterveenstraat Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproef-rapport /14 STEEK

Transcriptie

1 DHD DID de steekproef 9'w Nijkerkerveen (GId.), Oosterveenstraat Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproef-rapport /14 STEEK steekproef pdf 1C017534

2 R3?( '^ '^^^^ 2 3 M 2006 D D *^^ steekproef Q in archeologisch onderzoeks- Q U n d adviesbureau /O Ouaheïül<{ net Nijkerkerveen (GId.), Oostervee nstraat Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproef-rapport /14

3 ü D ^^ steekproef o IQ arclierdogisch onderzoeks- Q I Q en adviesbureau Nijkerkerveen (G/d), Oosterveenstraat Een Inventariserend A.rcheologtsch Veldondert(oek Een onderzoek in opdracht van KDO Vastgoedontwikkeling juni 2006 Steekproef-rapport /14 ISSN X CIS-code tekst door drs. A. Vissinga en dr. J. Jelsma De Steekproef, Archeologisch Onderzoeks- en Adviesbureau Hogeweg TG Zuidhorn telefoon fax internet info@desteekproef.nl

4 D '^^ steekproef O H n archeolo^sch onderzoeks- Q n ^^ adviesbureau Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding en doel Locatie Administratieve gegevens 2 2. Methoden en Technieken Bureauonderzoek Veldonderzoek 3 3. Resultaten en Interpretatie Bureauonderzoek Veldonderzoek 7 4 Conclusies en Advies 9 Appendix

5 Oma de steekproef [J H O ;irchc(jio^sch onderzocks- Q n *^n adviesbureau 1. Inleiding 1.1 Aanleiding en doel In opdracht van KDO Vastgoedontwikkeling, vertegenwoordigd door de heer J. Peijnenburg, is een inventariserend archeologisch veldonderzoek uitgevoerd aan de Oosterveenstraat, te Nijkerkerveen, gemeente Nijkerk. De aanleiding voor het onderzoek zijn toekomstige bouwplannen op de onderzochte locatie. Het onderzoek bestaat uit een bureauonderzoek en een veldonderzoek. Het doel van het bureauonderzoek is het opstellen van een archeologisch verwachtingsmodel van het gebied aan de hand van beschikbare fysisch geografische, archeologische en historisch geografische informatie. Tijdens het veldonderzoek is dit verwachtingsmodel getoetst. Het doel van het veldonderzoek is in de eerste plaats het lokaliseren van eventuele archeologische indicatoren, zoals artefacten, houtskool of afvallagen. In de tweede plaats heeft het veldonderzoek tot doel om de gaafheid van het bodemprofiel vast te stellen om te bepalen of eventuele onverstoorde archeologische grondsporen nog aanwezig kunnen zijn. 1.2 Locatie Het onderzochte terrein ligt ten oosten van Nijkerkerveen. Het plangebied omvat vier percelen ten zuiden van de Buntwal en ten oosten en westen van de Oosterveenstraat (zie Figuur 1). Alle onderzochte percelen zijn in gebruik als weiland waar ten tijde van het onderzoek op twee van de vier percelen dieren (paarden, pony's en schapen) stonden. Het gedeelte ten oosten van de Oosterveenstraat bestond uit een paardenbak en een weiland. De onderzochte percelen hebben een totale oppervlakte van 5,5 ha. en liggen op een hoogte van ongeveer 3,2 m boven het NAP.

6 D de steekproef Q 0 archeologisch ondcrzocks- Q I Q en adviesbureau 1.3 Administratieve gegevens Provincie: Gemeente Plaats: Toponiem: Gelderland Nijkerk Nijkerkerveen Oosterveenstraat Kaartblad: 32 CIS-code: Oppervlakte: 5,5 ha. RD-coördinaten plangebied: 161,277/467, ,318/467, ,414/437, ,469/467, Figuur 1. Nijkerken/een, Oosterveenstraat: overzichtskaart. Het plangebied is zwart omlijnd. [Naar: Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, Grote Topografische Atlas van Nederland 1: Oost- Nederland. Wolters-Noordhoff, Groningen.],

7 Oma de steekproef Q IO archeologisch undcrzoeks- Q ^ n en adviesbureau 2. Methoden en Technieken 2.1 Bureauonderzoek Voor het bureau-onderzoek is de bestaande relevante kennis van de onderzoekslocatie verzameld. Daartoe zijn de onderstaande bronnen geraadpleegd. Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, Grote Topografische Atlas van Nederland 1: Oost- Nederland. Wolters-Noordhoff, Groningen. Bodemkaart van Nederland, schaal 1:50.000, Blad 32. Stichting voor Bodemkartehng. Wageningen, Centraal Archeologisch Archief (CAA) en Centraal Monumenten Archief (CMA) van de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) [ARCHIS]. Uitgeverij Nieuwland, Grote Historische topografisch Atlas ± 1905, Gelderland. Schaal 1: Uitgeverij Nieuwland, Tilburg De Woonomgeving, Kadastrale Minuutplan Wolters Noordhoff bv Grote Historische Atlas van Nederland 1:50000, 3 Oost-Nederland Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, Groningen. 2.2 Veldonderzoek Het onderzoek heeft plaatsgevonden op 31 mei Om een representatief beeld van de bodem te kunnen krijgen zijn de boringen zo gelijkmatig mogelijk over de onderzoeksterreinen verdeeld. De boringen verspringen ten opzichte van elkaar waardoor een grid ontstaat van nagenoeg gelijkbenige driehoeken. Met een afstand van 40 m tussen de boringen en 35 m tussen de raaien is het plangebied onderzocht met een dichtheid van 6 boringen per hectare. Alle boringen zijn uitgevoerd met een 10 cm edelmanboor. Hiermee is de opbouw van de bodem bepaald. De boringen zijn tot een minimale diepte van 25 cm in de doorgezet om de opbouw van de bodem goed te kunnen bestuderen. Opgehoord zand werd met een 4 mm zeef onderzocht op de aanwezigheid van archeologische indicatoren zoals houtskool, aardewerk en bewerkt of verbrand vuursteen. en 16 en 17 zijn niet geplaatst aangezien deze buiten het plangebied vielen (op het erf van Oosterveenstraat nr 2). Ook zijn boringen 27 en 29 niet gezet. Vanwege de aanwezigheid van enkele onrustige dieren (een paard en twee pony's) is besloten om in dit gedeelte maar drie van de vijf geplande boringen te zetten.

8 G HD de steekproef Q I CJ arclicolo^sch onderzoeks- Q ^ n en adviesbureau 3. Resultaten en Interpretatie 3.1 Bureauonderzoek Sedimentologie en bodem Volgens de bodemkaart van Nederland 1:50000 (blad 32) bestaat de bodem in het grootste gedeelte van het plangebied uit een gooreerdgrond met leemarm en zwak lemig fijn zand (classificatie pzn21 met grondwatertrap V: gemiddelde hoogste grondwaterstand meer dan 40 cm en gemiddeld laagste grondwaterstand minder dan 120 cm beneden het maaiveld). De bodem in het perceel ten zuiden van Naaldenkoperweg 8 en 8 a (zie Figuur 3) en de bodem in het perceel grond ten oosten van de Oosterveenstraat bestaat uit een venige beekdalgrond (classificatie Abv met grondwatertrap V: gemiddelde hoogste grondwaterstand meer dan 40 cm en gemiddeld laagste grondwaterstand minder dan 120 cm beneden het maaiveld). Ara Op de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) heeft het plangebied een lage trefkans op archeologische waarden (zie Figuur 2). Uit het gebied zelf zijn geen meldingen van archeologisch waardevolle terreinen bekend in het Centraal Monumenten Archief (CMA) en geen archeologische vondstmeldingen in het Centraal Archeologisch Archief (CAA) van de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) [zie Figuur 2]. Ook in de directe omgeving van het plangebied zijn geen archeologisch waardevolle terreinen of archeologische waarnemingen bekend. Historische Geografie Op de kadastrale kaarten van de Woonomgeving ( is het plangebied aangegeven als onbebouwd terrein. Ook op de Grote Historische Atlas van Nederland 1:50000, 3 Oost Nederland is het plangebied aangegeven als onbebouwd bouw- en weideland'. Op de Grote Historische Topografische Atlas Gelderland, schaal 1:25000 is het plangebied als weideland aangeduid^. Wolters Noordhoff bv Grote Historische Atlas van Nederiand 1:50000, 3 Oost- Nederland Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, Groningen. Uitgeverij Nieuwland, Grote Historisctie topografisch Atlas +/-1905, Gelderland. Schaal 1: Uitgeverij Nieuwland, Tilburg

9 z o z? Ill en z o c 5 CU O) (D»

10 o D ^^ steekproef Q I Q arche(»l<)gisch onderwieks- Q n en adviesbureau Archeologisch verwachtingsmodel Op basis van het uitgevoerde bureauonderzoek is het slechts mogeujk een globale verwachting aan te geven wat er aan sporen en structuren verwacht kan worden. Hoewel het plangebied in een terrein ligt met een lage trefkans op archeologische waarde, bestaat de mogelijkheid dat de in de bodem grondsporen en archeologische indicatoren aanwezig zijn. Deze kunnen afkomstig zijn uit de periode Paleolithicum tot en met de Late Middeleeuwen ( "C tot 1500 nc). Indien tijdens het veldwerk vondsten gedaan worden zouden deze zich voor kunnen doen als bewerkt en verbrand vuursteen, houtskool en (geglazuurd) aardewerk. De archeologische indicatoren zouden zich kunnen concentreren op eventuele zandkoppen die in het gebied aanwezig zouden kunnen zijn. Met het uitvoeren van het veldwerk zouden deze mogelijke zandkoppen herleid kunnen worden.

11 DBD de steekproef Q B O archeologisch onderzoeks- Q ^ ri en adviesbureau 3.2 Veldonderzoek De beschrijvingen van de boringen zijn weergegeven in de boorstaten. Deze zijn bijgevoegd (zie Appendix). In Figuur 3 zijn de boorlocaties weergegeven. Bodem De uitgevoerde boringen laten over het gehele plangebied een gelijke opbouw van de bodem zien. In geen van de boring is een intact bodemprofiel aangetroffen. De bodem is het gehele plangebied tot in de C-horinzont verstoord. De bouwvoor heeft in het gehele gebied een dikte variërend tussen 10 en 40 cm. Onder de bouwvoor is in 19 van de 29 gezette boringen een overgangslaag waargenomen, die in veel gevallen met de onderliggende bodemlaag vermengd was. In de laatste twee boringen (boringen 32 en 33) is nog een laag restveen aangetroffen. Onder de het veen en de overgangslaag is de gave aangetroffen. Dit is het sediment dat niet aan bodemvorming onderhevig is geweest. Kans op archeologische indicatoren of grondsporen is in deze bodemlaag klein. Diep ingegraven haardkuilen of begravingen zouden echter nog wel in de aanwezig kunnen zijn. Ook paleolithische artefacten zouden in de C- horizont aangetroffen kunnen worden. Archeologie Tijdens het onderzoek is de bodem onderzocht op intactheid en archeologische indicatoren. In de boringen zijn met name indicatoren aangetroffen die te maken hebben met de in het verleden uitgevoerde verveningen en recente verstoringen. De recente verstoringen deden zich voornamelijk voor als baksteenresten, recent aardewerk en veenbrokken in de bouwvoor. Ook in de overgangslaag zijn veenbrokken aangetroffen. Tijdens het veldwerk zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen dan wel archeologische vondsten gedaan. Een veldkartering bleek door de aanwezigheid van gras niet mogelijk. Ook waren in het plangebied geen molshopen aanwezig die onderzocht konden worden op archeologische indicatoren

12 n D d^ steekproef O in archcolo^sch onderzoeks- Q ^ n en adviesbureau 125 m Figuur 3. Nijkerkerveen - Oosterveenstraat; situatietekening met de boornummers. De genummerde punten geven de uitgevoerde boringen weer. De open punten geven de boringen weer die niet zijn gezet. De zwarte onderbroken lijn geeft de begrenzing van het deelgebied aan.

13 Dan ^^ steekproef Q HO archet)lr»gisch Dndcrzoeks- Q ^ Q en adviesbureau 4. Conclusies en advies Voorafgaand aan het veldwerk is een archeologisch verwachtingsmodel opgesteld. Op basis van het uitgevoerde bureauonderzoek kon slechts een globale verwachting gegeven worden van de aanwezigheid van archeologische indicatoren. Het plangebied ligt in een terrein met een lage trefkans op archeologische waarden. Daarnaast zijn er in de directe omgeving van het plangebied geen vondsten en archeologisch waardevolle terreinen bekend binnen het CAA en het CMA van de ROB. De mogelijkheid bestaat dat binnen het plangebied grondsporen en indicatoren aangetroffen worden uit het Mesolithicum tot en met de Late Middeleeuwen (8800 vc nc). Indien zich binnen het plangebied archeologische vondsten bevinden zouden deze zich kunnen concentreren op eventuele zandkoppen in de bodem van het plangebied. Deze zijn tijdens het veldwerk niet aangetroffen. Tijdens het archeologisch veldonderzoek aan de Oosterveenstraat te Nij kerkerveen is duidelijk geworden dat de bodem tot in de is verstoord. In de bovenliggende boringen werd in de meeste boringen materiaal aangetroffen dat uit dieperliggende bodemlagen afkomstig is. Dit duidt op aantasting en dus verstoring van de dieperliggende bodemlagen. Tijdens het veldwerk zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen of archeologische vondsten gedaan. Op grond van de huidige staat van kennis zijn beperkende en/of beschermende maatregelen niet wetenschappelijk verdedigbaar. Archeologisch vervolgonderzoek wordt voor het plangebied aan de Oosterveenstraat te Nijkerkerveen, gemeente Nijkerk dan ook niet noodzakelijk geacht. Bij onverhoopt vinden van archeologische materialen en/of sporen dienen deze gemeld te worden bij de gemeente Nijkerk conform monumentenwet 1988, artikel 47. Zuidhorn, 12 juni 2006 De Steekproef ^^eior akkoord, drs. A. Vissinga dr. J. Jelsma (senior arch'éoloog)

14 D n '^^ steekproef Q HQ archeologisch onderzoeks- Q I Q en adviesbureau Appendix N ij kerkerveen, Oosterveenstraat boorprofielen en bodembeschrijving volgens NEN5104.

15 DBD de steekproef Old archeologisch ondcrzocks- Q U n en atlvicshurcau CM iz 03 > CM 11? T5 00 0) ^'f«'wife II m > l CO O s o Q. O LU _l LU LL O Ui Û. Û O O CÛ m co o CM co I CM Ë 'S a 1 1^9 iii. lil

16 GBD de steekproef n Q archeologisch ondcrzcjcks- Q ^ Q en adviesbureau CD > E EO r CM ö TO m 0) O) LU _i UJ u. o CL a: O O Cû in o o CN I CO I CM Ë g EES ill l l n «3) m < > lis I Is 8 ie o> s E E«e E p is

17 D de steekproef o I Q arclicfjlogisch undcrzoeks- ^ n en adviesbureau TABEL OVERZICHT VELDWAARNEMINGEN Opdrachtgever Projectnaam Projectnummer Projectlocatie : KDO Vastgoedontwikkeling : Nijkerkerveen : /14 : Oosterveenstraat Meetpunt Traject (cm-mv)grondsoort Kleur Bijzonderheden(mate) Geur(sterkte) , Y4/6 bruin 2.5Y4/6 bruin Grind Plantenresten üzerhoudend Grind Y4/6 bruin ,, O - 15,, ,, ,, 2.SY5/6 bruin Veenbrokken Baksteen Aardewerk Veenbrokken ( C} Copyright less Systems /2

18 ö D '^^ steekproef Q H n archeologisch onderzoeks- Q n en adviesbureau TABEL OVERZICHT VELDWAARNEMINGEN Opdrachtgever Projectnaam Projectnummer Projectlocatie : KDO Vastgoedontwikkeling : Nijkerkeiveen : /14 : Oostei-veenstraat Meetpunt Traject (cni-niv)grondsoort Kleur Bijzonderheden(mate) Geur(sterlcte) , ,, ,, 35 80,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,. 2.5Y4/6 bruin 2.5Y4/6 bruin Baksteen Veen brokken Veenbrokken Opgebracht Bestratingszand iq Copynçfit Jess Systems ^OßJ 2/2

19 cibd de steekproef Q BQ archeologisch onderzoeks- Q B pi en adviesbureau 1 n 11 1 s c ^^9 K j 5 CO Br?: Ë^'? E f E ES BpO' ^ â^s î «><> m Ï ^ ^ D) ö ^H _ç CO ^H ^1» m J ^H ^ ^H ]g c ^H o ce 1 c s ^^H Q 0) (/> ^H Q «c * ^n to 0) 0} -^ H ^ <u in 0) 9 03 o CO Q t S I Z CM m 1 I îii Z LU H _l 0) LU co H r,-,. ^ L_ LJ_ E S (V CM S O E (D 3 n. Q. CM B ^ 2 c a> a: T! 1 1 s; E co (D H 1 ^ i5 o u o (U ^ E H a. ^ 2" e" ce c o "S p^ " O Q. Q. Q. < Cû Q P ' Ï f.? s O iiiyiimiiiliuiyililiiiliiiiiiiiîiii xvk ^ i 5 2 r> i m cû O > s 1^ CM ni in CO E lilh^ ô: < 1 2 ><>n 2 ><>(M 3 z z > S II i S i 8=1 1 s> CM? Î œ >>m 1 1 II CM CO î ""ill X: (mm) Y: {mm) i 1 nnd aksteen erstoord.1 -horizon lantenre nnd m Ota> Dû. CJ z i p 8, >m 1 56 î Ê"êi3 T- I t.i CM 1 ÊâS 0 i È.S.J) ><> m ><>n ! 1 ' ' r > e E e 3 ^»^9 T 15 Is

20 D ^^ steekproef O IQ archeologisch undcrzocks- Q n en adviesbureau TABEL OVERZICHT VELDWAARNEMINGEN Opdrachtgever Projectnaam Projectnummer Projectlocatie : KDO Vastgoedontwikkeling : Nijkerkerveen : /14 : Oosterveenstraat Meetpunt Traject (cm-mv)grondsoort Kleur Bijzonderheden(niate) Geur(sterkte) C - 20 ZAND, 2 50,, ,, ZAND,, 2.5YR3/2 dbruin Grind Baksteen Plantenresten Grind 2.5YR3/2 dbruin gestaakt Veenbrokken ZAND,, Bouvwoor ZAND, , ZAND, 2.5Y4/6 bruin gestaakt ZAND,, VEEN, zwak zandig, ZAND,, VEEN, zwak zandig, 2.5YR3/2 dbruin 7.5YR2/2 zwart 2.5Y4/6 bruin 7.5YR2/2 zwart Opgebracht Veen Opgebracht Veraard veen Licht, C) Copyright Jesi Systems -00! 1/1

21