de Vliegende Hollander

Transcriptie

1 de Vliegende Hollander Maandblad voor de Koninklijke Luchtmacht 66 e jaargang - nummer 2 - februari 2010 HULP VOOR HAÏTI Eindhoven centraal in Nederlandse bijdrage ORKEST SPEELT CONCERT FOR FREEDOM MIRAGE: TUSSENSTOP EINDHOVEN-AFGHANISTAN PROJECT SMILE GEEFT HELIKOPTERVIEW

2 COLOFON UITGAVE Commando Luchtstrijdkrachten Bureau Luchtmachtcommunicatie HOOFDREDACTEUR Luitenant-kolonel Willem Bogaard EINDREDACTEUR Arno Marchand REDACTEUR / ARTDIRECTOR June Smit Bij humanitaire vluchten gaat alles sneller dan normaal 4 REDACTEUR Ingmar Kooman VORMGEVING EN LITHOGRAFIE Ruud Baas, TDS printmaildata Foto: Peter Bijpost, AVDD DRUK en OPLAGE OBT bv, Den Haag ex. REDACTIE Telefoon Fax INTERNET vliegendehollander@mindef.nl BEZOEKADRES Luchtmachttoren, Luchtmachtplein ZB Breda POSTADRES Postbus 8762, 4820 BB Breda OMSLAGFOTO Vliegbasis Eindhoven staat eind januari diverse keren centraal in het hulpprogramma voor Haïti. Hier draagt een crewchief een adoptiekindje uit een KDC-10. Foto: Hennie Keeris, AVDD ADRESWIJZIGINGEN Actief dienende militairen, reservisten en burgermedewerkers van de Koninklijke Luchtmacht wordt verzocht de adres wijziging te laten muteren in PeopleSoft. Postactieven, reservisten, veteranen, betalende abonnees en alle overige lezers wordt verzocht de adresdrager met vermelding van het juiste adres op te sturen naar het retouradres: Staf Commando Luchtstrijdkrachten CLSK/Kabinet/Bureau Postactieven Abonnementenadministratie Vliegende Hollander Postbus 8762, 4820 BB Breda Telefoon of BOT-militairen en burgermedewerkers die hun contract met Defensie voortijdig beëindigen en BBT-militairen die de dienst verlaten, hebben geen recht op een gratis abonnement horend bij de status van postactieve. Een abonnement op de Vliegende Hollander kost 17,02 per jaar (buitenland 21,55) en kan worden aangevraagd bij: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Telefoon: (10 ct per min.) Fax: Opzegtermijn bedraagt zes weken. Aanhaling uit en overname van (delen van artikelen in dit blad is toegestaan, met toestemming van de redactie en mits de bron wordt vermeld. ISSN Met de F-16 kon je voor het eerst een rondje boven de basis draaien 4 KDC-10 op Haïtiaanse missie Twee dagen na de aardbeving in Haïti vliegt de KDC-10 met hulpgoederen en een reddingsteam naar Haïti. Op de terugweg reizen alvast enkele adoptiekinderen mee. 6 Klanken van de vrijheid Met een repertoire van jaren dertig tot nu brengt het Orkest van de Koninklijke Luchtmacht in het gloednieuwe Concert for Freedom een ode aan de vrijheid. 8 Tussenstop Eindhoven- Afghanistan Elke militair op weg naar Afghanistan, komt er: FSE Mirage. Een kijkje achter de schermen van deze hardwerkende club, voornamelijk bestaande uit KLu ers. 14 Afghaanse goede doelen Dat je als eenling iets kunt betekenen, weet Foto: Ron Geurts 26 6 Het thema vrijheid past uitstekend bij CLSK-organisatie Foto: uit archief Fotovlucht Soesterberg adjudant Bob Kasten zeker. Net als andere luchtmachters zette hij zich in Afghanistan in voor het goede doel. 17 Project SMILE geeft helikopterview Van aankoop van een product tot de uiteindelijke afschrijving ervan, de hele materieel-logistieke keten gaat over naar SAP. Project SMILE begeleidt de migratie. 20 Snel aan de slag In de serie over Lynx-functies vertelt eerste vlieger Mattijn Van Deelen over zijn werk tijdens en na de vliegopleiding, en vliegoperaties op en rond schepen. 22 Reservisten op instructeursstoel Als voormalige F-16 vliegers heeft een aantal reservisten een belangrijke functie op het AOCS NM voor de training van aankomende verkeers- en gevechtsleiders. HOLLANDER 2

3 Column Humanitaire missie Vorige maand is Haïti getroffen door een zware aardbeving. U heeft allemaal kunnen zien welk humanitair drama zich daar heeft afgespeeld en natuurlijk nog speelt. Tienduizenden doden en een nog veel groter aantal mensen, dat geen dak boven hun hoofd heeft. Gelukkig kwam wereldwijd de hulpverlening snel op gang. Ook in Nederland. De luchtmacht kreeg het verzoek om een KDC-10 gereed te stellen om het Urban Search and Rescue-team te vervoeren naar Haïti. Nauwelijks twee dagen na de ramp is het toestel vertrokken. 26 Demoteam In 2009 was het dertig jaar geleden dat eerste demonstratie met een F-16 van de KLu plaatsvond. Met zoveel mogelijk oud-demovliegers werd daar op Volkel bij stilgestaan. Vaste rubrieken 12 Een dag op stap met Behalve algemeen militair verpleegkundige op vliegbasis Gilze-Rijen is sergeant-majoor Kees Kok ook crew-lid van de KLu-heteluchtballon; een virus waar hij niet meer vanaf wil. 31 Journaal 35 Fotopagina Ik weet dat achter de schermen heel veel werk is verzet om dit alles mogelijk te maken. Het toestel stond voor andere missies gepland en er werd snel een plan Foto: Rob Gieling, AVDD gemaakt ook deze missies te blijven ondersteunen. Personeel van de vliegbasis Eindhoven heeft snel de aangeleverde hulpgoederen in ontvangst genomen en gereed gemaakt. In de tussentijd werden de benodigde vergunningen aangevraagd. Het toestel vertrok zonder dat alle vergunningen in orde waren om toch snel daar te kunnen zijn. Tijdens de reis zijn de benodigde vergunningen gekregen en is nog hard gewerkt door onder meer de Planning & Control Cell van Eindhoven en de crew om de landing op het vliegveld van de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince mogelijk te maken. Helaas lukte dat niet. Door de grote toestroom van hulpgoederen raakte het kleine vliegveld verstopt. Nadat de KDC-10 op het vliegveld Puerto Plata van de Dominicaanse Republiek een tussenstop had gemaakt, is besloten naar Curaçao door te vliegen. Van daaruit was het mogelijk om de reddingswerkers en de goederen met kleinere vliegtuigen alsnog naar Haïti te vervoeren. De dag erop kwamen uit Haïti de eerste Nederlandse evacués en adoptiekinderen naar Curaçao, waarvandaan ze met dezelfde KDC-10 naar Eindhoven zijn gevlogen. Een paar dagen later hebben we, op verzoek van Buitenlandse Zaken, de vliegbasis Eindhoven beschikbaar gesteld voor de aankomst van circa honderd adoptiekinderen en een aantal Nederlandse evacués die met een commercieel vliegtuig werden teruggevlogen. De inzet voor Haïti werd afgesloten met een tweede vlucht van de KDC-10 om het USAR team op te halen en hulpgoederen naar het gebied te brengen. De inzet voor Haiti betekende voor een aantal medewerkers heel veel werk. Ik waardeer deze inzet en grenzeloos improvisatievermogen enorm, en wil iedereen die erbij betrokken was hartelijk danken. Ik weet dat u deze extra inspanning graag levert, want op deze manier draagt Nederland immers bij aan de verlichting van de immense nood van de Haïtianen. Inzet in het kader van humanitaire hulp is dan ook één van de dankbare taken die we uitvoeren, en dat maakt ons vak zo bijzonder. Onze capaciteit om humanitaire noodhulp te leveren wordt de komende tijd uitgebreid. De derde Hercules wordt naar verwachting volgende maand in ontvangst genomen van de Defensie Materieel Organisatie. De C-130 heeft de laatste jaren onder supervisie van DMO-medewerkers een midlife update ondergaan bij Marshall Aerospace. Daardoor is het nu een kwalitatief hoogwaardig toestel dat nog vele jaren kan dienstdoen. De vierde Hercules volgt binnenkort. Na de Operationele Test en Evaluatiefase ondergaan de beide huidige C-130 s deze midlife update. Eind van dit jaar zal het CLSK daardoor over vier prima toegeruste transporttoestellen beschikken, waarmee veel humanitaire, maar ook andersoortige missies kunnen worden gevlogen. Ik dank de medewerkers van Marshall Aerospace en DMO voor het kwalitatief goede werk dat zij hebben geleverd. Van een heel andere orde zijn de voorstellen die binnenkort worden gedaan om invulling te geven aan de bezuinigingen. Zoals u weet heeft het kabinet veel geld uitgetrokken om de banken te steunen. Het financieringstekort van de overheid is daardoor fors toegenomen. In 2009 is afgesproken dat pas na 2010 weer maatregelen worden getroffen om het tekort terug te dringen. Momenteel wordt onderzoek gedaan op welke wijze de rijksoverheid 35 miljard euro aan bezuinigingen gaat invullen. Er zijn twintig werkgroepen in het leven geroepen. Eén ervan buigt zich over internationale veiligheid, waarin Defensie wordt meegenomen. In de kamerbrief van 4 november geeft het kabinet aan dat in het tweede kwartaal van 2010 de voorstellen worden besproken op welke wijze het de komende jaren het financieringstekort terugdringt. Niemand weet op dit moment nog wat de gevolgen voor Defensie zijn, maar ik sluit allerminst uit dat ook wij ons aandeel zullen leveren. Desalniettemin vraag ik u sterk gefocust te blijven op onze primaire taak, en reken ik in voorkomend geval extra op uw flexibiliteit en creativiteit zodat missies als die naar Haïti ook dan mogelijk blijven. 3 HOLLANDER L

4 ACTUALITEIT Luchtmacht biedt hulp aardbeving Haïti Bliksemsnelle inzet KDC-10 Tekst: June Smit Foto s: Dave de Vaal, AVDD Het USAR-team staat klaar om te vertrekken vanaf vliegbasis Eindhoven. Veilig geland. Met de eerst vlucht van de KDC-10 komen vijf evacués en zes adoptiekinderen naar Nederland. Foto: Hennie Keeris, AVDD Als in de nacht van 12 op 13 januari Nederlandse tijd een krachtige aardbeving een totale verwoesting aanricht op het Caribische eiland Haïti, gaan in Nederland de radaren draaien. Woensdagmiddag 13 januari krijgt de luchtmacht de opdracht een humanitaire vlucht naar Haïti te maken en de ochtend erna is de KDC-10 reeds airborne. Nagenoeg alles is dan rond om een hulpverleningsteam af te zetten en evacués mee terug te nemen. Woensdag 15:00 uur Zulu (*). Uitvoeren. De opdracht om naar Haïti te vliegen, is officieel. Het operatiecentrum op vliegbasis Eindhoven inventariseert al eerder informeel of er een Hercules of KDC-10 beschikbaar is om een eventuele humanitaire vlucht uit te voeren. Nu de opdracht binnen is, gaat alles heel snel. We moeten dan binnen 24 uur weg, zegt majoor Peter Haex, gezagvoerder KDC-10. In die tussentijd wordt een crew bij elkaar gezocht, moeten de diplomatieke klaringen geregeld worden, de kist klaargemaakt en een flightplanning opgesteld. Meestal gaat alles bij humanitaire vluchten sneller dan normaal, want iedereen loopt door de druk harder. Dat geldt voor onze mensen, maar ook voor de landen waar we overheen moeten vliegen. Nood Donderdag 09:00 uur Zulu. Onderweg. Met een versterkte crew, een team hulpverleners van ruim zestig man en hulpgoederen zoals medicijnen, gereedschappen en mountainbikes vliegt de KDC-10 naar Haïti. Aangezien er door een versnelde noodprocedure mogelijk adoptiekinderen mee terug vliegen is er ook een grote lading Bambixpap en kindergordeltjes aan boord. Hoewel alle vliegklaringen rond zijn, is nog niet duidelijk of het toestel op de kleine Haïtiaanse luchthaven Port-au-Prince kan landen. Onderweg wordt duidelijk dat dit inderdaad niet lukt. De verkeerstoren is ingestort en door de drukte op en boven het vliegveld is het luchtruim gesloten. Ik heb zoiets nog nooit meegemaakt, zegt Haex. Er was gewoon geen parkeerplaats, zeker niet voor een grote kist als de KDC-10. Toch komt het niet geheel als verrassing. Haex wijkt uit naar de aangrenzende Dominicaanse Republiek om te bunkeren en vanuit daar een plan te trekken. Opgelucht Donderdag 20:00 uur Zulu. Tegenvaller. Op het vliegveld wordt het hulpverleningsteam om logistieke redenen afgeraden over land naar Haïti te reizen. De crew en inzit- HOLLANDER 4

5 ACTUALITEIT In de vrieskou zijn medewerkers van Eindhoven druk in de weer om de KDC-10 zo snel mogelijk vol te laden. Op 21 januari komt op Eindhoven een toestel aan met daarin 92 adoptiekinderen, hun begeleiders en een begeleidingsteam. Foto: Maartje Roos, AVDD tenden van de KDC-10 reageren teleurgesteld dat ze moeten uitwijken naar het militaire vliegveld Hato op het nabijgelegen Curaçao. Het team wilde zo snel mogelijk mensen redden. Binnen 48 uur is die kans het grootst. Haex: Na 72 uur neemt dit af. Iedereen begreep dat het niet anders kon, maar het voelt wel vervelend als je zo dichtbij bent. Aangekomen blijkt Curaçao echter een goede keus. Vanaf hier kunnen het team en de goederen eenvoudig met kleinere toestellen worden ingevlogen, die door hun grootte wel op Haïti worden toegelaten. Een paar uur later komt het verlossende bericht dat de eerste hulpverleners al iemand onder een ingestort gebouw vandaan hebben gehaald. Stil Zondag uur Zulu. Opluchting. Vijf evacués en zes adoptiekinderen vliegen mee terug naar Nederland. Terwijl de evacués blij zijn dat ze terug kunnen, blijken de kinderen vooral gespannen. Tijdens het opstijgen begint één van hen hartverscheurend te huilen. Op de crew laten de passagiertjes een onuitwisbare indruk achter. Af en toe kwamen ze in de cockpit kijken, zegt Haex. Uit hun holle blik kon je aflezen dat ze iets hebben meegemaakt en niet weten wat het leven hun nu gaat brengen. Dat greep iedereen wel aan. Toch vallen de meeste kinderen na het opstijgen op de brede stoelen in slaap, anderen staren gebiologeerd uit het raam. De meesten waren vooral heel stil, zegt tweede luitentant Joyce van der Eijk die als voorlichtster voor de meegereisde pers aanwezig is. In het tehuis hadden ze Nederlandse les gehad. Ze konden ons dus wel verstaan, maar zeiden meestal niets terug. Spanning Zondag 10:45 uur Zulu. Spanning. Op vliegbasis Eindhoven wachten adoptieouders en collega s van Stichting Wereldkinderen op de KDC-10, die rond het middaguur wordt verwacht. Hoe maken de kinderen het en hoe gaat het met onze collega s, spookte door ons hoofd, zegt Martien Miedema van Wereldkinderen. Ondanks dat de kinderen sowieso rond deze tijd naar Nederland zouden komen, hadden de aanstaande ouders niet verwacht dat ze getraumatiseerd zouden zijn. Voorlichting van de vliegbasis probeert ondertussen de toegestroomde pers te instrueren. Onze bedoeling was om het kleinschalig te houden, zegt majoor Harry van de Dries, voorlichter vliegbasis Eindhoven. Zo verzochten we media om beelden te delen. Dat gebeurt ook bij het terugkeren van stoffelijke overschotten. Helaas lukte dat niet en voor de aankomst waren al meer dan twintig verschillende media aanwezig. Voldaan Zondag 12:45 uur Zulu. Gretigheid. Als de KDC-10 zijn wielen aan de grond zet, buitelt de media over elkaar heen om foto s te maken. Voorlichting heeft zijn handen vol hen op veilige en gepaste afstand van de kinderen en evacués te houden. We wilden dat de kinderen rustig naar de terminal konden om hun adoptieouders te ontmoeten, zegt Van den Dries. Bovendien moesten ze omschakelen van 28 graden naar 2 graden. Stichting Wereldkinderen is erg te spreken over het optreden van de KLu en de bliksemsnelle inzet. De begeleiding en opvang op Eindhoven was geweldig, zegt Miedema. Wij zijn al sinds dinsdag dag en nacht in touw om contact te onderhouden en van alles te regelen voor onze adoptieprogramma s en kinderkampen op Haïti. Het was erg fijn dat de organisatie ons op Eindhoven uit handen werd genomen. We hebben gevraagd of de andere adoptiekindertjes die ook hierheen komen, eveneens op Eindhoven kunnen landen. Ook bij de KLu ers blijft een goed gevoel achter. We hebben iets kunnen betekenen in die enorme ellende. Dat voelt goed, blikt Haex tevreden terug. Onze opdracht om het USAR-team (Urban Search and Rescue, red.) het gebied Nadat de KDC-10 op Hato op Curaçao is geland, kan het USAR-team met kleinere toestellen naar Haïti, zoals met deze Douglas C-54 van Florida Air Transport. Foto: Peter Bijpost, AVDD in te krijgen en evacues eruit te halen, is geslaagd. Het geeft een heel voldaan gevoel als je met deze mensen op Eindhoven aankomt. Dan parkeer je alle gevoelens dat het altijd nog beter kan. * Zulu = Nederlandse tijd minus één uur Meer Defensie-inzet Haïti Vliegbasis Eindhoven is ook na de eerste humanitaire vlucht van de KDC-10 gebruikt als basis voor hulpverlening van het getroffen gebied. Zo pendelt de KDC-10 van 22 tot 24 januari opnieuw naar Curaçao met hulpgoederen en om het USAR-team op te halen. Op 21 januari landt op Eindhoven een vlucht van ArkeFly met 109 Haïtiaanse adoptiekinderen, die door de ramp met een versnelde adoptieprocedure naar Nederland zijn gehaald. Naast de KDC-10 voert onder meer een C-17 van de NAVO Heavy Airlift Wing op Papa Airbase humanitaire vluchten naar Haïti uit. Vanuit Nederland verlenen ook andere operationele commando s steun. In het gebied zelf is de Koninklijke Marine actief. 5 HOLLANDER

6 EVENEMENTEN Orkest Koninklijke Luchtmacht op tour Concert for Tekst: Ron Geurts en June Smit Foto s: Ron Geurts Freedom Een ode aan de vrijheid van de jaren dertig uit de vorige eeuw tot nu. Dat brengt het orkest van de Koninklijke Luchtmacht met haar nieuwe theatervoorstelling Concert for Freedom. De show met onder meer special guests Ellen ten Damme en Hind Laroussi is tot eind mei te zien 45 theaters. Het orkest met op de achtergrond één van de vrijheidstrijders die in Concert For Freedom een rol spelen, Nelson Mandela. De zangeressen Ellen ten Damme (foto) en Hind zijn dit jaar de special guests. HOLLANDER 6

7 EVENEMENTEN In Concert for Freedom wordt het thema vrijheid muzikaal uitgewerkt tot een avondvullend theaterprogramma. De voorstelling begint in de jaren dertig en eindigt na een wereldreis in deze tijd. We hebben gezocht naar een manier om vrijheid te vieren, in plaats van een show over de Tweede Wereldoorlog, zegt Martin van der Werff die voor de zesde maal op rij tekent voor de regie. Als rode draad loopt Berlijn door het programma, waar de opkomst van Nazi-Duitsland begon, maar wat ook dé cultuurstad was in de jaren dertig van de vorige eeuw. Daarnaast laten we zien dat de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog nog lang doorspeelden in de vorm van de Berlijnse Muur. Ook is er aandacht voor vrijheidsiconen Mahatma Gandhi, Martin Luther King en Nelson Mandela. Typerende nummers Net als in andere jaren komt het thema vooral tot uitdrukking in muziek, ondersteund door bijpassende decors, kostuums en dans. Zo passeren nummers die de Andrews Sisters tijdens de Tweede Wereldoorlog voor de troepen zongen, de protestsongs Freedom van Aretha Franklin en We shall overcome die de strijd tegen de apartheid in Amerika typeren, en You can call me Al van Paul Simon rond de apartheid in Afrika. Het nieuwe succesvolle India wordt weerspiegeld door muziek uit diverse Bollywood-films. lywo Verrassend genoeg eg vertolkt het orkest ook ok een en nummer van de feestband es 30 Euro Live, dat een nummer schreef ef naar aanleiding ng van hun ervaringen ring en op Kamp Holland land in Afghanistan. Verder wordt de voorstelling niet alleen ondersteund met beeld en geluidsfragmenten van vrijheidsiconen, maar ook van veteranen en burgers die de bombardementen van de Tweede Wereldoorlog overleefden. We hebben met veel passie aan deze show gewerkt, zegt directeur van de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht Theo Bremer. En het resultaat zie je in een mooie combinatie van muziek, zang, dans, decor, kostuums en techniek. De Andrew Sisters met (v.l.n.r.) Talita Angwarmasse, special guest Hind Laroussi en Jacqueline Goedmakers. Koesteren Dat juist het Orkest van de Koninklijke Luchtmacht het thema vrijheid bejubelt, is volgens Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Jac Janssen geen toeval. De militaire luchtvaart heeft al bijna honderd jaar mede zorg gedra- gen voor de verdediging van de vrijheid van Nederland. d. Wat dat betreft past het thema van de theatertournee erto tour van het orkest uitstekend end bij onze organisatie. atie Bremer er is het daarmee arme eens: We leven in een en wereld el waarin arin vrijheid niet vanzelfsprekend is. Vrijheid is van onschatbare waarde en moet gekoesterd worden. Het is dan ook niet voor het eerst dat het orkest een vrijheidsconcert ten gehore brengt. In 1995 presenteerde het de bevrijdingsshow On the Air, dat het begin was van de succesvolle reeks theaterproducties. Net als bij de vorige voorstellingen treden ook deze keer special guests op. Ellen ten Damme verleent samen met Hind Laroussi haar medewerking aan het vrijheidsconcert. Chef-dirigent Jos Pommer zal niet alle shows dirigeren en regelmatig elma g de dirigeerstok rs overdragen aan de vaste gastdirigent igen Miquel Rodrigo en de jonge talenten Thomas Moore ore en Loode od Mertens. ens. Kijk voor meer informatie en het tourschema op w.co orfreedo nl. De fi nale van Concert for Freedom met het nummer We are the world. 7 HOLLANDER

8 REPORTAGE Vermoeide, emotionele of uitgelaten reiziger zo FSE Mirage schakel en Afghanistan Ze zijn ook vierenhalve maand van huis, werken voor dezelfde missie in Afghanistan alleen zitten buiten het inzetgebied. Toch is de werkdruk van het gemiddeld vijftig koppen tellende detachement op FSE Mirage er niet minder om. Hun enige zorg: de reiziger opvangen en zo snel mogelijk op zijn of haar bestemming krijgen. Een kijkje achter de schermen van FSE Mirage. Oud-detco luitenant-kolonel Fons Zwenger (l.) en huidige luitenant-kolonel Bert Konter. Als mensen het gebied uitkomen, willen ze graag zo snel mogelijk naar huis, zegt Zwenger. Tot nu toe is het altijd gelukt ze op de geplande tijd thuis te krijgen. Zo fris als een hoentje komt de C-130 crew uit hun chalet. Ze hebben geslapen, hun vliegeroveralls aangetrokken en zijn klaar te vliegen. Hen rest nog één vraag: wanneer gaan we airborne? De detco heeft echter slecht nieuws: er wordt niet gevlogen. De enige Nederlandse Hercules op Forward Support Element (FSE) Mirage staat wegens een defect stil op de flightline. Met de hoge inzetbaarheid gelukkig een uitzonderlijke situatie. Daarnaast kan de vereiste kistwissel met het toestel uit Nederland nog niet plaatsvinden, omdat een overvliegvergunning niet rond is. Teleurgesteld zakt de aircrew weg in de stoelen van de lokale Dutch Corner. Voor hen betekent dit een ongewilde vrije dag binnen de hekken van FSE Mirage. Een paar honderd kilometer verderop in Afghanistan bereiden Nederlandse militairen zich echter voor op het weerzien met hun familie en vrienden. Zij weten nog niet dat hun terugvlucht naar Nederland over enkele uren, op losse schroeven staat. Out of the box Het detachement op FSE Mirage wacht midden december een enorme uitdaging om deze repatrianten vlak voor de feestdagen toch op hun bestemming te krijgen, en dat beseffen ze allemaal. Iedereen is er alles aan gelegen om de mensen zo snel mogelijk het gebied in en uit te krijgen, zegt kapitein Erik van het Movement Coordination Centre. We zoeken naar het meest optimale met de middelen en mogelijkheden die we hebben. Erik en flightplanner luitenant Cor zijn druk aan het telefoneren om dit alternatieve vervoer te regelen. Normaal Omdat de vliegtuigen op een tactisch tijdstip in Afghanistan landen, gaan de vluchten zowel dag als nacht door. Voor het FSE Mirageteam betekent dit soms lange dagen en korte nachten. HOLLANDER 8

9 REPORTAGE snel mogelijk op bestemming krijgen tussen Eindhoven Tekst: June Smit Foto s: Archief FSE Mirage gesproken borgt het duo dat de geplande vluchten om militairen het gebied in en uit te krijgen doorgang vinden, onder meer door het aanvragen van de juiste papieren en zeker stellen dat het toestel vliegklaar is. Deze planning is gebaseerd op een KDC-10 of ingehuurd toestel, dat tussen Eindhoven en FSE Mirage op en neer vliegt en één Nederlandse C-130 die tussen Mirage en Afghanistan pendelt. Nu de Hercules aan het einde maar juiste drukste periode van de rotaties aan de grond staat, moeten ze out of the box denken. De meest voor de hand liggende oplossing is kijken of coalitiepartners capaciteit hebben. Een oplossing op basis van wederkerigheid die doorgaans vrucht draagt. Elkaar uithelpen is hier het sleutelwoord, zegt detco luitenant-kolonel Fons Zwenger. Zij moeten het van ons hebben en wij van hen. Complexiteit Het is overigens niet de eerste keer dat de planners creatief moeten zijn. Zo is de vraag om mensen te vervoeren nogal eens groter dan het aantal beschikbare stoelen. Als de coalitiepartners geen extra stoelen hebben, proberen we een extra vlucht te plannen, zegt Erik, die een vooruitgeschoven post is van het CLAS. Cor kijkt dan of er mogelijkheden binnen de KLu zijn. Wij gaan uit van gemiddeld honderd vlieguren met de C-130 per maand, zegt Cor. Als we extra vliegen, moet het wel kloppen. Kan de technische dienst bijvoorbeeld dat toestel wel klaarmaken? Zijn er geen restricties voor de crew op het veld waar we willen landen? Hebben we de vereiste overvliegvergunningen? Past het met de slottijden? Op KAF is het bijvoorbeeld altijd heel druk met vliegverkeer. Maar de vluchtplanning beperkt zich niet tot KAF, vult Erik aan. Op Tarin Kowt en Deh Rawod moeten de vluchten ook hierop aansluiten. Meestal lukt het, maar soms levert het vertraging op, zegt Cor. Door de complexiteit is het moeilijk om de passagiers zelf duidelijk te maken waarom ze vertraging hebben. En dat zijn juist degenen voor wie wij het doen. De TD is als team verantwoordelijk voor de Hercules. Voordeel: Het is ons vliegtuig, je begint ergens aan en maakt het af, zegt sergeant 1 Geert. Als alles heel blijft, hebben we veel vrijheid, anders zijn we dag en nacht aan het sleutelen. In de hangaar krijgen de passagiers hun boardingpas voor hun doorreis naar Afghanistan, Kreta of huis. 9 HOLLANDERa

10 REPORTAGE Canadese coalitiepartner De C-130 is het gesprek van de dag op FSE Mirage. Door een bestaande overeenkomst met de Canadese coalitiepartner gaat echter een groot deel van het werk gewoon door. Hierdoor kan een deel van de Nederlandse passagiers alsnog met één van hun Herculessen het gebied in en uit vliegen. Ook de vluchten van de civiele charter, die rotanten van en naar Kreta en vliegbasis Eindhoven brengt, vinden gewoon doorgang. Als de Canadese Hercules vroeg in de ochtend landt, gaat een groot deel van het detachement kampje kunnen ze wat kunnen eten, rusten en internetten. Anders dan je zou verwachten, gaat alles in grote kalmte. We proberen het met opzet zo rustig mogelijk te laten verlopen, zegt Zwenger. Mensen die uit Eindhoven komen, hebben vaak een emotioneel afscheid achter de rug. Hier kunnen ze even bijkomen. Personeel uit Afghanistan is afhankelijk van wat ze hebben meegemaakt vaak juist heel uitgelaten of stil. Ook komen hier mensen uit het gebied terug voor het overlijden of ziekte van een naaste of omdat ze zelf ernstig ziek zijn. We vangen iedereen zo goed mogelijk op. In de RIP-hangaar krijgen de militaire passagiers die het gebied ingaan hun uitrusting uitgereikt, waaronder het persoonlijk wapen. dan ook aan de slag. Zo n twintig man vangt de aangekomen reizigers op: de cross-servicer marshallt het toestel naar zijn plek, een team zorgt voor de bagageafhandeling en helpt in de hangaar. Van brandweer tot kok: iedereen die zijn handen vrij heeft, werkt mee om de passagiers zo snel mogelijk van dienst te zijn. Rood gebruind In de zogenoemde Relief in Place oftewel RIP-hangaar, direct naast de flightline, lijnen de passagiers zich op om hun scherfvest, helm en wapen in te leveren. De ruimte vult zich met een lichte zweetgeur. Veel militairen hebben roodgebruinde gezichten, sommigen dragen baarden, anderen hebben mutsen op. Bijna allemaal zien ze er vermoeid uit, alsof ze een lange trip achter de rug hebben. Om het niet te lang te laten duren, pakt het Mirageteam in een moordtempo de vesten aan. Platen en overige bezittingen eruit, checken of de klittenbanden het nog doen, en hup in een kist om gewassen te worden bij een burgerbedrijf. Hè hè, verzucht een van de aangekomen militairen. Eindelijk van dat vest af. Als ze een boardingpas hebben gekregen voor de terugvlucht, begeleidt een hofmeester sergeant Jaap, een van de twee marinemannen op het kamp, de groep naar Dutch Camp 2. In dit afgesloten Gebroken Om op een tactisch tijdstip in Afghanistan aan te komen, gaan de vluchten zowel overdag als s nacht door. We maken hier soms lange dagen en korte nachten, zegt kapitein Mirjam, Hoofd Logistiek. Tijdens de rotaties werk je soms zestien uur achter elkaar, slaapt amper vier uur, waarna je er weer veertien uur achteraan werkt. Dan ben je gebroken. Maar je weet waarvoor je het doet, zegt ze met glimlach. We willen alle mensen goed doorzetten. Ook voor de technische dienst is het geregeld doorpakken geblazen. Voordat de Hercules vertrekt moeten de nodige inspecties plaatsvinden en als de kist enkele uren later weer terugkomt, zitten hier opnieuw checks aan vast en in sommige gevallen reparaties van mankementen. Voor de techneuten was het vooral een paar maanden geleden praktisch overleven met vijftig graden op de flightline. Met koelelementen in speciale vesten en een storing in de geairconditioneerde ruimte bij de flightline probeerden ze overeind te blijven. Nu het in de wintermaanden nog slechts rond de dertig graden is, is het voor de technici relatief gezien goed toeven. s Zomers zit je hier niet voor je plezier, zegt sergeant 1 Bart. Het is hier ook veel vochtiger dan op Kandahar, vult sergeant 1 Pieter aan. Je bent elke keer bezweet en dat werkt niet ideaal. Inhoudelijk verschilt het werk van het onderhoudsteam niet veel van dat op Eindhoven, afgezien van zelfbeschermingsmiddelen waarmee vanaf FSE Mirage wordt gevlogen. De brandende zon en hoge luchtvochtigheid maken echter wel degelijk een verschil. Goed nieuws De Herculescrew is erg betrokken bij hun kist. Als Hoofd Technische Dienst adjudant Leon met nieuws komt over de C-130, scharen ze zich dan ook haastig om hem heen in de hoop dat de kogel door de kerk is. Je hebt hier een heel enthousiaste club dus het moet niet lang duren, zegt Leon die zijn tegenhanger in Nederland aan de telefoon heeft. Gelukkig hij heeft goed nieuws als hij ophangt: De kist vertrekt straks naar Turkije. Daar moet hij wachten op de diplomatieke overvliegvergunning, maar zodra dat is gebeurd, vliegen we. Opgelucht gaan de mannen lunchen. Ook in de Dutch Corner bij de aircrew is het nieuws geland. Hoewel ze nog niet zeker weten wanneer ze mogen vliegen, zijn ze blij dat er schot in de zaak zit. We zitten hier met heel er- Een van de twee hofmeesters begeleidt de rotanten naar Dutch Camp 2, waar ze tussen de vluchten door kunnen eten, slapen en of internetten, ook allemaal verzorgd door het Miragedet. HOLLANDER 10

11 REPORTAGE De vliegveiligheid van onder meer de civiele chartervliegtuigen en C-130 op FSE Mirage wordt geborgd door drie Nederlandse brandweer mannen en een Mac. Aangezien de jongere generatie niet meer met deze voormalige KLu brandweerauto werkte, legt Hoofd Brandweer sergeant 1 Henri het voertuig uit aan zijn opvolgers. varen mensen, zegt majoor Marco, gezagvoerder. De tijd dat we moeten wachten gebruiken we om ons voor te bereiden op de komst van de nieuwe C-130 s. Maar omdat we in Eindhoven niet zo ruim in personeel zitten, is het altijd weer passen en meten om zo n uitzending voor elkaar te krijgen. Dan vlieg je liever, zeker als je rond de feestdagen van huis moet zijn. Flightengineer René vult aan: Met currencytrainingen erbij hebben sommigen van ons er dit jaar wel 240 dagen van huis op zitten. Dan gaat zelfs voor de meest loyale medewerker de lol er wel af, gaat Marco verder. Het is een leuke baan, daarom houd je het vol, zegt loadmaster Joost. Als het thuisfront dat ook maar doet. Aangrijpend Hoewel de crew van de C-130 dit niet als een van de meest bijzondere uitzendingen ziet, is ook hun drijfveer de reiziger zo snel mogelijk op bestemming te krijgen. Ze staan dicht tegen de missie aan. Wij worden vaak geconfronteerd met de gevolgen van als we gewonden of stoffelijke overschotten moeten vervoeren, zegt loadmaster Bart. Het meest aangrijpende vind ik als we een stoffelijk overschot naar Eindhoven brengen, waar de ouders staan. Dat is een vreselijk hard gelag, want je levert toch hun kind af. Het hoort er natuurlijk bij, maar iedereen is er van doordrongen dat je hier niet op vakantie bent. Het blijft gevaarlijk werk. Afgezien van de emoties van de reizigers, bereiken ook andere ervaringen van de missie in Afghanistan de detachementsleden op FSE Mirage. Ook hier worden ceremonies gehouden als een omgekomen militair van het een toestel naar het andere wordt gedragen. Standaard is hier een afvaardiging van het Nederlandse detachement bij aanwezig en dat laat niemand koud. De eerste weken hadden we hier een repat van twee Nederlandse slachtoffers, zegt Zwenger. Je eigen collega komt terug, en dan is iedereen van slag. Dat is overigens ook zo bij slachtoffers van coalitiepartners. Relatief veilig Toch zijn de meesten er niet rouwig om dat ze op Mirage zitten en niet in Afghanistan. Al was het maar voor het thuisfront. We zitten hier dan wel binnen de hekken en iets dichter op elkaar dan in KAF, maar voor het thuisfront voelt het wel degelijk anders, zegt Joost. Mijn vrouw ziet liever dat ik hier zit. We weten heel goed dat we in vergelijking met anderen hier een redelijk luxe positie hebben, daarom verleent iedereen honderdvijftig procent service, zegt Erik. Luxere positie of niet, toch blijft vierenhalve maand van huis even lang als ergens anders. Ook hier is daarom contact met het thuisfront het allerbelangrijkste. Iedereen is vrolijk als de internet- en telefoonverbindingen goed zijn, zegt sergeant-majoor Gert-Jan van de CIS. Zijn ze slecht, dan leggen we meteen contact met helpdesk. Het vormt onze belangrijkste neventaak. Eraan geloven Hoewel alle toestellen die op FSE Mirage aankomen door het detachement met zorg worden afgehandeld, is de charterkist die een paar dagen voor kerst binnenkomt extra gewenst: het brengt de aflossing voor het detachement van FSE Mirage. Dit personeel neemt de komende week het stokje over van hun voorgangers, die hen nu nog opvangen en wegwijs maken. Nog enigszins beduusd nemen ze de plek in zich op waar ze de komende maanden gaan doorbrengen. Ook zij gaan hier mensen met gemengde emoties opvangen, maar nu horen ze daar nog even zelf bij. Want hoewel een aantal van hen hier al op werkbezoek kwam, is het nu menens. Ook de nieuwe detco overste Bert Konter moet eraan geloven. Hij is wel blij om nu hier te zijn: Die laatste dagen thuis is niks, je zit maar om elkaar heen te draaien. Je kunt dan maar beter weg zijn. Fons neemt hem meteen apart: Er zit schot in, maar de C-130 staat nog aan de grond. De eerste uitdaging voor het nieuwe detachement is een feit. Op verzoek van het personeel worden behalve van de detco s, alleen rang en voornamen genoemd. Na aankomst van het toestel begeleidt het team de passagiers naar de hangaar. Een veel voorkomend tafereel aangezien tijdens de rotaties maar liefst zo n zestienhonderd reizigers op FSE Mirage landen om het gebied uit te gaan, en ongeveer evenzoveel om er in te gaan. 11 HOLLANDER

12 INTERVIEW Een dag op stap met Ballonvaren is een virus waar je niet vanaf komt De Koninklijke Luchtmacht kent vele beroepsgroepen. Sommige zijn bekend, anderen liggen veel minder voor de hand. Sergeantmajoor Kees Kok is algemeen militair verpleegkundige op het gezondheidscentrum van vliegbasis Gilze-Rijen. Maar buiten zijn reguliere taak is hij ook inzetbaar voor de KLu-heteluchtballon. Met een groot formaat ventilator laat Kees Kok de KLu-ballon opbollen. Daarna gaat de brander aan om de lucht in de envelop te verhitten tot 120 graden Celsius. Wit, wit, wit. Koning Winter regeert midden januari nog altijd over Nederland. Tussen de maagdelijk witte weilanden net buiten het Brabantse Ulicoten ploegen winterbanden door de sneeuwlaag op het wegdek. Vanuit hun fel gekleurde Mercedes-Benz (MB) terreinwagen en 4x4 Volkswagen Transporter speurt de crew van de luchtmachtballon de omgeving af. Een vaste start- en landingsbaan heeft het enige vaartuig van de Koninklijke Luchtmacht niet nodig. Het zijn vooral de windstromingen die bepalen waarheen de ballon drijft, al kan de piloot wel degelijk invloed uitoefenen op de koers door de vaarhoogte aan te passen. Maar de keuze voor een opstijglocatie is bepalend voor de richting van de vaart. De remlichten lichten op en beide voertuigen stoppen. De piloot heeft een geschikte plek gevonden. Sergeant-majoor Kees Kok loopt het besneeuwde weiland in. Met iedere stap kraakt het brosse ijs onder zijn kisten. Dit is even iets heel anders, lacht de algemeen militair verpleegkundige van vliegbasis Gilze-Rijen. Als AMV er werkt hij normaal ook wel in een witte omgeving, maar de (vlieg-)medische keuringen, laboratoriumtesten en geneeskundige trainingen zijn letterlijk en figuurlijk even ver weg. Voor de vrieskou heeft hij de medische outfit dan ook maar wijselijk verruild voor zijn warme bilaminaat. Visitekaartje Kok is één van de ongeveer twintig mensen die bij toerbeurt ingezet kunnen worden voor de vaarten van de luchtmachtballon, legt hij uit. Begin 2007 zocht het Evenementen Bureau KLu naar vrijwilligers voor de aangekochte luchtmachtballon. Dat leek mij toen een ontzettend leuke neventaak. De ballon wordt overal ingezet ter promotie van de luchtmacht op Open Dagen van Defensie, ballonfiësta s en evenementen als Lowlands, Pinkpop en de Sneekweek. Een enkele keer vaar je vanaf bestemmingen als Ramstein Air Base in Duitsland, dus buitenlandtripjes zitten er soms ook in. Waar de klant ons wil hebben, daar varen we. Toch blijkt na verloop van tijd dat de neventaak toch wel aardig wat van het kleine clubje mensen vraagt, vertelt de sergeant-majoor. Met zo n zestig vaarten per jaar ben je al gauw een flinke tijd weg in je avonduren en weekenden. Meevaren dat wil iedereen wel, maar in de praktijk komt het werk door het niet beschikbaar zijn van mensen al dan niet vanwege dienstverplichtingen of uitzendingen vaak neer op dezelfde schouders. Daar zijn nu dan gelukkig ook goede regelingen voor zodat we netjes onze uren en kilometerkosten vergoed krijgen. Ik vind het sowieso ontzettend mooi om met die ballon in de weer te zijn, maar hierdoor is het voor die jongens en mij helemaal prima voor elkaar. De ballon is een mooi visitekaartje, vindt de flight medic. We zetten hem in voor algemene promotie van de luchtmacht en wervingsdoeleinden. Met spotjes op televisie en advertenties bereik je een specifieke doelgroep, maar hiermee kan iedereen op een mooie manier geïnteresseerd worden voor een baan bij de luchtmacht. Het verschijnen van de KLu-ballon doet ongetwijfeld lampjes branden, ongeacht of jongeren nu vlieger, monteur of verpleegkundige willen worden. Bovendien zijn deze winterse omstandigheden tamelijk uniek in de ballonvaart, weet Kok. Voor ballonvaarten Zodra de brander in actie komt, hangt de ballon binnen enkele minuten in de lucht. HOLLANDER 12

13 INTERVIEW KLu-balloncrewlid Kees Kok Tekst: Ingmar Kooman Foto s: Leonie Voets-Van Helmond, AVDD Sergeant-majoor Kees Kok en korporaal 1 Alrik Meihuizen in de reguliere witte wereld, op het Gezondheidscentrum van vliegbasis Gilze-Rijen. ben je niet gebonden aan een specifiek jaargetijde. Je moet minimaal anderhalve kilometer zicht hebben bij weinig wind en droog weer. Sneeuwvaarten komen in Nederland maar heel weinig voor, dus vandaag is voor ons zeker een bijzondere dag. Vuurstoten Als de MB een goede honderd meter door het weiland heeft geploegd, gaat de aanhanger open. Nu pas blijkt hoe eenvoudig de luchtballontechniek is. Uit een grote zak trekken de crewleden de als een wokkel ingepakte 23 meter lange zogenoemde envelop. Twee man lopen het polyamide zeildoek helemaal uit, terwijl de andere crewleden en de piloot van het ballonvaartbedrijf Ad Ballon zich om de brander en de grote rieten mand bekommeren. Vastgekoekt zand tussen, en sleepsporen op het riet maken duidelijk dat de landing soms toch ook wat minder zachtzinnig kan verlopen. Kok vertelt wat de logica achter de rieten mand is. Gevlochten riet kan door de flexibiliteit van de constructie veel meer kracht verdragen dan wanneer je een mand uit één stuk hebt. Soms zet je hem ineens aan de grond, maar een enkele keer sleep je eerst zo n zestig meter door een weiland voordat de ballon tot stilstand komt. Met een paar korte vuurstoten test de piloot de twee branders. Als die in orde zijn bevonden, zetten de crewleden alle staalkabels van de ballon vast aan de mand. Deze wordt gezekerd aan de gepantserde en daarmee voldoende verzwaarde MB. Zo voorkomt de crew dat de ballon tussentijds het luchtruim kiest. Kok blaast met een uit de kluiten gewassen ventilator de eerste koude lucht in de envelop. Naarmate de ruim vijfduizend kuub grote ballon zichzelf op de grond uitvouwt, krijgen de omstanders duidelijk zicht op de luchtmachtroundel, helemaal in de top van de ballon. De passagiers hebben hun instructies gehad en klimmen één voor één in de mand. Zodra de brander aangaat, komt de ballon pas echt tot leven. Aan de bovenkant zorgen twee van Koks collega s met behulp van een kabel dat de ballon zich gecontroleerd opricht. Vuurstoten Zodra de ballon goed en wel staat, komt de mand in beweging. Terwijl deze nog maar half op de grond staat, klautert de laatste passagier over de rand. De piloot geeft nog even een stoot gas en dan gaan de twee zekeringskabels los. Kalmpjes, maar gestaag stijgt het gevaarte op. Voor de crew begint nu de achtervolging. Met een uur zal de ballon weer landen en dan zijn zij erbij om de ontgroende passagiers te dopen en de ballon weer in te pakken. Tevreden ziet de sergeant-majoor de ballon verdwijnen in de heiige lucht. Het blijft een mooi gezicht, mompelt hij. Mits mijn diensten het toelaten, doe ik dit graag. Het is een virus. Eentje waar ik niet meer vanaf wil komen en waar geen medicijnen voor gemaakt worden. Met een bilaminaat of degelijke KLu-balloncrewtrui kun je de winterse omstandigheden gemakkelijk doorstaan. Van links naar rechts: adjudant Anton van de Poel, adjudant André Raets, sergeant-majoor Kees Kok, sergeant 1 Menno Duerinck en sergeant-majoor Tobias Bimmel. In korte tijd transformeert het compacte pakketje zeildoek uit tot een immense luchtballon. Geruisloos stijgt de KLuballon op voor zijn tweede sneeuwvaart. 13 HOLLANDER

14 ACHTERGROND Luchtmachter richt met collega s bazaarschool op Als eenling kan je een Omdat de meeste luchtmachters in Afghanistan niet buiten de poort komen, ontplooien ze geregeld lokale initiatieven om de Afghaanse bevolking te helpen. Een tastbaar voorbeeld is de bazaarschool op Kandahar Airfield, waar adjudant Bob Kasten van oktober 2008 tot maart 2009 met behulp van collega s een aanzet toe gaf. Kasten: Als je die kinderen hoort gillen van plezier, ben je als militair weer even thuis. Het is zaterdagochtend zes uur op Kandahar Airfield. Zo n vijfhonderd Afghaanse marktkoopmannen verzamelen zich voor de poort van het kamp. Sommigen te voet, anderen in kleine jingletrucks, maar allemaal om hun koopwaar aan te bieden aan de ruim vijftienduizend militairen die op het kamp leven en werken. Het geld dat ze hier verdienen is een belangrijk deel van het inkomen waarvan zij en hun families dagelijks leven. Naast de volwassenen mannen, staren ook diverse kinderoogjes vanuit de trucks het kamp op. Hoe jong ook, veel kinderen helpen hun vaders namelijk op de markt en wekken daarmee sympathie op bij de rijke westerse klanten. Dat de kinderen liever iets anders doen, ondervindt basisadjudant Bob Kasten tijdens zijn taak als marktmeester. Tekst: June Smit Foto s: Fred Warner & Frits Jongerman Na de les organiseert een van de coalitiepartners altijd een sport- en spelactiviteit, die bij de kinderen zichtbaar in de smaak valt. HOLLANDER 14

15 ACHTERGROND Lezen en schrijven de kost verdienen. We vroegen aan de ouders of ze wilden dat hun kinderen tijdens Het begon met wat kleine projecten om mensen wat zelfrespect en perspectief in bazaaruren Engelse les kregen en velen het leven te geven, vertelt Kasten. Zo gaf vonden dit een goed idee, vertelt Kasten. een Engelse kolonel op eigen initiatief twee Ze hopen dat daarmee hun kinderen later kinderen van dertien en veertien jaar les bij misschien een goede baan vinden of ze verschil maken Kinderen van marktkoopmannen, samen met hun vaders, wachtend voordat ze de bazaar op kunnen. een tapijtverkoper. Ook een Afghaanse jongen van twintig van de ComKaf-werkploeg (vergelijkbaar met een basissquadron, red.) vertelde me op een dag dat hij graag zou willen lezen, schrijven en rekenen. Hierdoor zou hij later ook zelf zijn verdiende geld kunnen tellen. In dezelfde werkploeg bleek een oud-leraar Duits te zitten, die hem vier dagen per week één uur per dag lezen en schrijven wilde leren. Mijn collega sergeant John van Gageldonk en ik betaalden een paar dollar voor wat boekjes en schriftjes en we ritselden een schoolbord op de basis. Toen ik wegging, kon hij al kleine stukjes van de krant lezen. Start Naast de drie jongens die nu wat onderwijs krijgen, zijn er elke week vijftig tot zeventig kinderen aanwezig op de bazaar die helpen met de verkoop. Een deel van hen krijgt buiten de poorten educatie, anderen gaan niet naar school omdat ze helpen met vinden educatie gewoon belangrijk voor de handel. Op de basis vonden we overal spullen die we voor de school mochten gebruiken, zoals een tent, schoolborden, veldbedden om op te zitten en speelgoed dat uit Nederland was gekomen. Uiteindelijk waren ook twee leraren bereid tot lesgeven, waarna we de school konden starten met zo n dertig leerlingen. Bijdragen Tijdens de bazaaruren leren de kinderen het Engelse alfabet, woordjes en rekenen. Daarna is er een activiteit uiteenlopend van sport en spel tot les in hygiëne of bijvoorbeeld het herkennen van explosieven. Meerdere collega s van verschillende landen zetten zich iedere week in om de activiteiten in te vullen. Voor hen was dat leuk, want ze moesten elke keer bedenken wat ze met de kinderen gingen doen. Dus: gaan we koekhappen, zaklopen of bellen we de Amerikanen om honkbalspullen te regelen? Het geld om de school steeds meer vorm te geven, betalen de Afghanen uiteindelijk zelf. De bazaar die inmiddels enkele jaren gehouden wordt, is namelijk aan een grondige opknapbeurt toe waarvoor een bijdrage benodigd was. Kasten en zijn collega s maakten daarom een plan voor vernieuwing. De frames waarover de Afghanen hun shades spannen, waren zo verroest dat ze onveilig waren. Om die te laten lassen of vervangen, hebben we ingesteld iedereen die een van de 175 kraampjes gebruikt, per keer tien dollar afdraagt. Dat vonden we een redelijk bedrag aangezien er zo n twintig tot dertigduizend dollar per week omgaat in de bazaar. Door de bijdrage hielden we wekelijks vijftienhonderd euro over voor onderhoud door een Afghaans bedrijf, en daarnaast 250 dollar voor de school. De bazaarschol was in het begin een tent met veldbedden, die dienst deden als meubelstukken. Pas later kwam hiervoor een houten gebouwtje in de plaats. 15 HOLLANDER

16 ACHTERGROND Twee zaterdagen achter elkaar verzorgen de Nederlanders het educatieve sport en spelprogramma. Hier inmiddels in het houten schooltje. Kleine overwinningen Inmiddels hebben de opvolgers van Kasten in samenwerking met het NAVObouwbedrijf ATCO de tent ingeruild voor een houten gebouwtje met echte meubels en schoolmaterialen. Ook gaan alle kinderen op de bazaar naar het schooltje, dat wordt gegarandeerd door de Britse Air Commander, en zorgt een burgerbedrijf dat ook in maaltijden op de basis voorziet, voor lunchpakketjes. De activiteit wordt afwisselend door de verschillende nationaliteiten ingevuld. Kasten kijkt met een goed gevoel terug op het project. Ik geloof dat educatie de basis is voor een goed Afghanistan en dat een kind gewoon kind moet kunnen zijn en niet moet verkopen of bedelen. Door dit soort initiatieven zien ze ook dat militairen het hart op de goede plek hebben. Kasten ziet het project als een afsluiting van eerdere uitzendingen. Ik ben in 1995 in Tuzla in Bosnië, en later in Kosovo geweest, waar ik ondermeer veel kindertjes zag die hun vaders waren kwijtgeraakt. Dat is me altijd bijgebleven. Als ik nu op Adjudant Bob Kasten (midden) met collega s en tolk op willekeurige zaterdagochtend vlak voordat de bazaar geopend wordt. uitzending ga, probeer ik er het beste uit te halen, want ik geloof dat je als eenling een verschil kunt maken. Dat zijn misschien kleine overwinningen, maar als je die kinderen hoort gillen van plezier, ben je weer even thuis. Goede doelen Naast de bazaarschool hebben luchtmachters op Kandahar Airfield op eigen initiatief ook de zogenoemde Goede Doelen Commissie opgericht. Hiermee zamelen ze geld in dat ten goede komt aan organisaties zoals WarChild, het regionale ziekenhuis in Kandahar, Schoolsupport4Afghanistan en het Vrouwenhuis in Kabul. Dit doen ze onder meer door het houden van kledingsinzamelacties, spinning-marathons en Oranjefeesten waar je voor een dollar Hollandse activiteiten kan doen. Op dit moment komen de acties ten goede aan de financiering van de opleiding tot basisgezondheidswerker, waarna twintig Afghanen inwoners uit de regio kunnen voorlichten over betere hygiëne en verzorging. Ook het thuisfront ontplooit activiteiten zoals Jessica de Kok, die een lucratieve twitter-veiling organiseerde voor het goede doel. Zij schrijft hierover in haar boek Kaat heeft een missie (ISBN , uitgeverij 248media in Steenwijk, verkoopprijs 15,95). Ze vertelt daarin in dagboekvorm eveneens over het reilen en zeilen van haar gezin terwijl haar echtgenoot vier maanden naar Kandahar is uitgezonden. HOLLANDER 16

17 ACHTERGROND Project SAP MIgratie Luchtketen Eerste fase gaat live in maart Tekst: Ingmar Kooman Foto s Peter Wiezoreck, AVDD Materieel-logistiek transparant De techneut op Maritiem Vliegkamp De Kooy, de magazijnmedewerker op het Logistiek Centrum Woensdrecht en de maintenance engineer van het DMOonderdeel Maritieme & Onbemande Luchtvaarttuigen kunnen binnenkort in elkaars keuken kijken. Door de invoering van een joint materieel-logistiek informatievoorzieningssysteem krijgen alle betrokken spelers te allen tijde zicht op de materieelvoorraden, de status van het onderhoud of bijvoorbeeld de configuratie van een vliegtuig. De nieuwe NH90 trapt de integratie van SAP in de luchtketen af. Een materieel-logistieke revolutie? Dat gaat misschien wat ver. Maar de luchtmacht staat zeker een flinke verandering te wachten op het gebied van materieel en logistiek. Van aankoop van een product tot de uiteindelijke afschrijving ervan, de hele materieel-logistieke keten gaat over op een nieuw informatievoorzieningsysteem, het in het bedrijfsleven veelgebruikte SAP. Aanschaf, bevoorrading, opslag, transport en onderhoud regelen logistiekelingen en onderhoudsmedewerkers nu vaak volgens verschillende procedures en uiteenlopende software. Project SMILE, een afkorting die staat voor SAP MIgratie Luchtketen Eerste fase, verzorgt de overgang van de verschillende informatieprogrammatuur binnen het vliegende bedrijf naar één voor alle luchtwapensystemen te hanteren programma en werkwijze. Links: Kolonel Arie Blokland: De NH90 schreeuwt gewoon om een paarse bedrijfsvoering. Onder: De NH90 is het eerste luchtwapensysteem dat volledig ondersteund wordt door SAP. Foto: Projectbureau NH90 17 HOLLANDER

18 ACHTERGROND Schroevendraaier Transparantie, integraliteit en kosteneffectief werken, dat zijn de hoofddoelstellingen van de overgang naar SAP. Elk krijgsmachtdeel hanteert tal van materieel-logistieke informatiesystemen. Hoewel landmacht, luchtmacht en marine elk hun eigen specifieke aanvragen hebben, is er ook veel overlap. Banden voor militaire voertuigen, schoeisel, technische onderdelen of zelfs koffieroerstaafjes worden tegenwoordig nog altijd op verschillende manieren aangevraagd en op verschillende plaatsen en verschillende tijden geleverd en geadministreerd. Dat is niet meer van deze tijd, geeft projectleider kolonel Arie Blokland aan. Een luchtmacht schroevendraaier bestaat niet. We werken steeds meer paars, niet alleen in de dagelijkse bedrijfsvoering, maar zeker ook tijdens uitzendingen. Door onze systemen te integreren, kunnen we in de toekomst veel efficiënter en meer kostenbesparend optreden. Die krijgsmachtbrede integratie in SAP is het einddoel van het programma SPEER (zie kader). Dit omvat het totaal aan projecten waarin de financiële en materieel-logistieke processen binnen Defensie worden samengevoegd. Daarbinnen richt SMILE zich op de zogenoemde luchtketen: de materieel-logistiek voor alle luchtwapensystemen en uiteindelijk ook de gehele bedrijfsvoering van de KLu. Twee externe migratiepartijen, Atos Origin en PricewaterhouseCoopers (PWC), zijn nauw betrokken bij de implementatie van SAP. Zo n tachtig collega s die met de NH90 gaan werken, konden in januari in de SMILE Business Experience game het ketenbreed denken ervaren dat nodig is in de nieuwe situatie. Materieel en logistiek grijpen daarin als een soort tandwielen in elkaar. Ingenieus Project SMILE beleeft zijn vuurdoop met de introductie van de NH90. De materieel-logistieke bedrijfsvoering rondom dit nieuwe luchtwapensysteem van het Defensie Helikopter Commando zal in maart volledig worden ondersteund door SAP. Voor het eerst zijn onderhoud en logistiek dan onlosmakelijk aan elkaar gekoppeld. Iedereen die met de NH90 werkt, is verbonden. Sterker nog, een technicus of magazijnmedewerker kan zijn werk alleen maar doen zolang hij zijn handelingen correct in het systeem invoert. Elke actie in de materieel-logistieke keten veroorzaakt een domino-effect. Wanneer een monteur op Maritiem Vliegkamp De Kooy een reparatie verricht, krijgt de logistiekeling een seintje dat de werkvoorraad is afgenomen. Komen de desbetreffende onderdelen onder een bepaalde waarde, dan krijgt het Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW) opdracht om de werkvoorraad op De Kooy weer aan te vullen. Dalen de LCW-voorraden te ver, dan krijgt de fabrikant een signaal om een nieuwe lading te leveren. Maar heeft een op SAP-aangesloten landmachteenheid deze onderdelen ook in opslag, dan kan de monteur voor zijn materieelbehoefte ook putten uit die voorraad. Een ingenieus paars voorraadsysteem is slechts een deel van wat de migratie naar SAP de luchtketen kan bieden. Behalve voorraden houdt SAP ook zaken als de onderhoudsstaat, configuratie, locatie en aantal vlieguren van een toestel bij. Voor de operationele praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat detachementscommandanten snel grondig inzicht kunnen krijgen in de inzetbaarheid van hun luchtwapensystemen. Vertalen De NH90 is een mooie testcase, meent luitenant-kolonel Dick van der Kaaij, teamleider Besturing en Processen SMILE. We beginnen feitelijk met een schone lei, want in het geval van de NH90 hebben we niet te maken met oude informatiesystemen waarvan we de gegevens moeten vertalen naar SAP. Een datateam van het project SMILE heeft de afgelopen maanden de talloze materieel-logistieke variabelen geïnventariseerd en ingevoerd in het informatiesysteem. Ieder onderdeel van de helikopter, elk stukje onderhoud en iedere revisie van elk afzonderlijk toestel zal worden beschreven en gedocumenteerd. Veel werk, erkent de overste. Alle handelingen bijhouden in SAP lijkt omslachtig, maar uiteindelijk betaalt het zichzelf uit in HOLLANDER 18

19 ACHTERGROND een veel meer transparante en efficiënte bedrijfsvoering. In de huidige situatie zijn collega s in de materieel-logistiek een groot deel van de tijd bezig om gegevens over te typen van het ene naar het andere systeem. In de nieuwe situatie hoef je het nog maar één keer in te voeren. Dat gaat ons veel tijd en geld besparen. Elk moertje, boutje, iedere meterstand en het geheel aan NH90 gerelateerde voorraden is gedocumenteerd in SAP. Elke logistiekeling en sleutelaar gaat ermee werken, zoals sergeant Jan Beckmann die hier de sonar winch demonteert. Foto: Paolo Magnaghi, AgustaWestland Luitenant-kolonel Dick van der Kaaij: Integraliteit, transparantie en efficiëntie, daar werken we naartoe met SMILE. Helikopterview De techniek van het werken met SAP is één ding, benadrukt majoor Ad de Jong, verantwoordelijk voor de coördinatie van de opleidingen en trainingen met het nieuwe systeem. Maar het is ook een manier van denken. Iedereen moet het proces tussen de oren krijgen, het zogenoemde ketendenken. Door SAP maken we allemaal deel uit van dezelfde materieel-logistieke keten. Wanneer iemand ergens iets verandert, heeft dat invloed op het totale systeem. Om die helikopterview op de eigen rol binnen de gehele keten te krijgen, werkt de projectorganisatie met de SMILE Business Experience game. Een bedrijfskundig rollenspel, waarmee de toekomstige SAP-gebruikers een gevoel krijgen van hoe bepaalde keuzes van invloed kunnen zijn voor de rest van de keten. De deelnemers even losgeweekt van hun daadwerkelijke functie moeten een zo efficiënt mogelijke bedrijfsvoering zien na te streven. Daarbij zullen ze ervaren dat wel of geen actie ondernemen gevolgen heeft voor de bedrijfsvoering in zijn geheel. Blokland maakt het wat concreter: Als je aan het budget voor onderhoud draait, heeft dat invloed op de voorraden, maar ook op de inzetbaarheid van je mensen. Eersteling De business game helpt om draagvlak te creëren voor de implementatie van SAP, stelt Marco Uljee, namens PWC bij SMILE betrokken als projectmanager. Dit is de grootste SAP-implementatie in Nederland. Een flinke organisatorische verandering, maar juist hierin zie je de can do -mentaliteit van de luchtmacht terugkomen. Iedereen is doelgericht en positief kritisch. Ze willen weten: wat gaat dit project mij opleveren? Wat Blokland betreft is de NH90 daarom een goede eersteling. Een voordeel van een nieuw wapensysteem is dat de mensen in zijn voor verandering. Na de invoering van SAP voor de NH90 richten we ons op de conversie van de oude systemen voor de Alouette III en vervolgens die voor de PC-7. Zo nemen we elke vorm van twijfel en scepsis weg voor de latere transitie van de meer complexe operationele luchtwapensystemen. Het project wordt medio 2014 afgesloten. Dan zijn alle luchtwapensystemen gemigreerd, van de logistieke bedrijfsvoering van het Air Operations Control Station Nieuw Milligen tot de F-16 squadrons. Waar is wat, wanneer, in welke hoeveelheden en in welke staat? Dat en meer is straks allemaal inzichtelijk voor de gehele krijgsmacht. Foto: Fabiënne Wink, AVDD SPEER (Strategic Process & ERP Enabled Reengineering) is het programma van de Defensie Materieel Organisatie dat zorgt voor de Defensiebrede integratie en standaardisatie van de financiële en materieel-logistieke processen. In een eerder stadium zijn de financiële administratie (FINAD) en de fregatten Hr.Ms. Van Speijk en Van Amstel naar SAP gemigreerd. Nu is het de beurt aan de zogenoemde Zeeketen, Luchtketen (project SMILE) en Grondgebonden systemen om stap voor stap hun processen in SAP onder te brengen. In de toekomst zal de gehele krijgsmacht op dezelfde manier gaan werken, ondersteund door één integraal systeem voor materieellogistiek en financiën. 19 HOLLANDER

20 MINISERIE Elke vliegoperatie heeft zijn eigen charme Tekst: June Smit Foto s: AVDD Lynxvlieger: beslissingen Tekst: June Smit Mattijn van Deelen nog als tweede vlieger, waarbij hij stand by-diensten meedraaide voor de SAR. Eén daarvan staat hem nog helder voor de geest. Links: De opleiding tot Lynxvlieger vindt voor een deel plaats vanuit de schoolbanken. Ook Van Deelen moest daar de afgelopen tijd aan geloven. Hem werd wederom duidelijk dat hij liever vliegt. Functie: Lynx-vlieger (eerste, tweede, boord of instructeur) Aantal vliegers: 30 Eenheid: 860 Squadron Nu de Lynx onder het DHC valt, maakt ook het maritiem opereren al meer dan een jaar deel uit van het CLSK. Niet alleen de werkzaamheden, maar ook de functies zijn hierbij anders dan de KLu gewend was. De komende maanden komen deze functies rond de Lynx aan bod in een serie. Deze keer eerste vlieger luitenant-ter-zee 2 Mattijn van Deelen, over de verantwoordelijkheden tijdens en na de vliegopleiding en vliegoperaties op en rond schepen. Ik heb niet specifiek iets met schepen. Sterker nog, ik denk dat alle vliegoperaties hun eigen charme hebben, ook die van de KLu. Toch spreekt de diversiteit van de operaties bij de Koninklijke Marine me heel erg aan. Zo vlieg je als eerste vlieger veel in Nederland voor de kustwacht of de Search and Resumé (SAR, red.), zodra je klaar bent als tweede vlieger draai je meteen stand by-diensten voor SAR. Ook kijk ik erg uit naar de periode dat ik aan boord van een van de schepen ga. Daar werk je toch naar toe. Opleiding Sinds februari dit jaar ben ik eerste vlieger. In 2003 ging ik hiervoor de vliegopleiding in en drie jaar later was ik tweede vlieger SAR. Om eerste vlieger te worden, krijg je vervolgens drie opwerk- Gekwalifi ceerde boordvliegers kunnen zowel overdag als s nachts op schepen landen. HOLLANDER 20