BRANDNETEL GROENTEN. Algemeen Brandnetels groeien overal in Nederland. Ze hebben groene, sterk zaagvormige bladeren met een donzige onderkant.

Transcriptie

1

2 GROENTEN BRANDNETEL Brandnetels groeien overal in Nederland. Ze hebben groene, sterk zaagvormige bladeren met een donzige onderkant. Brandnetels zijn bedekt met brandharen. Deze fijne holle haartjes geven een brandend gevoel als je ermee in aanraking komt en kunnen blaren, branderige plekken en jeuk op de huid veroorzaken. De jonge bovenste bladeren kunnen het hele jaar gekookt worden gegeten als spinazie of als soep. Ook kun je met de bladeren thee zetten. Bereidingswijze Zorg er bij het plukken voor dat je ze niet tegen de brandharen in vastpakt, want dan word je zeker geprikt. Gekookte brandnetels steken niet. Koken als spinazie: bladeren plukken, wassen, grof hakken en 4-5 minuten koken. Op smaak brengen met zout en peper. De bladeren slinken flink, gebruik dus veel brandnetels. Soep maken: pluk het bovenste topje van de brandnetel, gebruik er vooral niet te weinig.

3 GROENTEN BRANDNETEL - VERVOLG Sla de toppen even door schoon water. Roerbak ze in een beetje olie en breng op smaak met zout en eventueel peper. Doe er naar eigen smaak water bij en laat langzaam warm pruttelen. Voor iets meer bite kun je eventueel stukjes kliswortel toevoegen. Thee zetten: kook de brandnetels +/- 7 minuten zodat het zuur uit de bladeren gaat en het niet meer prikt. Doe vervolgens een paar van de gekookte brandneteltoppen in de thermoskan, giet hier kokend water op en laat tien minuten staan. Giet de gezette thee vervolgens door een zeefje in een beker. VOGELMUUR Vogelmuur groeit als onkruid en komt in Nederland veelvuldig voor. De naam verwijst er al naar, vogels zijn er dol op, maar Muur was daarnaast in vroeger tijden gewoon een algemeen smakelijk volksvoedsel. De bladeren zijn groen, eirond met een spitse top en de bloemknop is sterk behaard. Vogelmuur groeit laag bij de grond in akkers en ruigten.

4 GROENTEN VOGELMUUR - VERVOLG De beste periode om Muur te plukken is in de lente of in de herfst. Bereidingswijze Vogelmuur is erg voedzaam en rijk aan vitamine C. Je kunt het bijvoorbeeld rauw eten als veldsla. Maar je kunt het ook koken/wokken als groente. Koken: breng water aan de kook en kook de vogelmuur drie minuutjes. Wokken: bak de vogelmuur in een beetje olie en zout. Tip: als je er een salade van maakt, maak dan met olijfolie, zout en peper een lekkere dressing.

5 GROENTEN ZEVENBLAD Ook Zevenblad is een onkruid, maar wat veel mensen niet weten eetbaar onkruid. De plant groeit op beschaduwde plaatsen in wegbermen en akkerranden op vochtige of bemeste grond. Bereidingswijze Zevenblad kan bereid worden als Spinazie. Roerbakken in een beetje olie met peper en zout, is het lekkerst. Het kan ook rauw worden gegeten, maar daarvoor gebruik je alleen de jongere blaadjes.

6 GROENTEN ROZE WINTERPOSTELEIN Roze winterpostelein is een eenjarige plant van 10 tot 40 cm hoog die groeit op open, vochtige, voedselrijke grond in loof-en naaldbossen. De blaadjes kunnen rauw gegeten worden als salade of gekookt als spinazie. De kleine bladeren van deze groenblijvende plant kunnen het gehele jaar gegeten worden. Bereidingswijze Haal de blaadjes van de postelein pas los als je de worteltjes eraf hebt gesneden. Was ze voorzichtig in ruim koud water en laat het goed uitlekken. Maak er een salade van of roerbak de blaadjes. Tip 1: Een smeersel van gestampte bladeren kan gebruikt worden bij snijwonden en andere uitwendige verwondingen. Tip 2: Het sap van de plant kan gebruikt worden als oogdruppels bij pijnlijke en rode ogen.

7 KOOLHYDRATEN LISDODDE Lisdodde is een ruim 2m hoge plant met lange grote bladeren en de karakteristieke bruine sigaar aan het uiteinde van zijn stengels. De plant komt voor aan waterkanten. Bereidingswijze Je kan 2 delen van de lisdodde eten, het preigedeelte (dat steekt uit boven de bagger en iets onder water) en de wortel. Preigedeelte: Je pelt de eerste laag eraf, snijdt het in stukken en bakt het in de pan. De wortel: Je maakt de wortel schoon en je kunt het bakken in de pan of roosteren in het vuur.

8 KOOLHYDRATEN RIETWORTEL Riet groeit aan de waterkant. De plant bloeit van juli tot oktober met een purperkleurige of bruinachtige pluim. Een gedeelte van de wortel van riet is als groente te eten. De smaak is zoet en gelijkend aan bamboescheuten. Bereidingswijze De wortelstok en vooral de punten van de wortels zijn eetbaar. Ze kunnen rauw gegeten worden, maar ze zijn ook te koken en/of te bakken. Net zoals je bijvoorbeeld met een wortel zou doen.

9 KOOLHYDRATEN PAARDENBLOEMWORTEL Paardenbloemen zijn overal in Nederland te vinden. En de wortel is eetbaar! Bereidingswijze Wortel uit de grond trekken, schoonmaken en dan koken of bakken.

10 NOTEN TAMME KASTANJE Tamme kastanjes zijn gemakkelijk herkenbaar aan de lange, grof gezaagde lancetvormige bladeren. Deze zijn glanzend donkergroen aan de bovenzijde. De vruchten zijn leerachtige, glanzend bruine noten. Meestal zitten er drie bijeen in een stekelige huls (bolster). LET OP: Er bestaan ook wilde kastanjes, die zijn NIET eetbaar. Je herkent wilde kastanjes vooral aan het feit dat er maar 1 kastanje in een bolster zit. Bereidingswijze Je kan kastanjes roosteren, maar je kan er ook puree van maken. Geroosterde kastanje: Maak in alle kastanjes een kruisje bovenin met je mes. Leg een vuur aan en laat dit vuur even goed branden. Plaats de kastanjes aan de randen van het vuur. Laat ze net zolang liggen totdat ze zwart worden. Ze zijn nu makkelijk te pellen. Pel ook het binnenste vliesje mee voor de lekkerste kastanjes. Kastanje puree: Kerf weer eerst de kastanjes in. Kook ze vervolgens tien minuten op laag vuur. Pel ze. Een tip om ze makkelijker te kunnen pellen is ze even in koud water laten schrikken, net als een ei. Kook de kastanjes zonder hun huls nogmaals voor 45 minuten. Nu kunnen ze worden gestampt alsof het aardappelen zijn.

11 NOTEN BEUKENNOOTJES Beukennootjes zijn kleine driehoekige nootjes die groeien in een beukenboom. Er wordt beweerd dat beukennootjes giftig zijn, maar dit is alleen zo bij het eten van hele grote hoeveelheden. Als je het zekere voor het onzekere wilt nemen, rooster de beukennootjes dan in een koekenpan. Door de verhitting verdwijnen de giftige stoffen. Bereidingswijze Beukennootjes zijn rauw te eten, maar je kunt ze dus ook roosteren. Het nadeel van beukennootjes is dat het veel werk is om ze te pellen, maar als je de tijd neemt zijn ze erg lekker.

12 NOTEN HAZELNOTEN Er zijn heel veel hazelnoten in het Hart van Drenthe te vinden. Vooral de hazelnoten die al op de grond liggen zijn geschikt om te eten. Deze zijn namelijk het meest gedroogd. Je kan ze ook uit de boom plukken. Bereidingswijze Sla ze stuk met een steen en eet ze uit de hand. Je kan ze ook meebakken met groenten. En als je echt creatief te werk wilt gaan, kan je er zelfs een pannenkoekje van maken. Stamp de hazelnoten fijn, doe er wat water bij zodat het een papje wordt, snufje zout en bak er kleine pannenkoekjes van.

13 FRUIT/BESSEN RODE BOSBES De rode bosbes groeit aan een struik laag bij de grond. De bladeren zijn ovaal en het hele jaar door groen. De rode bessen die in de struik hangen zijn eetbaar; ze zijn geurloos, zurig en fris. Bereidingswijze Je kunt de bes zo eten of je kunt er sap van maken. BRAMEN Bramen zijn heerlijke vruchten. Wild groeien ze in stekelige struiken langs veel bosranden. Op het eind van de zomer en in de vroege herfst zitten de struiken vol met de zwarte, rijpe bramen. Let bij het plukken wel goed op de vervelende doorns. Bereidingswijze Wassen en opeten.

14 EIWITTEN PADDENSTOELEN In het Hart van Drenthe komen ook heel veel paddenstoelen voor. Een kleine greep uit het assortiment: EEKHOORNTJESBROOD Eekhoorntjesbrood is een eetbare paddenstoel uit de boletenfamilie. Het is een echte delicatesse. Deze paddenstoel heeft een verfijnde, beetje nootachtige smaak. De hoed is bruin en het vruchtvlees is wit. Eekhoorntjesbrood kan wel 25 cm groot worden. Het wordt niet gekweekt en groeit dus alleen in de vrije natuur. Plukken Pluk alleen de stevige exemplaren en laat heel jonge en oudere exemplaren staan. Beschadig de zwamvlok (zeg maar de wortels) zo min mogelijk door de paddenstoel met een draaiende beweging te oogsten of door hem met een scherp mes net boven de grond los te snijden. Zo zorg je dat er de komende jaren ook nog eekhoorntjesbrood te vinden is.

15 EIWITTEN EEKHOORNTJESBROOD - VERVOLG Bereidingswijze Eekhoorntjesbrood past eigenlijk overal bij. Bak of roerbak ze en eet ze zo of doe ze bijvoorbeeld door een salade. Tip: Was paddenstoelen nooit, maar borstel ze licht af/schoon. CANTHARELLEN De cantharel is een trechtervormige paddenstoel. De kleur varieert van oranjegeel tot grijs. De steel is meestal heel kort. De smaak is iets peperachtig. Bereidingswijze Cantharel past eigenlijk overal bij. Bak of roerbak ze en eet ze zo of doe ze door een salade. Snijd een eindje van de steel en veeg zand en vuiligheid weg met een zacht borsteltje of een vochtig doekje. Tip: Voeg cantharellen altijd pas op het laatst toe bij de bereiding, ze kunnen namelijk snel taai worden.

16 EIWITTEN RODEKOOLZWAM Begin september verschijnen de eerste Rode koolzwammen. De naam is een verwijzing naar de opvallende kleur van de paddenstoel, namelijk onder vochtige omstandigheden diep paars-rood. In droge toestand is de paddenstoel roze tot lichtbruin gekleurd. De redelijk kleine paddenstoel (maximaal 4 cm hoog) groeit massaal onder beukenbomen. Bereidingswijze De rodekoolzwammen hebben in verse vorm geen opmerkelijke geur, de smaak is echter licht nootachtig en kruidig. Bak of roerbak ze en eet ze zo of doe ze door een salade.

17 EIWITTEN GROTE SPONSZWAM Één van de wonderbaarlijkste zwammen in Nederland is de grote sponszwam. Deze crème kleurige paddenstoel ziet er uit zoals hij heet, als een grote ouderwetse bad spons. Je vindt hem aan de voet van sparren of andere naaldbomen. De grote sponszwam ruikt zoetig en is erg smakelijk. Bereidingswijze Snijd de grote sponszwam in plakken van 1 cm en was het erg goed, want er blijft veel grond, insecten of gras in zitten. Dep het daarna goed voorzichtig droog. Bak de plakken in een beetje olie met peper en zout.

18 GIFTIG/GEVAARLIJK VLIEGENZWAM LET OP: Niet alle paddenstoelen zijn eetbaar. Sterker nog, er zijn soorten die GIFTIG en zelfs DODELIJK zijn. Een zeer GIFTIGE zwam die makkelijk te herkennen is, is de vliegenzwam. Beschrijving De vliegenzwam is vooral in de maand oktober veel te zien in de bossen. Hij ziet eruit als een echt kabouterhuisje met zijn grote rode hoed met witte stippen. Maar ondanks zijn pracht, is deze zwam zeer GIFTIG.

19 GIFTIG/GEVAARLIJK GROENE KNOLAMANIET Een paddenstoel die ook zeer GIFTIG en DODELIJK is, is de groene knolamaniet. Beschrijving Je vindt deze paddenstoel in loofbossen en dan vooral onder eiken, beuken, hazelaars en kastanjebomen. Hij is GIFTIG en DODELIJK! De gifstoffen tasten vooral de lever aan. Het is één van de giftigste paddenstoelen van Nederland. In het Engels is de bijnaam voor deze paddenstoel death angel.

20 GIFTIG/GEVAARLIJK GEWONE KRULZOOM TOT SLOT is de gewone krulzoom ook bijzonder GIFTIG. Beschrijving De krulzoom heeft een geelachtig, bruine tot roodbruine gewelfde hoed met een sterk ingerolde rand. Ooit werd hij als eetbaar beschouwd, maar inmiddels weet men dat hij een zeer ernstige allergische reactie teweeg kan brengen; na het eten van deze paddenstoel kunnen misselijkheid, braken, diarree en buikkrampen optreden en daarna mogelijk shocktoestand, coagulatiestoornissen, afbraak van de rode bloedcellen en aantasting van de nieren. Raadpleeg, bij één van deze symptomen, meteen een arts.

21 RESUMÉ Alle belangrijke vitamines en mineralen zijn in het Hart van Drenthe te vinden; koolhydraten, eiwitten, groenten en fruit. Probeer gedurende de dag van alles wat binnen te krijgen. GEVAARLIJK Regel 1: wat betreft voedsel: als je iets niet herkent of niet kent NIET eten! Regel 2: check jezelf een paar keer per dag op tekenbeten!

22 GIFTIG/GEVAARLIJK DE TEEK Beschrijving Een teek lijkt op een plat spinnetje. Ze komen in het hele land voor in bossen, duinen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken en tuinen. Daar leven ze in hoog gras en tussen bladeren. Ze kunnen ongemerkt uren of zelfs dagen op de huid zitten en zich volzuigen met bloed. Meestal zijn tekenbeten onschuldig. Toch is het belangrijk een teek zo snel mogelijk te verwijderen. Het liefst binnen 24 uur. Hoe herken je een tekenbeet? Een teek op de huid Na enkele uren kan de beet beginnen te jeuken. Volgezogen met bloed is een teek ongeveer even groot als een erwt.

23 GIFTIG/GEVAARLIJK DE TEEK - VERVOLG Wat doe je bij een tekenbeet? Vermijd het gebruik van jodium, alcohol of andere middelen alvorens je de teek verwijdert. En probeer de teek zeker niet met een brandende sigaret of lucifer te verwijderen. Hierdoor zal de teek juist gif in de wond spuiten. Schuif het tangetje onder de teek, zo dicht mogelijk op de huid en wip hem in zijn geheel er uit. Gebruik jodium of alcohol om het wondje te ontsmetten. Noteer de datum van het verwijderen van de teek in je agenda. Houd de huid tot 3 maanden na het verwijderen van de teek in de gaten. Het tekenseizoen loopt van ongeveer maart t/m oktober.

24 DIEREN REEËN Oktober is het staartje van de periode van de reeënbronst. Tijdens deze bronst zal je deze dieren best snel te zien krijgen, maar ook horen. Vooral s nachts.. Het geluid dat ze maken lijkt op het geblaf van een hond en kan behoorlijk lang aanhouden. VOSSEN Een vos is maar weinig groter dan een flinke kat, hoewel hij door zijn lange vacht en dikke staart vooral s winters bedrieglijk groot lijkt. Vossen jagen op kleine prooien als muizen en vogels. Met de mens hebben ze weinig. Zij zijn banger voor ons, dan wij voor hen.

25 DIEREN GALLOWAYS In Hart van Drenthe lopen Galloway runderen. Deze grote grazers zijn hoorn loos en bijzonder behaard. LET OP: De Galloway runderen zijn wild en daarvoor gelden basisregels: Toon geen eten, voeder de dieren niet. Als de dieren dichterbij komen dan gewenst, maak ze dan NIET aan het schrikken door middel van geluid (schreeuwen) of gebaar (klappen). Daardoor worden ze onberekenbaar. In plaats daarvan, duw ze voorzichtig in de richting waar je ze heen wilt hebben. Loop nooit tussen een moederdier en haar jong. Dan wil zij haar jong misschien verdedigen. Sluit ze niet in.

26 DIEREN DASSEN De das is het grootste (land)roofdier van Nederland. Hij heeft een herkenbare vachttekening: de bovenzijde is grijs van kleur, de onderzijde en poten zijn zwart en op de kop lopen twee brede evenwijdige strepen. In dit gebied is de kans groot dat je er één tegen komt als het begint te schemeren. De das is in Nederland geen bedreigd diersoort (meer), maar hij geniet wel de grootst mogelijke bescherming. In Europa leven dassen als één grote familie in zogenoemde burchten (holen). Onder de grond bouwen ze een compleet huis met gangenstelsels, kamers en verdiepingen. In het Hart van Drenthe is zo n dassenburcht van minimaal 20 jaar oud.

27 DIEREN RODE EEKHOORN De rode eekhoorn is de in Europa meest voorkomende eekhoorn. Ze zijn 18 tot 24 centimeter lang en ze hebben een borstelige pluimstaart. Anders dan de naam doet vermoeden, kan de kleur variëren van zwart tot gelig, met allerlei tinten rood en bruin daartussen. Ze leven in de bomen en zijn alleseters.

28 DIEREN BOOMMARTER De schuwe boommarter is hoofdzakelijk een nachtdier. Overdag is hij dus zelden te zien. Boommarters zijn donkerbruin met een roomkleurige lichte vlek op hun keel en borst. Het zijn de beste klimmers van het bos.

29 DIEREN ZWARTE SPECHT De zwarte specht is de grootste specht in Europa. Hij heeft een zwart verenkleed, een rode kopkap, gele ogen en een hoornkleurige, stevige snavel. De roffel van de zwarte specht is langzaam, regelmatig en luid. Verder staat deze specht bekent om zijn bijna horror-achtige, klagende waarschuwingssignaal. Schrik daar dus niet van.

30 DIEREN BUIZERD Een roofvogel die veelvuldig gespot wordt in dit gebied is de buizerd. Deze vogel is een stevige roofvogel die niet erg goed toegerust is op het vangen van snel bewegende prooien. Hij moet het dus vooral hebben van muizen, zieke konijnen, wormen en aas.

31 KAMPEMENT ACHTERLATEN Als het tijd is om terug te gaan naar de bewoonde wereld is het de bedoeling dat het kampement zo achtergelaten wordt als dat het is aangetroffen. Zorg dat het vuur goed gedoofd wordt en de as/kooltjes netjes opgeruimd worden. En zorg dat het slaapverblijf weer wordt afgebroken en de takken e.d. die daarvoor gebruikt zijn worden verspreid in het gebied. Check tot slot of er nog plastic of andere zaken rondslingeren. Neem het mee en gooi het elders in de prullenbak.

32