Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een ICT-component van ten minste 5 miljoen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een ICT-component van ten minste 5 miljoen"

Transcriptie

1 Directoraat-Generaal Wonen, Bouwen en Integratie Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een ICT-component van ten minste 5 miljoen Versie 8.03 Datum 29 november 2018 Status Definitief

2 Titel Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een ICT-component van ten minste 5 miljoen Bijlagen 1. Politieke achtergrond 2. Eigenaarschap en beheer ICT-dashboard 3. ICT-kosten definitie Handboek PPM 2015 Beheer en eigenaarschap Het eigenaarschap van dit document ligt bij de dgoo. Wijzigingen worden voorgelegd aan het CIO-Beraad en vastgesteld door de CIO Rijk. Versie Vastgesteld Toelichting 5.01 CIO Beraad 9 december CIO Beraad december 2016 Aanpassingen: beheersmaatregelen voortaan ook door publieksrechtelijke zbo s toegepast, uitbreiding rapportagemodel, BIT-adviezen, interne personeelskosten melden, vervallen onderscheid al dan niet risicovolle projecten van ten minste 5 miljoen, vervallen oude uitzonderingen rapportage infrastructurele (MIRT)- projecten en projecten ten behoeve van releasematige onderhoudswerk zaamheden Geheel herschreven versie. Meer procesgericht: van identificatie en selectie van projecten tot publikatie op het ICT-dashboard. Meer gericht op de doelgroep opdrachtgevers en projectmanagers van projecten. Het proces rond het BIT en voor grote ICT-projecten relevante BIR- afspraken zijn meegenomen CIO Beraad november Accordering CIO s 29 november 2018 Aanpassingen: Nieuwe definitie ICT-kosten, schatting interne personeelskosten, al dan niet projectmatige aanpak van vernieuwing binnen releasematige onderhoudscyclus, decentraal CIO-stelsel en permanent proces van inventarisatie, nieuwe BIR, nieuw model gegevensbeschermingseffectbeoordeling rijksdienst (PIA). Aanpassingen: melden nog niet gestarte projecten, Agile en DevOps als ontwikkelsystematiek, aanpassing uitzonderingsgrond projecten Politie en Rechtspraak, onderdeel project als zelfstandig project, termijn actualiseren projectgegevens op het dashboard, Pagina 2 van 45

3 geactualiseerde Informatiebeveiligingsparagraaf, P(rivacy)AR-procedure voor rijksbrede projecten, nieuwe projectstatus in heroriëntatie. Pagina 3 van 45

4 Inhoudsopgave 1 Doel en doelgroep Afspraken over Projectportfoliomanagement Waarom Projectportfoliomanagement? Definitie Projectportfoliomanagement (PPM) Permanent proces van inventarisatie ICT als onderdeel van wet en regelgeving Projectportfoliomanagementproces Rol departementale CIO Publiekrechtelijke zbo s Selectie van projecten ten behoeve van het rijksbrede kader Definitie projecten en programma s Uitgangspunten bij selectie Omvang ICT-component Onderdeel van een project of programma als zelfstandige project Onzelfstandige onderdelen binnen projecten en programma s Projecten die tijdens looptijd aan criteria voldoen Projecten die tijdens looptijd niet meer aan criteria voldoen Rijksbrede projecten en departement-overstijgende projecten Verplichte ICT Markttoets ( 20 miljoen projecten) BIT-advies Relatie BIT-advies en CIO(-oordeel) Aanmelden voor een BIT-advies Informeren Tweede Kamer en publicatie Afspraken over beheersmaatregelen Eisen aan projectplan CIO-oordeel Externe kwaliteitstoetsen Afspraken over rapportage en verantwoording Jaarrapportage Bedrijfsvoering aan de Tweede Kamer Rijks ICT-dashboard Onderzoeksrapporten Auditdiensten Toelichting op het rapportagemodel Laatste projectupdate (voorheen Peildatum) Naam: project Ministerie, minister, zbo, organisatie-onderdeel Projectstatus Projectomschrijving Beleidsterrein Beheer: kosten, levensduur Ontwikkeling: maatwerk, functiepunten, ontwikkelwijze Startdatum Algemene systematiek kostentoerekening aan project Doorlooptijd en ICT-kosten: algemeen Projectplannen Externe kwaliteitstoetsen Tweede Kamerstukken Tussentijdse resultaten Baten Pagina 4 van 45

5 7.16 Marktpartijen Bijlage 1 Politieke achtergrond Bijlage 2 Eigenaarschap en beheer ICT-Dashboard Bijlage 3 ICT-kosten definitie Handboek PPM Pagina 5 van 45

6 1 Doel en doelgroep Dit document bevat alle rijksbrede afspraken over projecten met een ICTcomponent van ten minste 5 miljoen 1. Het gaat daarbij om de afspraken rond: het identificatie-, registratie- en selectieproces (onderdelen van het zogenaamde Project Portfoliomanagement: PPM); het proces rond het aanmelden en publiceren van de toets van het Bureau ICT Toetsing (BIT); (verplichte) beheersmaatregelen; de rapportage van projectgegevens aan de Tweede Kamer. Sinds 2011 is deze rapportage integraal onderdeel van de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk. Voor de rapportage wordt informatie op het Rijks ICT-dashboard gebruikt. De rijksbrede afspraken zijn verplicht voor projecten met een ICTcomponent van tenminste 5 miljoen meerjarig. Toepassing van deze afspraken voor het complete departementale portfolio, inclusief projecten onder de 5 miljoen, is wenselijk maar niet verplicht. De rijksbrede afspraken voor projecten met een ICT-component van ten minste 5 miljoen zijn afkomstig uit Tweede Kamerstukken en besluiten van het CIO-Beraad (en de voormalige ICCIO). In het Handboek Portfoliomanagement Rijk worden deze afspraken -minimaal jaarlijksverzameld, toegelicht voor de doelgroep(en) en voorzien van toepassingsvoorbeelden. Daarmee beoogt het Handboek PPM ook een handleiding te zijn voor de invoer van projectgegevens in het Rijks ICTdashboard. Daarnaast fungeert het Handboek PPM voor de Auditdienst Rijk (ADR) als (door BZK/DGOO) vastgesteld kader bij de uitvoering van haar taakopdracht. De doelgroep van dit document bestaat uit: CIO s binnen de Rijksoverheid en hun adviseurs; opdrachtgevers en projectmanagers van projecten binnen de Rijksoverheid; auditors (Rijk en zbo s). 1 Het gaat dus niet om projecten van tenminste 5 miljoen, maar om projecten waarvan de ICT-component tenminste 5 miljoen is. Pagina 6 van 45

7 2 Afspraken over Projectportfoliomanagement 2.1 Waarom Projectportfoliomanagement? Het Kabinet heeft de afgelopen jaren bij meerdere gelegenheden het belang van projectportfoliomanagement voor het op orde krijgen van grote ICT-projecten benadrukt. Dat gebeurde ondermeer naar aanleiding van twee rapporten van de Algemene Rekenkamer: Lessen uit ICT-projecten bij de overheid (2007) en Aanpak van ICT door het Rijk: Lessons learned (2012), en het eindrapport Grip op ICT van de tijdelijke commissie ICTprojecten (commissie Elias) van de Tweede Kamer. In de betreffende Kamerstukken (zie Bijlage 1 Politieke achtergrond, voor een volledig overzicht) gaat het daarbij om: projectportfoliomanagement als één van de kerntaken van de CIO s ; waardoor betere prioritering en betere beheersing van ICT-projecten mogelijk wordt; en de mogelijkheden tot transparantie worden vergroot (kst , nr. 148) Naar aanleiding van de aanbevelingen van de commissie Elias heeft het Kabinet opnieuw het belang van portfoliomanagement onderschreven. Daarbij is aangegeven dat: het zwaartepunt van portfoliomanagement moet liggen in de departementale prioritering; het departementaal portfoliomanagement moet bijdragen aan het debat met de Kamer (kst , nr. 13). Het in dit Handboek beschreven Projectportfoliomanagement is dus verplicht voor projecten en programma s met een ICT-component van tenminste 5 miljoen meerjarig, maar wenselijk voor alle projecten en programma s. Het is bovendien een vereiste om tijdig projecten te kunnen identificeren en selecteren die onder de rijksbrede afspraken vallen (zie hoofdstuk 3). 2.2 Definitie Projectportfoliomanagement (PPM) Projectportfoliomanagement is dus een primair departementale verantwoordelijkheid die ingekaderd wordt door interdepartementale afspraken die beheersing van en transparantie rond projecten waarborgen. Het CIO Beraad baseert zich daarbij op onderstaande definitie van Projectportfoliomanagement: Het managementinstrument PPM is een samenhangend geheel van processen en besluiten met als doel het inventariseren, (her)prioriteren, selecteren, actief beheren en evalueren van de verzameling toekomstige en in uitvoering zijnde projecten met een ICT-component die de maximale bijdrage levert aan de rijksbrede en departementale doelstellingen, gegeven de beschikbare capaciteit en financiële middelen. Pagina 7 van 45

8 2.3 Permanent proces van inventarisatie De departementale CIO draagt zorg voor een permanent proces van inventarisatie, waarin (voorziene) projecten met een meerjarige ICTcomponent van ten minste 5 miljoen kunnen worden geïdentificeerd en centraal binnen het departement worden geregistreerd. Dit als eerste stap in het departementale Projectportfoliomanagementproces. Maar de selectie vindt ook plaats ten behoeve van: een verzoek om een BIT-advies; het van toepassing zijn van de rijksbrede beheersmaatregelen; de rapportageplicht in het kader van de Rapportage Grote ICTprojecten. Vanaf 2015 is een dergelijk proces ook bij zbo s een verplichting. Als er binnen het departement sprake is van een CIO-stelsel (zie ook 2.6. Rol departementale CIO), is beschreven hoe het delegeren van verantwoordelijkheid van de departementale CIO aan decentrale CIO s is geregeld voor wat betreft het identificeren en registreren van (beoogde) projecten. Vastgelegd is ook hoe en wanneer het proces van identificeren en registreren plaatsvindt. Nog niet gestarte en op het Rijks ICT-dashboard gepubliceerde, projecten worden ingebracht in de reguliere CIO-gesprekken met CIO Rijk en in bilaterale contacten met het BIT: *Voor het BIT gelden daarbij de afspraken uit het Instellingsbesluit BIT: zie hoofdstuk 4 (BIT-advies) *Voor de halfjaarlijkse CIO-gesprekken (tussen CIO Rijk en de departementale CIO) moeten in ieder geval de in de bilaterale contacten met het BIT op dat moment gewisselde projecten worden ingebracht. Daarnaast kan de departementale CIO andere nog niet gestarte projecten, die of nog niet met het BIT gewisseld zijn of die waarover nog vragen bestaan in het proces van inventarisatie (zie ook onder 3.2. Uitgangspunten bij selectie) inbrengen. Doelstelling daarbij is te komen tot een wederzijds volledig beeld van gestarte en nog niet gestarte projecten enerzijds, en te melden en niet te melden projecten anderzijds. De ADR onderzoekt jaarlijks in hoeverre er een permanent proces binnen het ministerie is ingericht om de volledigheid en juistheid van de identificatie, registratie en selectie van alle projecten met een ICTcomponent van ten minste 5 miljoen te waarborgen ICT als onderdeel van wet en regelgeving Als wet- en regelgeving wijzigt kan dat gevolgen hebben voor de ICT die het Rijk, medeoverheden en zelfstandige bestuursorganen met een publieke taak gebruiken ter ondersteuning van hun (keten)processen. Wijzigingen in wet- en regelgeving kunnen ook gevolgen hebben voor de 2 kst , nr.135 en kst nr. 13. Pagina 8 van 45

9 ICT die burgers, bedrijven en instellingen gebruiken. Door deze ex ante (vooraf) goed in kaart te brengen, kan een afgewogen beslissing genomen worden inzake voorgenomen regelgeving. In het Integraal Afwegingskader beleid en regelgeving (IAK) zijn daarom vragen opgenomen over ICTconsequenties. Deze zijn te vinden op: Projectportfoliomanagementproces De departementale CIO richt verder binnen het departement een PPMproces in (met mogelijk meerdere niveaus) waarin alle PPM-stappen voorkomen: a. Inventariseren: voor specificaties zie onder Ten behoeve van selectie en verdere PPM-stappen; b. Prioriteren:op basis van departementaal vastgestelde criteria worden de verschillende nog niet gestarte en lopende projecten geprioriteerd. De rol van de CIO in de prioriteitstelling verschilt per ministerie; c. Selecteren: afhankelijk van beschikbare resources en risico s worden de voor de komende periode uit te voeren projecten geselecteerd; d. Beheren: tijdens de uitvoering wordt de portfolio door de CIO gemonitord; e. Evalueren: na afronding van projecten met een ICT-component worden deze geëvalueerd en wordt de realisatie van de business case getoetst; f. De departementale CIO s bevorderen en bewaken een adequate uitvoering van dit proces. 2.6 Rol departementale CIO Het bevorderen en bewaken van de uitvoering van het proces van projectportfoliomanagement is dus de verantwoordelijkheid van de departementale CIO. Wanneer binnen een ministerie sprake is van een CIO-stelsel, waarbinnen er één departementale CIO is en grote onderdelen en/of agentschappen over een eigen CIO beschikken, zijn deze CIO s verantwoordelijk voor de informatievoorziening aan de departementale CIO, tenzij dit in de bestuursraad van dat departement anders besloten is. De (departementale) CIO is verantwoordelijk voor het beheer van het projectenportfolio en informeert de bestuursraad of, waar dit aan de orde is, het bevoegd bestuursorgaan. De opdrachtgevers zijn primair verantwoordelijk voor hun projecten en verstrekken informatie aan de (departementale) CIO zodat deze zijn rol in het kader van het projectportfoliomanagement en de projectbeheersing kan vervullen. 2.7 Publiekrechtelijke zbo s De afspraken over de beheersing van de projectportfolio zijn ook van toepassing voor de publiekrechtelijke zelfstandige bestuursorganen (zbo s) van de ministeries. Alle vakministers overleggen - in het kader van het recht de begroting van hun zbo s goed te keuren - met hun zbo s over de wijze waarop deze gebruik zullen maken van het toetsingsinstrumentarium. Pagina 9 van 45

10 Met betrekking tot een BIT-advies is in het Instellingsbesluit BIT vermeld dat de vakministers met de publiekrechtelijke zbo s afspraken zullen maken over toetsing van hun ICT-projecten door het BIT. De ADR onderzoekt jaarlijks in hoeverre er een proces binnen het ministerie is ingericht om de volledige uitvraag (inclusief de zbo s) voor de rapportage Grote ICT-projecten uit te kunnen voeren. Het onderzoek naar de totstandkoming van de rapportage bij een zbo wordt door de auditor van het betreffende zbo verzorgd (zie ook 6.3 Auditdienst onderzoeksrapporten). Pagina 10 van 45

11 3 Selectie van projecten ten behoeve van het rijksbrede kader In dit hoofdstuk gaat het om het selecteren van alle projecten en programma s met een meerjarige ICT-component van ten minste 5 miljoen. Voor geselecteerde projecten gelden afspraken over: BIT-advies (zie verder hoofdstuk 4); departementale beheersmaatregelen, zoals projectplan en CIOoordeel (zie verder hoofdstuk 5); rapportage aan de Tweede Kamer (zie verder hoofdstuk 6). 3.1 Definitie projecten en programma s Een programma is daarbij gedefinieerd als een geheel van samenhangende projecten en activiteiten die gecoördineerd in een tijdelijke organisatie worden uitgevoerd teneinde vastgestelde doelstellingen te realiseren en geplande baten te genereren (definitie MSP). Een programma levert een verandering en baten op. Een project is gedefinieerd als een tijdelijke organisatie die is opgezet met als doel één of meer bedrijfsproducten op te leveren volgens een gespecificeerde Business Case (definitie Prince2). Deze definitie staat los van de gekozen ontwikkelsystematiek: waterval, Agile, DevOps of mengvormen. Een project levert een of meerdere producten op die door gebruikers in gebruik worden genomen. 3.2 Uitgangspunten bij selectie De rijksbrede afspraken over projecten en programma s met een ICTcomponent van ten minste 5 miljoen zijn van toepassing als voldaan wordt aan de volgende voorwaarden: 1. ICT vormt een essentiële factor om het vereiste project- of programmaresultaat te kunnen verwezenlijken. Andersom geredeneerd: een project dat zonder de inzet van ICT haar vereiste product niet kan verwezenlijken. Dit kan ook een onderdeel zijn van een groter project of programma. Voor de duidelijkheid wordt in de rest van dit Handboek over projecten gesproken (als pars pro toto voor programma s en projecten); 2. de meerjarige kosten van deze ICT-component bedragen ten minste 5 miljoen (zie onder 3.3 Omvang ICT-component); 3. In twijfelgevallen besluit de departementale CIO, eventueel na advies van CIO Rijk, over de selectie van projecten. Projecten bij publiekrechtelijke zbo s, die voldoen aan deze twee selectiecriteria zijn eveneens onderdeel van de rapportage aan de Tweede Kamer. De volgende projecten zijn uitgezonderd van deze selectie: *wapensystemen van het Ministerie van Defensie *de politie zal vanaf 2018 haar projecten geleidelijk aanbieden aan het BIT. De aanbevelingen van het BIT en de bestuurlijke reactie hierop zullen samen met de gegevens over de projecten worden gepubliceerd op het Rijks ICT-dashboard. Voor de overige afspraken Pagina 11 van 45

12 uit het Handboek blijft de uitzonderingspositie van de politie, zoals beschreven in het Handboek 2017, gehandhaafd. *ten aanzien van projecten van de Rechtspraak is de uitwerking van de afgesproken toetsing door het BIT en de daaropvolgende publicatie op het Rijks ICT-dashboard, die in de komende periode plaatsvindt, nog niet verwerkt in dit Handboek. Voor de overige afspraken uit het Handboek blijft de uitzonderingspositie van de Rechtspraak, zoals beschreven in het Handboek 2017, in afwachting van nadere afspraken gehandhaafd. 3.3 Omvang ICT-component 1. de ICT-component bestaat uit de meerjarige ICT-kosten, gedurende de looptijd van het project en/of programma, die gemaakt moeten worden om de ICT-deliverables te realiseren. Een ICT-deliverable kan ook een grote, projectmatig aangestuurde, aanpassing van een informatiesysteem zijn als onderdeel van een releasematige onderhoudscyclus. 2. het betreft ICT-kosten die ten laste gaan van of verantwoord worden in de rijksbegroting (met uitzondering van projecten bij publiekrechtelijke zbo s). De vraag hoe groot de ICT-component is staat los van het feit dat de ICTcomponent soms gemengd wordt gefinancierd. Ook EU-budgetten worden verantwoord via de Rijksbegroting (als inkomsten en uitgaven). 3. het gaat daarbij om, in het projectplan (inclusief business case) gespecificeerde, ICT-kosten, waarop door de projectleider invloed kan worden uitgeoefend. In het projectplan kunnen eventueel ook ICT-kosten van voor de startdatum van het project zijn opgenomen of de implementatiekosten na afloop van de decharge. Als dit het geval is worden die ICT-kosten ook tot de ICT-component gerekend. 4. de meerjarige kosten zijn ICT-kosten, conform de nieuwe definitie ICTkosten, gevat in kostensoorten uit de Rijksbegrotings- voorschriften: a. Kosten personeel werkzaam aan het ICT-project 3 b. Hardware, Standaard software en Spraak en Data Verbindingen Hardware i. Alle kosten voor computer hardware en telefoniehardware. Hiertoe behoren de aanschaf, lease, afschrijvingen en kosten voor 3.De geschatte inzet van personeel werkzaam aan het ICT-project wordt vastgesteld met behulp van het in het projectplan begrootte aantal dagen. De geschatte kosten voor personeel werkzaam aan het ICT-project worden berekend door de inzet van personeel om te rekenen: -conform tarieven uit de Handleiding overheidstarieven (kolom zonder of met overhead), met een voorkeur voor de kolom met overhead; of -andere binnen het departement geldende regels Pagina 12 van 45

13 onderhoud van werkplek apparatuur, faxapparatuur, printers, vaste en mobiele telefoons, mainframes, servers en server racks, modems/routers/switches, telefooncentrales. Ook de uitgaven voor rekencentrumsoftware dienen op deze post verantwoord te worden; ii. Op deze post worden de volgende uitgaven niet verantwoord: koelingapparatuur, antennemasten, gebouwbekabeling, verkeerslichten, matrixborden, sensoren, camera s. Standaard software i. Hieronder wordt verstaan de som van uitgaven voor aanschaf of afschrijving en onderhoud van licenties voor standaard ( packaged ) software. In deze categorie vallen ook uitgaven aan (abonnementen voor) SAAS- en IAAS-diensten (software as a service, Infrastructure as a service). Spraak en Data Verbindingen i. Alle uitgaven aan data communicatie waaronder: de kosten van externe data communicatie providers en abonnementen & specifieke kosten voor spraak- en datagebruik (waaronder VoIP) op draagbare communicatie apparatuur. c. Inhuur van personele capaciteit van externe bedrijven ten behoeve van ICT taken d. Uitbestede diensten aan ICT leveranciers i. hosting diensten, huur datacenter ruimte, gebundelde ICT diensten opdrachten, afschrijvingen van geactiveerde diensten en maatwerk software. e. Extra projectkosten In projectplan opgenomen budget dat niet de onder de andere kostensoorten valt. NB: De definitie geldt voor in 2018 nieuw te starten projecten. Voor de rapportage over 2017 moet nog gebruikt worden gemaakt van de oude definitie uit het Handboek Projectportfoliomanagement bij de projecten van Rijkswaterstaat worden onderstaande roodomlijnde elementen toegerekend aan de ICT-kosten 4 Zie bijlage 3: ICT-kosten definitie Handboek PPM 2015 Pagina 13 van 45

14 = Onderdelen toe te rekenen aan de ICT-kosten 5a L F V Lokaal (Object) 1 2 Nood Bedienpost (UWW) 3 LAN Audio Nb 4 5b Bedieningsview object Calamiteiten GUI Video Audio knop 10 ICT-kosten bij projecten Rijkswaterstaat Bedieningssysteem Cal Besturingssysteem L F V L F V L F V 5 L F V 11 L F V V i d e o L F V bediening Telefonie Intercom en omroep Video A u d I o 6 7/8 LFV Tel. Centr. Cal 9 Centraal (VC) Bedienpost (UWW) Bedieningsview object Calamiteiten GUI Video Audio knop WAN V Bedienwerkplek Lokaal (Object). Video Audio Nood bediening Telefonie Intercom en omroep Cal Nb 2. Bedienwerkplek Centraal (Verkeercentrale). 3. LAN in het object waarmee de lokale werkplek is verbonden met de overige IA/ICT-componenten in het object. 4. WAN; het eigen netwerk van RWS. 5. 3B-systeem, bediening en besturing, al dan niet onder te verdelen in: 5a; 3B-Bediening. 5b; 3B-Besturing. 6. Videoketen incl. de LFV (videocamera). 7. Audio-keten excl. de LFV. 8. Audio-LFV. 9. Telefooncentrale. 10. Lokale netwerk in het object die alle componenten met elkaar verbindt (veldnetwerk). 11. LFV s die niet afhankelijk zijn van het fysieke object 12. De civiele constructie van het object incl. de civiel-afhankelijke LFV s 12 Object LFV = logische functie vervuller. Bijv. ventilatie, nooddeuren, etc. Bij de vaststelling van de ICT-component bij deze projecten geldt voor dergelijke integrale contracten een voorbehoud. De geschatte en reëel gemaakte kosten kunnen vanwege aanbestedingsregels- alleen bij benadering worden vastgesteld. 6.de looptijd wordt gerekend vanaf de startdatum van een project tot het moment van decharge. Een project start op het moment dat het projectplan is goedgekeurd door de opdrachtgever. De einddatum van het project is het moment van decharge van het project door de opdrachtgever. 3.4 Onderdeel van een project of programma als zelfstandige project Het uitvoeren van grote ICT-projecten en programma s kan meestal het best in kleinere zelfstandige onderdelen gebeuren. Er is sprake van een zelfstandig project als de beoogde ICT-deliverable die opgeleverd wordt aan het eind van een dergelijk project: 1. in productie genomen is; en 2. het project of programma daarmee eventueel beëindigd zou kunnen worden. Onder in productie genomen wordt verstaan: een in beheer genomen voorziening die door alle eindgebruikers gebruikt wordt. Als aan deze voorwaarden niet voldaan wordt is er sprake van een onzelfstandig onderdeel van een project of programma (zie 3.5.). Pagina 14 van 45

15 3.5 Onzelfstandige onderdelen binnen projecten en programma s Als een onderdeel van een project of programma niet aan beide criteria voor zelfstandigheid voldoet is sprake van een onzelfstandig onderdeel binnen een project of programma. 3.6 Projecten die tijdens looptijd aan criteria voldoen Projecten waarvan duidelijk wordt dat de kosten gedurende de looptijd de grens van 5 miljoen overschrijden, moeten vanaf dat moment voldoen aan de beheersmaatregelen en rapportageafspraken uit het Handboek. Zodra duidelijk is dat de grens van 5 miljoen wordt overschreden, wordt het project bij het BIT gemeld. De rijksbrede kaders en afspraken gelden vanaf het moment dat vastgesteld wordt dat een project de grens van 5 miljoen overschrijdt. Dit betekent dat eisen aan bijvoorbeeld het projectplan of externe kwaliteitstoetsen niet met terugwerkende kracht van toepassing zijn voor gepasseerde projectfasen. 3.7 Projecten die tijdens looptijd niet meer aan criteria voldoen Projecten waarvan de kosten gedurende de looptijd onder de grens van 5 miljoen uitkomen blijven gerapporteerd op het ICT-dashboard en in de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk. Dit om de informatievoorziening aan de Tweede Kamer volledig te kunnen laten plaatsvinden en trendgegevens te kunnen leveren. De interdepartementale beheersmaatregelen zijn vanaf dat moment niet meer verplicht. 3.8 Rijksbrede projecten en departement-overstijgende projecten Dezelfde uitgangspunten voor selectie en voor vaststelling van de omvang van de ICT-component gelden ook voor departement-overstijgende projecten en projecten die vanuit verschillende budgetten worden gefinancierd. Een dergelijk project wordt als één geheel beschouwd. Het departement dat beslist over de aanwending van het budget, rapporteert. 3.9 Verplichte ICT Markttoets ( 20 miljoen projecten) Bij nieuw te starten projecten, waarvan naar verwachting de begroting meer dan 20 miljoen bedraagt, moet een ICT Markttoets (voorheen ICT Haalbaarheidstoets) worden uitgevoerd voor de start van het project. Indien deze niet is uitgevoerd moet dat worden toegelicht ( pas toe of leg uit -principe). Dit geldt voor alle per 1 juli 2013 gestarte projecten (kst , nr. 1). De ICT Markttoets moet gerapporteerd worden als Externe kwaliteitstoets (zie 7.12). Ingeval van het niet-uitvoeren wordt de uitleg gerapporteerd onder Projectomschrijving (zie 7.4) De ICT Markttoets moet worden uitgevoerd om te waarborgen dat: kennisdeling met de markt plaatsvindt in de precompetitieve fase (marktconsultatie); toetsing van haalbaarheid van ICT projecten plaatsvindt; aanbestedingen beter kunnen worden uitgevoerd. Pagina 15 van 45

16 De rapporten van de ICT Markttoetsen zijn openbaar en worden gedeeld via de website van Nederland ICT, de CIO Community en de Nieuwsbrief CIO BeraadDe ervaringen van opdrachtgevers met de resultaten van de ICT Markttoets worden periodiek opgehaald en gedeeld binnen de het CIO Beraad. Pagina 16 van 45

17 4 BIT-advies Onderdeel van de rijksbrede beheersmaatregelen die gelden voor programma s en projecten met een meerjarige ICT-component van ten minste 5 miljoen, is het BIT-advies. Afspraken zijn gemaakt over het aanmelden voor een BIT-advies, het toetsproces en het informeren van de Tweede Kamer. Achtergrondinformatie over het BIT en het toetsproces staat op de website: Het instellingsbesluit van het BIT is te vinden op Relatie BIT-advies en CIO(-oordeel) In de kabinetsreactie op het rapport van de tijdelijke commissie ICTprojecten (commissie Elias) is opnieuw aangegeven dat vakministeries in de toekomst zelf voldoende moeten zijn toegerust om ICT-projecten beheerst uit te voeren. Het BIT ondersteunt de departementale CIO s en de publiekrechtelijke zbo s door bij aanvang, en waar nodig tussentijds, een onafhankelijke toets uit te voeren op de risico s en de kans van slagen van een ICT-project en oordeelt daarbij over de mate van beheersbaarheid. De departementale CIO neemt het BIT-advies expliciet mee in zijn oordeel over het te starten ICT-project. De departementale CIO kan ook voorafgaand aan het BIT-advies een oordeel afgeven. Het BIT kan geen bindende uitspraak doen of het ICT-project moet starten of niet; ICTprojecten blijven de verantwoordelijkheid van de betreffende vakminister. 4.2 Aanmelden voor een BIT-advies De afspraken over het proces en de wijze van aanmelding voor een BITtoets zijn als volgt Wie initieert? Een BIT-toets kan op 3 manieren worden geïnitieerd: door de verantwoordelijke vakminister*; door de Tweede Kamer; door het BIT Wanneer? De vakminister* verzoekt altijd voor aanvang van een ICT-project met een ICT-component van ten minste 5 miljoen het BIT om advies over de risico s en slaagkans; De vakminister* of de Tweede Kamer kan het BIT verzoeken om nader advies over de risico s en slaagkans van een al gestart ICT project; Het BIT kan zelfstandig besluiten te adviseren over lopende of te starten ICT-projecten. Pagina 17 van 45

18 4.2.3 Wat is voor de aanvang van een project? Een goed moment om een BIT-toets te starten is het moment waarop een programma- of projectplan bijna gereed is, de oplossingsrichting is beschreven en de zakelijke rechtvaardiging helder is. Dus voor een eventuele aanbesteding. De voorbereiding voor een BIT-toets kan al eerder starten om de doorlooptijd van de toets zo kort mogelijk te houden. De BIT-toets zelf start echter pas als het daartoe strekkende verzoek ontvangen is Hoe? de vakminister* richt een verzoek tot de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; een verzoek van de Tweede Kamer wordt aan de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; wanneer het BIT zelfstandig besluit een BIT-advies op te stellen, informeert de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de betrokken minister, en wordt een afschrift gestuurd aan de opdrachtgever en de betreffende departementale CIO Benodigde informatie bij aanmelding In het schriftelijke verzoek dienen te worden vastgelegd: naam van het project; organisatie die de eigenaar is van het project; opdrachtgever (naam en functie); verantwoordelijke CIO (naam en functie); programma/projectmanager (naam). * Waar vakminister staat mag verantwoordelijk bewindspersoon gelezen worden. 4.3 Informeren Tweede Kamer en publicatie Proces en termijnen Maximaal vier weken na de aanbieding van het definitieve BIT-advies aan de vakminister, stuurt deze het advies integraal, eventueel met de bestuurlijke reactie, aan de Tweede Kamer. Gelijktijdig informeert het departement het BIT/de CIO Rijk dat het BIT-advies naar de Kamer is verstuurd Publicatie op Rijks ICT-dashboard De BIT-adviezen, plus de bestuurlijke reactie daarop, worden door het departement als Kamerstukken op het dashboard gepubliceerd bij het betreffende project. Publicatie vindt zo snel mogelijk, maar uiterlijk 2 weken na de start van dat project, plaats. Al op het dashboard aanwezige projectinformatie wordt zodra de Tweede Kamer is geïnformeerd, meteen door het departement op Pagina 18 van 45

19 het Rijks ICT-dashboard geactualiseerd met de nieuwe gegevens over -bijvoorbeeld- budget en doorlooptijd; Pagina 19 van 45

20 5 Afspraken over beheersmaatregelen In dit hoofdstuk worden de beheersmaatregelen beschreven die in ieder geval gelden voor de projecten met een ICT-component van tenminste 5 miljoen. Het gaat om drie instrumenten: eisen die de CIO kan stellen aan het projectplan, het geven van een CIO-oordeel en het laten uitvoeren van een kwaliteitstoets door een externe partij. Gebruik van deze instrumenten is wenselijk voor alle projecten. 5.1 Eisen aan projectplan Als startpunt voor de eisen aan het projectplan geldt de lijst uit de brief van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 12 december 2008 (kst , nr. 135). Bij de start van een project zijn de volgende aspecten in elk geval in het projectplan aanwezig: a. algemene projectinformatie, resultaat en sturing; b. zakelijke rechtvaardiging (businesscase); c. planning en beheersing; d. informatievoorziening richting opdrachtgever; e. samenwerkingsverbanden; f. beveiligings- en privacyaspecten. Afgesproken is dat in het projectplan alle onderstaande elementen in ieder geval aan de orde moeten komen. Dat is tevens een voorwaarde voor het kunnen afgeven van een CIO-oordeel. Een verdere uitwerking van de aspecten uit het projectplan volgt hieronder Algemene projectinformatie, resultaat en sturing de doelstelling, het te bereiken resultaat, de kwalitatieve en/ of kwantitatieve eisen en de afbakening van het project; aan welke beleids- of bedrijfsdoelstellingen het project bijdraagt; hoe de besturing van het project is ingericht en de rollen en verantwoordelijkheden zijn belegd; wie de opdrachtgever en/of uitbestedende functionele eenheid is; de wijze waarop de beheersbaarheid van het project wordt gewaarborgd en de maatregelen die hiervoor worden getroffen de resultaten van een ICT Markttoetsen (bij projecten van tenminste 20 miljoen) of een uitleg ( explain ) waarom van een dergelijke toets is afgezien; wie de belanghebbenden bij dit project zijn alsook de aard van hun belang en hoe zij bij het project betrokken zijn; de relatie met andere projecten en systemen en de afhankelijkheid ervan; de relatie met wet- en regelgeving en de afhankelijkheid ervan een Project Start Architectuur (PSA) die is opgesteld in lijn met de geldende kaders Pagina 20 van 45

21 5.1.2 Zakelijke rechtvaardiging (businesscase) een meerjarige kostenanalyse waarin kosten zijn opgesplitst naar de verschillende projectfasen inclusief de fase van het beheer; een batenanalyse waarin zowel financiële als eventuele nietfinanciële baten zijn opgenomen; informatie over de wijze waarop gedurende de looptijd in de financiering van het project zal worden voorzien; een marktverkenning en een onderzoek naar soortgelijke bestaande oplossingen bij andere ministeries en bedrijven; een alternatievenanalyse (incl. een nul-alternatief) waarin wordt aangegeven welke alternatieven zijn onderzocht en waarom deze zijn afgevallen; een overzicht van de voor het project voorziene contracten. Daarbij wordt aangegeven wat de aard van deze contracten is en wat de consequenties zijn voor lopende contracten; informatie over de aanbestedingsstrategie Planning en beheersing een fasering en mijlpalenplanning waarin (deel)producten en kostenverloop in tijd zijn opgenomen en de belangrijkste beslismomenten zijn aangegeven; een analyse van de mogelijke projectrisico s op technisch, sociaal, organisatorisch, economisch en bestuurlijk vlak; informatie over de maatregelen die genomen zijn ter beheersing van de gesignaleerde risico s; een vastlegging van het risicoprofiel; een inzichtelijke projectadministratie conform kostenindeling zoals opgenomen in het rapportagemodel; informatie over het systeem van kwaliteitsborging waar externe kwaliteitstoetsen deel van uit maken, inclusief: o een vastlegging van de uitgevoerde externe kwaliteitstoetsen op de projectstart; o een vastlegging (motivatie) van hoe binnen het project met externe kwaliteitstoetsen zal worden omgegaan (keuze uitvoerende partijen en objecten waarnaar gekeken zal worden); o een overzicht van de belangrijkste beslismomenten na de start; o een planning van de uit te voeren externe kwaliteitstoetsen. Bij belangrijke wijzigingen in het projectplan gedurende de projectduur, wordt deze paragraaf met externe kwaliteitstoetsen herbeoordeeld en zo nodig herzien; een vastgestelde procedure voor het wijzigen van kwaliteitscriteria en productspecificaties Informatievoorziening een overzicht van de door de opdrachtgever vastgestelde kwaliteitseisen met betrekking tot de te leveren informatie; informatie over de periodiciteit van de voortgangs- en uitzonderingsrapportages aan opdrachtgever/programmaboard. Pagina 21 van 45

22 5.1.5 Samenwerkingsverbanden Voor projecten die worden uitgevoerd door of in opdracht van meerdere partijen (andere ministeries en/of andere partijen in de publieke of private sector) wordt duidelijk vastgelegd welke afspraken er zijn met betrekking tot de bekostigingsstructuur, verantwoordelijkheidsstructuur, rechtsvorm en exit-constructie Informatiebeveiliging 5 Bij alle projecten moet de vaststelling van betrouwbaarheidseisen in termen van vereiste beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid zo vroeg mogelijk worden uitgevoerd. Ook een inventarisatie van relevante dreigingen completeert deze belangenanalyse en is nodig voor goed (beveiligings)risicomanagement. De Rijksdienst past risicomanagement toe om tot de juiste beveiliging van informatie en informatiesystemen te komen. Risicomanagement is het inzichtelijk en systematisch inventariseren, beoordelen en door het treffen van maatregelen beheersbaar maken van risico s en kansen, die het bereiken van de doelstellingen van de organisatie bedreigen dan wel bevorderen, op een zodanige wijze dat verantwoording kan worden afgelegd over de gemaakte keuzes. De CIO betrekt de CISO bij het risicomanagement. De projectbeheersingdocumentatie bevat informatie over beveiligingsissues m.b.t. het geplande project en de wijze waarop de geformuleerde betrouwbaarheidseisen worden getoetst in de projectfasen Privacyaspecten en PAR procedure In het projectplan wordt informatie opgenomen over de vraag of er bij het project sprake is van het opnemen van privacygevoelige gegevens of van het koppelen of verrijken van data. Indien er sprake is van gebruik van persoonsgegevens moet het model gegevensbeschermings effectbeoordeling rijksdienst (PIA) vanaf 29 september 2017 worden toegepast. (kst 26643, nr. 490, 29 september 2017). De uitkomsten hiervan moeten in het projectplan zijn beschreven. Projecten die gebruik maken van persoonsgegevens van medewerkers moeten worden voorgelegd aan de departementale OR. Voor Rijksbrede projecten Bedrijfsvoering is de PAR procedure van toepassing, zodat privacy én betrokken departementen vroegtijdig worden betrokken in de ontwikkeling van beleid, product of dienst. De PARprocedure verloopt volgens een aantal afgesproken stappen: zie Bijlage 4. Indien er bij Rijksbrede projecten Bedrijfsvoering gebruik wordt gemaakt van persoonsgegevens van medewerkers moet de GORijk instemmen. Het is aan te raden de GOR in een vroeg stadium te betrekken. 5 Relevante regelgeving is terug te vinden in BVR 2013, VIR 2007, VIR-BI 2013 en BIR Pagina 22 van 45

23 5.2 CIO-oordeel De CIO heeft tot taak de ambtelijke en politieke leiding gevraagd en ongevraagd te adviseren over de doelstelling, uitvoering, kosten en risico s van projecten met een ICT-component. Een project zal niet kunnen starten, respectievelijk voortgezet worden, zonder een positief oordeel van de CIO over een project. Het CIO-oordeel wordt daarom gegeven bij de start, bij fase-overgangen en bij andere kritische momenten van een project. Ingeval van een negatief oordeel door de departementale CIO wordt dit geagendeerd bij het bevoegd bestuursorgaan binnen het ministerie. Bij een CIO-stelsel binnen een departement wordt het CIOoordeel door de verantwoordelijke CIO afgegeven. De secretaris-generaal van het betrokken ministerie kan dit oordeel beargumenteerd terzijde leggen (kst , nr.172). Het CIO-oordeel is geen onderdeel van de rapportage aan de Tweede Kamer. Het oordeel van de CIO wordt gegeven vanuit de rol van de CIO en richt zich daarmee met name op de inrichting van de organisatie en governance, kosten en risico s; de aansluiting op de departementale projectenportfolio; op de toepassing van rijksbrede en departementale architectuur en standaarden; het gebruik van projectbeheersingsmethodieken en externe kwaliteitstoetsen (zie hieronder); privacy-aspecten (zie hieronder); beveiligingsaspecten. Het gaat hierbij om het toetsen aan de relevante Beheersmaatregel uit het Voorschrift Informatiebeveiliging Rijksdienst (VIR) 2007 en de BIR2017 (of BIR 2012): Informatiebeveiliging behoort aan de orde te komen in projectbeheer, ongeacht het soort project. De CIO betrekt de CISO bij zijn oordeel over de beveiligingsaspecten; de wijze waarop een eventueel BIT-advies is meegenomen. De CIO baseert zijn oordeel mede op het Toetskader van het Bureau ICTtoetsing: Dit toetskader bevat guiding principles en is geen vinklijstje, dat zonder interpretatie als een concrete en toetsbare norm kan worden ingezet CIO Rijk De CIO Rijk ontvangt bij de voorgenomen start van de ICT-projecten een afschrift van het oordeel van de departementale CIO en zijn toetsing aan de rijksbreed afgesproken kaders. De CIO Rijk ontvangt ook een afschrift van een tussentijds oordeel over de voortzetting van een project Privacy en PIA Wanneer het CIO-oordeel betrekking heeft op het opnemen van privacygevoelige gegevens of van verrijkte of gekoppelde data, laat de departementale CIO zich bij het opstellen van dit oordeel adviseren door de Functionaris Gegevensbescherming die bij elk ministerie is aangesteld en Pagina 23 van 45

24 die toezicht houdt op toepassing en naleving van de AVG en andere privacywetgeving. De opdrachtgevers van ICT-projecten zijn gehouden om wijzigingen in een systeem ten aanzien van het gebruik van privacygevoelige gegevens en koppelingen of verrijking daarvan te melden aan de departementale CIO. Als hier sprake van is moet vanaf 29 september 2017 het model gegevensbeschermingseffectbeoordeling rijksdienst (PIA) worden toegepast. De CIO kan op basis daarvan besluiten of een nieuw oordeel noodzakelijk is Toepassing van rijksbrede architectuur en standaarden De departementale CIO toetst de toepassing van de rijksbreed geldende kaders (zoals bijvoorbeeld projectplaneisen, de pas-toe-of-leg-uit lijst met verplichte open standaarden, informatiebeveiligingskaders (VIR, BIR), baseline informatiehuishouding, etc). 5.3 Externe kwaliteitstoetsen De ministeries zijn vrij in de keuze van gehanteerde externe kwaliteitstoetsen, mits die aan professionele standaarden en eisen als deskundigheid en onafhankelijkheid voldoen. De keuze is aan de verantwoordelijken binnen een departement (over het algemeen een samenspel tussen projectverantwoordelijken, CIO en departementsleiding/audit committee). Externe kwaliteitstoetsen worden uitgevoerd door voldoende onafhankelijke en professionele partijen en hebben betrekking op (de objecten): de meest kritische aspecten van de projectbeheersing (kosten, baten, risico's, mijlpalen en planning) gebruik makend van breed geaccepteerde beheersingsmodellen als MSP en Prince2, waarbij het niet alleen gaat om procedurele correctheid (formele toets), maar vooral ook of er sprake is van een adequate projectbeheersing voor het realiseren van de gestelde projectdoelen; de (beheersing van de) kwaliteit van de door het project opgeleverde (deel-) producten. De uitvoering van externe kwaliteitstoetsen wordt bij voorkeur gerelateerd aan beslismomenten, waarbij de projectstart als een belangrijk beslismoment wordt gezien. De datum waarop een externe kwaliteitstoets is uitgevoerd wordt opgenomen in het ICT-dashboard. De CIO toetst bij de start en gedurende het project of sprake is van een adequate aanpak voor externe kwaliteitstoetsen (mede gegeven het departements- of domeinbrede beleid op dit terrein). De CIO wordt geïnformeerd over de uitkomsten van externe kwaliteitstoetsen. Hierna volgt een opsomming van mogelijke externe kwaliteitstoetsen Gateway review Gateway-reviews kenmerken zich door het peer-to-peer karakter, de uitvoering in een relatief korte periode, het alleen aan de opdrachtgever rapporteren en de focus: breed met beperkte diepgang. Gateway-reviews zijn bedoeld als hulpmiddel voor de opdrachtgever om zijn project beter in Pagina 24 van 45

25 de grip te krijgen en hebben dus vooral een interne kwaliteitsverhogende werking binnen het project of programma Interne audits Audits door interne auditdiensten kenmerken zich door de uitvoering door onafhankelijke auditors met kennis en begrip van de organisatie en - wel afhankelijk van de soort opdracht - heldere en onderbouwde conclusies, mogelijkheid tot meer specifiek gerichte onderzoeken (maatwerk) en een bredere verspreidingskring. Audits kunnen zowel betrekking hebben op de projectbeheersing als de (beheersing van de) kwaliteit van de door het project opgeleverde (deel-)producten. Audits kunnen worden gebruikt om vast te stellen of de projectbeheersing voldoet aan de daaraan te stellen eisen (gerelateerd aan breed geaccepteerde beheersingsmodellen als MSP en Prince2) en bieden zowel projectverantwoordelijken als de CIO inzicht in de verbetermogelijkheden rond de projectbeheersing. Naast onderzoeken naar de projectbeheersing, kunnen auditors rond grote ICT-projecten ook onderzoeken vanuit de wettelijke controletaak, in het kader van rijksbrede regelingen, naar een door een project opgeleverd informatiesysteem en naar specifieke objecten binnen een project uitvoeren of vanuit een adviesof ondersteuningsopdracht bij een ICT-project betrokken zijn Externe audits Audits door externe auditors zijn vergelijkbaar met de audits door interne auditdiensten met als verschil dat de externe auditor over het algemeen minder bekend is met de organisatie Advies Adviezen door experts kenmerken zich door de uitvoering door onafhankelijke adviseurs en zijn veelal gericht op de beantwoording van een specifieke, specialistische vraag Interne reviews Er kan ook sprake zijn van departement specifieke kwaliteitstoetsen, zoals reviews door andere medewerkers van het departement die niet direct bij het project zijn betrokken. Pagina 25 van 45

26 6 Afspraken over rapportage en verantwoording Over alle projecten en programma s met een meerjarige ICT-component van ten minste 5 miljoen wordt verantwoording afgelegd. Het gaat daarbij om de voor dit rijksbrede kader geselecteerde projecten (zie hoofdstuk 3). Voor gerubriceerde projecten gelden andere, met het BIT gemaakte afspraken. Die zijn van onderstaande afspraken uitgezonderd. Niet alle projecten die werken met gerubriceerde informatie zijn gerubriceerde projecten. De rapportage vindt plaats: -Jaarlijks via het Rijks ICT-dashboard en via de aan de Kamer aangeboden Jaarrapportage Bedrijfsvoering, met als peildatum xx; -Permanent, via het Rijks ICT-dashboard met een termijn van uiterlijk twee weken: na de start van een project, of na informering van de Kamer over een lopend project. 6.1 Jaarrapportage Bedrijfsvoering aan de Tweede Kamer Tijdpad Het tijdpad voor de totstandkoming van de rapportage Grote ICT-projecten aan de Tweede Kamer, als onderdeel van de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk, is als volgt: november: de door het CIO Beraad vastgestelde versie van het Handboek PPM (over het dan lopende jaar) is beschikbaar; november: CIO Rijk verstuurt een herinnering voor het actualiseren van projecten op het dashboard per peildatum 31 december; 15 maart: rapportage is beschikbaar voor interne auditdiensten; 1 april: de projecten worden op het dashboard gepubliceerd en verzonden aan het ministerie van BZK t.a.v. de CIO Rijk; 3 april: de rapportage wordt verwerkt in de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk Rapportageproces De departementale CIO draagt voor zijn ministerie zorg voor het verzamelen van de benodigde informatie conform beschrijving in dit document; ook voor de informatievergaring vanuit de publiekrechtelijke zbo s die onder de beleidsverantwoordelijkheid van het ministerie vallen. De departementale CIO s informeren de CIO Rijk welke projecten op het dashboard zijn geactualiseerd met daarbij de specificatie welke zijn afgerond of nieuw zijn opgevoerd. Projecten die op of voor de peildatum van de jaarlijkse rapportage zijn afgerond worden nog eenmaal meegenomen in de Jaarrapportage Bedrijfsvoering. Eveneens wordt aangegeven bij nieuw gestarte projecten met een ICT-component van meer dan 20 miljoen of een ICT Markttoets is uitgevoerd volgens het pas toe of leg uit -principe. Daarnaast wordt gemeld wanneer en met welke partijen eventueel een schikking is overeengekomen in het afgeronde jaar. Pagina 26 van 45

27 Ook worden de onderzoeksrapporten van de auditdienst(en) door de CIO s aan de CIO Rijk verstuurd (versturen naar Postbus.CIOberaad@minbzk.nl). 6.2 Rijks ICT-dashboard Het Rijks ICT-dashboard is benaderbaar via het internet adres: De Ministerraad heeft in mei 2011 het ICT-dashboard vastgesteld als instrument dat ieder ministerie gebruikt voor de rapportage aan de Tweede Kamer over de grote ICT-projecten. Bijlage 2 beschrijft de afspraken omtrent eigenaarschap en beheer van het dashboard. Het Rijks ICT-dashboard vormt met ingang van de rapportage over 2011 de basis voor de rapportage Grote ICT-projecten aan de Tweede kamer, als onderdeel van de Jaarrapportage Bedrijfsvoering. Dit laat onverlet de rapportageverplichting rondom bestaande andere, rapportageafspraken met de Tweede Kamer. Elk ministerie is zelf verantwoordelijk voor een ordentelijk proces voor het actualiseren van het ICT-dashboard - ook bij tussentijdse wijzigingen - en voor correcte informatie in het ICT-dashboard over de eigen projecten Tussentijdse wijzigingen op het Rijks ICT-dashboard De informatie over een project op het dashboard wordt in een aantal gevallen daarnaast zo snel mogelijk, maar uiterlijk na twee weken geactualiseerd: -na de start van een project, nadat daarvoor de Tweede Kamer is geïnformeerd over de BIT-toets en de reactie daarop; -na de verzending van TK stukken met nieuwe of geactualiseerde informatie over het betreffende project Tussentijdse wijzigingen tussen xx en xx+1 In de periode tussen xx (peildatum voor de jaarlijkse rapportage aan de Kamer) en xx+1 (uiterste publicatiedatum van die jaarlijkse rapportage) kan het departement (nog) een aanpassing of herijking willen publiceren. In dat geval is het volgende afgesproken: de Kamer wordt in de Jaarrapportage Bedrijfsvoering in alle gevallen geïnformeerd over de stand van zaken op de peildatum x, gebaseerd op een in het dashboard aanwezige rapportage van die peildatum. Aanpassingen en herijkingen met een peildatum tot x+1, moeten hier al aan toegevoegd worden en (ook) uiterlijk x+1 op het dashboard gepubliceerd worden. In dat laatste geval leidt dat tot twee regels op het dashboard, met elk een eigen peildatum Publicatie van BIT-adviezen op het Rijks ICT-dashboard Vanaf 2015 worden ook de BIT-adviezen (plus de eventuele bestuurlijke reactie daarop) door het departement als Kamerstuk op het dashboard gepubliceerd bij het betreffende project. Publicatie vindt plaats direct, maar uiterlijk twee weken na de start van het project. Daarnaast wordt een overzicht van alle uitgebrachte adviezen van het BIT, inclusief de bestuurlijke reactie daarop, op de website van het BIT gepubliceerd. Pagina 27 van 45

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 26 643 Informatie- en communicatietechnologie (ICT) Nr. 172 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Opvolging aanbevelingen (peilmoment augustus 2014)

Opvolging aanbevelingen (peilmoment augustus 2014) Opvolging aanbevelingen (peilmoment augustus 2014) Opgave Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK; opgave Wonen en Rijksdienst (WenR)) Aanpak van ICT door het rijk (21 maart 2013)

Nadere informatie

Colofon. Datum 31 maart Kenmerk Inlichtingen Auditdienst Rijk

Colofon. Datum 31 maart Kenmerk Inlichtingen Auditdienst Rijk Rapport van bevindingen Inzake het onderzoek naar de totstandkoming van de rapportage grote ICT projecten 2016 van definitief Colofon Titel Uitgebracht aan Rapport van bevindingen Inzake het onderzoek

Nadere informatie

De Minister voor Wonen en Rijksdienst, Handelend in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad;

De Minister voor Wonen en Rijksdienst, Handelend in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad; Besluit van de Minister voor Wonen en Rijksdienst van 10 juli 2015, nr. 0000373449, tot instelling van het tijdelijk Bureau ICT-toetsing (Instellingsbesluit tijdelijk Bureau ICT-toetsing) De Minister voor

Nadere informatie

De Minister voor Wonen en Rijksdienst, Handelend in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad;

De Minister voor Wonen en Rijksdienst, Handelend in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad; Regeling van de Minister voor Wonen en Rijksdienst van 2015, nr. , tot instelling van het tijdelijk Bureau ICT-toetsing (Instellingsbesluit tijdelijk Bureau ICT-toetsing) Handelend

Nadere informatie

Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een ICT-component van ten minste 5 miljoen

Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een ICT-component van ten minste 5 miljoen Directoraat-Generaal Wonen, Bouwen en Integratie Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een ICT-component van ten minste 5 miljoen Versie 5.01 Datum 9 december 2015 Status Titel Handboek

Nadere informatie

Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een grote ICT-component vanaf 5 miljoen

Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een grote ICT-component vanaf 5 miljoen Directoraat-Generaal Wonen, Bouwen en Integratie Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een grote ICT-component vanaf 5 miljoen Versie 3.02 Datum Status 2 december 2014 Definitief Titel Handboek

Nadere informatie

Onderzoeksrapport Totstandkoming rapportage grote ICT-projecten 2017 van het ministerie van Defensie

Onderzoeksrapport Totstandkoming rapportage grote ICT-projecten 2017 van het ministerie van Defensie Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën Onderzoeksrapport Totstandkoming rapportage grote ICT-projecten 2017 van het ministerie van Defensie Versie 1.0 Pagina 1 van 17 Colofon Titel Uitgebracht aan Onderzoeksrapport

Nadere informatie

Nota van bevindingen Inzake het onderzoek naar de totstandkoming van de rapportage grote 1Crprojecten 2014 van het ministerie van VWS

Nota van bevindingen Inzake het onderzoek naar de totstandkoming van de rapportage grote 1Crprojecten 2014 van het ministerie van VWS Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën Inzake het onderzoek naar de totstandkoming van de rapportage grote 1Crprojecten 2014 van het ministerie van VWS Versie 1.0 Datum 01-04-2015 Status Definitief

Nadere informatie

Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een grote ICT-component vanaf 5 miljoen

Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een grote ICT-component vanaf 5 miljoen Directoraat-Generaal Wonen, Bouwen en Integratie Handboek Portfoliomanagement Rijk voor projecten met een grote ICT-component vanaf 5 miljoen Versie 3.01 Datum 2 december 2013 Status Definitief Titel Handboek

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 27 859 Modernisering Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens (GBA) Nr. 117 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 14 november

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 26 643 Informatie- en communicatietechnologie (ICT) 33 326 Parlementair onderzoek ICT-projecten bij de overheid Nr. 365 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR

Nadere informatie

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB)

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB) Resultaten verantwoordingsonderzoek 2015 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB) Rapport bij het jaarverslag 2016 Resultaten verantwoordingsonderzoek 2015 Overige Hoge Colleges

Nadere informatie

Rapport van bev~ Inzake het onderzoek naar de totstandkoming van de rapportage grote ICT projecten 2016 van het ministerie van Defensie

Rapport van bev~ Inzake het onderzoek naar de totstandkoming van de rapportage grote ICT projecten 2016 van het ministerie van Defensie Auditdienst Rijk Ministerie van Finandën Rapport van bev~ dingen Inzake het onderzoek naar de totstandkoming van de rapportage grote ICT projecten 2016 van het ministerie van Defensie Versie 1.0 Datum

Nadere informatie

Resultaten verantwoordingsonderzoek. Algemene Zaken (III)

Resultaten verantwoordingsonderzoek. Algemene Zaken (III) Resultaten verantwoordingsonderzoek 2014 Ministerie van Algemene Zaken (III) 20 mei 2015 Dit document bevat alle resultaten van ons Verantwoordingsonderzoek 2014 bij het zoals gepubliceerd op www.rekenkamer.nl/verantwoordingsonderzoek.

Nadere informatie

Staten-Generaal (IIA)

Staten-Generaal (IIA) Resultaten verantwoordingsonderzoek 2015 Staten-Generaal (IIA) Rapport bij het jaarverslag 2016 Resultaten verantwoordingsonderzoek 2015 Staten-Generaal (IIA) Rapport bij het jaarverslag De Algemene Rekenkamer

Nadere informatie

De kaderstellende rol van de raad bij complexe projecten

De kaderstellende rol van de raad bij complexe projecten De kaderstellende rol van de raad bij complexe projecten Basisschool Aan de Bron en sporthal op het voormalige WML-terrein Onderzoeksopzet Rekenkamer Weert 16 december 2007 Inhoudsopgave 1. Achtergrond

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 15496 12 juni 2013 Besluit van de Minister-President, Minister van Algemene Zaken van 1 juni 2013, nr. 3119942, houdende

Nadere informatie

Aanpak van ICT door het Rijk 2012. Lessons learned

Aanpak van ICT door het Rijk 2012. Lessons learned Aanpak van ICT door het Rijk 2012 Lessons learned 2013 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 584 Aanpak van ICT door het Rijk 2012 Nr. 1 BRIEF VAN DE ALGEMENE REKENKAMER Aan de voorzitter

Nadere informatie

(c2e. Auditdiensi. Rijk Ministerie van Financiën. Ministerie van. Binnenlandse. Turfmarkt 2511 DP Den Haag 14T. Datum 13 april 2015 Betreft Nota van

(c2e. Auditdiensi. Rijk Ministerie van Financiën. Ministerie van. Binnenlandse. Turfmarkt 2511 DP Den Haag 14T. Datum 13 april 2015 Betreft Nota van Auditdiensi Rijk Ministerie van Financiën > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Ministerie van -L Turfmarkt 2511 DP Den Haag 14T Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Auditdienst Rijk Turfmarkt

Nadere informatie

Onderzoeksopzet De Poort van Limburg gemeente Weert

Onderzoeksopzet De Poort van Limburg gemeente Weert Onderzoeksopzet De Poort van Limburg gemeente Weert Weert, 6 september 2011. Rekenkamer Weert Inhoudsopgave 1. Achtergrond en aanleiding 2. Centrale vraagstelling 3. De wijze van onderzoek 4. Deelvragen

Nadere informatie

Antwoorden ministerie van Infrastructuur en Waterstaat op vragen van ZEMBLA

Antwoorden ministerie van Infrastructuur en Waterstaat op vragen van ZEMBLA Antwoorden ministerie van Infrastructuur en Waterstaat op vragen van ZEMBLA In juli 2018 sprak de Minister van Infrastructuur en Waterstaat in een brief aan de Tweede Kamer (van 5 juli 2018) over een audit

Nadere informatie

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB)

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB) Resultaten verantwoordingsonderzoek 2017 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB) Rapport bij het jaarverslag 2018 Resultaten verantwoordingsonderzoek 2017 Overige Hoge Colleges

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Sancties Directie Sanctie- en Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag

Nadere informatie

DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014

DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014 DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014 In het kader van de integere bedrijfsvoering is een trustkantoor met ingang van 1 januari 2015 verplicht om zorg te

Nadere informatie

PDCA cyclus IenM ingericht, aansluiting met de cycli van de onderdelen is aandachtspuntt

PDCA cyclus IenM ingericht, aansluiting met de cycli van de onderdelen is aandachtspuntt PDCA cyclus IenM ingericht, aansluiting met de cycli van de onderdelen is aandachtspuntt Onderzoek naar de sturing op de informatiebeveiliging bij Ministerie van Infrastructuur en Milieu Definitief Colofon

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum Betreft Jaarplanning 2018

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum Betreft Jaarplanning 2018 > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Nederland www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 584 Aanpak van ICT door het Rijk 2012 Nr. 2 RAPPORT Lessons learned Inhoud DEEL 1 CONCLUSIES, AANBEVELINGEN EN BESTUURLIJKE REACTIE 5 1 Over

Nadere informatie

Rapport van feitelijke bevindingen inzake uitvoering specifiek overeengekomen werkzaamheden uitvoeringskosten CAK bij CJIB 2018

Rapport van feitelijke bevindingen inzake uitvoering specifiek overeengekomen werkzaamheden uitvoeringskosten CAK bij CJIB 2018 At Auditdienst Rijk Ministerie van Financien Rapport van feitelijke bevindingen inzake uitvoering specifiek overeengekomen werkzaamheden uitvoeringskosten CAK bij CJIB 2018 Colofon Titel Rapport van feitelijke

Nadere informatie

Generieke I Toets & Advies

Generieke I Toets & Advies Informatiseringsbeleid Rijk Architectuur en Standaarden Bijlagen 2 Generieke I Toets & Advies 1. Inleiding De ICCIO heeft op 17 april 2012 ingestemd met de volgende beslispunten A t/m D te nemen: A. Als

Nadere informatie

idialoog Versie 1.0 Status Definitief Directoraat-Generaal Wonen, Bouwen en Integratie

idialoog Versie 1.0 Status Definitief Directoraat-Generaal Wonen, Bouwen en Integratie Directoraat-Generaal Wonen, Bouwen en Integratie idialoog Versie 1.0 Status Definitief Auteurs Dirk van Roode (Nederland ICT) Melissa Montoya Gmelig Meyling (BZK) Inhoud Inleiding... 3 1 Verbeteren kwaliteit

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA Den Haag

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA Den Haag > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag DGOO/CIO Rijk Ministerie van BZK Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011

Nadere informatie

Projectmanagement De rol van een stuurgroep

Projectmanagement De rol van een stuurgroep Projectmanagement De rol van een stuurgroep Inleiding Projecten worden veelal gekenmerkt door een relatief standaard projectstructuur van een stuurgroep, projectgroep en enkele werkgroepen. De stuurgroep

Nadere informatie

Besluit Aanbestedingsstrategie

Besluit Aanbestedingsstrategie DGBK/Openbaar Bestuur en Democratie programma modernisering GBA Besluit Aanbestedingsstrategie Raamovereenkomst met meerdere leveranciers De aanbesteding van de werkzaamheden van het programma Modernisering

Nadere informatie

De impact en implementatie van de outsourcing op de bedrijfsvoering is als één van de 6 deelprojecten ondergebracht binnen het project outsourcing.

De impact en implementatie van de outsourcing op de bedrijfsvoering is als één van de 6 deelprojecten ondergebracht binnen het project outsourcing. Bijlagen 1 en 2: Aanbevelingen en opvolging Gateway Reviews (corsa 2018017934) Bijlage 1: Aanbevelingen en opvolging Gateway Review 2018 Aanbeveling Opvolging Status Opmerking 1. Richt een apart project

Nadere informatie

Afspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA

Afspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA Afspraken tussen raad, college en organisatie bij (grote) ruimtelijke gemeentelijke projecten S.Reijmer, 2 maart 2016, TA 1. Inleiding De raad heeft in de vergadering van februari 2014 het college de opdracht

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 31 125 Defensie Industrie Strategie Nr. 53 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 13 januari 2015 De vaste commissie voor Defensie heeft een

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 730 VII Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2017 (wijziging

Nadere informatie

Onderzoeksrapport Inzake de totstandkoming van de rapportage grote ICT-projecten 2017 van het

Onderzoeksrapport Inzake de totstandkoming van de rapportage grote ICT-projecten 2017 van het Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën Onderzoeksrapport Inzake de totstandkoming van de rapportage grote ICT-projecten 2017 van het ministerie van Versie 1.0 Datum 16 mei 2018 Status Definitief Aan:

Nadere informatie

Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën

Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën Rapport van bevindingen Inzake het onderzoek naar de totstandkoming van de rapportage grote 1Crprojecten 2014 van het ministerie van Veiligheid en Justitie Versie

Nadere informatie

Advies commissie BBV aan ministerie van BZK mei 2013. Van een rechtmatigheidsoordeel naar een rechtmatigheidsverantwoording

Advies commissie BBV aan ministerie van BZK mei 2013. Van een rechtmatigheidsoordeel naar een rechtmatigheidsverantwoording Van een rechtmatigheidsoordeel naar een rechtmatigheidsverantwoording Samenvatting Mede op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de commissie BBV een onderzoek

Nadere informatie

Bart van Reeken Voorzitter PON 12-3-12013 1

Bart van Reeken Voorzitter PON 12-3-12013 1 Bart van Reeken Voorzitter PON 12-3-12013 1 Seminar: Rapport Elias 1/29/2015 2 Woord vooraf van de commissie Als slechts enkele aanbevelingen worden uitgevoerd en de resterende niet, voorziet de commissie

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bureau Bestuursraad Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Financiële verordening VRU

Financiële verordening VRU Financiële verordening VRU Versie 2018-1 Vastgesteld door het algemeen bestuur d.d. 19 februari 2018. Het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio Utrecht, gelet op: - artikel 212 van de Gemeentewet, -

Nadere informatie

Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj

Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.

Nadere informatie

Resultaten verantwoordingsonderzoek De Koning (I) Rapport bij het jaarverslag

Resultaten verantwoordingsonderzoek De Koning (I) Rapport bij het jaarverslag Resultaten verantwoordingsonderzoek 2015 De Koning (I) Rapport bij het jaarverslag 2016 Resultaten verantwoordingsonderzoek 2015 De Koning (I) Rapport bij het jaarverslag Inhoud 1 Conclusies 2 Feiten &

Nadere informatie

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB)

Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB) Resultaten verantwoordingsonderzoek 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB) Rapport bij het jaarverslag 2017 Resultaten verantwoordingsonderzoek 2016 Overige Hoge Colleges

Nadere informatie

AVG Routeplanner voor woningcorporaties

AVG Routeplanner voor woningcorporaties AVG Routeplanner voor woningcorporaties 24 oktober 2017 Versie 1.0 24 oktober 2017 0 Inleiding Aedes wil haar leden ondersteunen bij de implementatie van de privacywetgeving. Daarvoor biedt zij onder andere

Nadere informatie

Functieprofiel Functionaris Gegevensbescherming

Functieprofiel Functionaris Gegevensbescherming Functionaris Gegevensbescherming Inhoudsopgave 1. Doel van de functie 2. Plaats in de organisatie 3. Resultaatgebieden 4. Taken, verantwoordelijkheden & bevoegdheden 5. Contacten 6. Opleiding, kennis,

Nadere informatie

PROJECT INITIATION DOCUMENT

PROJECT INITIATION DOCUMENT PROJECT INITIATION DOCUMENT Versie: Datum: x.x dd-mm-jj DOCUMENTATIE Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum:. INHOUDSOPGAVE 1. Managementsamenvatting

Nadere informatie

verbonden stichtingen

verbonden stichtingen verbonden stichtingen 1 inleiding aanleiding Capelle aan den IJssel werkt sinds enkele jaren met verbonden stichtingen. Zo bestaat sinds 2011 de stichting CapelleWerkt, is in 2014 de stichting Centrum

Nadere informatie

Controle protocol Stichting De Friesland

Controle protocol Stichting De Friesland Controle protocol Stichting De Friesland 1. Doelstelling Stichting De Friesland heeft van de Belastingdienst de ANBI (algemeen nut beogende instelling) verkregen. Ten aanzien van de verantwoording van

Nadere informatie

Richtlijnen voor het Exitplan

Richtlijnen voor het Exitplan Bijlage 2 Richtlijnen voor het Exitplan Bijlage bij het Bestek Openbare Europese Aanbesteding SIS Datum: 12 mei 2015 Versie: 1.0 Gehele of gedeeltelijke overneming of reproductie van de inhoud van dit

Nadere informatie

Samenvattend auditrapport

Samenvattend auditrapport r?' m Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën Samenvattend auditrapport I u fonds (A) IM xi' ".r r' rri Samenvattend auditrapport 2016 Infrastructuurfonds (A) 15 maart 2017 Kenmerk 2017-0000036092 Inlichtingen

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 27 529 Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) in de Zorg 33 149 Inspectie voor de Gezondheidzorg (IGZ) Nr. 133 BRIEF VAN DE MINISTER VAN

Nadere informatie

Overzicht van taken en competenties. Demandmanager-rol

Overzicht van taken en competenties. Demandmanager-rol Overzicht van taken en competenties Demandmanager-rol Inhoudsopgave 1 Taakomschrijving... 2 1.1 AA-1 Goedkeuren/beoordelen opdracht, verzoek, e.d.... 2 1.2 AA-7 Evalueren opdracht... 2 1.3 CA-1 Onderhouden

Nadere informatie

Rekenkamercommissie. Onderzoekprogramma vanaf 2012

Rekenkamercommissie. Onderzoekprogramma vanaf 2012 Rekenkamercommissie Onderzoekprogramma vanaf 2012 1. Inleiding De gemeenteraad van Brummen heeft een Rekenkamercommissie. De Rekenkamercommissie voert onderzoeken uit betrekking hebbende op de doelmatigheid,

Nadere informatie

Concretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd

Concretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd >>> Overgang Maatstaf 2016 Onderstaand overzicht bevat de selectie van de geheel nieuwe eisen uit de Maatstaf 2016 en de eisen waarbij extra of andere accenten zijn gelegd, inclusief een korte toelichting.

Nadere informatie

Toets uw eigen continuïteitsplan

Toets uw eigen continuïteitsplan Inspectiebericht Inspectie Openbare Orde en Veiligheid Jaargang 6, nummer 1 (maart 2010) 9 Toets uw eigen continuïteitsplan Deze vragenlijst is een gecomprimeerde en op onderdelen aangepaste versie van

Nadere informatie

INITIATIEFVOORSTEL Gemeente Velsen

INITIATIEFVOORSTEL Gemeente Velsen INITIATIEFVOORSTEL Gemeente Velsen Raadsvergadering d.d. : 1 december 2011 Raadsbesluitnummer : R11.081 Carrousel d.d. : 17 november 2011 Onderwerp : Eindrapport Rekenkamercommissie kwaliteit Grondbeleid

Nadere informatie

Aanpak projectaudits

Aanpak projectaudits Aanpak projectaudits 1. Inleiding Veel lokale overheden werken op basis van een standaardmethodiek Projectmatig Werken. Op die manier wordt aan de voorkant de projectfasering, besluitvorming en control

Nadere informatie

Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302

Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302 Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302 Doel Voorbereiden en opzetten van en bijbehorende projectorganisatie, alsmede leiding geven aan de uitvoering hiervan, binnen randvoorwaarden van kosten,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 725 XVIII Jaarverslag en slotwet Wonen en Rijksdienst 2016 34 725 VII Jaarverslag en slotwet Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Nadere informatie

CIOT-bevragingen Proces en rechtmatigheid

CIOT-bevragingen Proces en rechtmatigheid CIOT-bevragingen Proces en rechtmatigheid 2015 Veiligheid en Justitie Samenvatting resultaten Aanleiding Op basis van artikel 8 van het Besluit Verstrekking Gegevens Telecommunicatie is opdracht gegeven

Nadere informatie

Integrale Handhaving. Opzet Quick Scan. Inhoudsopgave. 1. Achtergrond en aanleiding

Integrale Handhaving. Opzet Quick Scan. Inhoudsopgave. 1. Achtergrond en aanleiding Integrale Handhaving Opzet Quick Scan Rekenkamer Weert Oktober 2008 Inhoudsopgave 1. Achtergrond en aanleiding 2. Centrale vraagstelling 3. Deelvragen 4. Aanpak en resultaat 5. Organisatie en planning

Nadere informatie

Zelfevaluatie Kwaliteitslabel Sociaal Werk

Zelfevaluatie Kwaliteitslabel Sociaal Werk Zelfevaluatie Kwaliteitslabel Sociaal Werk Kerngegevens Gegevens organisatie Gegevens zelfevaluatie Naam en adres organisatie Zelfevaluatie ingevuld op [Datum] Scope [werkzaamheden, onderdelen en locaties

Nadere informatie

Onderzoek specifiek overeengekomen werkzaamheden inzake kostprijsmodel CJIB 2015

Onderzoek specifiek overeengekomen werkzaamheden inzake kostprijsmodel CJIB 2015 Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën Onderzoek specifiek overeengekomen werkzaamheden inzake kostprijsmodel CJIB 2015 Kenmerk ADR/2015/20134 Datum 10 april 2015 Status Definitief DEFINITIEF 1 RAPPORT

Nadere informatie

Informatiebeveiliging en Privacy; beleid CHD

Informatiebeveiliging en Privacy; beleid CHD Informatiebeveiliging en Privacy; beleid CHD 2018-2020 Vastgesteld MT 19 december 2017 Stichting Centrale Huisartsendienst Drenthe Postbus 4091 9400 AK Assen 2 1 Inleiding De CHD is een zorginstelling

Nadere informatie

5 oktober Voor de digitale economie

5 oktober Voor de digitale economie 5 oktober 2017 Voor de digitale economie Op donderdag 5 oktober 2017 organiseert Nederland ICT voor het Expertisecentrum Organisatie & Personeel een ICT Markttoets over de vernieuwing van de Carrière Sites

Nadere informatie

Artikel 1. Definities

Artikel 1. Definities Verordening 212 Het algemeen bestuur van de ISD Bollenstreek besluit, gelet op artikel 212 van de Gemeentewet, vast te stellen: Verordening op de uitgangspunten voor het financieel beleid, alsmede voor

Nadere informatie

FS150422.7A. A: Beschrijving van de voorgestelde werkwijze B: Toelichting op het MSP en identificatie proces

FS150422.7A. A: Beschrijving van de voorgestelde werkwijze B: Toelichting op het MSP en identificatie proces FS150422.7A FORUM STANDAARDISATIE 22 april 2015 Agendapunt: 7. Internationaal Stuk 7A. Notitie omgang met standaarden van het Europese Multistakeholder Platform on ICT Standardisation Bijlage A: Beschrijving

Nadere informatie

WERKGROEP 19. BEDRIJFSVOERING (inclusief ZBO S)

WERKGROEP 19. BEDRIJFSVOERING (inclusief ZBO S) WERKGROEP 19. BEDRIJFSVOERING (inclusief ZBO S) Rapport Algemene Rekenkamer en bevindingen voor de werkgroep Lessen uit ICT-projecten deel A en deel B, november 2007 en juli 2008 Aanleiding voor het onderzoek

Nadere informatie

Checklist. Informatievoorziening. Grote Projecten

Checklist. Informatievoorziening. Grote Projecten Checklist Informatievoorziening Grote Projecten Najaar 2010 Rekenkamercommissie Berkelland, Bronckhorst, Lochem, Montferland 1. Inleiding De uitvoering van grote projecten in Nederland heeft nogal eens

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 26 643 Informatie- en communicatietechnologie (ICT) Nr. 165 BRIEF VAN DE VASTE COMMISSIE VOOR BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES Aan de

Nadere informatie

Rekenkamercommissie. Onderzoeksplan proces- kwaliteit majeure projecten. gemeente Best

Rekenkamercommissie. Onderzoeksplan proces- kwaliteit majeure projecten. gemeente Best Rekenkamercommissie Onderzoeksplan proces- kwaliteit gemeente Best September 2014 Rekenkamercommissie gemeente Best Drs. J. J.M. van den Heuvel, Voorzitter Drs. M.A. Koster RA, Lid J.M. van Berlo (secretaris)

Nadere informatie

Besluit van 8 oktober 2018 tot wijziging van het Coördinatiebesluit organisatie en bedrijfsvoering rijksdienst 2011

Besluit van 8 oktober 2018 tot wijziging van het Coördinatiebesluit organisatie en bedrijfsvoering rijksdienst 2011 Besluit van 8 oktober 2018 tot wijziging van het Coördinatiebesluit organisatie en bedrijfsvoering rijksdienst 2011 Op de voordracht van Onze Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van

Nadere informatie

Onderzoeksrapport. Definitieve Vaststelling vn de. Risicovereveningsbijdrage 2011 van. Zorginstituut Nederland

Onderzoeksrapport. Definitieve Vaststelling vn de. Risicovereveningsbijdrage 2011 van. Zorginstituut Nederland Risicovereveningsbijdrage 2011 van Definitieve Vaststelling vn de Onderzoeksrapport Zorginstituut Nederland Auditdienst Rijk Ministerie van Financiën Colofon Titel Uitgebracht aan Definitieve Vaststelling

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 33 978 Aanpassing van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector in verband met de verlaging van het wettelijke

Nadere informatie

Prince2 audit. Kwaliteitsmaatregel met rendement

Prince2 audit. Kwaliteitsmaatregel met rendement Prince2 audit Kwaliteitsmaatregel met rendement Niek Pluijmert Dga INQA (samen met Hans) Project- en kwaliteitmanagement Sedert 1979 in ICT Bestuurslid Spider Bestuurslid KvK Midden Nederland TU Delft

Nadere informatie

BIR comply or explainprocedure

BIR comply or explainprocedure BIR comply or explainprocedure Datum: 7 januari 2014 Versie: 1.0 Inleiding In 2012 is de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) van kracht geworden. De Baseline gaat uit van een comply or explain

Nadere informatie

Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek

Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek Raadsvergadering, 22 april 2008 Voorstel aan de Raad Nr: 228 Agendapunt: 6 Datum: 9 april 2008 Onderwerp: Onderzoek naar de overschrijding van de raming Brandweerkazerne Cothen-Langbroek Onderdeel raadsprogramma:

Nadere informatie

Stappenplan nieuwe Dorpsschool

Stappenplan nieuwe Dorpsschool Stappenplan nieuwe Dorpsschool 10 juni 2014 1 Inleiding Het college van burgemeester en wethouders heeft op 10 juni 2014 dit stappenplan vastgesteld waarin op hoofdlijnen is weergegeven op welke wijze

Nadere informatie

2016D18150 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

2016D18150 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG 2016D18150 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Binnen de vaste commissie voor Economische Zaken hebben de onderstaande fracties de behoefte vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Minister

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Uw kenmerk Betreft Schriftelijke beantwoording resterende vragen Wetgevingsoverleg Wonen en Rijksdienst en Wetgevingsoverleg

Nadere informatie

IPMA Interessegroep Project- en Programmamanagement bij de Overheid PROFESSIONEEL OPDRACHTGEVERSCHAP BIJ DE OVERHEID. 9 september 2014 George Leih

IPMA Interessegroep Project- en Programmamanagement bij de Overheid PROFESSIONEEL OPDRACHTGEVERSCHAP BIJ DE OVERHEID. 9 september 2014 George Leih IPMA Interessegroep Project- en Programmamanagement bij de Overheid PROFESSIONEEL OPDRACHTGEVERSCHAP BIJ DE OVERHEID 9 september 2014 George Leih MIJN ACHTERGROND 2002 - nu 30+ projecten geauditeerd UWV,

Nadere informatie

Vernieuwing VMS ICT oplossing v0.1

Vernieuwing VMS ICT oplossing v0.1 Bijlage D: Projectplan Vernieuwing VMS ICT oplossing v0.1 Realisatie, Implementatie en overdracht aan beheer Inhoudsopgave 1 Projectdefinitie 3 1.1 Inleiding 3 1.2 Doelstelling 3 1.3 Reikwijdte 4 1.4 Randvoorwaarden,

Nadere informatie

Onderzoeksrapport Onderbouwing eerste voortgangsrapportage jaarplan 2019 Belastingdienst. definitief

Onderzoeksrapport Onderbouwing eerste voortgangsrapportage jaarplan 2019 Belastingdienst. definitief Onderzoeksrapport Onderbouwing eerste voortgangsrapportage jaarplan 2019 Belastingdienst definitief Colofon Titel Uitgebracht aan Onderbouwing eerste voortgangsrapportage jaarplan 2019 Belastingdienst

Nadere informatie

Reglement werkwijze Expertgroep toetsen in het Primair Onderwijs Paragraaf 1 Algemeen Artikel 1 Begripsbepaling Artikel 2 Onafhankelijkheid

Reglement werkwijze Expertgroep toetsen in het Primair Onderwijs Paragraaf 1 Algemeen Artikel 1 Begripsbepaling Artikel 2 Onafhankelijkheid Reglement werkwijze Expertgroep toetsen in het Primair Onderwijs Dit is het reglement van de Expertgroep toetsen in het Primair Onderwijs als bedoeld in artikel art. 5 lid 1 van het Instellingsbesluit

Nadere informatie

Voorstel. Agendapunt. Het Algemeen Bestuur van de BWB. Projectplan Transitie naar waarderen op gebruiksoppervlak 9 november 2018

Voorstel. Agendapunt. Het Algemeen Bestuur van de BWB. Projectplan Transitie naar waarderen op gebruiksoppervlak 9 november 2018 Voorstel Aan Het Algemeen Bestuur van de BWB Agendapunt 6b Onderwerp Datum Projectplan Transitie naar waarderen op gebruiksoppervlak 9 november 2018 Inleiding De deelnemers Bergen op Zoom, Dongen, Etten-Leur,

Nadere informatie

Artikel 2 Er is een Review Board Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie, hierna te noemen de Review Board.

Artikel 2 Er is een Review Board Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie, hierna te noemen de Review Board. Conceptbesluit van tot instelling van de Review Board Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie (Instellingsbesluit Review Board Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie) Op de voordracht van

Nadere informatie

Open standaarden en opensourcesoftware

Open standaarden en opensourcesoftware Open standaarden en opensourcesoftware bij de rijksoverheid Thomas Wijsman Voorjaarsconferentie Overheid, cloud en software ICT~Office Utrecht, 14 april 2011 Inhoud Algemene Rekenkamer Context en opzet

Nadere informatie

Controleprotocol Jaarrekening Gemeente De Bilt 2014

Controleprotocol Jaarrekening Gemeente De Bilt 2014 Behoort bij raadsbesluit d.d. 29 januari 2015 tot vaststelling van het 'Controleprotocol 2014'. Controleprotocol Jaarrekening 2014 Inhoudsopgave 1. Samenvatting... 3 2. Inleiding... 3 2.1 Doelstelling...

Nadere informatie

Onderzoek naar de evalueerbaarheid van gemeentelijk beleid

Onderzoek naar de evalueerbaarheid van gemeentelijk beleid Onderzoek naar de evalueerbaarheid van gemeentelijk beleid Plan van aanpak Rekenkamer Maastricht februari 2007 1 1. Achtergrond en aanleiding 1 De gemeente Maastricht wil maatschappelijke doelen bereiken.

Nadere informatie

Verwerkersovereenkomst VOORBEELD SJABLOON VERWERKERSOVEREENKOMST PERCEPTIE VAN VERWERKER

Verwerkersovereenkomst VOORBEELD SJABLOON VERWERKERSOVEREENKOMST PERCEPTIE VAN VERWERKER Verwerkersovereenkomst VOORBEELD SJABLOON VERWERKERSOVEREENKOMST PERCEPTIE VAN VERWERKER Deze verwerkersovereenkomst maakt integraal onderdeel uit van het [contract] tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.

Nadere informatie

Handleiding uitvoering ICT-beveiligingsassessment

Handleiding uitvoering ICT-beveiligingsassessment Handleiding uitvoering ICT-beveiligingsassessment Versie 2.1 Datum : 1 januari 2013 Status : Definitief Colofon Projectnaam : DigiD Versienummer : 2.0 Contactpersoon : Servicecentrum Logius Postbus 96810

Nadere informatie

Resultaten verantwoordingsonderzoek. Generaal (IIA)

Resultaten verantwoordingsonderzoek. Generaal (IIA) Resultaten verantwoordingsonderzoek 2014 Staten- Generaal (IIA) 20 mei 2015 Dit document bevat alle resultaten van ons Verantwoordingsonderzoek 2014 bij de zoals gepubliceerd op www.rekenkamer.nl/verantwoordingsonderzoek.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 200 VIII Jaarverslag en slotwet Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2014 Nr. 11 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN

Nadere informatie

Inhuur in de Kempen. Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden. Onderzoeksaanpak

Inhuur in de Kempen. Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden. Onderzoeksaanpak Inhuur in de Kempen Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden Onderzoeksaanpak Rekenkamercommissie Kempengemeenten 21 april 2014 1. Achtergrond en aanleiding In gemeentelijke organisaties met een omvang als

Nadere informatie

Managementrapportage [datum]

Managementrapportage [datum] Managementrapportage [datum] [Projectnaam] Datum: Status: dd-mm-jj concept / definitief ALGEMENE PROJECTSTATUS Voortgang / bereikte resultaten Risico s / maatregelen BEVINDINGEN PROJECTCONTROL / ASSURANCE

Nadere informatie