O N D E R W I J S I N D E G E M E E N T E

Transcriptie

1 O N D E R W I J S I N D E G E M E E N T E Hoe hoort dat te gebeuren volgens het Nieuwe Testament? Een studie van Erik Smith

2 Inhoudsopgave Inleiding... 4 Hoe onderwees Jezus... 5 NT-onderwijs in het algemeen... 7 Tips... 9 Samenvatting Over de auteur Deze brochure is vrij te downloaden en te printen (A5 formaat). Okt Erik Smith Uitgever: HisWord Publishing Postbus 122, 4380 AC Vlissingen Website: 3

3 Inleiding Effectief onderwijs Als je weet hoe een mens het beste leert, kun je het leerproces daarop aanpassen. Hieronder zijn de belangrijkste basisprincipes vermeld. Kennis is niet hetzelfde als een vaardigheid. Weten wat je met een fiets kunt doen, is heel wat anders dan de vaardigheid om te fietsen. Het overbrengen van kennis gaat ook anders dan het aanleren van een vaardigheid. Het blijkt dat hoe aktiever het leerproces is, hoe beter iemand leert. Het brein zoekt er altijd naar, om nieuwe informatie te koppelen aan bestaande informatie. Bij het geven van onderwijs moet er dus altijd een link zijn naar wat iemand al weet. Daarnaast moet onderwijs in begrijpelijke taal gebeuren! Onze aandacht bij het leren neemt na een bepaalde tijd af. Dit varieert weliswaar per persoon, maar bij onderwijs moet je hiermee wel rekening houden. Onderwijs in het Nieuw Testament Het beste voorbeeld van onderwijs vinden we in de bediening van Jezus. Zijn manier van onderwijs komt ook overeen met wat men tegenwoordig door wetenschappelijk onderzoek de beste manier van lesgeven vindt. Hij werd rabbi genoemd en blijkbaar niet alleen om wat hij onderwees, maar ook hoe hij onderwees. In de bediening van de apostel Paulus vinden we ook die effectieve manier van onderwijs. Wanneer hij bijvoorbeeld meerdere mensen tegelijk sprak, deed hij dat niet in de vorm van een eenzijdige preek, maar in de vorm van "besprekingen", wat interactief was. Daarnaast vinden we in het Nieuwe Testament vijf soorten bedieningen genoemd om de christenen toe te rusten. 4

4 Hoe onderwees Jezus Het onderwijs van Jezus gebeurde op heel veel verschillende manieren. a. Hij ging in op vragen van mensen Veel informatie die Jezus gaf en naderhand in de Evangeliën werd opgenomen, is ontstaan doordat Hij antwoord gaf op een vraag. Zo stelden de discipelen Hem de vraag wie de grootste is in het Hemelse Koninkrijk, waarop Jezus hun dit ging uitleggen. Mattheüs 18:1-11. b. Hij maakte zaken aanschouwelijk In bovengenoemd voorbeeld stelde Jezus een kind in het midden en zei dat Zijn discipelen als kinderen moesten worden. Zoiets zullen ze niet snel vergeten zijn. c. Hij gebruikte eenvoudige voorbeelden Hij vertelde veel gelijkenissen, ofwel eenvoudige voorbeelden die een link hadden met het dagelijks leven. Hij zei bijvoorbeeld dat als we doen wat Hij zegt, ons leven dan is als een heel goed gefundeerd huis. Mattheüs 7: d. Zijn onderwijs over een onderwerp duurde vaak erg kort Toen Hij hun wilde leren wat een groot financieel offer was, ging Hij in de tempel voor de offerkist zitten kijken, hoeveel de mensen gaven. Het kleine beetje dat een arme vrouw gaf, vond Hij meer dan wat de rijken gaven. Dit onderwijs wordt in vier zinnen vermeld. Markus 12: e. Hij liet mensen zelf nadenken Toen een wetgeleerde Jezus vroeg wie de naaste van de mens is, vertelde Jezus het verhaal van de barmhartige Samaritaan. Aan het eind vroeg Jezus aan de wetgeleerde, wie in het verhaal de naaste was. Lukas 10: f. Jezus deed vaardigheden voor en liet deze nadoen Jezus nam discipelen mee op Zijn reis, zodat zij konden zien hoe Hij sprak, hoe Hij zieken genas en demonen uitdreef, etc. Daarna zond Hij hen twee aan twee uit om hetzelfde te doen. Markus 6:7. 5

5 Hoe onderwees Jezus g. Jezus gebruikte eenvoudige taal De taal van de vier Evangeliën blijkt zeer eenvoudig Grieks te zijn: in feite huis- tuin- en keukentaal. Er bestond namelijk ook een formele, intellectuele Griekse taal, die veel minder eenvoudig was, maar veel gebruikelijker voor bijvoorbeeld het schrijven van levenslessen. In latere eeuwen verbaasde men zich over buitengewone eenvoud van de taal van deze Evangeliën. h. Soms sprak Jezus tegen de groep, soms tot één persoon Het is algemeen bekend, dat niet iedereen alles op dezelfde manier leert. Persoonlijk onderwijs is daarom naast gezamenlijk onderwijs altijd noodzakelijk. i. Hij leerde niet teveel in één keer In Handelingen 1:3 lezen we dat Jezus na Zijn opstanding 40 dagen de tijd nam om de apostelen verder toe te rusten (terwijl ze al zo n drie jaar met Hem waren omgegaan). Vaak is de spreker geneigd om als een waterval zijn of haar kennis te spuien als iemand geïnteresseerd luistert. Bij Jezus zie je dat Hij kennis gedoseerd overbrengt, ofwel in kleine delen. We moeten niet vergeten, dat onderwijs impact heeft op de manier waarop wij denken en dingen doen. De mens heeft tijd nodig om het geleerde te verwerken. j. Zijn prediking was een verkondiging Tegenwoordig noemt men een lange toespraak in de kerk een preek. Maar dit is wat anders dan een preek van Jezus. Er staat geschreven dat Jezus rondging en het Koninkrijk preekte, met de woorden dat de tijd vervuld was en het Koninkrijk van God dichtbij was gekomen. De mensen werden opgeroepen om zich te bekeren (letterlijk: hun denken te veranderen) en te geloven in het Evangelie (Markus 1:14-15). k. Hij beperkte Zijn onderwijs niet tot enkele locaties Hij onderwees op straat, in het open veld, in synagogen, bij maaltijden, in de tempel, bij Hem thuis. 6

6 NT-onderwijs in het algemeen In Efeziërs 1:23 staat dat Christus door God aan de gemeente is gegeven als hoofd boven alles en dat de gemeente door Christus wordt volmaakt. Dat betekent ook het toerusten van de gelovigen. Apostelen, profeten, evangelisten, herders en leraren Het toerusten van de gelovigen doet Christus door apostelen, profeten, evangelisten, herders en leraren. Dit kunnen we lezen in Efeziërs 4:11-15 a. Hier worden vijf soorten bedieningen genoemd, die dus belangrijk zijn voor onderwijs in de kerk. De kerkgeschiedenis leert dat dit tot de dag van vandaag actueel is. Ook voor deze bedieningen geldt dat zij op een kundige wijze kennis moeten overbrengen en vaardigheden aanleren. Paulus hield vaak besprekingen Het houden van besprekingen komt van het Griekse woord dialegomai, wat betrekking heeft op een gesprek (en niet op een eenzijdige preek). Paulus hield vaak besprekingen zoals twee jaar lang dagelijks in een bovenkamer in de toenmalige grote havenstad Efeze; hierdoor hoorde heel Asia het woord van de Here (Handelingen 19:9-10). In Troas hield Paulus tot middernacht besprekingen in de gemeente, omdat hij de volgende dag verder wilde reizen (Handelingen 20:7). De kracht van besprekingen is dat de toehoorders kunnen reageren met vragen en opmerkingen, waardoor het geheel interactief wordt en de boodschap veel beter overkomt en blijft hangen. a In Efeziërs 4:11-15 worden de specifieke doelen genoemd van de toerusting en opbouw van deze vijf bedieningen: eenheid in het geloof eenheid in de volle kennis van de Zoon van God een volkomen man de maat van volwassenheid van de volheid van Christus wij niet langer onvolwassen zijn, heen en weer bewogen en als een blad meegevoerd met allerlei wind van leer wij de waarheid zullen spreken in liefde wij in alles zullen opgroeien in Christus die het hoofd is 7

7 NT-onderwijs in het algemeen Onderwijs in het openbaar, in de huizen en persoonlijk In Handelingen 20:17-31 staat dat Paulus de christenen in Efeze had onderwezen in het openbaar en van huis tot huis. In 1Thessalinicenzen 2:11-12 lezen we dat Paulus, Silvanus en Timotheüs als vaders de gemeenteleden persoonlijk aandacht gaven. Onderlinge opbouw en aansporing Ook de gemeenteleden zijn van belang om elkaar te leren, op te bouwen en te bemoedigen. In Kolossenzen 3:16 worden de gemeenteleden aangemoedigd om het woord van Christus rijkelijk in hen te laten wonen, zodat zij in alle wijsheid elkaar leren en elkaar vriendelijk aansporen tot verandering. Daarnaast lezen we in 1Korintiërs hoofdstuk 14, dat wanneer de gelovigen samenkomen, er dan onderlinge opbouw plaatsvindt en bemoediging door middel van profetie, onderwijs, psalmen, etc.. (Voor-)lezen van de brieven en andere Bijbelgedeelten De apostel Paulus benoemt het (voor-)lezen van zijn brieven diverse keren (Kolossenzen 4:16, 1Thessalonicenzen 5:27. Daarnaast moedigt Paulus zijn medewerker Timotheüs aan om zich toe te leggen op het voorlezen. Dit is geschreven in het algemeen, dus kunnen we hier de hele Bijbel onder verstaan (1Timotheüs 4:13). Een nadeel zou kunnen zijn, dat het voorlezen niet zo dynamisch is als een preek. Het voordeel is dat van de brieven en andere Bijbelgedeelten grotere gedeelten worden doorgenomen, dan de fragmenten door middel van preken. Naar aanleiding van de voorgelezen gedeelten kunnen vragen worden gesteld, waarop dan een korte toelichting wordt gegeven. Liederen Zoals dat uit de Psalmen duidelijk blijkt, mogen onze liederen erg gevarieerd zijn. In Efeze 5:19 moedigt Paulus de mensen aan om zich zingend te uiten tot de Here in psalmen, lofzangen, geestelijke liederen en met muziek. Een onderdeel van de liederen zal net als in het boek van de Psalmen, een lerende functie hebben. Onder andere wordt hierdoor het Woord van God beter onthouden. 8

8 Tips a. In de meeste gemeenten is men veelal gewend aan onderwijs in de vorm van een preek. In het begin zal het erg wennen zijn dat er geen preek meer is. Laat mensen met vragen komen, naar aanleiding waarvan korte studies van enkele minuten kunnen worden gegeven door verschillende personen. Elke korte studie staat dan telkens open voor weer nieuwe vragen, zodat het interactief blijft. b. Let erop dat persoonlijk onderwijs het meest effectief is. Onderwijs aan een groep van 5-10 personen met communicatie over en weer is veel effectiever dan aan een groep van 50 mensen of meer. Zo gaf Paulus gaf onderwijs in de huizen van mensen én hij gaf persoonlijk aandacht aan ieder gemeentelid afzonderlijk. c. Zorg bij onderwijs dat weinig interactief is, dat deze zo kort mogelijk is; hoe langer dit onderwijs, hoe minder effectief. d. Zorg dat het duidelijk is of een stuk onderwijs betrekking heeft op iets kunnen of iets weten. De onderwijsmethodiek hiervoor is erg verschillend. Om iets te kunnen is namelijk oefening nodig. Bij het overdragen van puur kennis hoeft dat niet. Bij kennis is het wel van belang dat getoetst wordt of de kennis goed is overgekomen. e. Liederen kunnen heel erg helpen om kennis te verlevendigen en te onthouden. Zorg dan dat naast aanbiddingsliederen en lofliederen er ook liederen zijn, waarin kennis-elementen zitten (dit zie je bij heel veel psalmen terug). f. Leer mensen om in het kort een getuigenis of iets dergelijks door te geven. Meestal wil men teveel vertellen. Maar ook Jezus vertelde iets beknopt. g. Nodig mensen uit die een bepaalde bediening hebben, zoals een leraar, evangelist of profeet. Bespreek met hen de Bijbelse wijze van onderwijs en de 7 hoofdzaken, zodat hun manier van onderwijs in lijn is met de gemeente. h. Kom mensen tegemoet die moeilijk lezen. Dit kan veroorzaakt worden door dyslectie, gebrekkige opleiding, zich moeilijk kunnen concentreren met lezen, etc. Het voorlezen en het kort bespreken van Bijbelgedeelten kan daarbij helpen. 9

9 Tips i. Veel christelijk onderwijs is gebeurd in de vorm van kennisoverdracht. Maar er is veel behoefte aan onderwijs hoe mensen iets moeten doen, bijvoorbeeld: - hoe werkt de heilige Geest en hoe kan je met de heilige Geest meewerken; hoe werken de gaven (zoals profetie) en de bedieningen (zoals profeet) van de heilige Geest en andere praktische gaven die worden genoemd, zoals het dienen en leiding geven - hoe kun je effectief deelnemen aan een team (gebedsteam, genezingsteam, muziekteam, evangelisatieteam, etc.). - hoe kun je de Bijbel effectief lezen. j. Zorg dat het onderwijs ook gevolgd wordt door de kinderen. Jezus zei tegen volwassenen dat zijn moesten worden als kinderen om het Koninkrijk van God te kunnen binnengaan. Kinderen zijn net zo belangrijk om toegerust te worden als volwassenen. k. Maak evaluaties om te onderzoeken in hoeverre de nieuwe manier van onderwijs effectief is en waar het moet worden aangepast; of er reden is om nog meer hierover te communiceren (het hoe en waarom); of de tijd van samenkomen effectief is voor iedereen; en of het aantal keren dat per week samengekomen wordt niet teveel is (mensen moeten ook genoeg tijd hebben voor werk, privé, het dienstbaar zijn voor anderen, etc.). Samenvatting Het Nieuwe Testament geeft aan dat het onderwijs in de gemeente hoort te gebeuren door middel van: A. apostelen, profeten, evangelisten, herders en leraren B. de gemeenteleden zelf C. (voor-)lezen van de brieven en andere Bijbelgedeelten E. effectief onderwijs F. liederen 10

10 Over de auteur Door zijn vader en de school werden bij Erik (1956) het Godsbesef en de Bijbel reeds vroeg geïntroduceerd. Op 18-jarige leeftijd ging hij op zoek naar God en vond Hem door het geloof in Jezus Christus. Na afronding van het VWO heeft hij HBO-bedrijfseconomie gestudeerd en in latere jaren didaktiek. Hij heeft gewerkt in de accountancy, waarna hij is overgestapt naar de overheid als financieel medewerker. In de plaatselijke kerk is Erik voor een belangrijk deel betrokken geweest als zang- en muziekleider. Daarnaast nam hij deel aan de zondagse prediking. Hij is diaken en oudste geweest, en heeft enkele zendingsreizen gemaakt naar Oekraïne. Naast algemene Bijbelstudie heeft hij diverse Bijbelboeken uitgebreid bestudeerd. Van deze studies zijn diverse werken gepubliceerd. Zijn visie is om mee te werken aan nieuwe ontwikkelingen in de kerk. Stichting HisWord Ministries is door hem opgericht. Hieronder valt Uitgeverij HisWord Publishing, waar de publicaties van hem zijn ondergebracht. Voor andere publicaties van HisWord Publishing, zie: