5, 's Gravenhage vòòr Graaf Willem II. 1.3 Graaf Floris V. Scriptie door een scholier 5201 woorden 9 juni keer beoordeeld

Transcriptie

1 Scriptie door een scholier 5201 woorden 9 juni ,5 47 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1 Het ontstaan van 's Gravenhage 1.1 's Gravenhage vòòr 1248 Sinds het midden van de 12e eeuw bezaten de Graven van Holland een eigen landhuis in loosduinen. Loosduinen bestond toen der tijd uit een kerkje en een aantal boerderijen. Graaf Floris IV besloot in 1229 om enkele kilometers naar het noorden te verhuizen. Hij kocht het huis van diederik van wassenaar, dat bij een duinmeertje lag. Om het huis heen lag een woud dat beschermde tegen aanvallen en ook kon de graaf daar jagen. Dit was Apud Hagam, afgekort Haga. Dit was een afgebakend terein van de graaf waar lastige steden hem niet konden vertellen wat hij moest doen. Er zijn steeds meer gebouwen rond de hoeve ontstaan want de paarden moesten gestald worden en ook de soldaten moesten slapen. Later verving de graaf de hoeve door een stenen woonhuis. Boeren gingen ook steeds vaker in de buurt van de graaf wonen omdat het er veiliger was. Floris IV heeft niet erg lang van zijn woning kunnen genieten. In 1234 deed graaf Floris IV mee aan een riddertoernooi in frankrijk en stierf tijdens het toernooi. Zijn zoon, Willem II, werd de nieuwe graaf van Holland. 1.2 Graaf Willem II Willem II werd op zijn 21e een soort kroonprins en in die tijd heette dat Rooms koning. Nu hij daar koning was had hij natuurlijk wel een bijpassend paleis nodig. Willem II besloot om het huis in Haga te verbouwen. Dat Haga precies tussen de plaatsen Delft, Dordrecht, Haarlem en Leiden lag kwam ook goed uit. In 1248 begon men met de bouw van het nieuwe paleis te Haga. Willem II heeft de voltooiing van zijn paleis niet kunnen meemaken. Een paar weken voor zijn kroning tot keizer stierf hij terwijl hij vocht tegen de west Friezen. De zoon van Willem II was pas 1,5 jaar oud toen zijn vader stierf en was dus nog lang niet meerderjarig. 1.3 Graaf Floris V Floris V werd in 1256, als baby, al uitgeroepen tot de nieuwe graaf van Holland, maar regent was Floris de Voogd. Na 1258 werd de tante van Floris V voogdes en in 1263 Otto II van Gelre. Het duurde nog tot eind jaren zestig voordat Floris V zelf kon gaan regeren. Floris V had van zijn voorouders rechten op de schotse kroon geërfd. Floris V verkocht deze rechten op de troon om het paleis van zijn vader af te kunnen bouwen. Het paleis heet nu de ridderzaal, maar in de tijd van Floris V heette het de grote of nieuwe zaal. Floris V was erg tevreden met zijn paleis en besloot er permanent te gaan wonen. Mensen die de graaf wilden spreken konden zich melden op het paleis. Omdat de graaf nu permanent in Haga woonden begon er een klein dorpje in het bos te ontstaan. Bomen verdwenen en huizen en winkels kwamen ervoor terug. Pagina 1 van 10

2 Dit dorpje werd Haag Ambacht genoemd. In 1200 woonden er ongeveer mensen. Rond 1300 waren het er al In 1280 kreeg Haag Ambacht een kerk. Achter het paleis bevonden zich moestuinen en daarachter lag het oude woud. Het land van de Graaf en Haag Ambacht samen noemde men Die Haghe. Die Haghe was veel kleiner dan Delft of Leiden. Het kleine dorpje begon rond 1275 al erg veel op een stadje te lijken. Dit was erg vreemd want het was geen goede locatie voor een stad. Een stad ontstond meestal aan een rivier of bij een belangrijke weg, en niet zomaar in het bos. Andere steden zoals Leiden en Delft vonden dat het dorpje in het bos een dorpje moest blijven en stadsrechten en stadsmuren kreeg Die Haghe dus niet. Floris V heeft ervoor gezorgd dat Amstelland en Zeeland bij Holland werd gevoegd en vanuit Die Haghe werd heel Holland geregeerd. Gijsbrecht van Amstel was niet blij dat Amstelland bij Holland werd gevoegd en liet Floris V vermoorden. 2. De ontwikkeling van 's Gravenhage 2.1 Graaf Jan I Floris oudste zoon, Jan, werd op 13 jarige leeftijd graaf van Holland. Jan I was slecht voorbereid op het graafschap. Hij aarzelde veel en kreeg hulp van slechte raadsmannen. De bestuurders van Delft lieten een van de raadsmannen in 1299 vermoorden. Daarna dwongen ze Jan I om de macht af te staan aan zijn achterneef, Jan II. Jan I is nogsteeds erg bekend van het liedje In Den Haag daar woont een graaf.. Met het aftreden van Jan I kwam er een einde aan een periode van 400 jaar graven van één familie. Jan II had veel meer ervaring dan Jan I. Hij was al enige jaren graaf van het grote graafschap Henegouwen. Nu was hij opeens graaf van Henegouwen, Zeeland en Holland. Graaf Jan II verbleef niet vaak in Die Haghe. Het binnenhof zou helemaal zijn vervallen als de stadshouder er niet zou zijn gaan wonen. Dit betekende dus dat er werk bleef voor de bewoners van het dorp en heel langzaam groeide Haag Ambacht dan ook door. Jan II werd opgevolgd door Willem III. 2.2 Graaf Willem III Graaf Willem III was 30 jaar lang de graaf van onder andere Holland. In 1325 vond Graaf Willem III dat er een lokaal bestuur benoemd moest worden. De Graaf bepaalde wat er gebeurde in Die Haghe. Hier geen toestanden zoals in Leiden, Dordrecht of Delft waar het stadsbestuur de baas was. Het bestuur voerde bevelen van de Graaf uit en enkele door dit bestuur aangestelde ambtenaren zorgden voor rust en orde in het dorp. Met de groei van het plaatsje zouden ook de eerste dieven en ander gespuis op zijn komen dagen. Heel veel stelde het dorp nog steeds niet voor. Veel van het bos was al verdwenen. Er stonden enkele honderden boerderijen en andere houten huizen. De dorpskerk lag rond de tegenwoordige grote kerk. Door de straten en over het terrein van het paleis liepen allerlei dieren. Verharde wegen waren er nog niet, dus het hele dorp verandere bij regen in één grote modderpoel. De aanwezigheid van het paleis en haar bewoners maakte van 's Gravenhage toch een bijzonder dorp. Enkele Hollandse edelen bouwden grote huizen bij het hof. Ze wilden dicht bij de graaf in de buurt kunnen zijn wanneer deze in het paleis was. Hun aanwezigheid betekende veel werk voor de inwoners. In 1334 kregen de Hagenaars het recht om een jaarmarkt te houden. Hierdoor kwamen er meer handelaren naar Die Haghe en dit zorgde voor meer welvaart. Het feit dat de oorspronkelijke grafelijke familie was uitgestorven maakte voor het jonge dorp dus niet veel uit. Het dorp werd wat meer van het paleis gescheiden toen aan het begin van de 14e Pagina 2 van 10

3 eeuwnaast het duinmeertje een poort van steen verrees deze poort werd later de gevangenpoort. Dit was het begin van verdedigingswerken die langzaam rond het paleis werden gebouwd. Wie bij het paleis wilde komen moest nu van deze poort gebruik maken. Om de ridderzaal werden stallen en dienstwoningen gebouwd. De ridderzaal en de stallen en dienstwoningen samen zijn het huidige binnenhof. In vrijwel alle steden was alles nog van hout. In Die Haghe waren echter al een aantal stenen gebouwen aanwezig. Rond het paleis lagen enkele verdedigingswallen. Enkele straatnamen herinneren daar nog aan, zoals Lutherse Burgwal en de Fluwelen burgwal. In 1345 overleed Willem IV op het slagveld. 2.3 Graaf Willem V De zuster van Willem IV benoemde zichzelf tot gravin omdat ze haar zoon nog te jong vond om graaf te zijn. Ook had ze twee regenten aangesteld. Willem V was eveneens graaf geworden en ging de strijd aan met zijn moeder. Graaf Willem V won en bleef na 1351 de enige graaf van Holland. Willem V was een neef van Willem IV, zijn vader kwam uit Beieren en daarom spreekt men na 1351 over de Beierse Graven (Graven van Wittelsbach). Dit ondanks het feit dat de zogenaamde Beierse Graven ook Graven van Henegouwen waren. Het tijdperk van de "echte" Graven van Holland had circa 400 jaar geduurd, de Graven van Avesnes regeerden 60 jaar en het tijdperk van de Graven van Beieren zou ongeveer 80 jaar gaan duren. In deze periode regeerden vier Graven en een Gravin (Jacoba van Beieren). Willem V was veel vaker in Die Haghe dan zijn voorgangers. Hij wilde echter niet in de grote zaal wonen. Hij liet daarom veel gebouwen tegen de ridderzaal aan bouwen. Er werd een speciale woning voor de gravin gebouwd. Willem V zorgde er ook voor dat er een simpele stenen muur om alle gebouwen van de graaf heen werd gebouwd. Het paleis leek hierdoor meer een kasteel. In heel Die Haghe kwamen er steeds meer kastelen en Die Haghe kwam daardoor erg in trek bij bezoekers. Willem V gaf het lokale bestuur van Die Haghe meer bevoegdheden dan dat het tot die tijd had gehad, maar de Graaf bleef de baas in het dorp. Willem V stelde ook een Baluw aan die veel meer besluiten mocht nemen dan de voorgaande hoofden van het dorpsbestuur. Willem V hield ook erg van feesten. Deze feesten hield hij in zijn huizen en kastelen, en dus ook in de Ridderzaal. In 1358 heeft hij tijdens een van deze feesten een van de feestgangers dood gestoken en zijn jongere broer Albrecht nam diezelfde nacht nog de macht over. Willem V werd opgesloten in een kasteel in Hainault en is daar in 1389 overleden. Albrecht was tot zijn dood regent en is daarna graaf geworden. 2.4 Graaf Albrecht Albrecht was één van de belangrijkste graven van Holland. Albrecht woonde bijna altijd in de grote zaal. Dit was erg goed voor de economie van Die Haghe. Albrecht had twee leeuwen gekregen van de graaf van Gelre en deze zijn terug te vinden in het wapen van Holland. Ook graaf Albrecht kreeg van de omliggende steden geen toestemming om Die Haghe stadsrechten te geven. Inwoners van Die Haghe kregen juridische voorrechten. Hierdoor probeerde hij waarschijnlijk meer inwoners naar Die Haghe te halen en dan zouden de andere steden wel moeten instemmen met het geven van stadsrechten aan Die Haghe. Het inwoner aantal groeide hierdoor erg hard. Albrecht zorgde er ook voor dat de baluw dezelfde rechten kreeg als burgemeesters van echte steden. Ook werd er een raadhuis gebouwd. Tijdens de periode die Albrecht regeerde groeide ook de economie. De Hollanders dreven erg veel handel met de Scandinaviërs. Vooral de lakenindustrie ging erg goed. Die Haghe werd een populaire vestigingsplaats voor deze industrie. Het spui werd ook in deze tijd gegraven. Dit was de eerste gracht van Pagina 3 van 10

4 Die Haghe. De huizen stonden niet langer kris kras door elkaar maar netjes naast elkaar en de eerste steegjes en straten kwamen er. In 1392 werd de maitresse van Albrecht vermoord. Als reactie hierop veroverde Albrecht Delft en brak de stadsmuur van Delft af. Van deze stenen bouwde hij een veiligheidsmuur om het binnenhof. Een ander deel van de wraak was dat het stadskasteel van de familie Van Brederode in Den Haag werd gesloopt. Op de plaats waar het Haagse stadskasteel van de familie Van Brederode was afgebroken mocht de dorpsraad van Die Haghe een nieuw dorpshuis bouwen. In 1404 kwam Albrecht te overlijden, hij werd opgevolgd door zijn zoon Willem VI. In 1395 werd begonnen met de vervanging van de oude St. Jacobs kerk, door een nieuwe stenen St. Jacobs kerk. Deze kerk wordt tegenwoordig de grote kerk genoemd. Rond de grote kerk werden in het begin van de 15e eeuw straten en pleinen betegeld. Hier werden vaak markten gehouden en dat is nog te zien aan straatnamen zoals de dagelijkse groenmarkt. De venestraat en de Hoogstraat werden winkelstraten.andere bedrijven vestigden zich aan de kades van het spui. In de buurt van de Voldersgracht ontstond een klein industriewijkje die Laken produceerden. Willem VI bleef graaf van Holland tot hij overleed in In Holland mochten ook dochters gravin worden, en zo werd de dochter van Willem VI, Jacoba, gravin. Gravin Jacoba Jacoba trouwde met Jan van Brabant, hierdoor ontstond er een verbond tussen Brabant, Holland, Zeeland en Henegouwen. De keizer van het Roomse Rijk, Sigmund, was hier niet blij mee en wilde dat Jacoba werd afgezet. Hij steunde Jan van Beieren, een oom van Jacoba bij zijn pogingen. Uiteindelijk kreeg Jan van Beieren Holland en Zeeland in handen. Jacoba werd door Jan van Beieren onterfd en vluchtte naar Engeland waar ze trouwde met de broer van de Engelse koning Hendrik V. Samen veroverden zij Henegouwen. Hierbij kwam de Hollandse graaf Jan om het leven. Jacoba s echtgenoot werd verliefd op een hofdame en ging met het gehele leger terug naar Engeland. Jacoba werd toen gevangen genomen door Bourgondië. Jacoba werd in een kasteel gevangen gezet maar ontsnapte heel makkelijk door zich als man te verkleden. Jacoba vluchtte naar Holland maar daar was niemand haar vriendelijk gezind. Het enige wat zij nu nog kon doen was in Delft een ongunstig verdrag te tekenen met haar Bourgondische neef. Ze bleef gravin van Holland en Zeeland, maar verloor alle macht. In 1432 trouwde Jacoba in het geheim met Frank van Borsselen. Dit is een verre voorvader van de huidige koninklijke familie. Toen Philips van Bourgondië in 1433 hoorde dat Jacoba getrouwd was liet hij Frank van Borsselen arresteren en nam Jacoba s grafelijke titels af. Hierdoor zou de kans op kinderen minimaal worden en zouden deze geen aanspraak meer kunnen maken op de graafschappen. Jacoba werd verbannen naar kasteel Teylingen bij Sassenheim en stierf daar in Holland in Bourgondische handen 3.1 Philips (de goede) van Bourgondië In 1433 was Holland een onderdeel van Bourgondië. Philips van Bourgondië werd de nieuwe eigenaar van het binnenhof. Holland was niet meer zelfstandig. Het Binnenhof werd niet goed onderhouden. De grote zaal werd een bouwval waar paarden in werden gestald. In 's Gravenhage zelf ging het economisch vrij Pagina 4 van 10

5 goed. In 1421 werden vele Hollandse en Zeeuwse steden verwoest. Die Haghe bleef echter droog. Hierdoor kreeg Die Haghe een economische voorsprong op andere steden en dorpen die veel geld uit moesten geven aan herstel van de stad. In alle gebieden stelde Philips van Bourgondië stadhouders aan. Deze Stadhouders kwamen in Brussel en Mechelen bijeen in de door Philips in het leven geroepen Staten-Generaal. Den Haag werd een soort provincie hoofdstad (van Holland). Tussen 1433 en 1578 leefden er geen Bourgondische leiders op het Binnenhof. De Hertogen van Bourgondië logeerden er af en toe (een paar weken in het jaar). Het Binnenhof werd wel hoofdkwartier van de Staten van Holland. Een soort provinciale regering, die verantwoordelijk was voor (o.a.) de belastingsinning. Verder gebeurde er eigenlijk niet veel op politiek gebied. Belangrijke besluiten werden in het Zuiden van het hertogdom genomen. Ondanks het feit dat de politieke leiders zelf niet meer permanent in Den Haag verbleven, ging het Den Haag economisch goed. De economische groei van Holland had onder andere te maken met handelsverdragen met Engeland, en met uitvindingen die de visserij winstgevender maakten. Bovendien werden de Hollanders steeds meer bedreven in het bouwen van grote zeeschepen. De laken industrie in Den Haag was erg goed was het meest succesvolle jaar van allemaal. Daarna stortte de industrie echter vrij snel weer in, zodat de lakenindustrie in 1514 bijna geheel uit de stad was verdwenen. 3.2 Karel (de stoute) van Bourgondië In 1459 werd de zoon van Philips de Goede, Karel de Stoute (=Dappere), stadhouder van Holland. Hij woonde tussen 1462 en 1464 permanent in Den Haag. Hij leefde kon niet goed opschieten met zijn vader en wilde Holland eigenlijk laten afscheiden van het Bourgondische rijk. Dit voornemen is nooit uitgevoerd. In Heel Holland ging het goed. Dit kwam vooral omdat oude concurrenten (zoals de steden van Zeeland, Vlaanderen) net als Holland onderdeel waren van één land. Onderlinge conflicten werden uitgesproken in plaats van met wapens uitgevochten. Bij dreiging van een buitenlandse vijand stonden zij samen sterk. De regering van Philips zorgde tevens voor een stabiele munt. Iets wat in die tijd ook al heel belangrijk was en ook goed voor de economie was. Philips de Goede overleed in Na zijn dood kwam Karel de 'Stoute' (Dappere) aan de macht. Hij regeerde 10 jaar. In die 10 jaar voerde hij vrijwel permanent oorlog om zijn gebied uit te breiden. Dit was niet goed voor de economie want de oorlog kostte erg veel geld. Karel stierf op het slagveld in Zijn dochter Maria werd de nieuwe hertogin. Zij was toen pas 17 jaar. Maria van Bourgondië trouwde met Maximiliaan van Oostenrijk een Habsburger. Met Maximiliaan had Holland voor de tweede keer in haar geschiedenis een Rooms-Koning als staatshoofd. Holland wordt bestuurd door Spanje 4.1 Philips (de schone) van Bourgondië Nadat Maria was overleden besloten de Staten-Generaal dat zij niet meer verder wilden met Maximiliaan. Hij was niet goed voor de economische groei van het Bourgondische rijk. In 1494 schoven de Staten- Generaal Philips de Schone, zoon van Maria, naar voren als hun nieuwe vorst. Maximiliaan ging acoord op de voorwaarde dat hij zou huwen met Johanna van Aragon, dochter van Ferdinand van Aragon en Pagina 5 van 10

6 Isabella van Castilië. Dit waren twee Spaanse koninkrijken. Isabella had een oudere broer en zus en maakte dus eigenlijk geen kans op de Spaanse tronen. Haar broer en zus stierven echter jong en vanaf dat moment waren Johanna en Philips troonopvolgers. 4.2 Karel V In 1506 overleed Philips en zijn zoon Karel V erfde de rechten op het Bourgondische rijk en de troon van Aragon en Castilië. Bovendien werd hij ook nog Rooms-Keizer. Hierdoor bestuurde hij de Nederlanden, Spanje, een groot deel van Italië, Oostenrijk en grote gebieden in Zuid- en Midden Amerika. In de tijd die Karel V Rooms-Keizer was voerde hij oorlog met Frankrijk en het Osmaanse Rijk. Deze oorlogen moesten grotendeels door de burgers van de rijke Nederlanden worden betaald. Dit gebeurde door belastingen. Hierdoor werden de burgers erg ontevreden. Die Haghe was een bijna vergeten uithoek van het Rijk. In 1517 beschreef de Italiaan Antonio de Beatis Die Haghe als één van de mooiste plaatsen ter wereld, een dorp dat zich kon meten met elke grote en mooie Europese stad. In Die Haghe (en andere "provincie hoofdsteden") stelde Karel een drietal raden in. De Raad van State, die bestond uit edelen en juristen (Politiek Beleid), de Geheime Raad, met daarin goed geschoolde juristen (algemene regelgeving en rechtspraak) en de Raad van Financiën. In 1549 liet Karel alle bestuurders van de provinciën beloven dat zij de troonopvolger, Philips II, later zouden aanvaarden als hun vorst. Zo geschiedde en Philips begon kort daarop een rondreis door de Nederlanden waarbij hij ook Die Haghe aandeed. In 1555 droeg Keizer Karel de macht over de Nederlanden over aan zijn zoon, Philips II. In 1559 sloten Frankrijk en Spanje vrede. Hierdoor kon Philips terug naar Spanje. Hij droeg het bestuur over de Nederlanden over aan Margaretha van Parma, de halfzus van Philips. 4.3 Holland in opstand tegen de Spanjaarden Na een plundering van het dorp in 1528 werden er plannen gemaakt voor een muur om de gehele stad. Er werd ook geld bij elkaar gebracht door de bevolking van de stad. Dit geld werd echter gebruikt om brandschade aan de grote kerk te herstellen en naast deze kerk een nieuw raadhuis te bouwen. Een reden waarom men niet voor muren koos was waarschijnlijk omdat Gelre nu ook Spaans was en de oorlog met Frankrijk afgelopen was. Men heeft waarschijnlijk gedacht dat muren niet langer nodig waren. Liever een mooi Raadhuis dan een lelijke muur. Den Haag kreeg het door die beslissing echter zwaar wel te verduren. Omdat het dorp geen muren, grachten of andere verdedingswerken bezat, volgde de ene na de andere bezetting. De ene keer waren het de Spanjaarden en de andere keer de watergeuzen. Het Binnenhof was nog redelijk beschermd, het bezat muren, grachten en poorten. Buiten de muren van het Grafelijk kasteel brandde de stad echter diverse malen voor een groot gedeelte 'tot de grond toe' af. Talloze burgers sloegen op de vlucht, hun goederen bleven onbeheerd achter, en vielen ten prooi aan plunderaars en vandalen. Huizen werden afgebrand, vernield of werden door de bezetters gebruikt als stal voor de paarden. Nu werd het hebben van verdedigingswerken bittere noodzaak. Er kwamen eenvoudige aarden wallen, schansen en greppels om het hele dorp heen. Het benodigde materiaal werd gevonden in nog de huizen en stadskastelen die nog overeind stonden. Een groot deel van het Grafelijke bos werd eveneens gekapt. Er kwam nooit meer bos voor terug. We kennen dit gekapte gebied nu als het Malieveld. De bomen die men gekapt had, had men willen gebruiken voor een wal van hout om Die Haghe heen, Pagina 6 van 10

7 maar de Spanjaarden wachtten de bouw daarvan niet af, ze kwamen met paarden en wagens en namen al het gekapte hout mee. Dit werd door hen gebruikt bij het beleg van Leiden. De Haagse bevolking moest hulpeloos toezien hoe het materiaal dat voor de eigen verdediging gebruikt had moeten worden aan de horizon verdween. De rest van de strijd leek in eerste instantie niet zo belangrijk voor de toekomst voor Die Haghe. Als de Spanjaarden zouden winnen, dan was het maar de vraag of Den Haag ooit nog zou worden opgebouwd, als de Opstandelingen zouden winnen kon eigenlijk hetzelfde worden gezegd. Het dorp was rond 1574 één grote rokende puinhoop. De lokale overheid, waaronder de Staten van Holland waren naar Delft gegaan. Delft had muren en was derhalve te verdedigen. De bevolking was weg aan het trekken uit Die Haghe. Wie nog kon was gevlucht. Den Haag was van de ratten. De Nederlanders probeerden ondertussen om Willem van Oranje over te halen, Graaf van de opstandige gebieden te worden. Willem van Oranje heeft in 1584 serieus overwogen om inderdaad Graaf van Holland en de andere opstandige gewesten te worden. Alleen werd hij toen in Delft vermoord. Er kwam met deze aanslag niet alleen een einde aan het leven van de Prins, maar ook aan de korte periode van Delft als regeringsstad van de Nederlanden. De overgebleven Oranjes, verlieten de stad, om na vele omzwervingen enkele jaren later weer in Den Haag neer te strijken. Sindsdien werd de republiek vanuit Die Haghe bestuurd. De strijd tegen de Spanjaarden was nog niet afgelopen in In de omgeving van Die Haghe werd alles wel een stuk rustiger. Van het dorp zelf was bijna niets meer over. Alleen de Grote Kerk, het stadhuis en het Kasteel stonden nog overeind. Veel van de andere bebouwing was verdwenen. Die Haghe werd langzaam weer deel van de natuur, en dat was ook wat Delft en Leiden graag hadden gezien. Al in 1575 had het Stadsbestuur van Delft tijdens een officiële Staten vergadering voorgesteld om Den Haag definitief van de kaart te laten verdwijnen. Willem van Oranje en veel andere steden had toen tegen die plannen gestemd. 4.4 Prins Maurits van Oranje Aan het eind van de 16e eeuw vestigde Louise de Coligny, de derde vrouw van Willem van Oranje, zich samen met haar zoons, de prinsen Maurits en Frederik Hendrik, zich in Die Haghe. De oudste zoon van Willem van Oranje, Philips-Willem, was gegijzeld door de Spanjaarden en kwam pas veel later vrij. Prins Maurits was toen al volwassen en voerde de opstandige legers aan. Prins Maurits waas hiervoor in 1585 naar voren geschoven door Johan van Oldenbarneveld, een belangrijke Rotterdamse ambtenaar. Vij kort daarna benoemde Maurits van Oldenbarneveld tot Landsadvocaat van Holland. Na 1588 was Maurits stadhouder van onder andere Holland. Prins Maurits woonde eerst op het noordeinde en verhuisde later naar het binnenhof. Die Haghe was erg blij met de komst van Maurits want hij was een man met invloed en prestige. Maurits heeft geprobeerd om Die Haghe stadsmuren te geven. Hiervoor zijn zelfs tekeningen gemaakt en ook het benodigde geld was al bij elkaar. De muur is er uiteindelijk toch niet gekomen. Het dorpsbestuur van Die Haghe zou meer zeggenschap willen zodra Die Haghe ommuurd was en daar voelde de staten-generaal niets voor en zij heeft het plan toen afgeblazen. In 1614 kwam er wel een grachtenstelsel om Die Haghe heen die de vijanden buiten zou moeten houden. Door deze grachten kon Die Haghe ook beter bevoorraad worden. In 1625 sterft Maurits een natuurlijke dood. Zijn broer, Frederik Hendrik, wordt de nieuwe stadhouder van Holland. Één jaar later wordt Holland deel van de Bataafse Pagina 7 van 10

8 Republiek. 5 Holland als deel van de Bataafse Republiek 5.1 Prins Frederik Hendrik van Oranje Frederik Hendrik laat de moestuinen van het paleis veranderen in een statig plein. Dit plein kreeg de naam Stadhoudersplein, maar wordt nu gewoon Plein genoemd. Ook heeft Frederik Hendrik gezorgd voor de bouw van nieuwe poorten aan de achterzijde van het Binnenhof en ook liet hij het Mauritshuis bouwen. Ook heeft hij van het duinmeer een rechthoekige vijver gemaakt. Buitenlanders kwamen niet vaak in Die Haghe. Die haghe lag daarvoor te veel in een uithoek. Wel waren er in Die Haghe veel kunstenaars zoals Jan van Grooven en Jan Steen. In Die Haghe kwamen ook steeds meer gedeputeerden en vertegenwoordigers van alle delen van de republiek. In 1641 trouwde de zoon van Frederik Hendrik, Willem II, met de Engelse Mary Stuart. De Haagse middenstand profiteerde van de aanwezigheid van erg veel adel. In Die Haghe waren daarom ook veel goudsmeden, juweliers, zwaardvegers en andere winkeliers. Rijken waren er dus genoeg in Den Haag, meer nog dan in Amsterdam, dat toch zes keer zoveel inwoners had. Door de rijkdom in de stad kwamen er nog meer mensen wonen en bleef het inwoneraantal bleef groeien. Het binnenhof werd steeds meer ingebouwd door huizen en Die Haghe werd een stad in wording. Waar Delft en Leiden bang voor waren geweest gebeurde langzaam. Die Haghe werd langzaam en stad en vanuit daar werd de hele republiek geregeerd. Frederik Hendrik stierf in 1647 en werd opgevolgd door zijn zoon Willem II. Willem II regeerde maar heel kort en stierf al in De zoon van Willem II werd een week na de dood van zijn vader geboren. 5.2 Prins Willem III Omdat hij nog zo jong was werd de republiek geregeerd door regenten. Een van deze adelijke bestuurders was Johan de Witt. Toen prins Willem III ouder werd kreeg hij steeds vaker woorden met Johan de Witt. Willem III kreeg belangrijke functies aangeboden en accepteerde die ook. In 1672 werd de republiek door 4 landen tegelijk aangevallen. Het volk riep om Willem III en Willem III werd legeraanvoerder. Iets later werd hij ook weer stadshouder. Johan de Witt verdween in de gevangenis vanwege landverraad. Vervolgens kwamen er een heel aantal geruchten in Die Haghe over Johan de Witt. Hij zou uit de gevangenis een staatsgreep voorbereiden. Op een dag werden door een list alle soldaten naar Rijswijk gestuurd en de gevangenpoort was nu onbewaakt. Er ontstond een oploop voor de gevangenis en het volk wist er naar binnen te dringen. Ze sleurden Johan de Witt en zijn broer Cornelis (die een bezoek bracht aan Johan) naar buiten en daar werden de twee op beestachtige wijze vermoord. Diverse lichaamsdelen werden afgesneden en aan de honden gevoerd. Willem III wist uiteindelijk alle vijandige legers te verjagen. Toen Willem III tijdens een rit van zijn paard viel stierf hij aan zijn verwondingen. Dit was het begin van het tweede tijdperk zonder stadhouder want Willem III had geen kinderen. Willem III had zijn achterneef Johan Willem Friso aangewezen als 'opvolger', maar de regering nam dit besluit niet over. 5.3 Die Haghe groeit steeds groter Den Haag groeide voorbij haar Singels. Aan de zuidkant van de stad was dat al in 1650 gebeurd. Langs het grachtje het Zieke stonden huizen en een lepra-tehuis (omgeven door muren) en ook langs het Pagina 8 van 10

9 Groenewegje stond voor 1700 al een rij huizen. Omstreeks 1705 bouwde men aan de oostkant van de stad een Kanongieterij. Naast de Kanongieterij bouwde men omstreeks 1705 statige huizen. Deze mooie panden staan er vrijwel allemaal nog. Ook elders verrezen steeds meer gebouwen buiten de Singelgracht. Na 1715 kwamen er ook langs de Veenkade (thans "Toussaintkade") steeds meer huizen te staan. Na 1720 was hier sprake van een gesloten gevelrij. In de stad zelf begonnen de trapgevels in de 18e eeuw uit het straatbeeld te verdwijnen. Het werd "mode" om de gevels van de huizen 'strak' te trekken. Trapgevels werden afgebroken en naar Frans voorbeeld kregen de huizen vaak een strakke gevellijst van hout. Zo verdwenen alle trapgevels langs het Lange Voorhout, Het Toernooiveld en het Korte Voorhout. Ook langs de Vijverbergen en op de Plaats werden de huizen aangepast aan de stijl van die tijd. Alleen de gevel van een overheidsgebouw aan het Lange Voorhout, het zogenaamde Pagehuis, bleef gespaard. De overheid had er geen behoefte aan om mee te doen met de nieuwe stijl. Het Page huis is daarom nu het enige Haagse gebouw met een trapgevel in de noord-oost hoek van Den Haag. Ook in de 18e eeuw kwamen nog protestantse vluchtelingen uit Frankrijk en de Zuidelijke Nederlanden naar Holland. Daaronder ook architecten zoals Daniël Marot, die in Den Haag enkele beeldbepalende gebouwen ontwierp, zoals de uitbreiding van het stadhuis aan de Groenmarkt en het (latere) Paleis van de Kroonprins aan de Kneuterdijk. Ook het Huis Schuylenburch (Lange Vijverberg) en Huis Huguetan heeft hij ontworpen. Dankzij al deze bouwwerkzaamheden in Den Haag moet de stad omstreeks 1750 op zijn mooist geweest zijn. Langs de Prinsegracht stonden nu voor een groot gedeelte gebouwen en Tournooiveld, Voorhout en Vijverberg hadden het voorname uiterlijk gekregen dat ze nu eigenlijk nog steeds hebben. Aan het Plein stonden de indrukwekkende logementen van Rotterdam en Amsterdam, waar de afgevaardigden van die steden verbleven als ze in Den Haag moesten zijn. Den Haag had meer dan ooit de allure van een echte Europese hoofdstad en hoewel de invloed van de Republiek op de ontwikkelingen in de wereld sterk afnam gedurende de 18e eeuw, was dat in Die Haghe niet te zien. In het Spui-havengebied nam de bevolking al meer en meer toe. Het water van de vele grachten aldaar werd steeds meer gebruikt als vuilstort en met het verstrijken van de jaren nam de zomerse stank van het water toe. Een harde wind moet de stank van de Spuihavens regelmatig over deze muren en daardoor de gehele stad hebben verspreid. Waarschijnlijk is het grachtenstelsel van Die Haghe door deze stank niet meer verder uitgebreid na In 1747 is Willem IV uitgeroepen tot Stadhouder en Kapitein-Admiraal van de strijdkrachten. De twee functies werden erfelijk. Den Haag werd alweer residentie van de Oranjes. Willem IV sterft in Zijn zoon (Willem V) volgt hem op, maar is dan pas drie jaar. Anna, moeder van Willem V, treedt op als Regentes tot Dan volgt Willem V zijn vader definitief op. Willem V laat in Den Haag een nieuw Stadhouderlijk paleis bouwen. Het komt aan de Zuidkant van het Binnenhof te staan. Als de statengeneraal in 1785 bepaalde bevoegdheden van Willem V afneemt verlaat Willem V daarop Die Haghe en gaat in Apeldoorn (Paleis het Loo) wonen. 6 Holland onder Franse leiding 6.1 Koning Lodewijk Napoleon Pagina 9 van 10

10 Frankrijk ruikt haar kans en Franse legers trekken in 1795 de Republiek binnen. Daarmee komt in feite na bijna 150 jaar een einde aan de Republiek der Verenigde Provinciën In de nieuwe Republiek blijft het erg onrustig. In Die Haghe vinden diverse staatsgrepen plaats. Voorstanders van een Republiek van verenigde Provinciën voeren keer op keer strijd met voorstanders van een éénheidsstaat geregeerd vanuit Die Haghe. In 1806 werd Nederland een Koninkrijk. Lodewijk Napoleon, de broer van de bekende Napoleon werd in dat jaar de eerste Koning van ons land. Na de Bataafse Republiek ontstond nu het "Koninkrijk Holland". Lodewijk is allereerst in Den Haag gaan wonen en hij gaf 's Gravenhage ook gelijk stadsrechten. Hierdoor werd Die Haghe eindelijk de stad die het eigenlijk al een aantal eeuwen geleden was. Pagina 10 van 10