Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 4003.

Transcriptie

1 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43. Sportlaan te Hellevoetsluis gemeente Hellevoetsluis Opdrachtgever Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling en Beleid Postbus 13 Hellevoetsluis 322 AA Hellevoetsluis Projectleider MSc. T. Maalderink Mw. M. van Santen Projectnummer Autorisatie Paraaf Datum Synthegra Rapport S177 drs. H. Kremer Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden Telefoon +31 () , Internet:

2 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 COLOFON Opdrachtgever : Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling en Beleid te Hellevoetsluis Project : Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer : S177 Titel : Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Datum : Projectleider : MSc T. Maalderink (MA prospector) Auteurs : MSc T. Maalderink (MA prospector) Autorisatie : drs. H. Kremer (senior prospector, KNA archeoloog) Druk : Synthegra B.V., Leusden ISSN : Synthegra B.V. Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden Telefoon +31 () , Internet: Synthegra B.V., 217 Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 2 van 18

3 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 INHOUD ADMINISTRATIEVE GEGEVENS 4 SAMENVATTING 5 Inleiding 5 Specifieke archeologische verwachting bureauonderzoek 5 Resultaten veldonderzoek 5 Aanbeveling 6 1 INLEIDING Onderzoekskader Onderzoeksdoel en vraagstellingen Ligging en huidige situatie plangebied Toekomstige situatie plangebied 8 2 VOORONDERZOEK Inleiding Verwachtingsmodel Conclusie en aanbeveling 11 3 INVENTARISEREND VELDONDERZOEK Methode Beschrijving en interpretatie van de boorgegevens Archeologische indicatoren Archeologische interpretatie 15 4 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Conclusies / beantwoording onderzoeksvragen Aanbevelingen 17 LITERATUUR EN KAARTEN 18 Bijlagen: Bijlage 1: Overzicht van de relevante geologische en archeologische tijdvakken Bijlage 2: Boorpuntenkaart Bijlage 3: Boorprofielen Afbeelding voorblad: Google Street View, Google, 217 Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 3 van 18

4 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 Administratieve gegevens Toponiem : Sportlaan te Hellevoetsluis Plaats : Hellevoetsluis Gemeente : Hellevoetsluis Provincie : Zuid-Holland Projectnummer : S177 Bevoegde overheid : Gemeente Hellevoetsluis deskundige namens de bevoegde overheid mevr. M. van Santen, Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling en Beleid Opdrachtgever : mevr. M. van Santen, Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling en Beleid Uitvoerende instantie : Synthegra B.V. Datum uitvoering veldwerk : t/m Uitvoerders veldwerk : T. Maalderink, H. Kremer Onderzoeksmelding (ARCHIS) : Datum onderzoeksmelding : Kaartblad : 37C Zuid Oppervlakte : Circa 22. m 2 Perceelnummer(s) : 264, 399 Grondgebruik : De centrale en noordoostelijke delen van het plangebied bestaan uit onbebouwde arealen met gras en enkele sloten; in het noordwestelijke deel bevindt zich een complex van garageboxen met toegangswegen en in het zuiden is een -te slopen- bedrijfsgebouw omgeven door met asfalt verhard terrein aanwezig. Geologie : Afzettingen van Calais (Hellevoeterzand), Hollandveen, Duinkerke III Geomorfologie : vlakte van getij-afzettingen Depot : Documentatie en vondsten zullen worden aangeleverd aan het Provinciaal Depot van Zuid-Holland, te Alphen aan den Rijn De onderzoekslocatie wordt omsloten door de volgende vier coördinaten: X:68.722/ Y: / X:68.741/ Y: / Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 4 van 18

5 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 Samenvatting Inleiding In het plangebied Sportlaan bij in Hellevoetsluis wordt de bouw van een sportcomplex en een integraal kindcentrum (IKC) voorbereid. Bij de bouw kunnen eventueel aanwezige archeologische waarden worden aangetast. Het beknopte bureauonderzoek heeft uitgewezen 1 dat het gebied een archeologische verwachting kent, waarbij vaststaat dat de (her)inrichting van het gebied gepaard zal gaan met grondroerende werkzaamheden. De combinatie van archeologische verwachting en voorgenomen werkzaamheden hebben het uitvoeren van een verkennend en karterend inventariserend veldonderzoek noodzakelijk gemaakt. Ten behoeve van de uitvoering van het veldonderzoek heeft het BOOR (afdeling Beheer en Beleid) een door het bevoegde gezag goedgekeurd Programma van Eisen opgesteld, waarnaar is gehandeld tijdens de veldwerkzaamheden. Met nadruk wordt er op gewezen dat het bureauonderzoek en het verkennend en karterend inventariserend veldonderzoek de eerste stappen zijn in het inventariseren van archeologische waarden in het plangebied. Indien nodig wordt de inventarisatie afgerond met een waarderend inventariserend veldonderzoek. Het resultaat van het inventariserend veldonderzoek is dit rapport met een waardestelling van archeologische vindplaatsen en een inhoudelijk (selectie-)advies, aan de hand waarvan een beleidsbeslissing (een selectiebesluit) ten aanzien van de vindplaatsen kan worden genomen. Het archeologisch onderzoek is gericht op zowel een onbelemmerde inrichting van het gebied, als op een zorgvuldig beheer van het archeologisch erfgoed. Specifieke archeologische verwachting bureauonderzoek Er zijn volgens het PvE drie stratigrafische niveaus met archeologische potentie: 1. Top Afzettingen van Calais (Laagpakket van Wormer). Te verwachten archeologische waarden: Laat Neolithicum en Vroege Bronstijd. 2. Bodemtraject top Hollandveen (Hollandveen Laagpakket) - de op het veen liggende klastische laag (Afzettingen van Duinkerke I/vroege fase Afzettingen van Duinkerke III, Laagpakket van Walcheren). Te verwachten archeologische waarden: Late IJzertijd, Romeinse tijd en Late Middeleeuwen A en B. 3. Top/op Afzettingen van Duinkerke III (Laagpakket van Walcheren). Te verwachten archeologische waarden: Late Middeleeuwen B (na 1395) en Nieuwe tijd Resultaten veldonderzoek Archeologische sporen uit het (laat) neolithicum werden verwacht in de top van de Afzettingen van Calais / Hellevoeterzand (Laagpakket van Wormer, onderdeel van de Formatie van Naaldwijk). Het gaat om nederzettingsterreinen/huisplaatsen en om sporen van inrichting en agrarische gebruik van het gebied. In het hele plangebied is de top van het Hellevoeterzand intact aangetroffen. Hierin zijn echter geen archeologische indicatoren aangetroffen. De kans dat er binnen het plangebied een vindplaats uit deze periode aanwezig is wordt klein geacht. 1 Boor-PvE 21645, 217 Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 5 van 18

6 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 Daarnaast worden in de top van het Hollandveen (Hollandveen Laagpakket, onderdeel van de Formatie van Nieuwkoop) archeologische nederzettingsterreinen en sporen uit de Late IJzertijd, Romeinse tijd en de Late middeleeuwen verwacht. Uit de verkennende boringen is gebleken dat er geen veraarde top in het veen aanwezig is. Het veen is op sommige plekken zichtbaar aangetast door de Duinkerke III transgressie. De kans dat er binnen het plangebied een vindplaats uit deze periode aanwezig is wordt klein geacht. Ten slotte werden er resten van na de 14 e eeuw en later verwacht op het pakket klastische afzettingen van de Afzettingen van Duinkerke III (Laagpakket van Walcheren, onderdeel van de Formatie van Naaldwijk). In de boringen zijn geen archeologische indicatoren of puinconcentraties aangetroffen die wijzen op een vindplaats uit deze periode. Ook aan het maaiveld en in de molshopen zijn geen indicatoren aangetroffen. De kans dat er binnen het plangebied een vindplaats uit deze periode aanwezig is wordt klein geacht. Aanbeveling Op grond van de resultaten van het onderzoek wordt voor het plangebied geen vervolgonderzoek geadviseerd. De resultaten van dit onderzoek zijn beoordeeld en goedgekeurd door de bevoegde overheid (gemeente Hellevoetsluis). Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 6 van 18

7 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 1 Inleiding 1.1 Onderzoekskader Synthegra B.V. heeft in opdracht van Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling en Beleid een archeologisch verkennend en karterend booronderzoek uitgevoerd op een terrein aan de Sportlaan in Hellevoetsluis (afbeelding 1.1). De aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen ontwikkeling van een sportcomplex, een integraal kindcentrum (IKC) en de aanleg van een aantal waterpartijen. In het plangebied zullen een sportcomplex en een integraal kindcentrum (IKC) met bijhorende boven en ondergrondse infrastructuur en parkeervoorzieningen worden gerealiseerd. De precieze bouwplannen zijn nog niet verstrekt, de omvang en exacte ligging van de footprints van de bebouwing alsmede de ontgravingsdiepten ten behoeve van de funderingen zijn dan ook vooralsnog niet bekend. Wel zijn gegevens beschikbaar over de ligging van de twee bouwblokken waarbinnen het sportcomplex (5711 m2) en het IKC (rond 5 m2) zullen worden gerealiseerd. Zeker is ook dat als onderdeel van het sportcomplex de aanleg van een zwembad is gepland; hiervoor zal tot een diepte van 3,5 m - maaiveld worden ontgraven. In het zuiden is een waterpartij parallel aan de Amnesty Internationalweg gepland; ook in het noorden zullen waterpartijen worden aangelegd. Door de graafwerkzaamheden die zullen gaan plaatsvinden, kunnen eventueel aanwezige archeologische waarden verloren gaan. Daarom is op basis van het Verdrag van Malta 1988, in het kader van een bestemmingsplanprocedure voorafgaand aan de graafwerkzaamheden archeologisch onderzoek uitgevoerd. In eerste instantie is voor het plangebied een bureauonderzoek / PvE opgesteld. 1 Op basis van het verwachtingsmodel is een karterend/verkennend booronderzoek geadviseerd. Het booronderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie versie 4. 2 en de Leidraad Inventariserend Veldonderzoek. 3 Het veldwerk is uitgevoerd op 26 t/m 29 juni 217. De bevoegde overheid, de gemeente Hellevoetsluis, heeft de resultaten van het onderzoek getoetst en een besluit genomen. Het besluit is conform het advies (paragraaf 4.2). 1.2 Onderzoeksdoel en vraagstellingen Het doel van het verkennend- en karterend booronderzoek is het toetsen van het opgestelde verwachtingsmodel door de intactheid van de bodemopbouw vast te stellen en de eventueel aanwezige archeologische resten en/of vindplaatsen te inventariseren. De volgende onderzoeksvragen zullen worden beantwoord: Wat is de opbouw van de ondergrond en is het bodemprofiel intact? Zijn in het plangebied archeologische vindplaatsen aanwezig? Wat is te zeggen over de horizontale en verticale verspreiding van de archeologische waarden? Wat is de vermoedelijke aard en datering van de archeologische resten? 2 SIKB SIKB 26. Geactualiseerd in 212. Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 7 van 18

8 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 In hoeverre worden eventueel aanwezige archeologische resten bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied? 1.3 Ligging en huidige situatie plangebied Het plangebied is circa 22. m 2 groot en ligt aan de Sportlaan/ Amnesty Internationallaan in Hellevoetsluis (Afbeelding 1.1). De centrale en noordoostelijke delen van het plangebied bestaan uit onbebouwde arealen met gras en enkele sloten; in het noordwestelijke deel bevindt zich een complex van garageboxen met toegangswegen en in het zuiden is een -te slopen- bedrijfsgebouw omgeven door met asfalt verhard terrein aanwezig. Het maaiveld varieert van circa -.5 tot +.5 m NAP (Normaal Amsterdams Peil) Toekomstige situatie plangebied In het plangebied zullen een sportcomplex en een integraal kindcentrum (IKC) met bijhorende boven- en ondergrondse infrastructuur en parkeervoorzieningen worden gerealiseerd. De precieze bouwplannen zijn nog niet verstrekt, de omvang en exacte ligging van de footprints van de bebouwing alsmede de ontgravingsdiepten ten behoeve van de funderingen zijn dan ook vooralsnog niet bekend. Wel zijn gegevens beschikbaar over de ligging van de twee bouwblokken waarbinnen het sportcomplex (5711 m2) en het IKC (rond 5 m2) zullen worden gerealiseerd. Zeker is ook dat als onderdeel van het sportcomplex de aanleg van een zwembad is gepland; hiervoor zal tot een diepte van 3,5 m - maaiveld worden ontgraven. In het zuiden is een waterpartij parallel aan de Amnesty Internationalweg gepland; ook in het noorden zullen waterpartijen worden aangelegd (Afbeelding 1.2) 4 Hoogteligging van het plangebied op het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) in m NAP geraadpleegd op Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 8 van 18

9 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 Afbeelding 1.1: Het plangebied op de Topografische Kaart van Nederland 1:25. aangegeven met het rode kader (Bron: PvE21645). Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 9 van 18

10 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 Afbeelding 1.2: Toekomstige situatie binnen het plangebied, aangegeven met de rode- en blauwe kaders. Boorpunten zijn indicatief (Bron: PvE21645). Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 1 van 18

11 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 2 Vooronderzoek 2.1 Inleiding In juni 217 heeft BOOR een Programma van Eisen 1 opgesteld voor het terrein aan de Sportlaan in Hellevoetsluis. In dit hoofdstuk volgt een korte samenvatting van de belangrijkste punten van dit rapport. 2.2 Verwachtingsmodel Op grond van de verworven informatie over de historische situatie, de bodemopbouw ter plaatse en gegevens verkregen uit archeologisch onderzoek in de nabije omgeving van het plangebied is de archeologische verwachting voor de bovenste 5 meter van de bodem in Sportlaan aangegeven. Van het bodemtraject dieper dan 5 meter beneden het maaiveld is geen of slechts in zeer beperkte mate informatie beschikbaar. Om deze reden is hiervoor geen archeologische verwachting opgesteld. Benadrukt is dat bij de mogelijke inrichting van het plangebied de bodem verstorende activiteiten - hierbij moet vooral worden gedacht aan het slaan van heipalen wel tot dit bodemtraject reiken en eventueel aanwezige archeologische waarden kunnen aantasten. Op de planlocatie is er een redelijke tot grote kans op de aanwezigheid van archeologische resten uit het Neolithicum, Romeinse tijd, Late Middeleeuwen A en B en Nieuwe tijd (Bijlage 1). Daarnaast bestaat er een kleine kans op de aanwezigheid van archeologische waarden uit de Vroege Bronstijd en Late IJzertijd. Vindplaatsen uit het Neolithicum en Vroege Bronstijd zijn te verwachten in de top van de Afzettingen van Calais - en dan vooral op en nabij geulafzettingen en op ruggen - op een diepte van circa 1,5 tot 3, meter - maaiveld. Archeologische sporen uit de Late IJzertijd, Romeinse tijd en de Late Middeleeuwen tot en met de 14 e eeuw zijn te verwachten in het bodemtraject top Hollandveen - de op het veen liggende klastische laag (Afzettingen van Duinkerke I/vroege fase Afzettingen van Duinkerke III). Eventuele archeologische resten uit de 15e eeuw en later - vanaf de vorming van de polder Nieuw-Hellevoet in zijn te verwachten op de klastische Afzettingen van Duinkerke III. Voor alle genoemde perioden gaat het om nederzettingsterreinen en om sporen van inrichting en agrarische gebruik in het plangebied. Voor de Late IJzertijd en Romeinse tijd geldt dat ook constructies als dammen met duikers in het gebied aanwezig kunnen zijn. Uit de Romeinse tijd kunnen tevens grafvelden worden verwacht. De nederzettingsterreinen uit het Neolithicum, Late IJzertijd, Romeinse tijd en Late Middeleeuwen A kenmerken zich door het voorkomen van een veelal donker gekleurde, humeuze, vondstrijke vuile laag. In het niveau kunnen aardewerk, verbrand en onverbrand bot, natuursteen, bewerkt hout, as, houtskool, fosfaat en mest en dergelijke voorkomen. Vanaf de Late IJzertijd kunnen ook glas en metaal worden aangetroffen. In en onder een dergelijk vondstlaag kunnen zich resten van constructiehout bevinden. Het vondstmateriaal van nederzettingsterreinen uit de Late Middeleeuwen B is grotendeels vergelijkbaar met dat van de er aan voorafgaande perioden, maar komt in grotere dichtheden voor. Aan het vondstenlijstje kunnen bouwmaterialen als baksteen worden toegevoegd. 2.3 Conclusie en aanbeveling Op grond van gemeentelijk beleid, de archeologische verwachting van het gebied, alsmede de bodemverstorende aard van de werkzaamheden die in het kader van de toekomstige ontwikkeling van het plangebied zullen worden uitgevoerd, is een verkennend en karterend inventariserend veldonderzoek Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 11 van 18

12 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 noodzakelijk naar de aanwezigheid van archeologische waarden uit de het Neolithicum, Vroege Bronstijd, Late IJzertijd, Romeinse tijd, Late Middeleeuwen A en B en Nieuwe tijd. 3 Inventariserend Veldonderzoek 3.1 Methode De tijdens het inventariserend veldonderzoek gehanteerde onderzoeksmethode is conform de in het PvE. Ook de boorlocaties zijn direct uit het PvE overgenomen, met als enige aanpassingen dat de boringen in het zuidelijke deel, ter hoogte van het te slopen bedrijfspand net buiten het pand zijn gezet. Daarnaast is de meest noordoostelijke boorlocatie uit het boorplan komen te vervallen, gezien deze in een sloot valt. Om dit te compenseren en de boringen zo gelijk mogelijk over het gebied te verdelen, zijn de twee oostelijke raaien vijf meter naar het noorden verschoven. Boorpunt 2 ligt zeer dicht op het vervallen boorpunt. Op het verharde bedrijfsterrein in het zuiden van het onderzoeksgebied zijn met behulp van 12 mechanische beton-boringen de verharding verwijderd. De boorlocaties en maaiveldhoogtes zijn ingemeten met behulp van GPS ( Rover (Bijlage 2). Direct onder maaiveld is er geboord met een met een diameter van 7 cm. Vanaf circa 1 cm is er geboord met een guts met een binnendiameter van 2,5 cm. De boringen zijn uitgevoerd tot in de top van de zandige afzettingen van Calais, tot een diepte van maximaal 39 cm. Het opgeboorde sediment is verbrokkeld en/of versneden en geïnspecteerd op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. Met extra nauwkeurigheid is gekeken naar de bodemtrajecten die, zoals eerder beschreven, een hoog verwachtingspatroon toebedeeld hebben gekregen. De boringen zijn lithologisch beschreven conform de NEN en bodemkundig 6 geïnterpreteerd (Bijlage 3). Molshopen die zich binnen of in de directe omgeving van de boorraaien bevonden zijn onderzocht op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. 3.2 Beschrijving en interpretatie van de boorgegevens Aan de basis van de boringen is, met uitzondering van boring 26, zeer fijn, sterk siltig grijs zand aangetroffen. In boringen 15, 22 en 23 is de top van dit zand kleiig. Dit zand is geïnterpreteerd als het Hellevoeterzand, kreek-afzettingen bestaande uit oude zeeklei en zand, dat onderdeel uitmaakt van de Afzettingen van Calais. In de huidige lithogenetische indeling worden deze afzettingen gerekend tot het Laagpakket van Wormer, dat onderdeel uitmaakt van de Formatie van Naaldwijk. De hoogteligging van de intacte top van het Hellevoeterzand varieert van 2,4 m NAP tot 3,56 m NAP. De ligging van dit niveau ten opzichte van NAP is grafisch weergegeven in bijlage 3. De top van het Hellevoeterzand (1-2 cm) bevat veelal planten- en wortelresten, is soms kleiig en is grijsbruin van kleur. De bruine kleur is waarschijnlijk afkomstig van het aanwezige plantenmateriaal of inmenging van het afdekkende veenpakket. In alle is op het Hellevoeterzand veen aangetroffen. Het veen bevat rietresten en houtresten. Het wordt gerekend tot het Hollandveen Laagpakket, dat onderdeel uitmaakt van de Formatie van Nieuwkoop. De overgang van het veen naar het onderliggende zand is scherp, maar niet erosief. De dikte van het veenpakket varieert van één meter (boring 31) tot 1 centimeter (boringen 1, 19, 2, 21). De onderkant van het veen is 5 Nederlands Normalisatie-instituut De Bakker en Schelling Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 12 van 18

13 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 donkerder, wat duidt op verdere vertering en ontwikkeling tot zwartveen. Dit is afgedekt met een dikkere laag bruinzwart grauwveen. Op de plekken waar het Hollandveen niet uit homogeen veen bestaat zijn dikkere, kleiachtige pakketten gevormd die inmengingen met veen bevatten. Meestal heeft zich een aparte, ca. 1 centimeter dikke veenlaag ontwikkeld op lagere diepte (boringen 1-9; 11-14; 16; 18-19; 22; 25; 36-37; 39). De afzetting tussen deze lagen bestaat meestal uit een pakket dun-gelaagde klei, afgewisseld met laagjes silt of zand, is sterk humeus en bevat plantenresten of veen. In de overige boringen is deze laag ook aanwezig maar bevat vaak brokken veen in plaats van een laagje. Gezien dunne gelaagdheid lijkt hier geen sprake van een erosief waterlichaam wat het veen heeft weggeslagen, al lijkt het veen wel aangetast door een verhoogde waterstand. De top van het bodemprofiel bestaat uit een klastisch pakket getijdeafzettingen, dat grotendeels uit zeer fijn tot uiterst fijn zand bestaat. Lokaal zijn in het zandpakket inschakelingen van zandige klei aanwezig waardoor dit pakket zeer gelaagd oogt. De top van dit pakket is grijsbruin ter hoogte van het areaal met gras, waar het ter hoogte van de verharde terreinen meer grijsblauw oogt. Op deze plaatsen heeft door de verharding geen bodemontwikkeling kunnen plaatsvinden. Ter plekke van de garageboxen (boringen 34-41) heeft de bovenste bodemlaag wel kunnen oxideren, gezien de aanwezigheid van roest. Dit is afwezig in de boringen in het asfalt, in het zuiden van het onderzoeksgebied (boringen 21-32). De bovenste bodemlaag van de boringen gezet in het grasland zijn sterk geoxideerd, tot een diepte van centimeter mv. Hieronder bevindt zich de grijze, humeus-arme C-horizont die het Hollandveen afdekt. Dit pakket is geïnterpreteerd als een overstromingsdek dat wordt gerekend tot de Duinkerke III afzettingen. In de huidige lithogenetische indeling worden deze afzettingen gerekend tot het Laagpakket van Walcheren, dat onderdeel uitmaakt van de Formatie van Naaldwijk. Ter plekke van de garageboxen (boringen 34-41) is direct onder de klinkers een ophoogpakket (ca. 3 centimeter) van bouwzand aangetroffen. Twee dwarsprofielen, ten hoogte van het sportcomplex (BP 39, 35, 15 & 16) en het IKC (4, 3, 2, 1) staan weergegeven in Afbeelding 3.1. Gezien de vergelijkebare bodemopbouw van het gehele plangebied en de afwezigheid van archeologische indicatoren zijn geen verdere, karterende boringen gezet. Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 13 van 18

14 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 Afbeelding 3.1: Dwarsprofielen Sportcomplex en IKC. Schaal raai 1: horizontaal 1:4, verticaal 1:2. Schaal raai 2: horizontaal 1:3, verticaal 1:25. De oranje lijn geeft de oxidatie/reductie grens weer. Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 14 van 18

15 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S Archeologische indicatoren Bij de controle van het opgeboorde bodemmateriaal zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen die wijzen op de aanwezigheid van een archeologische vindplaats. 3.4 Archeologische interpretatie Archeologische sporen uit het (laat) neolithicum werden verwacht in de top van de Afzettingen van Calais / Hellevoeterzand (Laagpakket van Wormer, onderdeel van de Formatie van Naaldwijk). Het gaat om nederzettingsterreinen/huisplaatsen en om sporen van inrichting en agrarische gebruik van het gebied. In het hele plangebied is de top van het Hellevoeterzand intact aangetroffen. Hierin zijn echter geen archeologische indicatoren aangetroffen. De kans dat er binnen het plangebied een vindplaats uit deze periode aanwezig is wordt klein geacht. Daarnaast worden in de top van het Hollandveen (Hollandveen Laagpakket, onderdeel van de Formatie van Nieuwkoop) archeologische nederzettingsterreinen en sporen uit de Romeinse tijd en de (late) middeleeuwen tot en met de 14 e eeuw verwacht. Uit de verkennende boringen is gebleken dat er geen veraarde top in het veen aanwezig is. Het veen lijkt aangetast door de Duinkerke III transgressie. De kans dat er binnen het plangebied een vindplaats uit deze periode aanwezig is wordt klein geacht. Ten slotte werden er resten uit de 15 e eeuw en later verwacht op het pakket klastische afzettingen van de Afzettingen van Duinkerke III (Laagpakket van Walcheren, onderdeel van de Formatie van Naaldwijk). In de boringen zijn geen archeologische indicatoren of puinconcentraties aangetroffen die wijzen op een vindplaats uit deze periode. Ook aan het maaiveld en in de molshopen zijn geen indicatoren aangetroffen. De kans dat er binnen het plangebied een vindplaats uit deze periode aanwezig is wordt klein geacht. De resultaten van de verkennend boringen gaven geen aanleiding om aanvullende, karterende boringen uit te voeren. Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 15 van 18

16 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies / beantwoording onderzoeksvragen Wat is de opbouw van de ondergrond en is het bodemprofiel intact? De opbouw van de ondergrond, die tijdens het veldonderzoek is aangetroffen komt overeen met de opbouw die op grond van het in het PvE geïntegreerde bureauonderzoek werd verwacht. Aan de basis van de boringen is het Hellevoeterzand (Laagpakket van Wormer van de Formatie van Naaldwijk) aangetroffen. In het hele plangebied is de top van het Hellevoeterzand intact. Het Hellevoeterzand is in het hele plangebied bedekt met Hollandveen. Het veen heeft geen veraarde top en is aangetast door de Duinkerke III transgressie. Er zijn geen verstoringen aangetroffen. Wel zijn de verharde terreinen opgehoogd met asfalt of bouwzand. Zijn in het plangebied archeologische vindplaatsen aanwezig? In geen van de boringen zijn indicatoren aangetroffen die wijzen op de aanwezigheid van een archeologische vindplaats. De kans dat binnen het plangebied een archeologische vindplaats aanwezig is, wordt daarom klein geacht. Op grond van de beantwoording van de bovenstaande vraag zijn de twee onderstaande onderzoeksvragen niet meer van toepassing. Wat is te zeggen over de horizontale en verticale verspreiding van de archeologische waarden? Wat is de vermoedelijke aard en datering van de archeologische resten? In hoeverre worden eventueel aanwezige archeologische resten bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied? De verwachting is dat binnen het plangebied geen archeologische resten in situ aanwezig zijn, waardoor ook geen archeologische resten worden bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied. Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 16 van 18

17 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S Aanbevelingen Op grond van de resultaten van het onderzoek wordt voor het plangebied geen vervolgonderzoek geadviseerd. De bevoegde overheid, de gemeente Lingewaard, heeft de resultaten van het onderzoek getoetst en een besluit genomen. Het besluit is conform bovenstaand advies. Er is geprobeerd een zo gefundeerd mogelijk advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethoden. De aanwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig worden uitgesloten. Synthegra wil de opdrachtgever er daarom op wijzen dat, mochten tijdens de geplande werkzaamheden archeologische vondsten worden gedaan, de wettelijke meldingsplicht geldt zoals omschreven in artikel 5.1 van de Erfgoedwet. Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 17 van 18

18 Inventariserend Veldonderzoek, karterend booronderzoek onder certificaat protocol 43, Sportlaan te Hellevoetsluis Projectnummer: S177 Literatuur en kaarten Literatuur Bakker, H. de en J. Schelling, 1989: Systeem van bodemclassificatie voor Nederland, de hogere niveaus. Staring Centrum, Wageningen. Moree, J.M., 217. Boor-PvE Rotterdam. Nederlands Normalisatie-instituut, 1989: NEN 514 Geotechniek - Classificatie van onverharde grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer, 26: Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek (aanvulling op de KNA 3.1). SIKB, Gouda. Geactualiseerd 212. Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer, 216: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 4. SIKB, Gouda. Synthegra B.V., Olmenlaan 6a, NL-3833 AV Leusden 18 van 18

19 Bijlagen:

20 Bijlage 1: Overzicht van relevante geologische en archeologische tijdvakken

21 Overzicht geologische en archeologische tijdvakken Ouderdom in jaren Chronostratigrafie MIS Lithostratigrafie Holoceen 1 Laat- Weichselien (Laat- Glaciaal) Midden- Weichselien (Pleniglaciaal) Vroeg- Weichselien (Vroeg- Glaciaal) Eemien (warme periode) Late Dryas (koud) Allerød (warm) Vroege Dryas (koud) Bølling (warm) Laat- Pleniglaciaal Midden- Pleniglaciaal Vroeg- Pleniglaciaal a 5b 5c 5d 5e Saalien (ijstijd) 6 Formaties: Naaldwijk (marien), Nieuwkoop (veen), Echteld (fluviatiel) Formatie van Kreftenheye Eem Formatie Formatie van Drente Formatie van Boxtel Formatie van Beegden Holsteinien (warme periode) Elsterien (ijstijd) Cromerien (warme periode) Pre-Cromerien Formatie van Urk Formatie van Sterksel Formatie van Peelo 2.6.

22 Cal. jaren v/n Chr. 14 C jaren Chronostratigrafie Pollen zones Vegetatie Archeologische perioden Subatlanticum koeler vochtiger Subboreaal koeler droger Vb2 Vb1 Va IVb IVa Loofbos eik en hazelaar overheersen haagbeuk veel cultuurplanten rogge, boekweit, korenbloem Loofbos eik en hazelaar overheersen beuk>1% invloed landbouw (granen) Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd Bronstijd Neolithicum Atlanticum warm vochtig III Loofbos eik, els en hazelaar overheersen in zuiden speelt linde een grote rol Laat- Weichselien (Laat- Glaciaal) Boreaal warmer Preboreaal warmer Late Dryas Allerød Vroege Dryas Bølling II I LW III LW II LWI den overheerst hazelaar, eik, iep, linde, es eerst berk en later den overheersend parklandschap dennen- en berkenbossen open parklandschap open vegetatie met kruiden en berkenbomen Mesolithicum Laat-Paleolithicum 35. Midden- Weichselien (Pleniglaciaal) perioden met een poolwoestijn en perioden met een toendra Vroeg- Weichselien (Vroeg- Glaciaal) Eemien (warme periode) perioden met bos en perioden met een subarctisch open landschap loofbos Midden-Paleolithicum 3. Saalien (ijstijd) Vroeg-Paleolithicum Chronostratigrafie voor Noordwest-Europa volgens Zagwijn (1974), Vandenberghe (1985) en De Mulder et al. (23). Lithostratigrafie volgens De Mulder et al. (23). Mariene isotoop stadium (MIS) volgens Bassinot et al. (1994). Atmosferische data volgens Stuiver et al. (1998). Zuurstofisotoop calibratie (OxCal) versie 3.9 Bronk Ramsey (23), toegepast op het Laat-Weichselien en het Holoceen. Archeologische periode-indeling en ouderdom volgens de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB). Vegetatie bewerkt volgens Berendsen (2). Pollenzones volgens P. Vos & P. Kiden (25).

23 Bijlage 2: Boorpuntenkaart

24 Bijlage 3: Boorprofielen

25 Boorpuntenkaart Sportlaan te Hellevoetsluis schaal: 1:1 ± Legenda Boorpunt D177_Boorpuntenkaart_36217_TM_ Meter 2,

26 Pagina 1 / 21 Boring: 1 Boring: 2 3 gras Zand, uiterst fijn, vast, zwak kleiïg, sterk siltig, dakpan, bruingrijs, 3 gras zwak kleiïg, dakpan, bruingrijs, Zand, uiterst fijn, vast, zwak kleiïg, sterk siltig, roest, grijs, Guts 5 zwak kleiïg, roest, grijs, Guts Klei, matig vast, sterk kleiïg, planten, donkergrijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, planten, donkergrijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, uiterst humeus, veen, donkergrijs, Guts, soms zandig Klei, matig vast, matig siltig, uiterst humeus, veen, donkergrijs, Guts, soms zandig -15 Klei, matig vast, matig siltig, donkergrijs, Guts Veen, bruinzwart, Guts Klei, vast, sterk siltig, donkergrijs, Guts, scherpe ondergrens Veen, bruinzwart, Guts Klei, vast, sterk siltig, planten, donkergrijs, Guts, scherpe ondergrens Veen, planten, bruinzwart, Guts, scherpe 3-27 Zand, uiterst fijn, matig vast, zwak kleiïg, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, zwakke ondergrens, Calais 3-27 siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais Zand, zeer fijn, matig vast, siltig, planten, donkergrijs, Guts siltig, planten, donkergrijs, Guts -35 Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

27 Pagina 2 / 21 Boring: 3 Boring: 4 2 gras zwak kleiïg, plastic, bruingrijs, 2 gras zwak kleiïg, bruingrijs, zwak kleiïg, roest, grijs, Guts 5 zwak kleiïg, roest, grijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, planten, donkergrijs, Guts Klei, slap, sterk siltig, planten, donkergrijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, uiterst humeus, veen, donkergrijs, Guts, soms zandig Klei, matig vast, matig siltig, uiterst humeus, veen, donkergrijs, Guts, gelaagd Veen, bruinzwart, Guts Veen, bruinzwart, Guts 2-18 Klei, vast, sterk siltig, planten, donkergrijs, Guts, scherpe ondergrens, Duinkerke III 2-18 Klei, vast, sterk siltig, planten, donkergrijs, Guts siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais 3-3 siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, planten, donkergrijs, Guts siltig, planten, donkergrijs, Guts -36 Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

28 Pagina 3 / 21 Boring: 5 Boring: 6 2 gras zwak kleiïg, bruingrijs, 3 gras zwak kleiïg, bruingrijs, zwak kleiïg, roest, grijs, Guts 5 Zand, vast, sterk siltig, zwak kleiïg, roest, grijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, planten, donkergrijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, planten, donkergrijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, uiterst humeus, veen, donkergrijs, Guts, zandlaagjes Klei, matig vast, matig siltig, uiterst humeus, veen, donkergrijs, Guts, soms zandig -15 Veen, bruinzwart, Guts Klei, vast, sterk siltig, planten, schelpen, donkergrijs, Guts -16 Veen, bruinzwart, Guts 2 2 Klei, vast, sterk siltig, veen, donkergrijs, Guts siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais 35 siltig, schelpen, donkergrijs, Guts siltig, planten, donkergrijs, Guts -36 Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

29 Pagina 4 / 21 Boring: 7 Boring: 8 3 gras zwak kleiïg, plastic, bruingrijs 4 gras zwak kleiïg, asfalt, bruingrijs, -1 5 Zand, vast, sterk siltig, zwak kleiïg, roest, grijs 5 zwak kleiïg, roest, grijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, veen, donkergrijs Klei, matig vast, matig siltig, uiterst humeus, veen, donkergrijs, soms zandig, scherpe ondergrens 15 siltig, zwak kleiïg, zwak humeus, veen, donkergrijs, Guts, soms zandig -15 Veen, bruinzwart, Guts Klei, vast, sterk siltig, sterk humeus, veen, donkergrijs, Guts, scherpe ondergrens Veen, bruinzwart, scherpe siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, vage ondergrens, Calais -28 siltig, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, matig kleiïg, planten, grijs, Guts, vage ondergrens 35 siltig, planten, donkergrijs siltig, schelpen, donkergrijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

30 Pagina 5 / 21 Boring: 9 Boring: 1 4 gras zwak kleiïg, dakpan, bruingrijs, 4 gras zwak kleiïg, bruingrijs, 5 zwak kleiïg, grijs, Guts 5 zwak kleiïg, roest, grijs, Guts zwak kleiïg, zwak humeus, veen, roest, grijs, Guts, oxidatie, B-horizont Klei, matig vast, matig siltig, zwak humeus, donkergrijs, Guts -12 siltig, zwak kleiïg, donkergrijs, Guts, reductie, C-horizont Duinkerke III -15 Veen, bruinzwart, Guts 2-16 siltig, matig kleiïg, donkergrijs, Guts, scherpe ondergrens siltig, zwak kleiïg, zwak humeus, veen, donkergrijs, Guts, scherpe ondergrens siltig, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, matig kleiïg, planten, grijs, Guts, vage ondergrens Veen, matig vast, bruinzwart, Guts, scherpe siltig, planten, bruingrijs, Guts, zwakke ondergrens, Calais siltig, matig kleiïg, donkergrijs, Guts Zand, uiterst fijn, matig vast, sterk siltig, schelpen, grijs, Guts 35 siltig, donkergrijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

31 Pagina 6 / 21 Boring: 11 Boring: 12 3 gras zwak kleiïg, bruingrijs, 2 gras zwak kleiïg, planten, wortels, bruingrijs, zwak kleiïg, roest, grijs, Guts 5 zwak kleiïg, roest, grijs, Guts, Roest vermindert Zand, uiterst fijn, slap, zwak siltig, zwak kleiïg, planten, donkergrijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, planten, donkergrijs, Guts zwak kleiïg, planten, grijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, zwak humeus, veen, donkergrijs, Guts Veen, bruinzwart, Guts Veen, bruinzwart, Guts siltig, matig kleiïg, bruingrijs, Guts, scherpe ondergrens 2 siltig, sterk kleiïg, donkergrijs, Guts -19 Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, donkergrijs, Guts, scherpe ondergrens Veen, veen, bruinzwart, Guts, scherpe siltig, matig kleiïg, bruingrijs, Guts, zwakke ondergrens, Calais -3 siltig, matig kleiïg, bruingrijs, Guts, zwakke ondergrens, Calais siltig, grijs, Guts 35 siltig, grijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

32 Pagina 7 / 21 Boring: 13 Boring: gras zwak kleiïg, metaal, bruingrijs, -4 gras zwak kleiïg, dakpan, bruingrijs, zwak kleiïg, planten, grijs,, roest 5 zwak kleiïg, roest, grijs,, scherpe ondergrens Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, veen, donkergrijs,, schelpen siltig, matig kleiïg, donkergrijs, Guts, gelaagd Klei, matig vast, matig siltig, donkergrijs, Guts -22 Veen, bruinzwart, Guts Veen, bruinzwart, Guts Klei, vast, sterk siltig, matig humeus, planten, donkergrijs, Guts, gelaagd, scherpe ondergrens 2-24 Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts, soms zandig Veen, bruinzwart, Guts, zandlaagje, scherpe ondergrens, Hollandveen siltig, zwak kleiïg, schelpen, bruingrijs, Guts, planten, zwakke ondergrens, Calais 3-35 siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, schelpen, grijs, Guts, planten siltig, planten, donkergrijs, Guts siltig, matig humeus, donkergrijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

33 Pagina 8 / 21 Boring: 15 Boring: gras zwak kleiïg, bruingrijs, -36 gras zwak kleiïg, dakpan, bruingrijs, zwak kleiïg, roest, grijs, 5 zwak kleiïg, roest, grijs,, planten Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts -176 Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, planten, donkergrijs, Guts, scherpe ondergrens siltig, matig kleiïg, sterk humeus, veen, donkergrijs, Guts Veen, bruinzwart, Guts siltig, matig kleiïg, planten, donkergrijs, Guts, zandlaagje siltig, zwak kleiïg, zwak humeus, planten, donkergrijs, Guts, schelpen 2 siltig, matig kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts siltig, zwak humeus, veen, donkergrijs, Guts, schelpen, scherpe ondergrens Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, matig humeus, planten, grijs, Guts, schelpen siltig, matig kleiïg, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, schelpen, vage ondergrens, Calais -366 siltig, zwak kleiïg, planten, grijs, Guts, vage ondergrens siltig, schelpen, donkergrijs, Guts siltig, donkergrijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

34 Pagina 9 / 21 Boring: 17 Boring: gras zwak kleiïg, schelpen, bruingrijs, -35 gras zwak kleiïg, dakpan, bruingrijs, zwak kleiïg, roest, grijs, Guts 5 zwak kleiïg, roest, grijs,, kleiig onderin. scherpe ondergrens zwak kleiïg, planten, grijs, Guts, scherpe ondergrens siltig, zwak kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts, gelaagd siltig, zwak kleiïg, sterk humeus, planten, donkergrijs, Guts Veen, bruinzwart, Guts siltig, zwak kleiïg, zwak humeus, veen, donkergrijs, Guts, zandlaagjes Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, donkergrijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, sterk humeus, planten, donkergrijs, Guts 25 siltig, zwak kleiïg, matig humeus, veen, grijs, Guts, scherpe ondergrens Veen, zand, bruinzwart, Guts, zwart onderin, scherpe siltig, zwak humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais Zand, uiterst fijn, matig vast, zwak kleiïg, planten, grijs, Guts, vage ondergrens siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, schelpen, donkergrijs, Guts, planten siltig, schelpen, grijs, Guts, vage ondergrens siltig, planten, donkergrijs, Guts, vage ondergrens Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

35 Pagina 1 / 21 Boring: 19 Boring: 2-3 gras zwak kleiïg, bruingrijs, -23 gras zwak kleiïg, bruingrijs, zwak kleiïg, roest, grijs, Guts 5 zwak kleiïg, roest, grijs, Guts, schelpen siltig, zwak kleiïg, schelpen, grijs, Guts Veen, bruinzwart, Guts siltig, zwak kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts, gelaagd zwak kleiïg, grijs, Guts, Top C-horizont siltig, zwak kleiïg, matig humeus, schelpen, donkergrijs, Guts, gelaagd, scherpe ondergrens siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais Zand, zeer fijn, matig vast, matig siltig, planten, grijs, Guts siltig, zwak kleiïg, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, schelpen, vage ondergrens, Calais siltig, grijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

36 Pagina 11 / 21 Boring: 21 Boring: 22-4 verharding Verhard -6 verharding Verhard schelpen, blauwgrijs, Guts -76 siltig, zwak kleiïg, schelpen, blauwgrijs siltig, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts siltig, zwak kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts, gelaagd Klei, matig vast, matig siltig, zwak humeus, veen, donkergrijs, Guts, gelaagdd 2-24 siltig, zwak kleiïg, zwak humeus, schelpen, donkergrijs, Guts Veen, bruinzwart, Guts -236 Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts, gelaagd, scherpe ondergrens siltig, matig humeus, planten, donkergrijs, Guts, schelpen, scherpe ondergrens siltig, matig kleiïg, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais 3 siltig, grijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, zwak humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, zwak kleiïg, grijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

37 Pagina 12 / 21 Boring: 23 Boring: 24-6 verharding Verhard -1 verharding Verhard zwak kleiïg, schelpen, blauwgrijs, Guts siltig, matig kleiïg, schelpen, grijsblauw, Guts siltig, matig kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts, veen op 16 en 2 -mv, gelaagd, schelpen, scherpe ondergrens siltig, zwak kleiïg, planten, grijs, Guts siltig, matig kleiïg, matig humeus, schelpen, donkergrijs, Guts, gelaagd, scherpe ondergrens siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais -331 siltig, grijs, Guts siltig, grijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

38 Pagina 13 / 21 Boring: 25 Boring: verharding Verhard 18 verharding Verhard, ondoordringbaar puin zwak kleiïg, blauwgrijs siltig, matig kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts, gelaagd Klei, matig vast, matig siltig, planten, zwartgrijs, Guts Veen, bruinzwart, Guts Klei, matig vast, matig siltig, zwak humeus, donkergrijs, Guts, scherpe ondergrens siltig, matig kleiïg, planten, bruingrijs, Guts, Calais -356 Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

39 Pagina 14 / 21 Boring: 27 Boring: 28 7 verharding Verhard 9 verharding Verhard zwak kleiïg, schelpen, blauwgrijs, Guts siltig, zwak kleiïg, planten, grijs, Guts siltig, zwak kleiïg, planten, grijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, matig humeus, planten, donkergrijs, Guts, gelaagd siltig, matig kleiïg, matig humeus, veen, schelpen, donkergrijs, Guts -153 siltig, zwak kleiïg, veen, donkergrijs, Guts, schelpen, gelaagd, Duinkerke III Veen, bruinzwart, Guts, vage siltig, matig kleiïg, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, geleidelijke ondergrens, Calais Klei, matig vast, matig siltig, planten, grijs, Guts siltig, matig kleiïg, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, grijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

40 Pagina 15 / 21 Boring: 29 Boring: 3 verharding Verhard 4 verharding siltig, zwak kleiïg, schelpen, planten, blauwgrijs, Guts siltig, zwak kleiïg, schelpen, grijs, Guts, reductie siltig, matig kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts, zeer dun gelaagd 15 siltig, matig kleiïg, donkergrijs, Guts Klei, matig vast, sterk siltig, zwak humeus, grijs, Guts Zand, matig vast, matig siltig, matig kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts, dun gelaagd Veen, bruinzwart, Guts Veen, matig vast, bruinzwart, Guts, donkerder onder Klei, matig vast, matig siltig, bruingrijs, Guts siltig, zwak kleiïg, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, planten, grijs, Guts, donker gelaagd Zand, zeer fijn, matig vast, matig siltig, bruingrijs, Guts Veen, bruinzwart, Guts, donkerder onder, scherpe ondergrens, Hollandveen Zand, zeer fijn, matig vast, matig siltig, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais Zand, zeer fijn, matig vast, matig siltig, schelpen, grijs, Guts -366 Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

41 Pagina 16 / 21 Boring: 31 Boring: verharding -14 verharding siltig, matig kleiïg, grijs, Guts, reductie -84 siltig, matig kleiïg, blauwgrijs, Guts siltig, zwak kleiïg, planten, grijs, Guts siltig, matig kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts siltig, matig kleiïg, matig humeus, planten, donkergrijs, Guts, gelaagd siltig, sterk kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts -189 Veen, bruinzwart, Guts siltig, matig kleiïg, matig humeus, planten, donkergrijs, Guts, gelaagd ondergrens, zwart onderin, Hollandveen siltig, sterk kleiïg, matig humeus, veen, sterk schelphoudend, donkergrijs, Guts, gelaagd siltig, matig kleiïg, sterk humeus, veen, donkergrijs, Guts, gelaagd siltig, sterk kleiïg, matig humeus, donkergrijs, Guts -274 siltig, sterk kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts -294 siltig, matig kleiïg, donkergrijs, Guts, Duinkerke III siltig, matig kleiïg, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, matig kleiïg, schelpen, grijs, Guts, vage ondergrens siltig, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, schelpen, grijs, Guts siltig, schelpen, donkergrijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum:

42 Pagina 17 / 21 Boring: 33 Boring: berm zwak kleiïg, glas, puin, bruingrijs, klinker Klinker Zand, zeer fijn, bruingeel,, opgebracht bouwzand matig kleiïg, dakpan, donkergrijs, -76 matig kleiïg, roest, grijs, Guts, oxidatie tot einde (B-horizont) siltig, zwak kleiïg, matig humeus, schelpen, veen, blauwgrijs, Guts siltig, matig kleiïg, matig humeus, veen, donkergrijs, Guts, gelaagd siltig, matig kleiïg, matig humeus, donkergrijs, Guts, gelaagd, Duinkerke III C-horizont Klei, matig vast, matig siltig, sterk humeus, schelpen, donkergrijs, Guts Klei, matig vast, matig siltig, sterk humeus, veen, donkergrijs, Guts, gelaagd siltig, zwak kleiïg, matig humeus, veen, grijs, Guts, gelaagd, Duinkerke III siltig, matig kleiïg, matig humeus, schelpen, donkergrijs, Guts, gelaagd, scherpe ondergrens Veen, bruinzwart, Guts, zwart onderin, Hollandveen siltig, zwak kleiïg, matig humeus, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais Zand, zeer fijn, matig vast, matig siltig, grijs, Guts Zand, zeer fijn, matig vast, matig siltig, schelpen, donkergrijs, Guts, gelaagd Zand, zeer fijn, matig vast, matig siltig, planten, bruingrijs, Guts, vage ondergrens, Calais siltig, zwak kleiïg, planten, grijs, Guts, vage ondergrens -396 Zand, zeer fijn, matig vast, matig siltig, schelpen, donkergrijs, Guts Projectnaam: Sportlaan te Nieuw-Helvoet Projectcode: S177 Datum: