7,5. Boekverslag door een scholier 3291 woorden 23 januari keer beoordeeld. Rosemary Border Eerste uitgave Hoofdstuk 1 In het begin.

Transcriptie

1 Boekverslag door een scholier 3291 woorden 23 januari ,5 27 keer beoordeeld Auteur Rosemary Border Eerste uitgave 1998 Vak Engels Hoofdstuk 1 In het begin. Wanneer je iets bevuild maak je iets smerig en gevaarlijk. Het is gevaarlijk om bevuild water te drinken of om vieze lucht in te ademen en ook bevuilde grond is gevaarlijk. Niets wil daarin in groeien. Bevuiling kan beginnen in een smalle straat of in een rivier waar afval gedumpt wordt. Maar dan, bevuiling word meer en meer, totdat iedereen is in gevaar. In 1769 bouwde mensen een prachtige kleine stad in een mooie omgeving. Het lag tussen twee bergen en langs de zee. Deze stad hete Los Angeles. Ze bouwden huizen en boerderijen. Ze vonden goud en olie dichtbij. Mee mensen kwamen en bouwden een stad en een fabriek. De fabriek maakte produceerde 24 uur lang per dag en maakte prachtige dingen. De mensen reden naar hun werk in mooie, grote auto s. toen kwam er ook een vliegveld. En kwam steeds meer en meer rook en gas van de auto s, fabrieken en vliegtuigen. Dan komt ook die damp. Gewone damp gaat wel weer wem maar deze damp bleef voor een hele lange tijd. De zon had de gas en rook (in een woord noem je dat smog) gekookt van de fabrieken en de auto s en maakte de smog mist. Mensen hadden problemen met ademen. Iedereen voelden zich moe en ziek en sommige mensen dood. Smog was geboren in Los Angeles. Maar vandaag, de meeste steden bezitten eigen smog. Het probleem groeit en groeit maar. Hoofdstuk 2 - Bevuiling in de lucht kool. Lucht bevat veel gassen. Maar twee zijn de belangrijkste. De een is zuurstof en de ander is koolstof dioxide (CO2). Planten gebruiken lucht in hun leven. Ze gebruiken de koolstof van de koolstof dioxide. De zuurstof gaat terug in de lucht. Dieren en natuurlijk mensen gebruiken de zuurstof en ademen de koolstofdioxide uit. Dus planten en dieren helpen elkaar te leven en te groeien. Dus verbranders (mensen en dieren) gebruiken zuurstof en produceren koolstof dioxide. Lang geleden leerden mensen vuur maken en kookten daar voedsel op en verwarmden en gebruikten het om zichzelf warm te houden. Dit produceerden niet genoeg koolstof dioxide voor iedereen. Later bouwden mensen fabrieken die olie en kool gebruiken. Nieuwe steden werden gebouwd langs te fabrieken met winkels, scholen en huizen voor de werkers. Het vuur was niet zuiver. Het veroorzaakten veel rook en roet. Wanneer je op een berg stond en naar beneden keek zag je de stad leggen. Je zag honderden schoorstenen waar vies, grijze rook uitkwam. De roet, wat van de rook afkwam, maakten de gebouwen in de stad zwart en veel bomen gingen dood. De roetige lucht Pagina 1 van 6

2 maakte de mensen hoesterig. Elke winter stierven er veel oude mensen en kinderen door ademhalingproblemen. Elk jaar kwam weer die vreselijke damp. Een schrijver van Manchester waar de lucht ook erg vuil was schreef: Elke morgen word ik wakker en hoor ik te vogels hoesten. Dan, in 1950,kwam de nieuwe SchoneLucht wet in Britain. Die wet zei dat de mensen niet meer bos mochten verbranden of gewoon smerige kool in hun huizen mochten hebben, maar speciale schone kool. De fabrieken moesten hoge schoorstenen hebben zodat de rook, gas, roet in de lucht van de stad zou verdwijnen. Zo was de lucht in de stad beter om in te ademen. Mensen haalden de roet van de gebouwen af. Alles werd schoongemaakt. Maar die was maar een stuk van het verhaal. Waar gaat nu dan de rook en gas naartoe? Op pagina 6 zie je het antwoord op deze vraag. Hoofdstuk 3 bevuiling in de lucht olie. Door verbranding kwam er rook en gast. Maar benzine bracht ook oproer met zich mee want ook dit maakte vieze, grijze rook. De olie was vele jaren geleden gekomen en was stukken beter brandbaar. In olie zit lood. Auto s verbranden benzine en makten ook gassen. Elk jaar komt er ton lood in de lucht over de hele wereld verspreid. De helft van dit lood is afkomstig van het verkeer. Lood is giftig. Je ademt het in, het kan in het voedsel en in het water komen en je word langzaam vergiftigd. Kinderen die leven op plekken waar veel lood is groeien niet goed en leren ook niet goed. Ook kan veel lood in de lucht tot ziektes lijden. Loodvrije Benine, benzine met minder lood of helemaal geen lood, helpt tegen luchtbevuiling. In ontwikkelde steden, honderden en honderden miljoen auto s loodvrije benzine. In veel ontwikkelde steden, garages gebruikt met steeds mee loodvrije benzine dam gewone benzine. De meeste nieuwe auto s kunnende niet meer gewone benzine alleen maar loodvrije benzine. De schone lucht wet zorgt ervoor dat we schone smog krijgen. in veel plaatsen zijn er speciale wette voor verkeer in de binnenstad. Dat helpt ook. Maar veel ontwikkelde hebben te veel lood in de lucht omdat hun benzine nog steeds lood bevat. Geen wet zorgt verbied olie producenten voor de verkoop van hun sterk verloden benzine. Geen wet stop iemand om te verkopen hun auto s die rijden op lood benzine. En geen wet verteld automobilisten gasauto s schoon te maken.. Hoofdstuk 4 zure regen. Zure regen is een groot probleem in veen landen in het noorden. Veel voedsel en drinken, sinasappels bijvoorbeeld, zijn verzuurd. Zure regen doet niet pijn bij iemand. Gewone regen is ook een beetje verzuurd. Maar streng verzuurd regen kunnen je handen, kunnen gaten in je kleren branden. In 1979, de zure regen in West Virginia, USA was als sterk, als accu verzuurd. Verzuurde regen in niet nieuw. De zure regen is begonnen toen wij gebouwen, veel fabrieken en centrale stations met verbrande kool of olie. Wanneer je deze brandstof verbrand, produceer je gassen als SO2 en NOx. Britain maakte wel meer dan 5 miljoen ton van deze gassen per jaar. China produceert wel 8 miljoen ton per jaar. De USA produceert meer dan 20 miljoen ton. De wind blaast de gassen hoog de lucht in. Als ze daar komen de win en de gassen samen. Zo krijg je zure regen, zure sneeuw en zure mist. In Canada en noord Europa zijn veel miljoen bomen dood door zure regen van centrale stations en fabrieken die duizenden kilometers weg zijn. Zure regen en zure sneeuw vergiftigen rivieren en meren. Vissen en andere dieren kunnen niet leven in dit zure water. Zweden is een zeer schoon land met goed Schone Lucht wetten maar duizenden stukken Zweeds land in dood, Pagina 2 van 6

3 omdat zure regen van anderen daar neerkomt. Zure regen is ook slecht voor gebouwen. De zure bijt zich in het gebouw. Veel van de werelds oudste en meest prachtigste gebouwen zijn in gevaar door de zure regen. We kunnen de rook van fabrieken en centrale stations proberen schoon te maken maar het is wereldwijds. veel landen die producent de meeste zure regen hebben geen wetten om bevuiling te voorkomen. Hoofdstuk 5 Water en chemicaliën. Vervuild water kost meer dan 25 miljoen mensen per jaar het leven. 1 en een kwart biljoen mensen hebben geen schoon, veilig water om te drinken en zich er mee te wassen. Miljoen vrouwen en kinderen in ontwikkelende landen lopen elke dag een lange weg om een paar liters water naar hun huis te halen., 1 en 3 kwart biljoen mensen, bijna de helft van al die mensen in de wereld hebben geen wc in of vlak naast hun huis. Over de hele wereld wassen mensen zich in rivieren, drinken hieruit en dient tegelijk als riool. Dat water in dan natuurlijk erg vuil. Een kleine bevuiling in een rivier in niet gevaarlijk want een rivier kan zichzelf schoonmaken. Elke dag worden er miljoenen tonnen afval van huizen, boerderijen en fabrieken in rivieren en meren gedumpt. Dit bevuilt het zuurstof in het water. Niets kan er leven. In kleine wateren geven de planten geen zuurstof meer. Boerderijen bevatten vaak ook giftige chemicaliën. Veel boerderijen vandaag zijn fabrieken waar miljoenen dieren geen akker zien. Ze leven in speciale gebouwen met chemicaliën in hun voedsel zorgen er voor dat ze sneller groeien en medicijnen zorgen er voor dat ze zich niet ziek voelen. De chemicaliën werken in hun lichaam. Vlees en eieren van deze boerderijen lijken goed maar ze bevatten veel chemicaliën. Boeren gebruiken ook chemicaliën voor fruit en groente en sommige van deze chemicaliën zijn erg giftig. Ontwikkelende steden hebben wetten tegen dit maar ontwikkelende steden stoppen tonnen chemicaliën in de grond en in het water en in voedselketen ook. Een plant is vergiftigd, een insect eet van de plant, de gif gaat in het lichaam zitten een kleine vogel eet het insect op. Het vergif komt nu ook in het lichaam van de vogel en hoe meer insecten ze eten hoe meer vergif ze in hun lichaam krijgen. Een grote vogel eet weer de kleine vogel op en word ook weer vergiftigd. Vroeger gebruikten de mensen DDT (dichlorodiphenyltrichloroethane)op boerderijen maar DDT is giftig. Veel landen hebben hier nu wette voor. Het is tegen de wet in om DTT te gebruiken in de USA. Fabrieken in de USA produceerden 18 miljoen kilogram DDT per jaar. Ze verkopen dit, en andere gevaarlijke chemicaliën, aan boerderijen in landen waar geen wet bestond voor giftige chemicaliën. De boerderijen verbouwden koffie, thee, fruit en groente em verkochten dit aan mensen in de ontwikkelde landen. Elk jaar lijden, in de ontwikkelde lande, door de chemicaliën de dood voor mensen en maken miljoenen mensen ziek. Hoofdstuk 6 Recycling Sommige afval is niet gevaarlijk. Vaak wil iemand het recyclen en sommige zijn het met hem eens. Je kan oude auto s afbreken voor het metaal of je maakt nieuwe glazen van oude flessen. Maar sommige afval is giftig, het is erg giftig in de USA bijvoorbeeld dumpen fabrieken elk jaar 265 miljoen ton giftig afval. Hoe gooi je giftig afval veilig weg? Nou, je kan het in een metalen container stoppen en daar is het veilig maar dat is een heel erg slecht idee. Je kan giftig afval ook begraven. Je maakt een diep gat, gooit het giftige afval erin en bedekt het weer met aarde. Dat is wat er gebeurd in LOVE Canal in de USA. In 1930, een scheikundig producent heel vel metalen containers met giftig afval in de grond.. In 1950, een bouwer Pagina 3 van 6

4 kocht het land en bouwden er een kleine stad op. Niemand herinnerde de containers met giftig afval onder de grond. Dan, in 1970, het afval begon door de metalen containers heen te komen en vergiftigden de grond. Bomen en gras was zwart en door. Je kon er niet meer gezond leven. De mensen moesten hun huizen verlaten. De mensen die daar schoonmaakten vonden in Love Canal 82 giftige chemicaliën in de bodem. Je kan giftig afval verbranden, maar het is veel duurder dan ingraven en bij het verbranden kunnen er gevaarlijke gassen ontstaan. Sommige mensen verbranden hun giftige afval op zee in speciale schepen. De chemicaliën gat in de lucht en de wind draag het ver weg. Ook je, je giftige afval naar een arm land zenden en betalen voor iemand die het verbrand of begraaft. De USA zend giftig afval naar Panama. Duitsland en Holland verzenden giftig afval naar Tsjechië. Is dit een goed idee? Giftig afval kan makkelijk zijn als je het kan recyclen. Sommige benzine producenten begraven hun giftig afval in de grond. Speciale bacteriën in de grond eten het afval en maken het schoon, veilig koolstond dioxide en water. In Groot-Brittannië kweken sommige mensen speciale afval-eet bacteriën. Deze bacteriën eten giftige chemicaliën. Er is veel giftig afval in de wereld, hebben deze bacteriën honger genoeg? Hoofdstuk 7 Toevallig of opzettelijk? Sommige bevuiling gebeuren bij ongeluk in Seveso in Italië gebeurde op 1976 een ongeluk in een chemicaliën fabriek. Een wolk giftige gas dode veel mensen en dieren. Iedereen moest de stad verlaten. Al het grond rondom de fabriek was giftig geworden. Werkmannen in speciale kleren moesten dit opgaan ruimen. Een vreselijk voorbeeld van een giftig ongeval gebeurde in Minimate te Japan in het jaar Op dat moment begrepen mensen volkomen niet hoe gevaarlijk giftig afval was. Een fabriek dumpten het afval in de zee. Dit afval bevatten een erg giftige metalen kwik welke in het zee voedsel trok. Veel mensen aten vis en kregen kwik in hun lichaam. Duizenden doden kwamen er door dat giftige kwik. Duizenden konden nooit meer lopen of praten. Maar veel van het giftig afval is opzettelijk. Sommige mensen dumpen expres gevaarlijk afval in gevaarlijke wegen omdat het goedkoper is dan elke dag dumpten fabriek expres giftig afval in de rivier de Rhine. Ze wisten dat het verkeerd was maar ze deden het omdat het zo goedkoop was. Giftige chemicaliën uit het giftig afval ketende zich in het voedsel. Elke jaar gaan er veel zeehonden dood ie in de rivier de Rhine leven omdat ze vissen eten die giftige chemicaliën in hun lichaam hebben. Vandaag zegt de wet in ontwikkelende landen dat het afval expres of per ongelijk gedaan moet betalen. Stengen wetten zijn hoopvol maar hoe vind je de bevuilers? En wat over landen waar geen wetten zijn voor het bedwingen van afval? Hoofdstuk 8 Radioactiviteit. Gewone atoom centrales verbranden kool, olie of gas om het maken van elektriciteit. Atoom centrales in landen met strenge Schone Lucht wetten gebruiken als brandstof schone rook of gas. Nucleair centrales gebruiken voor het maken van elektriciteit uranium. Nucleair centrales produceren voor 1/6 deel val de wereld elektriciteit. In Frankrijk komt 3 kwart van de elektriciteit van nucleair centrales. Nucleair centrales gebruiken niet veel brandstof. Een ton uranium veel meer elektriciteit dan ton kool. Nucleair centrales maken geen rook, roet, giftige gassen of zure regen. Maar er is een probleem. Nucleair centrales maken speciale afval. Dat afval is radioactieve. Het geeft straling. Een klein beetje straling is niet zo erg volgens doctoren in het ziekenhuis. Maar veel straling is gevaarlijk. Je kan het niet zien en je kan het ook Pagina 4 van 6

5 niet ruiken maar het word voort geplaatst door de win. Het gaat in de aarde, planten en water en ketende zich in voedsel. 95 % radioactieve afval is niet gevaarlijk en het is vermorzelend en goedkoop. Maar nucleair brandstof is zeer radioactief en heel erg giftig. Je kam het niet gemakkelijk goedkoop dumpen. Je kan het recyclen in speciale fabrieken en maken een nieuwe brandstof. Je kan het maken in een speciaal soort glas. Je gooit het onderwater in speciale containers en begraven diep onder de grond. Maar je moet herinneren dat ik zei dat radioactieve afval gevaarlijk is voor duizenden jaren. Ongelukken kunnen gebeuren. In 1987 gebeurde er ook een ongeluk in Brazilië. Een man vond een metalen container vlak naast het ziekenhuis en openden het. In de container zaten radioactieve chemicaliën. Zijn vrouw en dochter gingen dood door de giftige straling. Na het atoom ongeluk in Chernobyl werkten mensen dag en nacht aan de centrale om hem weer veilig te maken. Hoeveel doden? Sommige zeggen een paar honderd andere zegen zeggen niemand weet het zeker. Duizenden familie moesten hun huizen verlaten. Werkmannen vernietigden al de oogst en doden de boerderij dieren. Ze gooiden al het aarde en verbranden het op speciale stortplaatsen. Dit was niet genoeg om de straling te controleren. Op boerderijen honderden kilometers van Chernobyl gaven koeien radioactieve melk en mensen werden ziek van de giftige straling. Wat gebeurt er als er nog zo ongeluk gebeurd als in Chernobyl? Hoofdstuk 9 - Olie in de zee. De zee is vol met bacteriën, planten en dieren die afval eten. Het maakt zichzelf schoon dus is het niet gevaarlijk als we wat in het water dumpen. Als er te veel word gedumpt in de zee kunnen de bacteriën, planten en dieren het niet snel genoeg recyclen en word het water vergiftigd. Wanneer je van de wc gebruikt gaat het afval in de riool maar wat gebeurt er daarna? Over de hele wereld leiden de riolen naar de zee en dumpen daar hun afval. De zee spoelt het afval op het strand en zo word het strand bevuild. De Middellandse - zee is een van de meest bevuilde zeeën op de wereld. Daar is het land vlak bij en eromheen zo vervuild als nergens anders. Vele grote zeeën laten hun riolen in deze zee uitkomen. Op veel plekken van de Middellandse Zee kun je niet veilig zwemmen en veel stranden zijn erg vervuild. Chemicaliën van boerderijen en fabrieken gaan naar een rivier en de rivier brengt het afval in de zee. De chemicaliën gaat in het voedsel zitten en de vis word vergiftigd. Schepen dumpen afval op zee, het spoelt aan op het strand en het strand is vervuild. Het slechtst voorkomende soort bevuiling op zee is het morsen van olie. Olie is zwart en smerig en bevat giftige chemicaliën. Wanneer je olie morst op zee komt er een olielaagje bovenop het water. Lucht kan niet door deze laag naar de planten en dieren toen. We morsen elk jaar veel olie. Het is afkomstig van schepen en van olie raffinaderij. Olie morsen gebeurd soms bij ongelukken maar de meest olie vervuiling zijn opzettelijk. In 1991 werd er opzettelijk olie gemorst. Olie bronnen verbranden miljoenen tonnen olie en lieten dat in de zee gaan. Er was in de wijde omtrek 50 kilometer oliesporen op het water. Olie gaat ook in de grond. Er waren overal vervuilde meren. De olie gaat in de grond en vervuild het water in de ondergrondse bronnen. Die bevuiling is vreselijk. Elektrische straat verlichting verbranden elke dag in Koeweit omdat er overal rook en smog hangt van het verbranden van olie. Zwarte en smerige regen valt op de Himalaya bergen duizenden kilometers weg. Vele jaren later proberen mensen alles weer schoon te krijgen. Hoofdstuk 10 Anders worden in het water. Pagina 5 van 6

6 Onze zon maakt veel ultraviolet straling. Veel straling is gevaarlijk. Maar tussen de 15 en 50 kilometer boven de aarde zit een laag gas. Die laag heet de ozonlaag. Deze ozon laag beschermt de aarde tegen gevaarlijke straling. Als je een gat in de ozon laag maakt komt de straling door het gat naar de aarde en kan daar veel schade aanbrengen. We maken veel gassen en die gaan hoog in de lucht. Daar beschadigen ze de ozonlaag. In 1984 vonden sommie wetenschappers een gat in de ozonlaag boven Antarctica. Het gat was zo groot als de USA. In Chili, zit onder het gaat. Hebben veel mensen last van hun ogen. De zon stralingen beschadigen de mensen lichaam. Sommige gassen heten broeikas gassen. Broeikas gassen houden de zon warm en houden de warmte op de aarde. Toen de aarde jong was, was er alleen het broeikasdefect CO2 er en maar een klein beetje. Het laat de aarde niet meer afkoelen. Maar vandaag is er veel CO2. er zijn nu ook andere broeikaseffecten en we maken miljarden tonnen van dat. Bij veel verbrandingen komt er CO2 vrij of NOX. Boerderijen, speciaal met dieren of rijst, maken nog andere broeikaseffecten. Methaan. Veel moderne chemicaliën maken gassen die CFCs heten. De US produceert meer broeikaseffecten (25%) als Europa, Rusland en de landen eromheen. De aarde had twee grote ijs kappen. Eentje in het noorden, op de Noordpool, en een is het zuiden, in Antarctica. Elke ijskap bevat vele miljarden tonnen met water. Daar zijn ook miljoenen tonen giftige methaan gassen onder het ijs. Als het weer warm is smelt deze ijskap. Water beslaat de aarde en de lucht zit vol methaan gas. Wetenschappers denken dat de aarde warmer word omdat van al de broeikaseffecten. De ijskap smelt erg langzaam. Sommige wetenschappers denken dat de hoogte van de zee gaat stijgen met 40 cm tot het jaar Misschien lijkt het niet zo alarmerend hoog maar het is genoeg om aan aantal eilanden te overstromen en een heleboel landend die aan zee leggen. Vele miljoenen mensen moeten hun huizen verlaten. Veel mensen danken dat deze problemen over het weer de grootste bevuiling problemen in de afgelopen honderd jaar. Pagina 6 van 6