JAARVERSLAG TANDERUIS vzw. Brusselsesteenweg 375 A

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2017 TANDERUIS vzw Brusselsesteenweg 375 A 9090 Melle Tel.: 09/ Fax: 09/ tanderuis@thuisbegeleidingautisme.be Website : Rekeningnummer: BE

2

3 JAARVERSLAG 2017 THUISBEGELEIDING van de dienst TANDERUIS vzw Brusselsesteenweg 375 A 9090 Melle Tel.: 09/ Fax: 09/ tanderuis@thuisbegeleidingautisme.be Website: ERKENNING Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (BVR RTH) 2.532,12 personeelspunten Multi Functioneel Centrum (BVR MFC) 40 personeelspunten Vergunde Zorgaanbieder (VZA) Aard van Doelgroep Erkenning Werkingsgebied Autisme Oost-Vlaanderen

4

5 INHOUDSTAFEL VOORWOORD INLEIDING... 1 HISTORIEK... 6 MISSIE EN VISIE WAARDEN OVERZICHT BEGELEIDINGSAANBOD ANNO THUISBEGELEIDING CIJFERMATIG BEKEKEN VROEGBEGELEIDING KINDERWERKING ADOLESCENTENWERKING VOLWASSENENWERKING CONTACTPERSOONSCHAP CURSUSSEN BEZOEKOUDERWERKING BRUSSENWERKING PRAKTISCH PEDAGOGISCHE ONDERSTEUNING GROOTOUDERWERKING VRIJETIJDSWERKING KAMPWERKING ZORGCONSULENTSCHAP PERSOONSVOLGENDE FINANCIERING MEERDERJARIGEN GASSTVRIJ (logeerfunctie) ASSTHEEK KWALITEITSZORG VORMING, TRAINING, ONDERSTEUNING EN OPLEIDING (VTOO) OUTREACH SAMENWERKING LIGA AUTISME VLAANDEREN EVALUATIE VAN DE WERKING VAN DE DIENST PERSONEEL EN BESTUUR

6 GEBRUIKERSRAAD UITDAGINGEN VOOR

7 VOORWOORD In het voorjaar 2010 schreef ik mijn eerste voorwoord als voorzitter van de Raad van Bestuur van Tanderuis. Het begeleidingsaanbod van Tanderuis kon in het jaarverslag van 2009 nog in een zeer eenvoudig schema worden voorgesteld. De verschillende werkingsaspecten konden op enkele pagina s helemaal worden toegelicht. In het huidige jaarverslag is het schema veel complexer geworden en zijn bijna drie pagina s nodig om de het volledige begeleidingsaanbod enkel maar op te sommen. Tanderuis is het afgelopen decennium duidelijk volwassen geworden en directie en de enthousiaste ploeg medewerkers bewijzen dag in dag uit dat een gediversifieerde doelgroepspecifieke werking, zeker voor wat betreft autisme(spectrumstoornis), beantwoordt aan reële noden en uiterst zinvol is. Binnen het Vlaamse zorglandschap en in de huidige maatschappelijke context is de keuze voor één doelgroep echter allesbehalve evident. Het is evenwel geen keuze uit koppigheid, gemakzucht of nostalgie, het is een duidelijke keuze voor kwaliteit, professionaliteit en expertise. Niettemin krijgen we geregeld de wind van voren. En we mogen dan wel op alle vlakken gegroeid zijn, alleen optornen tegen windkracht 10 is allerminst een pretje. Daarom werd de Liga opgericht, of meer volledig, de Liga Autisme Vlaanderen. Bij Liga denk ik in de eerste plaats aan de Spaanse voetbalcompetitie, maar daar komt stilaan verandering in. De Liga is goed op weg om zelf een begrip te worden. Een optimale krachtenbundeling van de Vlaamse thuisbegeleidingsdiensten autisme die tegelijkertijd de eigenheid van elke dienst respecteert. Tots units fem força zingen de supporters van de huidige leider in La Liga in het Catalaanse clublied. Tezamen worden we sterker en sterker betekent dit. Ik heb er alle vertrouwen in dat dit ook voor de Liga Autisme Vlaanderen zal gelden. Tanderuis heeft liever de wind in de zeilen dan van voren. We staan dan ook voor de volle 100% achter de Liga. Herbert Roeyers Voorzitter Raad van Bestuur 19 maart 2018

8

9 INLEIDING Het opmaken van een jaarverslag vraagt elk jaar opnieuw heel wat inspanningen! In huidige drukke tijden waar het streven naar efficiëntiewinst hoogtij viert, stelt zich de vraag of al dit schrijf- en denkwerk wel lonend is. Wij denken dat het de moeite waard blijft want het verplicht ons om kritisch terug te blikken op de gebeurtenissen van het voorbije jaar. Op die manier kunnen we ook beter nieuwe doelstellingen formuleren voor de nabije toekomst en blijven we goed overwogen keuzes maken om tegemoet te komen aan essentiële noden van mensen met autisme. Gelukkig wordt het schrijf- en denkwerk verdeeld onder diverse medewerkers, wat dit werkstuk bovendien tot een gedeeld en doorleefd goed maakt. Op Dag van de Zorg lanceerde Tanderuis vzw zijn vernieuwd logo. Je vindt dit logo op de kaft van dit jaarverslag. Met dit logo en bijhorende krachtige slogan Tanderuis vzw, thuis in autisme, communiceren we transparant naar de buitenwereld toe voor welke waarden onze organisatie staat : open, warm, toegankelijk, concreet en gespecialiseerd. Open: iedereen met interesse of vragen over autisme is welkom! We willen een open huis zijn voor mensen met autisme! De deur staat altijd open. Warm: met de warme kleurencombinatie weerspiegelen we de sfeer waarbinnen de begeleiding gebeurt, binnen een unieke empathische relatie met een vertrouwde begeleider. Toegankelijk: de begeleiding is laagdrempelig, er zijn geen drempels met toegangspoorten en allerlei voorwaarden, m.a.w. rechtstreeks toegankelijk. Doordat de vraag veel hoger is dan het gesubsidieerde aanbod is er wel een wachttijd bij aanmelding. Concreet: het logo drukt concreet uit wat wij doen, de begeleiding gebeurt hoofdzakelijk aan/in huis, in de leefwereld van de mensen zelf. Concrete, duidelijke, visuele communicatie is ook kenmerkend voor onze begeleidingsstijl. Gespecialiseerd: thuis in autisme, onze medewerkers zijn deskundig opgeleid, het begeleidingsaanbod is handicap-specifiek (lees : autisme-specifiek), niet generalistisch. Het logo met aangename kleurencombinatie, samen met de naam van onze organisatie en bijhorende slogan vormen één ondeelbaar geheel. Met dit vernieuwde logo slaan we een brug tussen het heden en het verleden. Het is herkenbaar (we blijven dicht bij onze roots, met thuisbegeleiding als kernfunctie) enerzijds maar toch modern, fris en vernieuwend anderzijds. We spelen immers graag in actuele tendensen uitgaand van concrete en reële noden van mensen met autisme. De vraag naar begeleiding overstijgt nog steeds het begeleidingsaanbod dat Tanderuis vzw kan aanbieden. Doch, op 5 jaar tijd is de wachtlijst voor individuele thuisbegeleiding teruggelopen van 803 naar 289 wachtenden. Dat is een daling van 64%. De interne maatregelen om de wachtlijst te laten dalen door het werken met aanmeldingsquota en het beperken van de begeleidingsduur tot maximaal 24 maanden werpen dus vruchten af. Voor de werkingsaspecten vroegbegeleiding, kinderwerking en adolescentenwerking hebben we onze meerjaren-doelstelling bereikt, namelijk dat voor iedere nieuw aangemelde cliënt vanaf 2018 de wachttijd beperkt is tot maximaal 12 maanden. Voor de volwassenenwerking is deze doelstelling nog niet bereikt. 1

10 In 2017 werden de normen, opgelegd door het Besluit Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (BVR RTH), ruimschoots gehaald. De erkenning binnen het BVR RTH bedroeg 2.532,12 personeelspunten maar onze thuisbegeleiders presteerden in 2017 samen 2.549,41 personeelspunten. Dat zijn 17,29 personeelspunten boven de te halen erkenningsnorm. Ook de norm, opgelegd door de MFC-overeenkomst, werd in 2017 ruim gehaald. We presteerden samen 50,40 personeelspunten ten opzichte van de te halen erkenningsnorm van 40 personeelspunten. In 2017 werden in totaal 806 cliënten begeleid, wat overeenkomt met een toename van 18% ten opzichte van het werkjaar De werkdruk bij het personeel is de laatste jaren ernstig toegenomen. Deze verhoogde werkdruk resulteert soms in een onevenwichtige balans draagkracht/draaglast bij de medewerkers van Tanderuis vzw wat onze organisatie sterk onder druk zet. Het is dan ook een grote uitdaging voor het directieteam om het welzijn van onze medewerkers blijvend te bewaken. In de kwaliteitsplanning 2017 werd daarom gekozen voor een teamoverschrijdend VTOO-thema: werken aan vitaliteit en duurzaam omgaan met energie. De verschillende teams kregen een coachingsprogramma aangeboden onder leiding van twee externe coaches, gespecialiseerd in burn-out preventie. Naast dit collectief ondersteuningsaanbod was er ook een individueel coachingstraject mogelijk. Daarnaast blijven methodieken als intervisie, supervisie, functioneringsgesprekken, denkdagen, teambuilding en vormingsmogelijkheden belangrijke ondersteuningsvormen in functie van het versterken van onze medewerkers. Het begeleidingsaanbod van Tanderuis vzw evolueert voortdurend. We spelen in op actuele tendensen binnen de maatschappelijke context. In 2017 stelden we onze bijkomende werkingsaspecten (o.a. grootouderwerking, brussenwerking, vrijetijdsondersteuning, collectieve bezoekouderwerking, kampwerking, ) ook open voor cliënten die geen gebruik maakten van de individuele thuisbegeleiding. Vanaf 2018 worden al deze activiteiten gebundeld in 1 jaarprogramma dat zowel digitaal als op papier ter beschikking wordt gesteld. Om de draagkracht van de gezinnen die we in begeleiding hebben te verhogen, hebben we in samenwerking met Pleegzorg Oost-Vlaanderen in 2017 een logeeraanbod uitgebouwd waarbij deze gezinnen hun kind met autisme gedurende een beperkte tijd (bv. een aantal weekends per jaar, enkele dagen in de vakantieperiodes ) kunnen laten verblijven in een gastgezin. In de loop van 2017 werden verschillende gastgezinnen bereid gevonden om een kind met autisme op te vangen. Het nieuwe logeeraanbod werd, onder de naam gasstvrij, operationeel vanaf de zomer In 2017 werd voor het eerst geëxperimenteerd met georganiseerde wandelingen voor volwassenen met autisme waarbij een hond werd ingeschakeld. Samen op weg met de hond is leren over en zorgen voor zichzelf, elkaar en de hond. Ook doelstellingen met betrekking tot sociale vaardigheden, communicatie en soepel zijn in denken, komen aan bod. Deze experimentele werking kreeg de naam LoebASS. In 2017 werden 3 autismevriendelijke kampen georganiseerd voor 3 verschillende leeftijdsgroepen onder de zorgfunctie RTH-dagopvang. We deden dit in 2

11 samenwerking met BKLO Rozemarijn, MFC de Hagewinde en MFC Sint-Gregorius en gaven onze kampwerking de naam SplASSch. Dit zijn veranderingen in het begeleidingsaanbod van Tanderuis vzw op basis van nieuwe gedetecteerde noden bij onze cliënten. Vanaf 2017 kantelen alle thuisbegeleidingsdiensten in binnen de rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH). We namen afscheid van onze 30-jarige specifieke wetgeving, met name Het Besluit op Thuisbegeleiding (BVR TB) dat in 1986 het levenslicht zag. Hierdoor positioneert het begeleidingsaanbod van Tanderuis vzw zich hoofdzakelijk voor de toegangspoort. Concreet wil dat zeggen dat er geen toegangsticket (PEC-ticket bij VAPH en ISV bij IJH) meer nodig is. De gebruiker beschikt over 8 personeelspunten en kan er zelf voor kiezen om exclusief in te zetten op mobiele of ambulante begeleiding maar kan er ook voor kiezen om ondersteuningsfuncties te combineren (bv. deels mobiele en ambulante begeleiding, deels groepsbegeleiding of deels dagopvang of verblijf). Tanderuis vzw beschikte in 2017 over een RTH-capaciteit van 2.532,12 personeelspunten en bood binnen deze rechtstreeks toegankelijke hulp ondersteuning aan 787 cliënten binnen de vijf RTH-functies : Naast de gekende mobiele begeleidingen werd 7% van de RTH-capaciteit ingezet om ambulante ondersteuning aan te bieden (voornamelijk in de volwassenenwerking). 4,5% van de beschikbare capaciteit werd ingezet voor de zorgfunctie groepsbegeleiding (o.a. brussenwerking, grootouderwerking, vrijetijdswerkingen, collectieve bezoekouderwerking, infoavonden, oudercursussen, ) Tanderuis vzw verruimde zijn ondersteuningsaanbod ook met RTH-dagopvang onder de vorm autisme-vriendelijke kampen : 0,5 % van de beschikbare capaciteit. Daarnaast werd voor het eerst RTH-verblijf aangeboden onder de vorm van de logeermogelijkheid binnen GASStvrij. Tanderuis vzw blijft zich binnen deze rechtstreeks toegankelijke hulp zich profileren als een zeer gespecialiseerde en doelgroep-specifieke (lees: autisme-specifieke) dienst. Naast RTH, beschikt Tanderuis vzw ook nog over een beperkte capaciteit niet rechtstreeks toegankelijke hulp (NRTH). Voor minderjarigen ging dit in 2017 over een erkenning van 40 personeelspunten in kader van een MFC-overeenkomst. Hiermee konden 8 minderjarige cliënten worden ondersteund met het statuut van prioritair dossier of met heel intensieve zorgvragen. Tanderuis vzw werd in 2017 ook erkend als vergunde zorgaanbieder (VZA). Hierdoor kon Tanderuis vzw bijkomend ondersteuning aanbieden aan 11 cliënten, waarvan 4 met een PAB en 7 met een PVB. Naast onze cliëntgerichte activiteiten, ondersteunden we in 2017 ook reguliere diensten (o.a. thuiszorg, OCMW, CAW, gezinszorg, vrijetijdsinitiatieven, mutualiteiten, ) met overdracht van onze specifieke autisme knowhow. Enkel wanneer deze maatschappelijke diensten beter op de hoogte zijn van autisme, zullen kinderen, jongeren of volwassenen met autisme beter kunnen participeren aan het reguliere maatschappelijke leven. Deze overdracht van autisme- 3

12 specifieke kennis noemen we outreach en is als bijkomende opdracht mogelijk in ons specifiek wettelijk kader. In 2017 presteerden 192 outreachinterventies, wat overeenkomt met 1,5% van onze begeleidingscapaciteit. Met ons autismespecifiek onthaal- en informatiecentrum, de ASStheek, richten we ons rechtstreeks tot het brede publiek in de maatschappij. We willen bijdragen tot het autismevriendelijker maken van de maatschappij door iedereen de mogelijkheid te bieden meer te weten te komen over autisme. Dit kan door een bezoek aan één of meerdere onderdelen van onze ASStheek, zijnde bibliotheek, mediatheek, spelotheek of snoezeltheek. Terwijl specifieke materialen worden ontleend, gaan wij graag in op allerlei vragen over autisme. In een klimaat waar het zorglandschap aan sterke evolutie onderhevig is, is duidelijke communicatie naar en met onze gebruikers en verwijzers van essentieel belang. Digitale communicatie kan hierbij een belangrijk hulpmiddel zijn. Daarom biedt Tanderuis vzw zijn actuele informatie aan via website, facebook en digitale nieuwsbrief. De bezoeker vindt er informatie over al onze werkingsaspecten en via de activiteitenkalender word je geïnformeerd over allerlei bijkomende activiteiten. Je kan bekijken welke materialen in onze ASStheek beschikbaar zijn en ontleend kunnen worden. Het zijn laagdrempelige manieren om informatie over autisme te delen. We zien het als een eerste stap in onlinehulpverlening. Eind 2017 werd ook een project met betrekking tot onlinehulp goedgekeurd bij de Vlaamse Overheid (Flanders Care). We willen in het voorjaar 2018 starten met een vorm van chathulp als bended hulpverlening aan adolescenten met autisme. In het najaar 2017 werd het historisch gegroeid samenwerkingsverband van de thuisbegeleidingsdiensten autisme hervormd tot de Liga Autisme Vlaanderen. Binnen de Liga Autisme Vlaanderen zullen inhoudelijke, strategische en operationele thema s behandeld worden met als doel het optimaliseren van het ondersteuningsaanbod voor personen met autisme en hun context in Vlaanderen. Met de Liga Autisme Vlaanderen willen we ook een wezenlijke bijdrage leveren in het realiseren en implementeren van verschillende actiepunten uit het Vlaams Autismeplan van Minister Vandeurzen. Voor 2018 staan er 4 projecten op stapel: het uitwerken van een online outreachbibliotheek, het organiseren van autismevriendelijke zomerkampen met overnachting, het uitwerken van online hulpverlening en het organiseren van een autismecongres. Tanderuis vzw voert een gezond financieel beleid en bij lezing van dit jaarverslag kan u afleiden dat Tanderuis vzw verantwoorde keuzes maakt bij de besteding van de toevertrouwde middelen. Tanderuis vzw kan een gezonde balans voorleggen om verder te kunnen investeren in de toekomst en te kunnen blijven inspelen op tal van nieuwe ontwikkelingen. Tanderuis vzw is erkend en gesubsidieerd door het VAPH maar de subsidies zijn ontoereikend om de kosten te dekken voor de diverse kwaliteitsvolle projecten die we uitwerken. Gelukkig kunnen we rekenen op bijkomende niet-structurele inkomsten van diverse sponsors. Onze oprechte dank gaat naar de mensen, organisaties, bedrijven, service-clubs en gemeenten die Tanderuis vzw financieel steunen. Achteraan in dit jaarverslag vindt u de vele schenkers van Tanderuis vzw terug. 4

13 Tot slot wens ik de totale hardwerkende personeelsploeg, het enthousiast bestuur, de vele vrijwillige medewerkers en leden van de gebruikersraad te bedanken. Dankzij de inzet van allen is en blijft Tanderuis vzw een open huis voor mensen met interesse voor en vragen over autisme. Danny Aelvoet Directeur Tanderuis vzw 12 maart

14 HISTORIEK PIONIERSFASE In 1982 werd voor het eerst thuisbegeleiding georganiseerd voor gezinnen met een kind met autisme. Het waren de ouders zelf, verenigd in de oudervereniging VVA (Vlaams Vereniging Autisme), die met eigen middelen een beperkt aantal beroepskrachten aantrokken om ouders thuis te kunnen ondersteunen in de opvoeding van hun kind met autisme. EERSTE WETTELIJK KADER Het eerste Besluit op Thuisbegeleiding (1987) maakte mogelijk dat per provincie één thuisbegeleidingsdienst werd erkend en gesubsidieerd per handicap. Voor de doelgroep autisme echter werd slechts één thuisbegeleidingsdienst in heel Vlaanderen erkend. De prevalentie van de beperking autisme werd toen nog erg minimaal ingeschat door de Vlaamse Overheid. ONTSTAAN WACHTLIJST De eerste jaren dat de zorgvorm thuisbegeleiding voor personen met autisme erkend was, werd slechts met mondjesmaat uitbreiding van erkenning toegekend. Het aantal vragen naar thuisbegeleiding steeg echter spectaculair in de jaren 90. Zo ontstond voor het eerst een lange wachtlijst. ONAFHANKELIJKHEID Eind 1997 werd onze thuisbegeleidingsdienst onafhankelijk van de VVA. Thuisbegeleiding kreeg een nieuwe juridische structuur, er werd een aparte VZW opgericht, een nieuwe Raad van Bestuur trad aan, een nieuwe directeur werd aangeworven en de naam veranderde in TBA. TOENAME BEGELEIDINGSCAPACITEIT Vanaf 1998 werden extra inspanningen geleverd door de Vlaamse Overheid om de achterstand die ten aanzien van thuisbegeleiding voor de doelgroep autisme was ontstaan, stilaan weg te werken. SPLITSING De snelle groei van personeelsvolume op relatief korte tijd en de te omvangrijke werkregio noopten de TBA ertoe om de thuisbegeleidingsdienst op te splitsen. De TBA richtte daarom een tweede vestigingsplaats op in Wilrijk naast de bestaande vestigingsplaats te St.- Amandsberg. In 2002 splitste de TBA op in twee onafhankelijke VZW s. Elke vzw kreeg een andere naam. De dienst te Wilrijk kreeg de naam: Het Raster, die te St-Amandberg Tanderuis vzw, en heeft als werkregio nog enkel de provincies Oost-Vlaanderen en West- Vlaanderen. De naam Tanderuis vzw verwijst naar het andere huis of een huis voor mensen die anders zijn. 6

15 GROEI DIVERS BEGELEIDINGSAANBOD Het ondersteuningsaanbod van Tanderuis vzw groeide niet alleen, maar er kwam ook meer diversiteit in het begeleidingsaanbod. De thuisbegeleiders werden onderverdeeld in vier aparte werkingen: vroegbegeleiding, kinderwerking, adolescentenwerking en volwassenenwerking. Elke werking heeft zijn specifieke accenten in de begeleiding. Naast de individuele thuisbegeleiding ontstonden er ook andere ondersteunende mobiele en ambulante begeleidingsvormen (bv. bezoekouderwerking, zorgconsulentschap, praktisch pedagogische ondersteuning) en vormen van groepsbegeleiding (bv. oudercursussen, brussenwerking, grootouderwerking, en vrijetijdsondersteuning). PROVINCIALE SPLITSING Naast deze inhoudelijke evoluties kende onze dienst ook organisatorische herstructureringen. Omwille van de nood aan provinciale verankering drong de opsplitsing van onze biprovinciale erkenning zich op. In 2007 werd de splitsing van Tanderuis vzw in twee provinciale diensten goedgekeurd door het VAPH en vanaf 1 januari 2008 werd de VZWstructuur voor een tweede maal gesplitst in een West-Vlaamse vestigingsplaats en een Oost- Vlaamse. De vestigingsplaats te Roeselare kreeg de naam vzw Victor en werd onafhankelijk van Tanderuis vzw. CENTRUM MOBIELE, AMBULANTE EN GROEPSGERICHTE BEGELEIDING Omwille van een sterk evoluerende maatschappelijke omgeving, met sterk evoluerende regelgeving binnen het VAPH als gevolg, ontplooide Tanderuis vzw zich tot een centrum met een breed aanbod van ambulante, mobiele en groepsgerichte begeleidingsvormen voor personen met autisme in Oost-Vlaanderen. NIEUWE VESTIGINGSPLAATS Deze evoluties en de uitbreiding van capaciteit maakte dat de bestaande vestigingsplaats te klein werd. Na een lange zoektocht werd eind 2011 in Melle een geschikt gebouwencomplex gevonden dat tevens beantwoordde aan de nood en wens tot uitbreiding van het zorgaanbod. Het gebouwencomplex werd in februari 2012 officieel aangekocht. De verbouwingswerken werden opgestart in maart In maart 2013 werden de nieuwe gebouwen in gebruik genomen. INKANTELING RECHTSTREEKS TOEGANKELIJKE HULP Met deze nieuwe infrastructuur en trouw aan onze missie en visie, werd op de ingeslagen weg verder gegaan om de bestaande dienst- en hulpverlening verder uit te bouwen. Als actieve, moderne en dynamische dienst speelden we creatief in op de nieuwe maatschappelijke tendensen en de beleidslijnen die ook werden uitgezet in de perspectiefnota 2020 van Vlaams Minister Vandeurzen. Tanderuis vzw was verplicht om actief na te denken over een goede positionering in dit bijzonder snel evoluerend zorglandschap. 7

16 In 2016 werd door de overheid beslist om de zorgvorm thuisbegeleiding vanaf 1 januari 2017 te laten inkantelen in de regelgeving rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH). Concreet betekent dit dat de overheid vanaf 2017 het BVR TB opgeheven heeft. Na 30 jaar verdwijnt hierdoor de zorgvorm thuisbegeleiding en wordt Tanderuis vzw officieel een RTH-dienst. Tanderuis vzw blijft binnen deze nieuwe realiteit van RTH echter kiezen voor het behoud van zijn gespecialiseerde en autismespecifieke hulpverlening in de regio Oost-Vlaanderen. UITBOUW ZORGFUNCTIES Door de wettelijke inkanteling van de zorgvorm thuisbegeleiding in de rechtstreeks toegankelijke hulp positioneert Tanderuis vzw zijn begeleidingsaanbod vanaf 2017 voor de toegangspoort. Concreet wil dat zeggen dat er geen toegangsticket (PEC-ticket bij VAPH en ISV bij IJH) meer nodig is en dat elke gebruiker in dialoog met zijn begeleider, zijn ondersteuning zelf vorm kan geven. De gebruiker kan er voor kiezen om exclusief in te zetten op mobiele of ambulante begeleiding maar kan er ook voor kiezen om zorgfuncties te combineren (bv. deels mobiele en ambulante begeleiding, deels groepsbegeleiding of deels dagopvang of verblijf). Met de ruimere infrastructuur te Melle kiest Tanderuis vzw ervoor om de bestaande dienstverlening ten aanzien van personen met autisme de komende jaren ook nog verder uit te breiden. Tanderuis vzw biedt binnen deze rechtstreeks toegankelijke hulp niet enkel de gekende mobiele, ambulante ondersteuning en groepsbegeleiding aan, maar verruimt zijn ondersteuningsaanbod ook met rechtstreeks toegankelijke vormen van dagopvang (bv. beperkte vakantieopvang, autisme-vriendelijke speelpleinwerking, zinvolle vrije tijdsbesteding, ) en verblijf (bv. autisme-vriendelijke vakantiekampen met overnachting, weekends, ). OUTREACH en ASSTHEEK Naast RTH-dagopvang en RTH-verblijf is één van de nieuwe dienstverleningsmogelijkheden outreach. Dat betekent kort gezegd dat onze dienst binnen het regelgevend kader RTH aan handicapspecifieke kennisoverdracht kan doen. Dit maakt mogelijk dat de 35-jarig opgebouwde specifieke autisme knowhow veel breder maatschappelijk kan worden ingezet en betekent een ware paradigma-omslag in onze werking. Hierdoor kunnen we veel meer mensen bereiken dan onze cliënten alleen. De ASStheek, die volledig gerealiseerd werd met middelen via sponsoring, vormt de materiële onderbouw om deze kwaliteitsvolle outreach te kunnen uitvoeren. We geloven erin dat dit tevens een gedeeltelijke oplossing kan bieden aan de wachtlijstproblematiek. Door kwaliteitsvolle input van autismespecifieke knowhow aan reguliere diensten, mantelzorgers en diensten uit belendende sectoren dragen we bij tot een autismevriendelijkere samenleving, bevorderen we inclusie van mensen met autisme en wordt in sommige gevallen gespecialiseerde hulpverlening overbodig. De ASStheek is vrij toegankelijk voor iedereen die interesse vertoont voor de problematiek autisme. 8

17 OPRICHTING LIGA AUTISME VLAANDEREN Om aan de vele maatschappelijke uitdagingen in de toekomst beter tegemoet te kunnen komen, bundelen we als kleinschalige organisatie samen met de collega-diensten thuisbegeleiding autisme uit de andere provincies, de krachten. Enerzijds stellen we vast dat schaalvergroting en netwerkgebonden initiatieven meer en meer aan belang winnen, anderzijds merken we dat de eigenheid van kleinschalige organisaties en het belang van handicapspecifieke expertise dreigt verloren te gaan. Daarnaast lanceerde Minister Vandeurzen begin 2017 het Vlaams Actieplan Autisme met beleidsaanbevelingen om de participatiekansen van mensen met autisme te vergroten. Daarom werd op 1 oktober 2017 de Liga Autisme Vlaanderen opgericht met als doel de autisme-specifieke hulpverlening in Vlaanderen te versterken zowel op niveau van beleid als uitvoering en nieuwe projecten uit te bouwen voor heel Vlaanderen. In 2018 staat de uitwerking van 4 projecten op stapel: uitbouw outreachbibliotheek, organisatie van autisme-specifieke zomerkampen met overnachting, opstart online hulpverlening en de organisatie van een Vlaams congres over autisme. We hopen in de verdere toekomst nog vele Vlaamse autisme-specifieke projecten te kunnen uitwerken. 9

18 MISSIE EN VISIE Rechtstreeks toegankelijke hulp: Het begeleidingsaanbod van Tanderuis vzw situeert zich hoofdzakelijk (98%) in de rechtstreeks toegankelijke hulp. De kernopdracht van Tanderuis vzw binnen deze rechtstreeks toegankelijke hulp is de mobiele begeleiding (thuisbegeleiding en BASSil) en ambulante ondersteuning (bv. kortbegeleiding, info- en adviesgesprekken door contactpersonen, ambulante cel volwassenenwerking) voor personen met autisme (van 0 tot 65 jaar) al dan niet met aanverwante en/of bijkomende handicap wonend in de provincie Oost-Vlaanderen. Daarnaast biedt Tanderuis vzw ook de RTH-functies groepsbegeleiding (bv. grootouderwerking, oudercursussen, brussenwerking, vrijetijdsondersteuning), dagopvang (bv. vakantiekampen zonder overnachting), verblijf (vakantiekampen met overnachting, weekends, logeermogelijkheden) en outreach aan. Autismespecifiek: Tanderuis vzw biedt autismespecifieke zorg aan. De problematiek autisme vraagt immers een zeer specifieke benadering opdat verdere ontwikkeling van de persoon met autisme mogelijk zou zijn. Dit houdt in dat bij het begeleiden en behandelen in de eerste plaats rekening dient gehouden te worden met de problematiek autisme om pas in tweede instantie noden betreffende andere (aanverwante) problematiek te ondersteunen. In Tanderuis vzw vertrekt elke hulpvraag vanuit de problematiek autisme. De vraag naar ondersteuning binnen de problematiek autisme vormt het eerste en belangrijkste mandaat van alle medewerkers. Gezinsgericht: Tanderuis vzw werkt gezinsgericht, hieronder wordt o.a. het handelen binnen gezinnen, het rekening houden met gezinsdynamieken en het werken met disfunctionerende gezinnen begrepen. Invalshoeken zoals contextuele en systemische gedachtengoed werken hier inspirerend. Dit behoort tot de basiskennis van alle medewerkers. Op niveau van de dienst is het noodzakelijk dat psychotherapeutische knowhow intern aanwezig is in functie van het gezinsgericht werken en om via interne intervisiegroepen blijvend input te kunnen doen naar het team toe. Contextgericht: Naast de persoon met autisme en zijn gezin werken thuisbegeleiders met de hele betrokken context (familie, vrienden, school, vrijetijd, werk, ). Het is vaak één van de primaire doelstellingen in de begeleiding om de ondersteunende context op te bouwen of uit te breiden. Empowerment: Het doel van de begeleiding is het optimaliseren van de aanwezige krachten van de cliënt, het vaardiger maken in het omgaan met de problematiek van autisme om zo de zelfstandigheid van deze gebruiker te vergroten. De begeleider neemt de taken van de gebruiker niet over maar gaat een partnerschap aan met hem en maakt de gebruiker sterker en zichzelf op termijn dus overbodig. Dit sluit aan bij de emancipatorische visie waar Tanderuis vzw voor staat. Zelfstandigheid: Tanderuis vzw wil ouders competenter maken in de specifieke opvoeding van hun kind, jongere of volwassene met autisme. Onze dienst wil ouders ook mondiger 10

19 maken in hun relatie met andere dienstverleners. Daartoe worden aan ouders inzichten en vaardigheden aangereikt. Inclusie: Tanderuis vzw staat achter de inclusiegedachte maar niet onvoorwaardelijk. Telkens opnieuw dienen de mogelijkheden en de beperkingen van de persoon met autisme in kwestie in kaart te worden gebracht om op basis daarvan uit te maken of deze persoon kan functioneren binnen een regulier circuit dan wel of deze persoon dan wel meer nood heeft aan specifieke voorzieningen. Interdisciplinair: Verschillende theoretische visies inzake de handicap autisme, gezinsgericht werken, organisatie- en personeelsbeleid worden gehanteerd en geïntegreerd in de werking. Onder interdisciplinariteit verstaan we niet zozeer verschillende functies binnen één team maar wel de verscheidenheid in basisopleidingen, bijkomende vormingen, cursussen en specialisaties van de begeleiders, stijlverschillen, en de wederzijdse beïnvloeding en verrijking daardoor via intervisie. Tijdelijke ondersteuning: We streven ernaar om zo vlug mogelijk na het verkrijgen van de diagnose operationeel te zijn. De ondersteuningsvormen van Tanderuis vzw hebben een tijdelijk karakter omdat we de wachttijden willen beperken tot maximaal 12 maanden na intake. Door de dienstverlening in duur te beperken garandeert de dienst een gezonde balans tussen instroom en uitstroom wat vanuit cliëntperspectief resulteert in een positieve balans tussen afhankelijkheid en zelfstandigheid. Minderjarigen en meerderjarigen: Historisch gezien stond de uitbouw van de zorg voor minderjarigen met autisme en hun opvoeding steeds centraal binnen de dienst. Bij de verdere uitbouw van de dienst voor meerderjarigen kreeg ook de autisme-specifieke ortho-agogische opdracht meer aandacht. Hier is het doel de volwassen persoon met autisme zo onafhankelijk mogelijk te laten functioneren. De dienst ondersteunt de persoon met autisme in de uitbouw van zijn of haar eigen sociaal netwerk. Autonomie: Tanderuis vzw is autonoom, dat wil zeggen dat de aangeboden hulpverlening onafhankelijk is van de hulpverlening die wordt aangeboden door andere zorgaanbieders. Autonomie verhindert echter niet dat we een goede samenwerking uitbouwen met andere hulpverleningsinstanties in functie van de noden van de cliënt. Om eigen tekortkomingen of kwetsbaarheden op organisatieniveau op te vangen leggen we contacten met andere organisaties en onderzoeken we welke vorm van samenwerking mogelijk is. Samenwerking: In de opvoeding van een kind met autisme zijn de deelnemers van dit netwerk belangrijke partners in het stimuleren en ontplooien van mogelijkheden en vaardigheden van het kind in ontwikkeling. In het verwezenlijken van doelstellingen in het leven van de zelfstandig wonende volwassene, zijn de partners in het sociaal netwerk van cruciaal belang. Bovendien biedt het netwerk de noodzakelijke krachten om een optimale deelname van cliënt in een gemeenschap te verwezenlijken. In functie van de vragen en noden wordt een actieve samenwerking georganiseerd met de personen en diensten in het sociaal netwerk van de gebruiker, partner, familie, vrienden, buurtbewoners, vrije tijdsbesteding, school, CLB, werkomgeving en andere (hulpverlenings)instanties. 11

20 Zorgplanning: Het is de taak van Tanderuis vzw om ook andere maatschappelijke noden van personen met autisme te detecteren. We willen ervoor zorgen dat deze in het kader van zorgplanning provinciaal uitgebouwd worden (zonder deze daadwerkelijk zelf op te nemen) door complementair samen te werken met andere zorgaanbieders. WAARDEN De uitbouw van de werking van Tanderuis vzw is gebouwd op de driehoeksverhouding tussen drie partners: gebruikers, medewerkers en organisatie. De dienst probeert een gezond evenwicht te bewaren tussen deze drie evenwaardige partners. Via onderlinge feedback komt de dienst tot een wederzijdse verrijking en beïnvloeding. In zijn werking stelt Tanderuis vzw onderstaande waarden centraal. Respect: Tanderuis vzw toont respect voor alle levensovertuigingen, van alle medewerkers en gebruikers, op voorwaarde dat deze niet in strijd zijn met de wetten van de Belgische Staat en de regelgeving van het VAPH en IJH en in zoverre ze overeenkomen met de fundamentele waarden die de dienst onderschrijft. Gelijkheid: Tanderuis vzw baseert zich op het principe van gelijkheid tussen mensen, ongeacht etnische afkomst, geslacht, seksuele geaardheid, sociale achtergronden, ideologie, syndicale betrokkenheid of nationaliteit. Volwaardig burgerschap: Handicap kan geen reden zijn van ongelijkheid of ongelijke behandeling. Tanderuis vzw wil personen met een beperking niet louter zien als iemand met tekorten, maar vooral als iemand met mogelijkheden en staat daarom achter de keuzes voor het zelfstandig beheren van eigen mogelijkheden, ook van het eigen budget. Medewerkers van de dienst geloven in inclusie en in volwaardig burgerschap. Privacy: De medewerkers van Tanderuis vzw houden rekening met de mogelijkheden en beperktheden van de gebruiker, stimuleren de betrokkenheid en hebben respect voor de eigenheid en privacy van de gebruiker. 12

21 OVERZICHT BEGELEIDINGSAANBOD ANNO 2017 Tanderuis vzw werkt handicap-specifiek en richt zich uitsluitend tot de doelgroep autisme en is werkzaam in de regio Oost-Vlaanderen. Het begeleidingsaanbod van Tanderuis vzw situeert zich hoofdzakelijk in de rechtstreeks toegankelijke hulp. Naar cliënten toe biedt Tanderuis vzw de 5 zorgfuncties aan: mobiele begeleiding, ambulante begeleiding, groepsbegeleiding, dagopvang en verblijf. Naar andere organisaties toe biedt Tanderuis vzw ook de zorgfunctie outreach aan. De kerntaak van Tanderuis vzw is het bieden van mobiele begeleiding onder de vorm van autisme-specifieke psychosociale ondersteuning aan huis (thuisbegeleiding) en dit binnen vier afgebakende leeftijdsgroepen: vroegbegeleiding (0 tot 3 jaar), kinderwerking (4 tot 11 jaar), adolescentenwerking (12 tot 17 jaar) en volwassenenwerking (18 tot 65 jaar). Daarnaast biedt Tanderuis vzw nog andere ondersteuningsvormen aan die ook los van de thuisbegeleiding kunnen worden aangeboden : bezoekouderwerking, grootouderwerking, brussenwerking, vrijetijdswerkingen (Spelcontact, hobbyclubwerking, TapASS, TabASSco, LoebASS), oudercursussen, ADL-cursus, BASSil (praktisch pedagogische ondersteuning), GASStvrij (logeerfunctie), kampen en assistentschap i.k.v PAB. Tanderuis vzw beschikt ook over een uitgebreid autisme-specifiek onthaal- en informatiecentrum (ASStheek) dat voor iedereen met interesse voor autisme toegankelijk is. Schematisch kunnen we het begeleidingsaanbod van Tanderuis vzw als volgt voorstellen: 13

22 Begeleidingsaanbod Tanderuis gerelateerd aan zorgfuncties In het Besluit Rechtstreeks Toegankelijke Hulp worden 6 zorgfuncties beschreven: mobiele begeleiding, ambulante begeleiding, groepsbegeleiding, dagopvang, verblijf en outreach. Tanderuis vzw biedt deze 6 zorgfuncties aan door middel van verschillende werkingsaspecten. Hieronder geven we een overzicht. Zorgfunctie Mobiele begeleiding: Thuisbegeleiding vroegbegeleiding Thuisbegeleiding kinderwerking Thuisbegeleiding adolescentenwerking Thuisbegeleiding volwassenenwerking BASSil (Praktisch pedagogische ondersteuning) Individuele bezoekouderwerking Zorgfunctie Ambulante begeleiding Inschrijvingsgesprek contactpersoonschap (intakes) Info- en adviesgesprekken contactpersoonschap Kortbegeleiding kinderwerking Kortbegeleiding adolescentenwerking Ambulante begeleiding volwassenenwerking Zorgfunctie Groepsbegeleiding Oudercursussen Impacttraining Spelcontact Brussenwerking Grootouderwerking Collectieve bezoekouderwerking Hobbyclubwerking TabASSco 14

23 ADL-cursus (so you think you can cook) TapASS Infoavonden LoebASS Zorgfunctie dagopvang gasstvrij SplASSch (vakantiekampen zonder overnachting) Zorgfunctie Verblijf gasstvrij vakantiekampen met overnachting (i.s.m. Liga Autisme Vlaanderen) weekends (volwassenenwerking) Outreach Mobiele kennisoverdracht Ambulante kennisoverdracht ASStheek 15

24 THUISBEGELEIDING CIJFERMATIG BEKEKEN Capaciteitsverdeling per erkenning Tanderuis vzw beschikt over een grote erkenning RTH en een beperkte erkenning MFC. Daarnaast heeft Tanderuis vzw ook een mandaat als vergunde zorgaanbieder (VZA). Hieronder een overzicht van de capaciteit per erkenningsvorm uitgedrukt in personeelspunten en percentages voor 2017: RTH: 2.532,12 personeelspunten (97,20 %) MFC: 40 personeelspunten (2,00 %) VZA: 17,24 personeelspunten (0,80 %) Totaal: personeelspunten (100 %) Capaciteitsverdeling per zorgfunctie Hieronder een overzicht van de geplande capaciteitsverdeling voor 2017 per zorgfunctie uitgedrukt in personeelspunten en percentages: Mobiel: personeelspunten (86,40 %) Ambulant: 180 personeelspunten (7 %) Groepsbegeleiding: 120 personeelspunten (4,50 %) Dagopvang: 10 personeelspunten (0,40 %) Verblijf: 5 personeelspunten (0,20%) Outreach: 40 personeelspunten (1,50 %) AANMELDINGEN In 2017 telde Tanderuis vzw in totaal 354 nieuwe aanmeldingen. Overzicht aantal aanmeldingen per werking Werkingen Aantal aanmeldingen Percentage Vroegbegeleiding ,8 % Kinderwerking ,6 % Adolescentenwerking 63 17,8 % Volwassenenwerking 63 17,8 % Totaal % 16

25 Binnen de vroegbegeleiding situeren zich 109 aanmeldingen (30,8%), 119 aanmeldingen zijn te situeren binnen de kinderwerking (33,6%), 63 aanmeldingen vallen onder de adolescentenwerking (17,8%) en de volwassenenwerking is verantwoordelijk voor 63 aanmeldingen (19,6%), waarvan 46 aanmeldingen voor de ambulante werking en 17 aanmeldingen voor de mobiele werking. Er is een toename van het aantal aanmeldingen in 2017: de toename betreft 57% ten opzichte van het jaar Ondanks de aanmeldingsquota in de kinder-, adolescenten- en volwassenenwerking is er een duidelijke toename van het aantal aanmeldingen. Deze toename is vooral te wijten aan het groeiend aantal aanmeldingen in de vroegbegeleiding waarvoor geen aanmeldingsquota bestaan Opvallend is het hoge aantal aanmeldingen in de regio Gent: 41,5%. De regio Waas&Dender telt 29% van het totaal aantal aanmeldingen. De regio Oudenaarde-Aalst 21,5% en de regio Meetjesland 8%. GEZINNEN IN BEGELEIDING In de loop van 2017 waren er in totaal 806 gezinnen in thuisbegeleiding. Bij 319 gezinnen werd de begeleiding nieuw opgestart (39,6%). De wachtlijstproblematiek is nog steeds structureel aanwezig maar de wachttijden zijn korter geworden ten opzichte van vorig jaar: bij 48 % werd de begeleiding binnen het jaar na aanmelding opgestart, bij 17 % 17

26 was de wachttijd tussen 13 en 24 maanden, bij 18% was de wachttijd tussen 25 en 36 maanden, bij 9% was de wachttijd tussen 37 en 48 maanden en bij 8% tenslotte was de wachttijd meer dan 4 jaar. Bij 300 gezinnen (37,2%) werd de begeleiding afgerond in de loop van Op het einde van het kalenderjaar waren er nog 506 gezinnen in begeleiding (62,8%). In 2017 waren er 77% van de personen in begeleiding van het mannelijke geslacht, 23% waren meisjes. 193 gezinnen (24%) waren in begeleiding bij de vroegbegeleiding, 258 gezinnen (32%) werden begeleid door het team van de kinderwerking, bij de adolescentenwerkingen waren er 180 gezinnen (22%) in begeleiding en in de volwassenenwerking werden 175 cliënten (22%) begeleid. Wat regionale spreiding betreft zien we dat 36% van de gezinnen in begeleiding afkomstig zijn van de regio Waas&Dender, 30% komt uit de regio Gent-Deinze, 23% uit de regio Oudenaarde-Aalst en 11% uit de regio Meetjesland. Vergeleken met vorig jaar is het totaal aantal gezinnen in begeleiding gestegen met 18% WACHTLIJST Op 31 december 2017 stonden er in totaal 289 gezinnen geregistreerd als wachtende met een vraag naar thuisbegeleiding voor personen met autisme. Ten opzichte van vorig werkjaar is de wachtlijst gedaald met 16%. In vergelijking met de situatie eind 2012 (start van nieuw instroombeleid met aanmeldingsquota) is de daling zelfs 64%! 18

27 De verklaring voor deze daling is gelegen in het feit dat er specifiek maatregelen werden genomen op vlak van instroom en uitstroom om de wachtlijst beheersbaar te houden. Wat instroom betreft werd in drie van de vier werkingsaspecten met aanmeldingsquota gewerkt. Het aantal aanmeldingen werd beperkt tot de opnamecapaciteit van het betrokken team, behalve bij de vroegbegeleiding (geen opgelegde instroombeperkingen). Wat uitstroom betreft werden kortere begeleidingstrajecten (maximale duur van 24 maanden) ingevoerd in alle werkingsaspecten waardoor meer gezinnen sneller konden opgestart worden. Door dit beleid zijn de wachtlijsten in elk werkingsaspect (behalve de volwassenenwerking) gereduceerd tot een maximale wachttijd van gemiddeld 12 maanden. Evolutie wachtlijst over de jaren heen Om deze doelstelling (wachttijd van maximum 12 maanden) te behouden zal in 2018 in alle werkingsaspecten verder gewerkt worden met begrensde aanmeldingsquota (behalve vroegbegeleiding), korte begeleidingstrajecten (maximum 24 maanden) en een beperkte intensiteit die past binnen de grenswaarden zoals opgelegd in de regelgeving van RTH (maximaal 34 mobiele begeleidingen per jaar). ERKENNING Tanderuis vzw werd in 2017 erkend voor 2.532,12 personeelspunten door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) in kader van het Besluit Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (BVR RTH), bijkomend was er een kleine erkenning van 40 personeelspunten in kader van het Besluit Multifunctioneel Centrum (BVR MFC). De ingeschatte capaciteit als VZA bedroeg 17,24 personeelspunten. In 2017 bedroeg de totale erkenning van Tanderuis vzw personeelspunten. 19

28 De erkenning steeg met 4,3 % ten opzichte van vorig jaar GEPRESTEERDE PERSONEELSPUNTEN In 2017 werden er in totaal 2.624,11 personeelspunten gepresteerd onder BVR RTH, BVR MFC en VZA samen, wat overeenkomt met 101,34 % ten opzichte van de erkenningsnorm. Dit betekent dat Tanderuis vzw 1,32% boven de opgelegde erkenningsnorm heeft gepresteerd. Tanderuis vzw biedt begeleiding aan binnen de zes zorgfuncties zoals beschreven in het BVR RTH: mobiele begeleiding, ambulante begeleiding, groepsbegeleiding, dagopvang, verblijf en outreach. Hieronder een overzicht van de reëel gepresteerde personeelspunten per zorgfunctie. Overzicht gepresteerde personeelspunten per zorgfunctie Zorgfuncties Gepresteerde Percentage personeelspunten Mobiele begeleiding 2.270,92 86,5% Ambulante begeleiding 184,51 7,0% Groepsbegeleiding 118,97 4,5% Dagopvang 11,05 0,4% Verblijf 0,91 0,1% Outreach 37,75 1,5% Totaal 2.624,11 100% In 2017 vormden 85,5% van het totaal aantal gepresteerde personeelspunten directe begeleidingen door de thuisbegeleiders zelf binnen de vijf afgebakende werkingsaspecten van thuisbegeleiding waarvan 5,6% binnen contactpersoonschap, 15,9% binnen de vroegbegeleiding, 27,7% binnen de kinderwerking, 17,9% binnen de adolescentenwerking en 18,4% binnen de volwassenenwerking. Gepresteerde personeelspunten door PPO vormden 7,9% van het totaal aantal gepresteerde personeelspunten. Tenslotte werden 1,1% van de gepresteerde personeelspunten geregistreerd 20

29 door de bezoekouders, 0,3% door de Broers&Zussenwerking, 0,6% door de grootouderwerking, 1,2% door oudercursussen, 0,4% in functie van kampwerking, 0,1% in functie van onze logeerwerking GASStvrij en 1,4% tenslotte door outreach. Het gemiddeld aantal gepresteerde personeelspunten per gezin per jaar voor de totale werking van Tanderuis vzw bedraagt 3,26 personeelspunten per gezin per jaar. Hiermee zit onze thuisbegeleidingsdienst ruim onder de norm van de regelgeving RTH, die bepaalt dat het totaal aantal personeelspunten per cliënt per jaar niet hoger mag zijn dan 8 personeelspunten. Vergeleken met vorig werkjaar zien we een toename van het aantal gepresteerde personeelspunten met 1,2%

30 VROEGBEGELEIDING AANBOD EN WERKING Binnen onze werking willen we het medisch en wetenschappelijk pleidooi om bij vermoeden van een autismespectrumstoornis zo vroeg mogelijk te behandelen onderschrijven. We streven er dan ook naar om ten laatste 6 maanden na aanmelding te starten met de professionele begeleiding. Doelgroep binnen de vroegbegeleiding zijn gezinnen met jonge kinderen. Op basis van de grote hoeveelheid aanmeldingen in 2017 zijn we genoodzaakt om onze aanmeldingsleeftijd tijdelijk terug te brengen tot maximum 3 jaar. Zonder deze ingreep loopt de wachttijd anders te hoog op. Binnen de vroegbegeleiding hebben we steeds oog voor de specifieke en individueel verschillende hulpvragen van de ouders in kwestie die bij opstart van de begeleiding in kaart worden gebracht. Daarnaast brengen we ook een aantal heel specifieke en ons inziens noodzakelijke begeleidingsdoelstellingen eigen aan vroegbegeleiding binnen in het gezin. Zo is het ontwikkelen en bevorderen van joint attention (JA)/gedeelde aandacht) één van onze eerste doelstellingen. Gedeelde aandacht is een basisvoorwaarde om tot aangepast communicatief gedrag te komen. Eerst moet het kind komen tot het voldoende kunnen delen van de aandacht met anderen alvorens het kan openstaan en ontvankelijk zijn voor hun communicatieve intenties. Ook de ontwikkeling van imitatie is een aandachtspunt binnen onze vroegbegeleiding omdat dit eveneens een basisvoorwaarde is om tot aangepast communicatief gedrag te komen. Een volgende stap is het ontwikkelen en bevorderen van communicatieve vaardigheden. Het jonge kind moet komen tot het begrijpen van communicatieve uitingen van anderen, tot het zich kunnen uitdrukken en tot het kenbaar maken van eigen behoeftes en interesses. Verder werken we aan het installeren van gedragsmanagement en het aanleren van spel. We bevorderen de algemene ontwikkeling en hebben ook oog voor de sensoriële ervaringen van deze kinderen. 22

31 TRAJECTEN In 2017 werkten we binnen de vroegbegeleiding met een begeleidingstraject van maximum 24 maanden volgens één module met uitsluitend RTH aanbod. Uitzonderlijk wordt nog een nazorgtraject aangeboden. VROEGBEGELEIDING IN CIJFERS Aanmeldingen In 2017 meldden zich 109 gezinnen aan voor vroegbegeleiding. De doorverwijzers voor de vroegbegeleiding van Tanderuis vzw zijn: Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen Gent (COS Gent 54%) Revalidatiecentra (28%) Medici (kinderartsen, kinderneurologen, psychiaters) 10% Andere thuisbegeleidingsdiensten (5%) Andere (3%) Opvallend is het hoge aantal aanmeldingen in de regio Gent: 42% van het totaal aantal aanmeldingen in de vroegbegeleiding. De regio Waas&Dender vertegenwoordigt 30%, de regio Oudenaarde-Aalst vertegenwoordigt 20%, en de regio Meetjesland 8%. 23

32 Het aantal aanmeldingen in de vroegbegeleiding steeg met 35% ten opzichte van vorig jaar. Ten opzichte van twee jaar geleden zien we zelfs een toename van 37% van het aantal aanmeldingen Gezinnen in begeleiding In de loop van 2017 waren er in totaal 193 gezinnen in vroegbegeleiding. Bij 73 gezinnen werd de begeleiding nieuw opgestart (38%). Bij 73 gezinnen werd de begeleiding afgerond in de loop van 2017 (38%). 24

33 Vergeleken met vorig jaar is het totaal aantal gezinnen in begeleiding gestegen met 5,5%. Ten opzichte van twee jaar geleden is er zelfs een toename van 23% Wachtlijst Op 31 december 2017 stonden er in totaal nog 38 jonge kinderen met autisme geregistreerd op de wachtlijst. De wachttijd binnen de vroegbegeleiding bedraagt hierdoor nu gemiddeld 6 maanden. We hopen deze wachtlijst te kunnen wegwerken in 2018 door de aanmeldingsleeftijd voor de vroegbegeleiding tijdelijk te verlagen naar 3 jaar in plaats van 4 jaar. Gepresteerde personeelspunten In 2017 werden 417,25 personeelspunten gepresteerd in het kader van vroegbegeleiding. Dit is 15,9% van het totale aantal gepresteerde personeelspunten binnen de werking van Tanderuis vzw. De gepresteerde personeelspunten waren 100% rechtstreeks toegankelijk. Het gemiddeld aantal gepresteerde personeelspunten per gezin per jaar voor de vroegbegeleiding bedraagt 2,16 personeelspunten. In 2017 werden 400,64 personeelspunten gepresteerd in kader van mobiele begeleidingen (96%). Slechts 16,61 personeelspunten werden gepresteerd in kader van ambulante begeleidingen (4%). 25

34 Vergeleken met vorig werkjaar zien we een daling van 5,4% van het aantal gepresteerde personeelspunten TEAMWERKING De VTOO-kalender van het vroegbegeleidingsteam was rijk gevuld in 2017 met enerzijds klassieke items zoals een studiebezoek, een assessmentdag, de teamvergaderingen, de groepsintervisies en de medisch-psychiatrische supervisie. Anderzijds experimenteerde dit team met een nieuw aanbod in het kader van de RTH functie dagopvang m.n. SplASSch, trok het team over de grens richting Nederland op teambuilding en werd een nieuwe methodiek rond teamfunctioneren uitgeprobeerd. Verschillend ten opzichte van andere werkjaren werd het VTOO jaarthema vastgelegd door de VTOO werkgroep en dit voor de hele dienst. Er werd gekozen om te werken rond het thema Vitaliteit, duurzaam omgaan met energie. Onder leiding van Chris Van Dam en Liesbet Moortgat werd aan de slag gegaan met dit thema in 2 workshops georganiseerd per team. Zo werden de themadagen kleur gegeven. Er werd stilgestaan bij onze gewoontes inzake eten, slapen en op vlak van conditie. Deze domeinen werden gelinkt aan de mate van vitaliteit en hoe acties op die vlakken kunnen bijdragen tot zelfzorg. We werden uitgedaagd in het vastleggen van mijn kleine actie ter bevordering van de eigen vitaliteit en stonden stil bij onder andere de Heilige koeien van de organisatie, de gewoontes en behoeftes van medewerkers en organisatie. Onze woordenschat (apen, olifanten en konijnen) rond dit thema werd uitgebreid en bevordert daardoor de communicatie hierover. We trokken op studiebezoek naar CAR Ter Eecken in Oudenaarde om kennis te maken met het werkmateriaal dat zij hanteren binnen hun therapie rond thema s zoals sociale vaardigheden, sociaal-emotionele ontwikkeling en spelontwikkeling bij kleuters met ASS. Op het overlegplatform met de vroegbegeleidingsteams van de Liga Autisme Vlaanderen ontvingen we in het voorjaar Gitte Kerkhofs van Kadodder om het gebruik van het kleurenprofiel bij personen met autisme toe te lichten. In het najaar nodigden we op dit 26

35 platform Maarten Bosch van Sensocare uit voor een presentatie rond hulpmiddelen bij sensorische verwerking. Op de assessmentdag stonden we het grootste deel van de tijd stil bij update van onze Individuele Dienstverleningsovereenkomsten (IDO). Deze werden inhoudelijk geupdate. Binnen de teamvergaderingen en de groepsintervisies werd de manier van werken grotendeels behouden. De methodiek van de thermometer werd aangevuld met extra vragen vb wat is mijn kleine actie?; waar krijg ik het warm van? in het kader van het algemeen VTOO thema. Binnen het onderzoeksproject van UGent rond het IMPACT programma binnen thuisbegeleiding bij jonge kinderen gaven 3 medewerkers van het vroegbegeleidingsteam als erkende trainers in diverse gezinnen in begeleiding deze training. Parallel hieraan werd een vierde medewerkster gecoacht tot trainer. Op vlak van teambuilding en teamfunctioneren was 2017 ook heel vernieuwend. We trokken met z n allen op tweedaagse naar Rotterdam voor een teambuilding met als thema over de grens. Letterlijk en figuurlijk trokken we over de grens, daagden we mekaar uit tot grenzen bewaken en/of overschrijden en zochten we wat passend en comfortabel was en is voor elk van ons. Het teamfunctioneren namen we onder de loep aan de hand van de methodiek Het klein onderhoud. Via de beeldspraak van een auto met zijn diverse onderdelen evalueerden we ons teamfunctioneren: wie is hier de motor?, wie staat er soms op de rem?, wat zit er in onze koffer en wie zit aan het stuur?. Ieder van ons zocht een passende afbeelding van een auto die voor haar het team representeert met deze collage tot gevolg: 27

36 2017 was echter niet altijd evident. Vooral het feit dat binnen dit jong en dynamisch team simultaan een aantal collega s zwanger geraakten, heeft onze werking sterk beïnvloed. Omdat tot op vandaag gekozen wordt voor zwangerschapsbescherming bij melding van zwangerschap en dit onmiddellijk stoppen met werken tot gevolg heeft, had en heeft dit grote gevolgen voor onze werking. Diverse gezinnen kwamen van de ene op de andere dag zonder begeleiding te staan en er moest snel gezocht worden naar vervanging voor de afwezige collega s. Dit alles leidde tot extra wachttijd voor verschillende gezinnen (waarvoor onze oprechte excuses) en tot aanwerving van 2 interimkrachten. ONTMOETINGSDAG In opvolging van de eerste ontmoetingsnamiddag in 2016 werd in het voorjaar van 2017 een Sherborne-reeks van 3 sessies aangeboden aan onze gezinnen in begeleiding. Onder leiding van onze vrijwilligster Lutgart Steenacker volgden verschillende gezinnen deze reeks. Dit initiatief werd als heel positief geëvalueerd door de deelnemers met als grootste meerwaarde de andere manier van spelen/omgaan met hun jonge kind met ASS. Volgende link geeft een impressie van hoe deze reeks is verlopen: In het najaar herhaalden we de ontmoetingsnamiddag en boden we muziek op schoot, Sherborne en snoezelen aan als workshops. Het werd een warme namiddag voor onze gezinnen in begeleiding met tijd voor mekaar. Ad hoc werd ook een gespreksavond georganiseerd voor de gezinnen in begeleiding binnen vroegbegeleiding vanuit de ervaring dat verschillende gezinnen met een jong kind met ASS én normale begaafdheid op dat moment vragen hadden rond overprikkeling. Onze bezoekouder Tom Dillen leidde deze avond in goede banen. TOEKOMSTPERSPECTIEVEN 2018 belooft terug een boeiend werkjaar te worden waarin we zullen trachten diverse zaken van 2017 verder te implementeren in onze werking. Hierbij staat het ervaringsgerichte leren voorop. We verdiepen ons in het kleurenprofiel op één van onze themadagen aan de hand van casussen bij wie dit profiel werd opgemaakt. 28

37 We trekken op pad met sensorisch materiaal in onze tas en laten onze gezinnen dit meer aan den lijve ondervinden. Het materiaal zal via een doorschuifsysteem alle begeleiders van ons team passeren zodat we zelf ook beter voeling krijgen met alle mogelijkheden van dit materiaal. Als alternatief voor het studiebezoek ondergaan we zelf een sessie Sherborne onder leiding van Lutgart Steenacker. Binnen onze groepsintervisies hebben we aandacht voor casussen waarin we worstelen met thema afbakening. Op één van de themadagen nemen we de Energietoolbox van Tabor ter hand in opvolging van het thema Vitaliteit en leggen we de link met de grenscasussen. We zetten onze schouders mee onder de organisatie van Dag van de Zorg op 18/3/18 en stellen onze teamwerking heel aanschouwelijk voor. Tot slot hopen we onze jonge mama s als collega s in de loop van het jaar opnieuw te mogen verwelkomen. We kijken er naar uit om in het najaar een teambuildingsdag te organiseren met een zo volledig mogelijk team. Parallel daaraan denken we constructief mee naar een alternatief personeelsbeleid inzake moederschapsbescherming. 29

38 KINDERWERKING AANBOD EN WERKING De kinderwerking van Tanderuis vzw richt zich op het begeleiden van gezinnen met een kind met autisme van 5 t.e.m. 11 jaar. Opvoedingsondersteuning staat in de kinderwerking centraal. Samen met de ouders wordt bekeken welke opvoedingsproblemen zich afspelen in het gezin en hoe deze aangepakt kunnen worden, rekening houdend met het autisme van het kind, normen en waarden van het gezin en de draagkracht van ouders en kind. Het is de bedoeling dat ouders het autistisch denken van hun kind beter leren begrijpen zodat ze op termijn zelfstandig tot oplossingen komen. Om onze orthopedagogische opdracht op een goede manier te kunnen uitvoeren is begeleiding van het kind eveneens noodzakelijk. We willen zicht krijgen op de mogelijkheden en beperkingen van het kind om tot een gepaste aanpak op maat van het kind te komen. Werken met het kind gebeurt in hoofdzaak in functie van doelstellingen die voortkomen uit de begeleiding van de ouders. We willen het kind informeren en handvaten aanreiken. Een greep uit mogelijke thema s zijn: vrije tijd invullen, emoties begrijpen, zelfredzaamheid bevorderen, diagnose verduidelijken,. Begeleiding van het kind zonder begeleiding van de ouders is, gezien onze centrale taak, niet zinvol. We richten ons binnen de thuisbegeleiding kinderwerking niet enkel tot de ouders en het kind, maar ook tot de ruimere context. Er wordt rekening gehouden met andere gezinsleden en aandacht geschonken aan belangrijke steunfiguren zoals de ruimere familie, vrienden, Daarnaast bieden we ondersteuning in de oriëntatie met betrekking tot opvang, onderwijs en vrije tijd. Er werd in teamverband een gemeenschappelijke en gedeelde visie over de manier van werken binnen de kinderwerking opgesteld. Deze visie wordt toegepast en omgezet in de dagdagelijkse werking door elke individuele thuisbegeleider. 30

39 TRAJECTEN Vanaf 1 januari 2017 gingen volgende trajecten in voege: Thuisbegeleiding kinderwerking Beperkte wachttijd Wachttijd Kort traject RTH - Max 6 maand - Max 4,23 personeelspunten - Ambulant Basistraject RTH - Max 24 maand - Max 8 personeelspunten per jaar - Mobiel Nazorgtraject - Max 6 maand - Max 2.82 personeelspunten - Mobiel - Min 6 maand, max 2 jaar na afsluiten KINDERWERKING IN CIJFERS Aanmeldingen Er werden 119 gezinnen aangemeld binnen de kinderwerking in De doorverwijzers voor de kinderwerking van Tanderuis vzw zijn: Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen Gent (COS Gent): 25% Revalidatiecentra: 32% Medici (kinderartsen, kinderneurologen, psychiaters): 17% CLB-centra: 5% Centra Geestelijke Gezondheidszorg: 3% Andere thuisbegeleidingsdiensten: 5% Nazorg: 10% Andere: 3% 31

40 Het aantal aanmeldingen binnen de kinderwerking in 2017 is gestegen met 43% ten opzichte van vorig werkjaar. We werken nog steeds met beperkte aanmeldingsquota binnen de kinderwerking met als doel de instroom te beperken en zo de wachtlijst te beheersen Opvallend is het hoge aantal aanmeldingen in de regio Gent (37%). De regio Waas&Dender vertegenwoordigt 33% van het totaal aantal aanmeldingen in de kinderwerking, de regio Oudenaarde-Aalst 21% en de regio Meetjesland 9%. 32

41 Wachtlijst Op 31 december 2017 stonden er in totaal 119 kinderen met autisme geregistreerd op de wachtlijst. Dit is 41 % van de wachtlijst van Tanderuis vzw. De gemiddelde wachttijd binnen de kinderwerking bedroeg in 2017 gemiddeld nog 24 maanden. Ten opzichte van vorig werkjaar is de wachtlijst status quo gebleven binnen de kinderwerking. Dit is het gevolg van het blijvend werken met beperkte aanmeldingsquota binnen de kinderwerking met als doel de instroom te beperken. Daarnaast werd de begeleidingsduur beperkt tot twee jaar om de uitstroom te versnellen. Op deze manier houden we de wachtlijstproblematiek beheersbaar Gezinnen in begeleiding In de loop van 2017 waren er in totaal 258 gezinnen in begeleiding binnen de kinderwerking. Bij 112 gezinnen werd de begeleiding nieuw opgestart, wat overeenkomt met 43%. De wachttijden zijn korter geworden vergeleken met vorig jaar: bij 32% kon de begeleiding in het aanmeldingsjaar worden opgestart, bij 18% bedroeg de wachttijd tussen 13 en 24 maanden, bij 30% bedroeg de wachttijd tussen 25 en 36 maanden en bij 20% was de wachttijd meer dan 3 jaar. Bij 104 gezinnen werd de begeleiding afgerond (40%) in de loop van

42 Vergeleken met vorig jaar is het totaal aantal gezinnen in begeleiding gedaald met 3% Gepresteerde personeelspunten In 2017 werden er in totaal 725,51 personeelspunten gepresteerd in het kader van de kinderwerking. Dit is 27,6% van het totale aantal gepresteerde personeelspunten binnen de werking van Tanderuis vzw. 96% van de gepresteerde personeelspunten binnen de kinderwerking worden gepresteerd als mobiele begeleidingen, 4% zijn ambulante begeleidingen. Het gemiddeld aantal gepresteerde personeelspunten per gezin per jaar voor de kinderwerking bedraagt 2,81 personeelspunten. 34

43 Vergeleken met vorig werkjaar zien we een daling van 3,2% van het aantal gepresteerde personeelspunten binnen de kinderwerking TEAMWERKING De VTOO-kalender van de kinderbegeleiding bestond in 2017 terug uit de gebruikelijke groepsintervisies, teamvergaderingen, themadagen, assessmentdag en medisch-psychiatrische supervisie. Enkel de studiebezoeken gingen vonden niet plaats. De groepsintervisies (GIV) gaan door in twee parallel lopende groepjes omwille van de grootte van het team (12 leden). In 2017 experimenteerden we met een andere formule. Enerzijds wordt in de voltallige groep stilgestaan bij het welbevinden van de teamleden (thermometer-methodiek). Anderzijds sloot de directiemedewerker van het kinderteam voor de pauze aan bij het ene groepje, na de pauze bij het andere groepje om zo feeling te hebben met alle collega s. Een evaluatie in december 2017 liet ons concluderen om in 2018 opnieuw naar een halfjaarlijks programma te gaan, zijnde: directiemedewerker eerste 6 maanden in GIV groep 1 aansluiten, laatste 6 maanden in GIV groep 2. Het gezamenlijke thermometermoment wordt wel behouden. Het VTOO jaarthema voor de kinderwerking was in 2017 net zoals bij de andere teams Vitaliteit. Omtrent dit thema werd gewerkt op: Themadag 1: 14-02: workshop o.l.v. Chris Van Dam of Liesbeth Moortgat Themadag 2: 19-09: workshop o.l.v. Chris Van Dam of Liesbeth Moortgat Denkdag: In het najaar 2017 stonden de functioneringsgesprekken gepland met de directiemedewerker. Ook binnen dit gesprek werd extra aandacht geschonken aan het bewaken/bewaren van de vitaliteit van elke collega. 35

44 Op onze assessmentdag gingen we dieper in op het thema psycho-educatie omtrent autisme: hoe maken we onze kinderen/jongeren/ouders autismebewust?. We wensen tot een eenduidige powerpoint te komen die als basis kan gebruikt worden binnen zowel de individuele thuisbegeleiding, outreach, vormingen, INFOAVOND De kinderwerking organiseerde voor ouders van een kind met autisme tussen 5 en 12 jaar een infoavond rond autisme en vrije tijd. Er werd stilgestaan bij de invulling van vrije tijd, de spelniveaus, de verschillende soorten spellen en er wordt bekeken op welke manier spellen kunnen aangepast worden aan de mogelijkheden van het kind. Tevens was er de mogelijkheid om kennis te maken met onze ASStheek. TOEKOMSTPERSPECTIEVEN 2018 Leeftijdsbereik Kinderwerking Vanaf januari 2018 passen we de minimumleeftijd aan van 5 naar 4 jaar. Reden hiervoor is het voorkomen van een wachtlijst binnen de werking vroegbegeleiding. Spelcontact Uitbreiden werkgroep of kandidaten vragen die zich geroepen voelen om ook spelcontact te geven. In het voorjaar wordt de vraag gesteld aan Judith en directiemedewerker of er een vrijwilliger of stagiaire kan aansluiten bij spelcontact. We verwachten van de vrijwilliger of stagiaire dat ze zelf initiatief kan nemen en een hulp kan betekenen voor de thuisbegeleiders tijdens de namiddagen. Plannen van oefenmoment met brussen thuis. Hetzij door de eigen thuisbegeleider, hetzij door de begeleiders van spelcontact. We kiezen voor een deelnemersgroep van min 6 en max 9 kinderen. SplASSch 2018 In navolging van onze samenwerking met MFC De Hagewinde in 2017 willen we in de zomer 2018 opnieuw de zorgfunctie dagopvang aanbieden. Echter willen we het dit jaar niet als speelpleinwerking zien maar als een autismevriendelijk kamp. We slaan opnieuw de handen in elkaar met opvoeders van MFC De Hagewinde voor 1 week plezier op de locatie te Lokeren. Zo hopen we 20 kinderen met ASS en normale intelligentie van de lagere schoolleeftijd een fijn verlof te kunnen bieden. Net zoals de andere kampen aangeboden vanuit Tanderuis vzw gebruiken we hiervoor de naam SplASSch. 36

45 ADOLESCENTENWERKING AANBOD EN WERKING Binnen de adolescentenwerking (12-18 jaar) richt de begeleiding zich zowel op de ouders als op de jongere zelf. De taak van de thuisbegeleider naar de ouders toe bestaat uit het bieden van opvoedingsondersteuning, vertrekkend vanuit algemeen pedagogische, orthopedagogische en autisme-specifieke inzichten, met als voornaamste doel: de ouders kennis, inzicht, vaardigheden en houdingen bijbrengen waardoor ze zélf opvoedingsproblemen kunnen aanpakken. Gezien de puberteit vaak een woelige periode is, worden ouders net in deze ontwikkelingsfase van hun kind geconfronteerd met enerzijds leeftijdsspecifieke uitdagingen wat betreft het ouderschap en anderzijds de grenzen waar zijzelf en hun adolescent op botsen vanwege het autisme (de handicap-specifieke problemen). Concreet houdt dit in dat ouders zich vaak vragen stellen over de dagelijkse omgang met hun kind met autisme; meer bepaald m.b.t. het stellen van leeftijdsadequate grenzen, aangepaste communicatie (aan de leeftijd van de jongere én aan het autisme), omgaan met de vaak onzichtbare emoties van hun kind, omgaan met experimenteer- en/of probleemgedrag, relaties met leeftijdsgenoten, relatie met de brussen, invulling van de vrije tijd Het leren begrijpen van het gedrag en het autistisch denken van hun kind vormt daarbij vaak de hoeksteen van de thuisbegeleiding. Daarnaast worden ouders ondersteund bij het zoeken naar de meest geschikte onderwijs- of opvangmogelijkheden voor hun kind (nu en in de toekomst), bij de emotionele verwerking van de handicap van hun kind, bij contacten met andere dienstverlenende instanties in het netwerk, desgewenst bij het uitbreiden van het netwerk, Met de jongere wordt voornamelijk gewerkt via individuele gesprekken en gezinsgesprekken. Gezien de puberteit de leeftijd bij uitstek is waarin de jongere op zoek gaat en wenst vorm te geven aan de eigen identiteit, is het voor de thuisbegeleider cruciaal te begrijpen hoe de jongere denkt en zichzelf, anderen en de wereld om hem heen percipieert. Omdat dit begrijpen het vertrekpunt van de begeleiding vormt, wordt in de adolescentenwerking veel aandacht geschonken aan een aantal specifieke methodieken die de begeleider in staat stellen het denken van de jongere te begrijpen en, indien gewenst, in een volgende stap, te verruimen. Deze methodieken omvatten een uitgebreide batterij aan assessmentmateriaal, de opmaak van De Spiegel ( Hoe ziet de jongere zichzelf? ) en de Socra(u)tische gespreksstijl (door middel van vraagstelling het denken begrijpen en eventueel bijsturen). De thema s die tijdens deze gesprekken aan bod komen kunnen erg uiteenlopend zijn afhankelijk van de vraag van de jongere en/of zijn ouders: leven in het gezin, studie- en/of schoolkeuze, aanleren van probleemoplossende vaardigheden, invulling van de vrije tijd, het vormen van een realistisch zelfbeeld en hierbij aansluitend inzicht in zijn/haar handicap, vriendschap, relaties en seksualiteit, zelfstandig(er) worden, emotioneel welbevinden, organisatie van schoolse taken, zakgeld, Kortom, de jongere wordt begeleid in het inzicht verwerven in zijn autisme en in het vormen van een realistisch zelfbeeld, ondersteund in de emotionele verwerking van zijn 37

46 handicap, begeleid in zijn/haar persoonlijk verzelfstandigingsproces en in het aanleren van probleemoplossende- en communicatievaardigheden. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan de uitbouw of verbetering van het sociaal netwerk van de jongere en maken we hem/haar wegwijs in het hulpverleningsnetwerk (sociaal vangnet). TRAJECTEN In 2017 werden toegepast. binnen de adolescentenwerking onderstaande begeleidingsmodules Ten laatste drie maand na opstart van de begeleiding wordt het Individueel Handelingsplan (IHP) besproken, waarin de voornaamste zorgvragen van de ouders én de jongere, de doelstellingen en de acties van de begeleiding neergeschreven worden. 38

47 ADOLESCENTENWERKING IN CIJFERS Aanmeldingen In 2017 hebben er zich 63 gezinnen kunnen aanmelden binnen de adolescentenwerking. Er werd gewerkt met een beperkt aanmeldingsquotum om de wachtlijst beheersbaar te houden. De doorverwijzers voor de adolescentenwerking van Tanderuis vzw zijn: Medici (kinderneurologen, psychiaters): 33% Revalidatiecentra: 26% CLB-centra: 15% Referentiecentrum Autisme (RCA Gent): 10% Centra Geestelijke Gezondheidszorg: 5% Andere thuisbegeleidingsdiensten: 3% Nazorg: 6% Andere: 2% Het aantal aanmeldingen is gestegen met 43% ten opzichte van vorig werkjaar Wat regionale spreiding betreft stellen we vast dat 41% van het aantal aanmeldingen uit de regio Gent komt. 29% van de aanmeldingen komt uit de regio Waas&Dender, 27% is afkomstig van de regio Oudenaarde-Aalst en 5% komt uit het Meetjesland. 39

48 Wachtlijst Op 31 december 2017 stonden er in totaal nog 52 adolescenten met autisme geregistreerd op de wachtlijst. Dit is 18% van de totale wachtlijst van Tanderuis vzw. Ten opzichte van vorig werkjaar is de wachtlijst gedaald met 49% binnen de adolescentenwerking. Dit is het gevolg van de invoering van kortere begeleidingsduur, het werken met beperkte aanmeldingsquota en beperkte begeleidingsintensiteit (maximum 34 mobiele begeleidingen op jaarbasis) Gezinnen In de loop van 2017 waren er in totaal 180 gezinnen in begeleiding binnen de adolescentenwerking. Bij 84 gezinnen (47%) werd de begeleiding nieuw opgestart. De wachtlijst is verkort ten opzichte van vorig jaar: bij 41 % kon de begeleiding worden opgestart in het aanmeldingsjaar, bij 18% was de wachttijd tussen 13 en 24 maanden, bij 25% bedroeg de wachttijd tussen 25 en 36 maanden en bij 17% was de wachttijd meer dan 3 jaar. Bij 77 gezinnen (43%) werd de begeleiding afgerond in de loop van

49 Vergeleken met vorig jaar is het aantal gezinnen in begeleiding gestegen met 17% Gepresteerde personeelspunten In 2017 werden er in totaal 469,73 personeelspunten gepresteerd in het kader van de adolescentenwerking. Dit is 17,9% van het totale aantal gepresteerde begeleidingen binnen de werking van Tanderuis vzw. 94,6% van de gepresteerde personeelspunten binnen de adolescentenwerking zijn mobiel begeleidingen, 5,4% van de gepresteerde personeelspunten zijn ambulante begeleidingen. Het gemiddeld aantal gepresteerde personeelspunten per gezin per jaar voor de adolescentenwerking bedraagt 2,61 personeelspunten. Vergeleken met vorig werkjaar zien we een toename van 10,8% van het aantal gepresteerde personeelspunten binnen de adolescentenwerking

50 TEAMWERKING Binnen het adolescententeam vonden heel wat verschuivingen plaats in Begin 2017 verwelkomden we twee nieuwe collega s in het team. In oktober maakte de directiemedewerker van het adolescententeam de overstap naar de Liga Autisme Vlaanderen. Zij gaf de directiefakkel door aan een lid van het adolescententeam. Eind 2017 namen we tevens afscheid van één van de nieuwe collega s. De vele personeelsverschuivingen in het team herinneren ons aan het thema draagkracht draaglast; een thema waar in 2016 uitgebreid bij stil werd gestaan en resulteerde in het document Maatregelen adolescentenwerking aanbodsgestuurd vs. vraaggestuurd werken. Dit thema kende in 2017 een vervolg onder de vorm van een algemeen (d.w.z. op dienstniveau) jaarthema vitaliteit, duurzaam omgaan met energie. Binnen het team VTOO-plan 2017 kregen de themadagen dan ook vorm in dit thema. Op 16 februari werd het team ondergedompeld in een inleidende workshop van Liesbet Moortgat, op 5 oktober kreeg dit een vervolg tijdens een verdiepende workshop (burn-out voorkomen) onder leiding van Chris Van Dam. Het studiebezoek zagen we het afgelopen jaar los van het jaarthema. We gingen met het hele team langs bij Het Kwadrant te Gent. Deze recent opgestarte en veelbelovende secundaire school biedt onderwijs voor normaal begaafde leerlingen met ASS. Ook de teamspecifieke teambuildingsdag werd herhaald in 2017 en opnieuw positief en teamversterkend geëvalueerd. In het najaar werden individuele functioneringsgesprekken georganiseerd (teamlid - directiemedewerker). Tijdens de functioneringsgesprekken werd extra stilgestaan bij thema s als vitaliteit, energie en draagkracht van de betrokken medewerker. De belangrijkste terugkerende thema s werden teruggekoppeld op een teamvergadering. Hieruit werden doelstellingen voor 2018 gedestilleerd. Het streven naar een stabieler team stond hierbij centraal. TOEKOMSTPERSPECTIEVEN ADOLESCENTENWERKING Begin 2018 wordt het adolescententeam versterkt met twee nieuwe collega s. In juni migreert één van de collega s naar het volwassenteam. De verschuivingen binnen het team lijken dus nog niet ten einde. We blijven streven naar een stabieler en sterk team. De teamspecifieke teambuilding vormt alvast een eerste stap in de goede richting. Daarnaast wensen we ook inhoudelijk een aantal aspecten uit te bouwen en te verstevigen binnen het adolescententeam. Eind 2017 werd de ingediende projectaanvraag chathulp autisme goedgekeurd door Flanders Care. De aangereikte middelen zullen ingezet worden voor de implementatie van online hulp binnen Tanderuis vzw. In 2018 gaat het adoteam van start met de experimentele 42

51 fase, waarin chathulp aangeboden zal worden aan jongeren in begeleiding. Het VTOOjaarprogramma in 2018 staat dan ook volledig in teken van online hulpverlening: de assessmentdag, de twee themadagen en het studiebezoek krijgen hun invulling binnen dit thema. Binnen de team-deskundigheidsuitwisselingen wensen we extra aandacht te besteden aan het vertalen van gevolgde studiedagen/opleidingen naar onze handicap-specifieke thuisbegeleiding. We zijn ervan overtuigd dat het werken met jongeren met autisme in hun thuiscontext een specifieke manier van inzetten van methodieken en voeren van gesprekken vraagt. We wensen dan ook in te zetten op het autismevriendelijker maken van de in bijscholing aangereikte inzichten en methodieken, waardoor deze kunnen geïntegreerd worden in de praktijk. In 2017 gebeurde reeds een eerste aanzet voor het methodisch verstevigen van onze groepsintervisie. In 2018 gaan we hier verder mee aan de slag. De opgelijste methodieken voor onze intervisie zullen intensiever uitgeprobeerd en geëvalueerd worden. Door een jaar lang extra aandacht te besteden aan de verschillende methodieken proberen we deze meer in de vingers te krijgen en dus ook vaker in te zetten in de toekomst. Tegen eind 2018 willen we komen tot een selectie van bruikbare en efficiënt toepasbare methodieken om casussen te behandelen. We zijn ervan overtuigd dat we op die manier kunnen komen tot een rijkere intervisie, niet alleen op casusniveau maar ook op niveau van de begeleiders. In 2013 werden een aantal maatregelen getroffen om de wachtlijstproblematiek aan te pakken. Eén voorbeeld hiervan was het halveren van de begeleidingstermijn binnen de adolescentenwerking. De maatregelen leidden tot de gewenste resultaten. Momenteel is de wachtlijst teruggedrongen en is de vooropgestelde maximum wachttijd van één jaar bijna bereikt. Dit gaf ons de vrijheid om na te denken over de voor- en nadelen van de ingekorte begeleidingstermijnen. Uit de verwerking van de tevredenheidsonderzoeken bleek de begeleidingstermijn vaak te kort bevonden te worden. De thuisbegeleiders vanuit de adolescentenwerking konden dit beamen. Daarom werd unaniem beslist om vanaf 2018 de begeleidingstermijn van de adolescentenwerking op te trekken van anderhalf naar twee jaar. Op die manier komen we op één lijn met de andere werkingsaspecten. 43

52 VOLWASSENENWERKING AANBOD EN WERKING Binnen de volwassenenwerking bestaat de thuisbegeleiding hoofdzakelijk uit (ortho)agogische ondersteuning voor de volwassen personen zelf. De thuisbegeleiders ondersteunen volwassen personen bij vragen rond toekomstplanning, vrije tijdsbesteding, relatievorming, werk, huisvesting etc. Het doel is volwassen personen met autisme zo onafhankelijk mogelijk te maken door hen te ondersteunen in de uitbouw van hun persoonlijk netwerk. Door de jaren heen werd meer en meer duidelijk dat thuisbegeleiding voor volwassen personen met autisme zich significant onderscheidt van thuisbegeleiding met minderjarigen met autisme en dit zowel op inhoudelijk als op methodisch vlak. De taak van de thuisbegeleider in de volwassenenwerking bestaat vooral uit ortho-agogische ondersteuning van volwassen personen met autisme vanuit een partnerschapsmodel: enerzijds aan personen die zelfstandig wonen, anderzijds aan het gezin waarin zij wonen. Volwassenen met autisme worden op verschillende domeinen in het dagelijks leven geconfronteerd met hun specifieke manier van denken. Dit heeft een impact op relaties, vrije tijd, wonen, werken/studeren, ADL-vaardigheden,. De diagnose op zich brengt dikwijls veel vragen met zich mee ( Wat houdt het autisme nu in specifiek bij mij als persoon? ). Na een belangrijke fase van vraagverduidelijking, is de hulpverlening gericht op psycho-educatie, het leren omgaan met de handicap, de verduidelijking van dagelijkse situaties, het zoeken naar concrete oplossingen voor knelpunten in het dagelijks leven, met als doel de volwassene zo onafhankelijk mogelijk te laten functioneren. In samenspraak met de volwassene met autisme wordt eveneens erg veel belang gehecht aan de (re)activering van zijn/haar ondersteunend netwerk die de levenskwaliteit van de persoon en/of het gezin kunnen op peil houden of beter maken. Daarom is er binnen de volwassenenwerking veel aandacht voor het methodisch werken met ruimere netwerken. Kennis van en -waar nodig- samenwerking met andere ondersteuningsdiensten, waarbij de specifieke knowhow wordt doorgegeven, vormt een belangrijk aspect. Hoewel thuisbegeleiding in hoofdzaak individuele contacten omvat, wordt eveneens gestreefd naar een gedeelde verantwoordelijkheid waarbij de cliënten rechtstreeks (tijdens gezamenlijke huisbezoeken) en onrechtstreeks (tijdens intervisiemomenten) door het volwassenenteam worden opgevolgd. 44

53 TRAJECTEN In de volwassenenwerking wordt sinds begin 2017 gewerkt met 2 verschillende trajecten: mobiel en ambulant. Thuisbegeleiding volwassenenwerking Beperkte wachttijd Wachttijd Kort traject RTH - Max 8 maand - Max 18 sessies - Ambulant Basistraject RTH - Max 24 maand - Max 36 sessies per jaar - Mobiel VOLWASSENENWERKING IN CIJFERS Aanmeldingen In 2017 hebben 63 volwassen personen met autisme zich aangemeld voor thuisbegeleiding, waarvan 46 voor de ambulante werking en 17 voor de mobiele werking. Opvallend is het hoge aantal aanmeldingen in de regio Gent: 51%. De regio Waas&Dender telt 21% van het totaal aantal aanmeldingen in de volwassenenwerking. De regio Oudenaarde-Aalst is verantwoordelijk voor 20% en de regio Meetjesland 8%. 45

54 Het aantal aanmeldingen binnen de volwassenenwerking in 2017 is gedaald met 36% ten opzichte van vorig werkjaar. Dit heeft te maken met de het invoeren van aanmeldingsquota om de wachtlijst beheersbaar te houden De doorverwijzers voor de volwassenenwerking van Tanderuis vzw zijn: Medici (psychiaters): 55% Diensten Geestelijke gezondheidszorg: 16% Psychologen: 12% CLB-centra: 7% Consultatiebureaus: 7% Anderen: 3% Wachtlijst Op 31 december 2017 stonden er in totaal 118 volwassenen met autisme geregistreerd op de wachtlijst van de volwassenenwerking. Dit is 41 % van de totale wachtlijst van Tanderuis vzw. 96 volwassen personen met autisme stonden op de wachtlijst voor mobiele begeleiding en 22 personen met autisme op de wachtlijst voor ambulante begeleiding. De wachttijd voor mobiele begeleiding binnen de volwassenenwerking bedroeg in 2017 gemiddeld 4 jaar, de wachttijd voor ambulante begeleiding bedraagt gemiddeld 12 maanden. 46

55 Ten opzichte van vorig werkjaar is de wachtlijst gedaald met 5,6% binnen de volwassenenwerking. Dit is te verklaren door het werken met korte begeleidingsmodules (maximaal 24 maanden) om de uitstroom te versnellen, beperkte begeleidingsintensiteit (maximaal 34 mobiele begeleidingen per jaar en maximaal 18 ambulante begeleidingen per jaar) Cliënten In de loop van 2017 waren er in totaal 175 volwassenen in begeleiding, waarvan 25 binnen de ambulante werking en 150 binnen de mobiele werking. Bij 50 volwassenen (28%) werd de begeleiding nieuw opgestart. Bij 54% kon de begeleiding worden opgestart in het aanmeldingsjaar (vooral ambulante werking). De meeste cliënten van de mobile werking (32%) hebben vier tot vijf jaar moeten wachten op de opstart van thuisbegeleiding. Bij 46 cliënten (26%) werd de begeleiding afgerond in de loop van

56 Vergeleken met vorig jaar is het totaal aantal gezinnen in begeleiding ongeveer status quo gebleven Gepresteerde personeelspunten In 2017 werden er in totaal 483,89 personeelspunten gepresteerd in het kader van de volwassenenwerking. Dit is 18,44% van het totale aantal gepresteerde personeelspunten binnen de werking van Tanderuis vzw. 87,6% van de gepresteerde personeelspunten binnen de volwassenenwerking zijn mobiele begeleidingen, 12,4% zijn gepresteerde personeelspunten in kader van ambulante begeleidingen. Het gemiddeld aantal gepresteerde personeelspunten per gezin per jaar voor de volwassenenwerking bedraagt 2,77 personeelspunten. 48

57 Vergeleken met vorig werkjaar zien we een toename van 14,7% van het aantal gepresteerde personeelspunten binnen de volwassenenwerking AMBULANTE WERKING Het idee van een ambulante werking is gegroeid vanuit de medewerkers. We kunnen cliënten hierdoor ook een perspectief bieden om sneller geholpen te worden door de beperkte wachttijd. Binnen de ambulante werking bieden wij een korter begeleidingstraject aan rond een concrete zorgvraag. De doelstellingen van deze begeleiding worden in samenspraak met de cliënt bepaald zodat de persoon met autisme, binnen een korte ondersteuningsperiode, terug vooruit geholpen is. Begin 2016 ontsproot het idee om een ambulante werking op te zetten. Doorheen het jaar kreeg dit idee meer en meer vorm door hier verder inhoudelijk over na te denken. Tijdens het najaar werd de uitbouw hiervan geconcretiseerd en inhoudelijk gevormd. Begin 2017 gingen we effectief van start met onze ambulante werking. We hebben in cliënten binnen de ambulante werking begeleid. Een 3-tal medewerkers begeleiden, gedurende een deel van hun arbeidstijd, cliënten op onze dienst. We kiezen ervoor om begeleiders zowel ambulant als mobiel cliënten te laten begeleiden. Op die manier kunnen we verschillende medewerkers inzetten binnen onze ambulante werking. 49

58 INKANTELING IN RTH In het kader van de aanpassing van de regelgeving RTH kan elke cliënt maximaal 8 personeelspunten per jaar inzetten, wat overeenkomt met 34 mobiele begeleidingen. In 2016 werd duidelijk dat de versplintering in regio s vervalt en de coördinatie door de verschillende aanmeldingspunten zal opgegeven worden. De verantwoordelijkheid van het behalen van de norm en de administratie komt op de dienst terecht i.p.v. op de penhouders. Het werd begin 2017 duidelijk dat het regionaal overleg opnieuw moest plaatsvinden. De verschillende regio s gingen het engagement aan om opnieuw de (sub)rog s nieuw leven in te blazen. Tanderuis vzw is in elk van deze overlegorganen actief om de regionale werking te ondersteunen. TEAMWERKING In 2017 werd verder gewerkt op het jaarthema van 2016 de positie van de thuisbegeleider als persoon. Op dienstniveau werd gekozen voor het jaarthema vitaliteit voor 2017, welke aansluit op ons voorgaande jaarthema. De themadagen kregen een invulling binnen dit thema. Externe coaches Liesbeth Moortgat en Chris Van Dam introduceerden ons in het thema vitaliteit. Tijdens een verdiepende workshop met Liesbeth werd de structuur en aanpak van de intervisie vergadering onder de loep genomen. Samen kwamen we tot een vernieuwde methode voor de intervisie, welke uitgeprobeerd en eventueel bijgestuurd zal worden in Het studiebezoek van het volwassenenteam vond plaats in februari 2017 in het kader van het thema euthanasie bij psychisch lijden. Het volwassenenteam ging op bezoek bij Vonkel vzw waar het ingeleid werd in de procedure bij euthanasie. In navolging van dit studiebezoek werd met het volwassenenteam enkele momenten samen gezeten om de visietekst rond euthanasie vorm te geven. Deze visietekst zal verder vormgegeven worden in In het najaar van 2017 werden de functioneringsgesprekken gevoerd met de teamleden. TOEKOMSTPERSPECTIEVEN VOLWASSENENWERKING In 2018 zijn er heel wat fijne uitdagingen voor het volwassenenteam: de uitwerking van de RTH module dagbesteding en nachtopvang onder de vorm van een weekend voor volwassenen met autisme, een infoavond rond wonen, een woonzorgproject, de mogelijkheden van de RTH module dagbesteding. Na een grondige evaluatieronde bij de deelnemers aan de TapASS-werking en een daaruit volgende brainstorm bij de begeleiders, ontsproot het idee om een weekend voor volwassenen met autisme te organiseren. In het najaar van 2017 werd de locatie vastgelegd, werden activiteiten uitgewerkt, uitnodigingen verstuurd, Een groep van maximum 15 deelnemers zal samen met een 5-tal begeleiders op weekend gaan in het voorjaar van

59 In april 2018 zal de infoavond door de volwassenenwerking georganiseerd worden. Het thema van deze avond is wonen voor volwassenen met autisme. We willen verschillende organisaties en woonprojecten aan het woord laten zodat kennis en ervaring gedeeld kunnen worden. Verder worden er verkennende gesprekken gevoerd om een woon-zorgproject voor volwassenen met autisme van de grond te krijgen. Tanderuis vzw wil hiervoor graag een samenwerkingsverband aangaan met verschillende partners (o.a. investeerder, verhuurder, zorgaanbieder). Tanderuis vzw kan als zorgpartner optreden waarbij de begeleiding i.k.v RTH zou kunnen worden aangeboden. Het vrijkomen van de loods op de site van Tanderuis vzw zorgt voor een opportuniteit nl het verder uitbouwen van de RTH module dagbesteding. Een atelierwerking behoort tot een van de mogelijkheden. In 2018 zal dit verder bekeken en uitgewerkt worden. 51

60 CONTACTPERSOONSCHAP INLEIDING De contactpersonen zijn vaak het eerste aanspreekpunt binnen de werking van het Tanderuis. Zij staan in voor de opvolging van aanmelding tot opstart. Zij verzorgen de inschrijvingsgesprekken alsook de info- en adviesgesprekken. Indien nuttig of aangewezen kunnen zij ook een kortbegeleiding aanvatten. Deze cel bestaat sinds 2017 uit drie contactpersonen. WERKING De hoofdtaak van de contactpersonen bestaat erin dat zij verantwoordelijk zijn voor de cliënten van bij de aanmelding tot bij de opstart, en dus gedurende hun gehele wachttijd. Zij verlenen advies en informatie en bemiddelen of verwijzen door waar nodig. Aanmeldingen worden op donderdagvoormiddag telefonisch ontvangen en beantwoord. Door het uitbreiden van de cel contactpersonen, kwamen een aantal nieuwe taken onder de verantwoordelijkheid van de contactpersoon. Zo voorzien zij voor de kinderwerking, adolescentenwerking en de volwassenenwerking een inschrijvingsgesprek. In de vroegbegeleiding verzorgen de thuisbegeleiders zelf het inschrijvingsgesprek. Tijdens dit inschrijvingsgesprek wordt de cliënt een welkomst- en infopakket aangeboden. Wanneer uit dit inschrijvingsgesprek zou blijken dat de cliënt een duidelijk afgelijnde en beperkte zorgvraag heeft, kan de contactpersoon een kortbegeleiding aanbieden. Deze module kortbegeleiding is beperkt tot de frequentie van maximum 18 begeleidingen in een duur van maximum 6 maand en gaat door op de dienst. De contactpersonen organiseren zelf deze kortbegeleiding. Een 11 tal gezinnen hebben in 2017 beroep kunnen doen op deze kortbegeleiding. De evoluties in het zorglandschap hebben ervoor gezorgd dat Tanderuis vzw zich opnieuw diende te positioneren binnen dit zorglandschap. Het vertrouwde regelgevend kader (Het Besluit van de Vlaamse Regering op Thuisbegeleiding van 1987) werd opgeheven en sinds januari 2017 is thuisbegeleiding ingekanteld in een nieuwe wetgeving, met name de regelgeving inzake Rechtstreeks Toegankelijke Hulp (BVR RTH). Het begeleidingsaanbod van Tanderuis vzw is ten gevolge van deze evoluties quasi volledig RTH geworden. Ook de functie contactpersoonschap diende naar aanleiding hiervan een nieuwe plaats te zoeken. Als contactpersoon trachten we de cliënten hierover correct te informeren en te ondersteunen we waar nodig. Het VAPH wenst de regie van de zorg meer en meer in handen te leggen van de persoon met een handicap en zijn netwerk. Iedere persoon met een handicap krijgt van het VAPH uit 8 personeelspunten per kalenderjaar die hij kan inzetten in verschillende ondersteuningsfuncties binnen de rechtstreeks toegankelijke hulp. Waarvoor kan de persoon met autisme deze 8 punten inzetten binnen Tanderuis vzw? : Mobiele begeleiding (= begeleiding aan huis, bv. thuisbegeleiding, PPO, individuele bezoekouderwerking) : 1 begeleiding komt overeen met 0,235 punten 52

61 Ambulante begeleiding (= begeleiding op de dienst, bv. intake, info- en adviesgesprekken, ambulante begeleiding in de volwassenenwerking) : 1 begeleiding komt overeen met 0,1645 punten Groepsbegeleiding (=begeleiding met meerdere personen samen, bv. oudercursussen, vrijetijdsondersteuning, grootouderwerking, brussenactiviteiten, info-avonden, collectieve bezoekouderwerking ) : 1 begeleiding komt overeen met 0,087 punten Dagbesteding (wordt binnen Tanderuis ingevuld door kampen en logeren zonder overnachting) : 1 dag komt overeen met 0,087 punten Verblijf (wordt binnen Tanderuis ingevuld door kampen en logeren met overnachting) : 1 nacht komt overeen met 0,13 punten Concreet wilt dit zeggen dat je, indien je enkel begeleiding vanuit Tanderuis wenst te gebruiken, je tot 34 begeleidingen aan huis kan krijgen binnen RTH. Ondersteuningsfuncties kunnen ook gecombineerd worden, bv. een deel mobiele begeleiding en een deel groepsbegeleiding zolang de 8 personeelspunten niet overschreden worden. Indien er binnen RTH gebruik gemaakt wordt van verschillende voorzieningen, dient er een goede afstemming gemaakt te worden en bekeken te worden welke combinatie haalbaar en zinvol is. (!Noot: RTH en NRTH begeleiding kunnen niet gecombineerd worden.) CONTACTPERSOONSCHAP CIJFERMATIG In 2017 werden in totaal 147,74 personeelspunten gepresteerd in kader van contactpersoonschap. Dit is een toename van 35% ten opzichte van vorig werkjaar. Contactpersoonschap vertegenwoordigt 5,63% van het totaal aantal gepresteerde personeelspunten in Tanderuis vzw. Er werden door de contactpersonen 50,55 personeelspunten gepresteerd in het kader van inschrijvingsgesprekken (34%). Daarnaast werden 59,05 personeelspunten gepresteerd in het kader van info- en adviesgesprekken bij wachtende cliënten (40%). Binnen de kortbegeleiding werden 38,14 personeelspunten gepresteerd (26%). 53

62 CURSUSSEN INLEIDING De cursussen startten aanvankelijk als antwoord op de lange wachtlijst voor individuele thuisbegeleiding. Het groeide echter uit tot een zelfstandige ambulante ondersteuningsvorm. De bijeenkomsten bevatten een informatief luik maar ook een uitwisselingsluik tussen ouders onderling. Tanderuis vzw biedt verschillende cursussen aan. Er bestaat een programma voor ouders binnen de kinderwerking en één voor ouders van de adolescentenwerking. Daarnaast is er een cursus voor volwassen personen met autisme als voorbereiding op zelfstandig wonen. OUDERCURSUS VOOR GEZINNEN MET KINDEREN JONGER DAN 12 JAAR De oudercursus vanuit de kinderwerking werd gepland in het najaar Omwille van bevallingsrust van één van de vaste begeleiders werd de cursus echter verdaagd naar het voorjaar van Uit de evaluatie van de gebruikers in 2016 nemen we graag het volgende mee naar het voorjaar van 2018: een goed gestructureerde cursus met voldoende ruimte voor overleg en het uitwisselen van ervaringen; als ouder krijg je doorheen de cursus inzichten mee omtrent het benaderen van je kind. De cursus zal dan ook een gelijkaardige opzet kennen in Opnieuw zal gekozen worden voor een groep van 10 tot 16 deelnemers. Extra aandacht wordt komend werkjaar besteed aan het meegeven van informatie omtrent het aanbod van Tanderuis vzw. Het jaarprogramma kan hiervoor ingezet worden. Tot slot werd beslist om de intake in 2018 op de dienst te organiseren, in navolging van de oudercursus vanuit de adolescentenwerking. Dit betekent niet alleen efficiëntiewinst voor de begeleiders, maar zorgt er tevens voor dat de gebruikers kunnen kennis maken met de dienst. OUDERCURSUS VOOR GEZINNEN MET JONGEREN (12 TOT 18 JAAR) In het voorjaar van 2017 werd voor de vijfde maal een oudercursus over autisme en puberteit georganiseerd door de thuisbegeleiders van de adolescentenwerking. Dit maal werd de oudercursus in een nieuw jasje gestoken, zowel vormelijk als inhoudelijk. Het aantal cursusdagen werd opgetrokken van 6 naar 7 halve dagen. Daarnaast werd de inhoudelijke opbouw van de cursus herwerkt, gezien een aantal nieuwe wetenschappelijke inzichten met betrekking tot prikkelverwerking en autisme. Er werd meer vertrokken vanuit het autistisch denken, in plaats van uit de gedragskenmerken die in de dag worden besproken. Tot slot werd er een keuzevoormiddag ingericht, waarbij ouders uit een reeks thema s konden kiezen wat ze aan bod wilden laten komen (vb. brussen, studeren met autisme, seksualiteit, draagkracht, ). Het thema draagkracht draaglast werd geselecteerd. Na een positieve evaluatie in 2016 werd er opnieuw voor gekozen om de cursus te laten plaatsvinden op vrijdagvoormiddag in plaats van s avonds. Bovendien werd de minimale 54

63 grootte van de groep op 10 personen gezet. Beide maatregelen vonden plaats in functie van de balans kosten baten en draagkracht draaglast van de thuisbegeleider. Gedurende 7 voormiddagen kregen de ouders informatie en advies aangereikt met betrekking tot de opvoeding van een adolescent met autisme. Naast informatie kregen de ouders eveneens de mogelijkheid om ervaringen uit te wisselen met andere ouders. In het voorjaar van 2017 namen 17 personen deel aan de cursus. De 7 sessies hadden volgende thema s: Kennismaking + de puberteit Autistische denkstijl Waarneming Rigiditeit Communicatie Sociale interactie Draagkracht draaglast Volgende doelstellingen staan centraal bij de oudercursus van de adolescentenwerking: Inzicht verwerven in de denkstrategieën van adolescenten met autisme en deze vertalen naar de dagdagelijkse opvoedingspraktijk Inzicht verwerven in de wijze waarop opvoedingsmoeilijkheden ontstaan en in stand gehouden worden bij adolescenten met autisme Overdracht en transfer installeren tussen thuismilieu en school Uitwisselen van ervaringen met betrekking tot de opvoeding van een adolescent met autisme met andere ouders Delen van verdriet, onmacht, schuldgevoelens met andere ouders Tijdens de cursusdagen wordt gewerkt met powerpointpresentaties voor het geven van informatie, met inleefoefeningen, uitwisselingsmomenten tussen de ouders, en toepassingsoefeningen. De ouders krijgen bij de start van elke cursusdag een schriftelijke neerslag van de informatie en de oefeningen die gegeven worden. In het voorjaar van 2018 wordt een nieuwe oudercursus over autisme en puberteit gepland. Gezien de cursus in 2017 over de hele lijn positief werd geëvalueerd, wordt de opzet van de oudercursus in zijn geheel behouden. Bovendien vond men het gekozen thema draagkracht een dermate interessant thema, dat besloten werd dit thema jaarlijks op te nemen als vaste afsluiter. 55

64 CURSUS ASSPECTEN VAN ZELFSTANDIG WONEN In het najaar van 2017 werd de cursus so you think you can cook opnieuw georganiseerd. Deze cursus situeert zich binnen het aanbod ASSpecten van zelfstandig wonen. De cursus so you think you can cook omvat zowel theoretische als praktische informatie rond koken. Gedurende een 4-tal kookworkshops worden de cliënten auti-vriendelijke gezonde recepten voorgesteld. We werken in kleine groepjes van maximaal 5 personen zodat de personen met autisme zelf voldoende kunnen oefenen. Op die manier geloven we erin te kunnen bijdragen aan de verzelfstandiging van (jong)volwassen personen met autisme die de wens hebben alleen te gaan wonen. OUDERCURSUSSEN CIJFERMATIG In 2017 werden er 32,37 personeelspunten gepresteerd in kader van cursussen. Dat vertegenwoordigt 1,23% van de totale werking van Tanderuis vzw. 56

65 BEZOEKOUDERWERKING INLEIDING Bezoekouders kunnen zich gemakkelijk inleven in iemand anders zijn verhaal. Er is vaak héél veel gelijklopend met het onze. Onze kinderen reageren bijvoorbeeld anders op zintuiglijke prikkels. Hun filtersysteem werkt anders. Wij begrijpen dat een TL-lamp pijn kan doen aan hun ogen of dat haar kammen kan pijn doen enz.. Onze kinderen hebben het moeilijk met het begrijpen van taal: wij weten dat woorden als straks en misschien te onduidelijk zijn. Door de ouders erkenning te geven, te laten ervaren dat bij andere ouders het ook zo is, geef je hen emotionele sterkte want dat hebben ze zeker en vast nodig. Zo kunnen we ook zeggen dat de bezoekouderwerking de emotionele aanvulling is op de professionele thuisbegeleiding. WERKING Individuele bezoekouderwerking De aanvragende ouders telefoneren of mailen naar de coördinator van de bezoekouderwerking. Deze zoekt dan een geschikte bezoekouder aan de hand van de gegevens en de woonplaats van het kind, de adolescent of de volwassene. Na akkoord, via telefoon of , van de geschikte bezoekouder geeft de coördinator het telefoonnummer door aan de aanvragende ouder. Deze kan dan contact opnemen met de geschikte bezoekouder. Indien de aanvragende ouder na één week niet gebeld heeft dan belt de bezoekouder de aanvragende ouder op. De afspraakplaats en datum worden dan afgesproken. Collectieve bezoekouderwerking De niet-themagebonden collectieve bezoekouderwerking is ontstaan op vraag van een groep ouders die een oudercursus gevolgd hebben en verder willen samenkomen. Een groep komt op zelf afgesproken data samen onder begeleiding van de coördinator bezoekouderwerking om ervaringen uit te wisselen zonder vooraf bepaald gespreksthema. In 2017 is er één nieuwe groep opgestart. Met de themagebonden collectieve bezoekouderwerking proberen we ouders in Tanderuis vzw met elkaar in contact te brengen zodat ze rond een vooraf bepaald thema ervaringen, gedachten en problemen kunnen uitwisselen. 57

66 De bekendmaking van de uitwisselingsavonden gebeurt via mail, via facebook en via de nieuwsbrief aan alle ouders, degene die op de wachtlijst staan van Tanderuis vzw en degenen in begeleiding. Omdat de opkomst verminderde voor deze avonden hebben we in 2017 gekozen voor een nieuwe formule: voor de pauze nemen we een spreker én na de pauze is er uitwisseling in groepjes, volgens de leeftijd van de gebruiker met autisme, onder leiding van een bezoekouder. Collectieve uitwisselingsavonden van februari 2017: Seksualiteit en autisme? door Autisme Centraal 23 maart 2017: Hoe trachten we de energiebalans van ons kind op peil te houden? door Sara De Meerleer 9 mei 2017: Hoe verzorgen we onze eigen energiebalans in een gezin met autisme? door Sara De Meerleer 6 juni 2017: Hoe omgaan met reacties van familie en vrienden over het autisme van ons kind, jongere, volwassene? 13 september 2017: Verder studeren met autisme? door Jo Renty 21 november 2017: Verwerking en confrontatie met DE buitenwereld? BEZOEKOUDERS De coördinator van de BOW werkt momenteel met 10 bezoekouders, dit zijn ouders die thuisbegeleiding gehad hebben en zich vrijwillig inzetten om andere ouders te ondersteunen. Bij de individuele bezoekouderwerking gaan ze aan huis. De uitwisselingsavonden gebeuren in Tanderuis vzw en worden in kleine groepen begeleid door de bezoekouders. BEZOEKOUDERWERKING IN CIJFERS In 2016: 17,70 personeelspunten waarvan 5,17 personeelspunten individuele bezoekouderwerking en 12,53 personeelspunten collectieve bezoekouderwerking In 2017: 28,33 personeelspunten waarvan 6,41 personeelspunten individuele bezoekouderwerking en 21,92 personeelspunten collectieve bezoekouderwerking Dit is 1,08 % van het totaal aantal gepresteerde personeelspunten in Tanderuis vzw. 58

67 In vergelijking met het vorig werkjaar zien we een stijging van 60% , DOELSTELLINGEN Bij de individuele bezoekouderwerking kan de aanvragende ouder zijn of haar verhaal kwijt aan een bezoekouder en deze kan doorgeven hoe hij/zij zelf omgaat met zijn/haar kind. Zo kan de aanvragende ouder eventueel bruikbare tips krijgen of/en zich emotioneel ondersteund voelen. Bij de collectieve bezoekouderwerking gaat het eerder over ervaringen uitwisselen, positieve ideeën doorgeven, zich verdiepen in een bepaald onderwerp en vooral emotionele ondersteuning bij elkaar vinden. Sinds 2016 komt er nu ook een professionele spreker spreken over een autismespecifiek onderwerp. EVALUATIE Uit de tevredenheidsonderzoeken zijn de doelstellingen voor 2018 geselecteerd : Individuele bezoekouderwerking De contactpersonen benadrukken de bezoekouderwerking tijdens de intake. Als reminder wordt er een mail met de bekendmaking van de bezoekouderwerking gestuurd naar de gezinnen die zich in het laatste halfjaar aangemeld hebben op de wachtlijst. Jaarlijks een herrineringsmail sturen naar de thuisbegeleiders om het belang te ondersteunen van de bezoekouderwerking. 59

68 Bezoekouders samen brengen om het contact te bevorderen. De individuele bezoekouderwerking wordt ook bekend gemaakt tijdens de grootouderavonden zodat de grootouders en ouders daar gebruik kunnen van maken. Collectieve niet-thema-gebonden avonden Herinneringsmail sturen naar de thuisbegeleiders van de groepen dat er na de groepsavonden mogelijkheid is om te blijven samenkomen met de coördinator van de bezoekouderwerking. Collectieve thema-gebonden avonden De uitwisselingsavonden zijn opengesteld voor alle ouders van kinderen met autisme en hun familie. TOEKOMSTPERSPECTIEVEN In 2017 werkten we met een halfjaarlijks programma waar de avonden van bezoekouderwerking, brussenwerking en grootouderwerking op aangekondigd stonden. In 2018 zullen we met een volledig jaarprogramma werken waarin alle activiteiten, georganiseerd door Tanderuis vzw, vermeld staan. De geplande thema-avonden uit het jaarprogramma specifiek georganiseerd vanuit de bezoekouderwerking in 2018: 20/03/2018: Het verhaal van broer en zus 8/05/2018: Vrije tijd en autisme 5/06/2018: Inleefavond 4/10/2018: Leren met ASS in het middelbaar 13/11/2018: Mijn kind heeft de diagnose autisme, ik ook? 60

69 BRUSSENWERKING INLEIDING De broer- en zussenwerking wil de aandacht vestigen op de BRUS (= BRoer of zus van een kind met autisme). Ze werkt autisme-specifiek: broers en zussen van kinderen met autisme worden met elkaar in contact gebracht. De broers- & zussenwerking wil het besef verspreiden van de plaats en het belang die broers en zussen in het gezin hebben. Tanderuis vzw wil een ruimte creëren waar gewerkt kan worden rond de eigen gedachten en gevoelens die kinderen hebben in de beleving van hun broer of zus met autisme. Autisme treft het hele gezin. Door de moeilijkheden die ouders thuis ondervinden, gaat er veel aandacht naar de kinderen met autisme. Ook van buitenaf is er vaak begeleiding voor de broer of zus met autisme. Broers en zussen voelen dat hun broer of zus bijzondere noden heeft en dat hier veel aandacht naartoe gaat. Toch lijden broers of zussen ook onder de moeilijkheden die zich thuis voordoen, vb. woedebuien van broer of zus, dominant gedrag, regels die voor de broer of zus met autisme tellen maar niet voor hen, enz De relatie met je broer of zus is een relatie waar je niet zelf voor kiest. Deze relatie krijgt bovendien een heel bijzondere betekenis als je broer of zus autisme heeft. Autisme binnen het gezin blijkt een grote invloed te hebben en wel op 2 manieren: Enerzijds kennen brussen een aantal beladen emoties en problemen die normale broers en zussen niet, of althans in mindere mate, ervaren. Anderzijds ervaren ze een aantal mooie, leuke en waardevolle gevoelens ten opzichte van broer of zus die door de aanwezigheid van het autisme veel dieper en bewuster worden beleefd. Meestal groeien brussen uit tot zeer loyale, zelfstandige en zorgzame volwassenen. Binnen de brussenwerking willen wij de spotlight op de broers en zussen richten! We zijn overtuigd van het belang om specifieke aandacht en begeleiding te bieden aan de brussen. We richten ons tot broers en zussen vanaf 6 jaar van kinderen met autisme. ACTIVITEITEN Binnen onze brussenactiviteiten is het de bedoeling om het broer/ zus zijn op een speelse manier aan bod te laten komen. We willen de brussen een ontspannende activiteit aanbieden waar ze zichzelf kunnen zijn zonder dat ze rekening hoeven te houden met hun broer/zus met autisme. De nadruk ligt op PLEZIER MAKEN! Bij één activiteit proberen we inhoudelijk stil te staan bij het broer/ zus zijn van een kind met autisme. 61

70 De activiteiten zijn telkens volgens een bepaald thema, welke de kapstok is van die namiddag. Enkele voorbeelden hiervan zijn: brussen aan de top, brussy halloween, brussenrups, de zak van Sinterklaas, knabbel en babbel, pipi langkous, Elke voorjaar en elk najaar worden 3 activiteiten gegeven, dit telkens op woensdagnamiddag. We werkten telkens met een vaste groep brussen gedurende de 3 activiteiten en met 1 vaste begeleider. De brussen komen in een nieuwe context terecht, wat de nodige spanning met zich meebrengt. We hopen hen veiligheid te kunnen bieden door te kunnen terugvallen op een vaste begeleider. Door 3 keer dezelfde groep brussen te begeleiden hopen we het vertrouwen om iets te vertellen over broer/zus met autisme binnen de groep aan te wakkeren en de groepsdynamiek te bevorderen. De activiteiten zijn bedoeld voor broers en zussen tussen 6-12 jaar. In 2017 werden volgende activiteiten georganiseerd: Woensdag 8 februari 2017: door berg en dal Woensdag 22 maart 2017: casino Woensdag 17 mei 2017: daar is de lente Woensdag 20 september 2017: brussen aan de top! Woensdag 25 oktober 2017: weg met Arachna Woensdag 22 november 2017: brussenrups In het voorjaar waren 7 brussen aanwezig, in het najaar 10 brussen. CURSUSSEN Binnen Tanderuis vzw worden er twee brussencursussen aangeboden. Enerzijds is er de brussencursus -12j (voor kinderen van het 4 de tot en met 6 de leerjaar), anderzijds is er de brussencursus +12j (voor kinderen van het 1 ste tot en met 3 de middelbaar). Het doel van onze cursus is enerzijds om de brussen meer inzicht te brengen bij het autisme van hun broer/zus. Anderzijds hechten we veel belang aan het 2 de luik, namelijk ervaringen kunnen uitwisselen over zichzelf en hun broer of zus met autisme. Ze krijgen de mogelijkheid om hun ervaringen te delen en we leren hen op een andere manier omgaan met hun broer/zus. Meer specifiek houdt dit in dat de kinderen handvaten meekrijgen die ze in de omgang met hun broer/ zus thuis kunnen toepassen. Daarnaast leren ze zowel de moeilijkheden als de talenten van hun broer/zus met autisme beter kennen. We zijn ervan overtuigd dat het volgen van een brussencursus niet enkel een invloed heeft op de brus zelf, maar eveneens op het ganse gezin. Hiervoor is het belangrijk dat het autisme in het gezin van de brus bespreekbaar is. 62

71 Brussencursus -12 jaar: In de brussencursus -12 jaar gaan we voornamelijk op een speelse manier te werk met de kinderen. Volgende thema s komen in de cursus aan bod: Iedereen is anders De werking van de hersenen en hoe is dit dan bij personen met autisme Moeilijkheden op sociaal- communicatief vlak Soepel zijn in denken en doen Talenten van personen met autisme Positie in het gezin Strategieën in de omgang met broer/zus Aan de hand van proefjes laten we hen stilstaan bij de prikkelverwerking en via sociale experimentjes en oefeningen dompelen we hen onder in de wereld van autisme. We laten hen een huisje knutselen waarin ze kenmerken van autisme plakken die passen bij hun broer of zus. Tussendoor wordt eveneens een paardennamiddag georganiseerd, waarbij we samenwerken met ervaren hippotherapeuten. Brussencursus +12 jaar: In de brussencursus +12 jaar werken we rond dezelfde thema s als de cursus voor jongere kinderen, maar dit aangepast aan hun leeftijdsniveau. We werken met videofragmenten, kringgesprekken, inleefoefeningen en leren hen bij aan de hand van een quiz. ZEEDAG Elk jaar organiseren we een dag voor het volledige gezin. Tot nu toe ging deze dag telkens door aan zee. Het doel van de gezinsdag is om als gezin een ontspannende dag te beleven vol leuke activiteiten zowel voor de kinderen als voor de volwassenen. De voorbije jaren organiseerden we in de voormiddag een aantal estafette spelen, na de middag een zandkastelenwedstrijd, een groot strandspel voor de kinderen en een pétanque wedstrijd voor de ouders. Er wordt individuele begeleiding voorzien voor de kinderen met autisme die dit nodig hebben. Op die manier proberen we de ouders wat te ontlasten zodat ook zij gezellig kunnen samenzijn met elkaar en met andere ouders. ABC CIRCUIT 16 + Ook hebben we vanuit de brussenwerking oog voor de oudere broers- en zussen. De brussen vanaf 16 jaar kunnen elk jaar bij ons terecht om zich te laten onderdompelen in de belevingswereld van personen met autisme. Via een parcours doorlopen de brussen een aantal proefjes waarbij ze even in de huid kruipen van personen met autisme, waarna telkens in een korte uitleg nadien stil gestaan wordt bij de link naar het autisme. We motiveren de brussen hierbij om zelf voorbeelden te geven en ervaringen te delen met elkaar. 63

72 BRUSSENWERKING IN CIJFERS In 2017 werden binnen de brussenwerking 7,48 personeelspunten gepresteerd onder de zorgfunctie groepsbegeleiding. Dit vertegenwoordigt 0,29 % van de totale werking van Tanderuis vzw. TOEKOMSTPERSPECTIEVEN 2018 Vanaf 2018 wordt het volledige programma van de brussenwerking mee opgenomen in het jaarprogramma Dit jaarprogramma kan via de website van Tanderuis vzw geraadpleegd worden. Via dit jaarprogramma kan worden ingeschreven voor alles wat vanuit de brussenwerking georganiseerd wordt in Bovendien zullen we meer inspelen op het kanaal Facebook. We kondigen ons programma op regelmatige tijdstippen aan en tonen sfeerbeelden van begeleiders en brussen. Op die manier hopen we een groter publiek te bereiken en warm te maken voor onze werking. De brussenactiviteiten zullen in 2018 opnieuw gespreid worden in 3 activiteiten in het voorjaar en 3 activiteiten in het najaar. Ook behouden wij de filosofie om telkens met een vaste groep van minimaal 8 brussen te starten. Na 1 reeks van 3 activiteiten stellen we onze deuren opnieuw open voor nieuwe brussen. Ook zal opnieuw gewerkt worden met 1 vaste thuisbegeleider, telkens aangevuld door een andere ervaren thuisbegeleider. De brussencursus -12 jaar zal opnieuw georganiseerd worden in het voorjaar en de cursus +12 jaar zal deze keer in de 2 de week van de paasvakantie doorgaan. Aangezien we in 2017 merkten dat de periode begin juli vaak voor problemen zorgden, proberen we nu deze optie uit. Gezien de geringe inschrijving brussen voor het ABC belevingscircuit +16 jaar, doen we de leeftijd zakken naar +14 jaar. We geloven erin dat ook brussen ouder dan 14 jaar ertoe in staat zijn de proefjes van het ABC circuit te doorlopen en zich voldoende te kunnen verplaatsen in de leefwereld van een persoon met autisme. Bovendien hopen we hiermee een groter doelpubliek te kunnen aanspreken. Gezien de zeedag de laatste jaren nog maar weinig van de grond leek te komen, kiezen we hier voor een nieuw concept. In 2018 zullen wij de zeedag verplaatsen naar het provinciaal domein Puyenbroek in Wachtebeke. Door binnen de eigen provincie te blijven, hopen we de drempel te verlagen voor gezinnen. Bovendien gaan we van een volledige dag naar een halve dag, zijnde van 12u tot 17u. We plannen de middag aan te vatten met een gezinspicknick en daarna binnen het domein gebruik te maken van een aantal faciliteiten. 64

73 PRAKTISCH PEDAGOGISCHE ONDERSTEUNING INLEIDING In het verleden konden alleen gezinnen die bij Tanderuis vzw in begeleiding waren, beroep doen op het werkingsaspect Praktisch Pedagogische Ondersteuning (PPO). Sinds 2016 is dit werkingsaspect ook opengesteld voor gezinnen die op de wachtlijst staan voor thuisbegeleiding, evenals voor gezinnen bij wie de thuisbegeleiding is afgelopen of volledig externe cliënten. Voor het invullen van de concrete ondersteuningen wordt er hoofdzakelijk beroep gedaan op vrijwilligers, sinds 2013 aangevuld met een beroepskracht (parttime). In 2017 was nog een tweede parttime PPO-medewerker werkzaam. Praktisch staat voor het concrete handelen, het feit dat de ondersteuning betrekking heeft op allerlei mogelijke (praktische) activiteiten van het dagdagelijkse leven. Pedagogisch verwijst naar de pedagogische context waarin de ondersteuning gebeurt. Ondersteuning verwijst naar de hulp voor het gezin en meer specifiek voor het kind, de jongere of volwassene met autisme. PPO sluit inhoudelijk aan bij de werking, visie, waarden en normen binnen Tanderuis vzw. Het werkingsaspect kwam in 2008 tot stand vanuit een inclusieve visie, waarbij gestreefd wordt naar meer zelfstandigheid en het beleven van positieve ervaringen binnen het reguliere circuit. De doelstelling van PPO is immers om kinderen, jongeren en volwassenen met autisme praktisch te ondersteunen bij allerlei dagelijkse activiteiten. Daarnaast willen we de ouders van kinderen met autisme gedeeltelijk ontlasten in hun specifieke opvoedingstaak door het bieden van ondersteuning binnen de gezinssituatie. Op deze manier heeft niet alleen de persoon met autisme baat van deze ondersteuningsvorm, maar krijgen ook de ouders, broers/zussen wat ademruimte. Wanneer het gaat over een gezin wat in thuisbegeleiding is, worden in samenspraak met de thuisbegeleider en het gezin doelstellingen opgesteld of activiteiten besproken die met de vrijwilliger opgenomen kunnen worden. Gewoonlijk is de ondersteuning gekoppeld aan het Handelingsplan (HP) van de gebruiker. In geval het gaat over een gezin wat op de wachtlijst staan of over een externe cliënt wordt de inhoud van de ondersteuning besproken met de coördinator van de vrijwilligerswerking en PPO-medewerker. De ondersteuning vindt plaats in de thuissituatie (bij het gezin thuis ofwel buitenshuis). Voorbeelden van verrichtte ondersteuningen zijn: - specifieke oppas voor kinderen met autisme - aangepaste vrijetijdsinvulling zoals: het spelen van een gezelschapsspel, knutselen, sporten, naar een concert of museum gaan, iets gaan drinken, een uitstap doen - begeleiding van de persoon met autisme in een sportclub / jeugdbeweging, gericht naar inclusie - ondersteuning bij organisatie van schooltaken en huiswerkbegeleiding - trajectbegeleidingen: bv een bepaald bus- of fietstraject leren nemen met als doel de autonomie en mobiliteit te verhogen. Belangrijk is hierbij verzelfstandiging en zich veilig in het verkeer kunnen bewegen - praktisch ondersteunen bij het omgaan van angsten bijvoorbeeld: hondenangst, angst voor drukke plaatsten, 65

74 CONCRETE WERKING BINNEN PPO Indien een gezin ook thuisbegeleiding krijgt, wordt via de thuisbegeleider de aanvraag van het gezin doorgegeven aan de coördinator van de vrijwilligerswerking. Die zoekt vervolgens naar een geschikte vrijwilliger, zoveel mogelijk rekening houdend met de regio, de ervaring en kennis van de vrijwilliger, eventuele specifieke noden van het gezin, Voor inhoudelijke vragen wat betreft het gezin kan de vrijwilliger terecht bij de thuisbeleider van het gezin; voor administratieve vragen en andere vragen betreffende het vrijwilligerswerk is de coördinator van de vrijwilligerswerking het aanspreekpunt. In geval een gezin geen thuisbegeleiding krijgt wordt na een eerste telefonisch contact met het aanvragend gezin door de coördinator van de vrijwilligerswerking via mail een blanco aanvraagformulier voor PPO toe gestuurd. Er wordt aan het gezin gevraagd om dit document zo volledig mogelijk digitaal in te vullen en terug te bezorgen voorafgaande aan een intakegesprek. Tijdens het intakegesprek wordt het aanvraagformulier overlopen en waar nodig verder aangevuld. Tevens wordt het praktische verloop van de ondersteuning verder toegelicht. Wanneer de coördinator een vrijwilliger gevonden heeft wordt het dossier verder in orde gebracht (IDO, Privacydocument en Collectieve rechten en verplichtingen) en gaat de medewerker-ppo waar mogelijk de eerste keer met de vrijwilliger mee voor een kennismakingsbezoek. Van de vrijwilliger wordt verwacht dat hij/zij binnen de week na de ondersteuning een kort schriftelijk verslag van de gedane ondersteuning per mail bezorgt aan de coördinator en aan de thuisbegeleider van het gezin/de medewerker-ppo. Dit verslag wordt opgenomen in het dossier van de gebruiker. Het is een werkdocument, waarbinnen naast een verslag van het verloop van de ondersteuning, ook vragen gesteld kunnen worden en er ruimte is voor opmerkingen. PPO IN CIJFERS In 2017 werden er 206,96 personeelspunten gepresteerd binnen PPO. De ondersteuning werd geboden aan 39 gezinnen. Dat is gemiddeld 5,31 personeelspunten per gezin per jaar. De werking PPO vertegenwoordigt 7,88% van de totale werking van Tanderuis vzw. Net zoals de voorbije jaren hebben ook in 2017 een aantal PPO-vrijwilligers geholpen bij andere werkingsaspecten van Tanderuis vzw, zoals activiteiten van de Brussenwerking, de Hobbyclubs, Spelcontact, collectieve avonden van de Bezoekouderwerking, de vernissage in kader van Wereld Autisme dag, de benefietfilmavond, logistieke ondersteuning,. In 2017 werd door Tanderuis vzw voor de eerste keer in de paas- en zomervakantie een kampwerking georganiseerd. Ook daarbij hebben enkele vrijwilligers helpende handen geboden. Deze inspanningen worden niet weerspiegeld in sessies. Er zijn een 60-tal vrijwilligers aangesloten. VORMING De vorming die we aan onze vrijwilligers boden in 2017 bestond uit verschillende aspecten: - Informatiemap die onder meer teksten over autisme bevat. - Vormingsavonden rond thema s als: vrije tijd en autisme, Asstheek, onze mogelijkheden, leren met autisme. Op deze avonden was er ook steeds ruimte voor 66

75 het uitwisselen van ervaringen tussen de vrijwilligers. Daarnaast werden de vrijwilligers ook uitgenodigd voor andere informatieavonden ingericht door Tanderuis vzw. - Individuele contacten met de thuisbegeleiders in het kader van een concrete ondersteuning in een gezin. REALISATIES Sinds vorig jaar stond PPO niet langer uitsluitend open voor gezinnen die thuisbegeleiding krijgen van Tanderuis vzw, maar ook voor gezinnen die op de wachtlijst staan voor thuisbegeleiding alsook voor volledig externe cliënten. In dit kader werd de eerder uitgewerkte visie op het werken met vrijwilligers wanneer er geen thuisbegeleiding is in een gezin (PPO-project) en ons beleid hiertoe verder bijgestuurd. Er werden verschillende stappenplannen en documenten opgesteld en aangepast. - Eind 2017 werd een nieuwe naam voor PPO gekozen: PPO wordt vanaf 2018 BASSil. In de overgangsfase zal als ondertitel Praktische Pedagogische Ondersteuning gebruikt worden. - In 2017 werd een nieuwe visie wat betreft de vorming voor de vrijwilligers uitgewerkt. Deze zal in 2018 in voege treden. Van de vrijwilligers wordt verwacht dat zij de georganiseerde vorming volgen. Deze bestaat in de eerste plaats uit basisvorming. De basisvorming omvat naast de onthaalmap met basisteksten over autisme drie modules die gevolgd moeten worden in het eerste jaar dat een vrijwilliger bij de vrijwilligerswerking van Tanderuis vzw is aangesloten. De drie modules zijn: 1) Inleefmoment autisme; 2) Autisme en vrije tijd/spel; 3) Moeilijkheden met organiseren en plannen bij personen met autisme. Van iedere vrijwilliger wordt verwacht dat hij/zij alle modules volgt, onafhankelijk van de taak die hij/zij opneemt binnen Tanderuis vzw. De drie modules worden zowel in het voorjaar als in het najaar ingericht. De data en uren zijn bij het begin van een nieuw kalenderjaar bekend, zodanig dat ze tijdig in de agenda kunnen worden ingepland. De volgorde waarin de modules worden gevolgd speelt op zich geen rol. Na het volgen van de drie modules kan een attest bekomen worden waarop de gevolgde modules worden vermeld en de bijbehorende data. Op de tweede plaats is er de verdiepende vorming. Tanderuis vzw werkt met een jaarprogramma. Jaarlijks worden meerdere informatieavonden ingericht over verschillende thema s (zoals bijvoorbeeld: leren met autisme, verder studeren met autisme in het hoger onderwijs, brus zijn, energiebalans in een gezin met een persoon met autisme, seksualiteit en autisme, ). Deze informatieavonden zijn in eerste instantie gericht op ouders en familieleden, maar ook de vrijwilliger zijn van harte welkom om de avonden te volgen. Op de avonden hebben de vrijwilligers de gelegenheid om ervaringen met elkaar te kunnen uitwisselen. - Tevredenheidsonderzoek(en) voor de gebruikers. Door het openstellen van PPO voor gezinnen die geen thuisbegeleiding krijgen zijn er verschillende situaties gekomen: PPO met thuisbegeleiding, eerst PPO zonder thuisbegeleiding daarna gecombineerd met thuisbegeleiding, PPO met thuisbegeleiding waar de thuisbegeleiding stopt maar PPO blijft verder lopen, 67

76 uitsluitend PPO,. Aanvankelijk was er één tevredenheidsonderzoek, nl voor PPO met thuisbegeleiding, daarna is er een tevredenheidsonderzoek voor PPO zonder thuisbegeleiding bij gekomen, maar deze twee volstaan niet meer voor de verschillende mogelijke situaties. Daarom werd eind 2017 één tevredenheidsonderzoek gemaakt wat kan dienen voor alle situaties. Dit zal ook de verwerking gemakkelijker maken. Het tevredenheidsonderzoek zal in april 2018 worden afgenomen bij alle gezinnen die in het eerste kwartaal van 2018 gebruik hebben gemaakt van PPO (BASSil). - In oktober 2017 werd een besloten facebookgroep voor de vrijwilligers van Tanderuis vzw aangemaakt. Deze groep is er mede gekomen op vraag van de vrijwilligers. De bedoeling van de groep is om te zorgen voor meer binding: enerzijds tussen Tanderuis vzw en de vrijwilligers en anderzijds tussen de vrijwilligers onderling. Daarnaast is het ook een snelle manier om vrijwilligers te bereiken en kunnen er berichten op gezet worden die specifiek de vrijwilligers aanbelangen. Tot dusver lijkt de oprichting van de facebookgroep geslaagd in zijn opzet. - Contacten met opleidingen werden verder uitgebouwd FINANCIELE STEUN Binnen onze PPO werking zijn we structureel afhankelijk van giften. PPO werd in 2017 mede gerealiseerd met de financiële steun van serviceclubs en giften van privépersonen. DOELSTELLINGEN Uitwerken en organiseren van de in 2017 voorgestelde vorming voor vrijwilligers - De nieuwe naam BASSil kenbaar maken aan onze gebruikers, de vrijwilligers en externen. Dit door het aanpassen van de website van Tanderuis vzw, informatiemateriaal voor de gebruikers, diverse documenten, - In de loop der tijd zijn er steeds meer mogelijkheden tot vrijwilligerswerk in Tanderuis vzw gekomen. Het huidige tevredenheidsonderzoek voor de vrijwilligers is vooral toegespitst op de vrijwilligers die actief zijn binnen BASSil. De bedoeling is om, analoog aan het tevredenheidsonderzoek voor de gebruikers, één tevredenheidsonderzoek voor alle vrijwilligers op te stellen. - Het aanbod van vrijwilligerswerk binnen Tanderuis vzw visueel voorstellen en implementeren op de website van Tanderuis vzw en in documenten. - Organiseren van een verwenavond voor de vrijwilligers tijdens de Week van de Vrijwilliger in maart Behouden en verder uitwerken van een positieve vrijwilligerscultuur en een goed vrijwilligersbeleid binnen Tanderuis vzw. Dit betekent blijvend nadenken over 1) rekruteren, 2) onthalen, 3) coachen, 4) evalueren, en 5) exit van vrijwilligers. - Waken over parameters die maken dat onze organisatie aantrekkelijk is voor een vrijwilliger (Flexivol- model: Flexibiliteit, Legitimiteit/imago, Eenvoudig toegankelijk, Experiment, Stimulansen/prikkels, Variatie, Organisatie is vlot, Lachen/ontspanning). - Het onderhouden van en blijven werken aan een zo optimaal mogelijke communicatie wat betreft de verschillende mogelijkheden tot vrijwilligerswerk tussen de coördinator van de vrijwilligerswerking, de directie, de thuisbegeleiders, de vrijwilligers en de gebruikers. 68

77 GROOTOUDERWERKING INLEIDING Thuisbegeleiding is meer dan enkel de persoon met autisme begeleiden, meer dan de relatie bekijken tussen ouder en kind, broers en zussen. We willen de persoon met autisme bekijken in zijn gehele context, waarin ook de grootouders vaak een belangrijke rol spelen. We willen de communicatie tussen grootouders en ouders (nog meer) op gang brengen of optimaliseren. Dit is dan ook het voornaamste doel van deze werking. Door grootouders te ondersteunen, te laten zijn wie ze zijn, te laten voelen wat hun bijdrage kan zijn voor hun kind en kleinkind, maak je hen sterker in hun grootouder-zijn. Daaraan gekoppeld ook de ouders, die zich hierdoor sterk erkend kunnen voelen in hun ouder-zijn. Grootouders willen hun kind bijstaan, maar weten niet altijd op welke manier ze dit best doen. Waar en met wie kunnen zij praten over al deze vreugdes en zorgen zonder iemand te veel te belasten? Op welke manier kunnen grootouders inzichten opdoen zodat ze hun kinderen kunnen ondersteunen in hun bijzondere opvoedingstaak? Het is goed dat ze herkenning vinden bij anderen maar ook erkenning voor wat ze doen. Wanneer grootouders beter geïnformeerd zijn omtrent de specifieke problematiek van hun kleinkind met autisme of hoe ze met hun kleinkind specifiek kunnen omgaan, slagen ze er wellicht ook in om de ouders beter te begrijpen en te ondersteunen. We vinden het belangrijk om ook gehoor te geven aan de vragen en zorgen van grootouders en hen dit met elkaar te laten delen. We hopen dat we een aanzet kunnen bieden, zodat gezinnen hierover verder in dialoog kunnen gaan. Ter illustratie een stukje uit het verhaal van Tom (namen zijn gewijzigd om anonimiteit te bewaren): Tom, zijn broer en opa gaan fietsen. Leuk, tijdens de vakantie. Een uur later krijg ik, de papa, een telefoon van opa, dat Tom geblokkeerd is. Hij staat aan de kant van de straat naar de grond te staren en er valt niets mee aan te vangen. Alle motivatie, druk en mooie woorden ten spijt. Er zit voor papa niets anders op dan zich zelf van de situatie te gaan vergewissen. Bij aankomst blijkt de situatie niet te overzien. Tom heeft zijn terechte verontwaardiging over opa: Hij fietst te snel op zijn elektrische fiets, luistert niet naar Tom zijn vragen, Tom sluit af met de woorden: Ik haat opa. (Tom kan soms nogal zwart-wit denken). Ook opa heeft zijn verontwaardiging omtrent Tom: Hij doet zijn best niet om te volgen, hij zegt helemaal niks (opa s hoorapparaat stond wat stil). Ineens blijft Tom staan en wil niet meer meewerken. De relatie tussen Tom en opa is grondig stuk, dat blijkt in de daarop volgende weken. Opa vindt dat Tom echt wel moet leren beter zijn best te doen, en Tom wil opa niet meer zien. Gelukkig staan opa en oma open voor een privé gesprek met de thuisbegeleidster over het autisme van Tom. Wij (de ouders) zijn er bewust niet bij, ook niet als de thuisbegeleidster en Tom het incident bespreken. Sindsdien kon de relatie tussen Tom en opa terug langzaam aan de goede richting uitgaan. Ondertussen is de relatie tussen opa en Tom opperbest. Opa weet nu dat druk uitoefenen op Tom contraproductief is. Dat er een reden is als Tom 69

78 blokkeert, hoe onlogisch dat in opa s ogen soms ook lijkt, en dat binnen deze reden ook de oplossing ligt. Ook het beeld van Tom is nu iets genuanceerder, iets minder zwart-wit. Tom weet nu dat een misverstand niet wil zeggen dat opa hem haat. Dat het oké is om te zeggen laat me even gerust, ik heb wat tijd nodig. We zullen Tanderuis vzw, onze thuisbegeleidster en de grootouderwerking missen wanneer ons aantal toegekende sessies afgelopen zijn. En het wordt zeker nog moeilijk soms. Maar de invloed die ze hebben gehad op ons gezin, op opa en oma, en vooral op Tom nemen we mee. WERKING We komen met de grootouders en ouders samen om stil te staan bij een bepaald thema. Hierbij willen we hen de mogelijkheid geven om elkaar te ontmoeten, hun verhaal te vertellen en ervaringen en gevoelens te delen. Ook de ervaringen van de ouders kunnen aan bod komen: hoe beleven zij hun eigen ouders als grootouder van hun kind met autisme en welke invloed heeft dit op hun dochter/zoon-zijn? In 2017 boden we vier activiteiten aan. Grootouders worden op de hoogte gebracht via de ouders, via de nieuwsbrief van Tanderuis vzw, waarop ook zij kunnen intekenen, via de website of via onze facebookpagina. Daarnaast is het goed, wanneer het gezin thuisbegeleiding geniet, dat ook de betrokken thuisbegeleider op de hoogte is van de aanwezigheid van de grootouders en/of ouders. De thuisbegeleider wordt door de coördinator op de hoogte gesteld over de deelnemers en geeft een kort (mondeling) verslagje aan de thuisbegeleider. Zo kan dit verder opgevolgd worden via de individuele gesprekken binnen thuisbegeleiding en kan de thuisbegeleider, indien nodig, ook een gesprek met de grootouders plannen ter opvolging of ter verduidelijking. Voor gezinnen die niet in begeleiding zijn via Tanderuis vzw kan, indien nodig, een gesprek achteraf gepland worden door de coördinator grootouderwerking. Tijdens de activiteiten willen we rond een thema autisme-specifieke informatie verstrekken, daarnaast is ook het delen met elkaar in kleine of grotere groep een belangrijk en onmisbaar onderdeel. 70

79 DE ACTIVITEITEN De activiteiten zijn bedoeld voor grootouders en ouders van een kind met autisme. Op elke activiteit voor grootouders werden de ouders mee uitgenodigd om samen dieper in te gaan op een bepaald onderwerp. In 2017 werden vier informatie- en uitwisselingsmomenten georganiseerd: 22 maart: autisme en emoties Emoties, het is zoveel meer dan blij boos bang en verdrietig! Deze activiteit werd begeleid door thuisbegeleiders vanuit de kinderwerking. We stonden stil bij de complexiteit van dagdagelijkse emoties. Zowel het uiten van de gepaste emotie als het herkennen van emoties bij andere personen is moeilijk voor mensen met autisme. Aan de hand van een theoretisch kader en concrete voorbeelden uit onze praktijk stonden we stil bij de moeilijkheden die mensen met autisme hierin ervaren. We presenteerden een aantal concrete hulpmiddelen ter ondersteuning in de thuissituatie. Ouders en grootouders waren onder de indruk van de complexiteit die rond emoties hangt. 21 april: het verhaal van broer of zus We bekeken de relaties binnen het gezin, deze keer vanuit het perspectief van een broer of zus van iemand met autisme. Als externe spreekster nodigden we Tinneke Moyson uit, zij vertelde haar eigen ervaringen over hoe het voelt om een brus te zijn, gestaafd met haar onderzoeken en bevragingen aan brussen. Deelnemers vonden het een boeiende avond met aanschouwelijke voorbeelden. Tinneke nam ruim de tijd om de vele vragen van ouders en grootouders te beantwoorden. 26 september: autisme en rouw Geconfronteerd worden met autisme of de diagnose autisme te horen krijgen is voor de meeste mensen niet makkelijk. Gastspreker was Prof. Dr. Em. Manu Keirse: klinisch psycholoog, doctor in de geneeskunde en dé specialist in België en Nederland als het over rouwverwerking gaat. Hij gaf ouders en grootouders erkenning voor hun verdriet en het gevoel dat hun verdriet er wel mag zijn. Het was een boeiende én beklijvende avond. 71

80 24 november: basisuitleg autisme. Op een duidelijke en praktische wijze werd het autisme voorgesteld aan ouders en grootouders. Vele voorbeelden maakten het autisme herkenbaar voor hen. Er werd ruim aandacht besteed aan het kijken naar het autisme van het eigen (klein)kind. Ouders en grootouders kregen handvatten aangereikt in de omgang en opvoeding van hun (klein)kind. De deelnemers evalueerden de voormiddag als heel leerrijk. Er was een heel talrijke opkomst. GROOTOUDERWERKING CIJFERMATIG Binnen de grootouderwerking werden 15,66 personeelspunten gepresteerd in Deze prestaties vallen onder de zorgfunctie groepsbegeleiding. De grootouderwerking vertegenwoordigt hiermee 0,6% van de totale werking van Tanderuis vzw. TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Volgend jaar plannen we twee activiteiten en starten we in het najaar met een cursus voor grootouders. Wij willen blijven bewaken dat er een mooi evenwicht is tussen informatie verstrekken aan ouders/grootouders op onze grootouderactiviteiten en het onderling kunnen delen van ervaringen, gevoelens, zorgen, gedachten, enz We blijven de focus leggen op de praktische toepasbaarheid van de informatie die we delen. We merken bij grootouders een grote tevredenheid over de mogelijkheid om info te krijgen maar vooral om deze te delen met lotgenoten. Tanderuis vzw wil een platform zijn om ook grootouders de kans te bieden om ervaringen, bezorgdheden en verhalen te delen. Met onze grootouderwerking pogen we tevens een bijdrage te leveren tot het bevorderen van de communicatie tussen grootouders en de ouders van een kind met autisme en het infomeren van grootouders. Ook in het komende jaar stellen we de activiteiten en cursus vanuit de grootouderwerking open voor gezinnen die niet in begeleiding zijn. We hopen op deze manier meer gezinnen te bereiken en hen zo veel mogelijk ondersteuning te bieden. 72

81 VRIJETIJDSWERKING INLEIDING Waar vrije tijd voor veel mensen synoniem staat voor rust of ontspanning, betekent het voor mensen met autisme vaak een complexe tijd waar men geconfronteerd wordt met een aantal aspecten van het anders zijn. Het invullen van de vrije tijd veronderstelt immers diverse vaardigheden die voor mensen met autisme net moeilijk zijn, zoals bedenken hoe je deze lege tijd kunt opvullen, keuzes kunnen maken, sociale contacten aangaan of bestaande contacten (vb. vanuit de school) doortrekken naar vrije tijdsituaties, soepel kunnen omgaan met het wegvallen van de dagdagelijkse routine, nieuwe dingen uitproberen,. Naar aanleiding van de vaststelling dat het voor erg veel jongeren en volwassenen moeilijk is om hun vrije tijd zinvol in te vullen of om (blijvend) deel te nemen aan georganiseerde vrije tijdsactiviteiten, werd gestart met het organiseren van vrije tijdsactiviteiten in groep voor een aantal jongeren met autisme die in de adolescentenwerking in begeleiding waren. Wat startte als een experiment groeide in enkele jaren tijd uit tot één van de vaste specifieke werkingsaspecten van Tanderuis vzw, over diverse teamwerkingen heen. Tanderuis vzw biedt 5 deelwerkingen aan i.k.v vrijetijdswerking : Spelcontact, Hobbyclubs, TabASSco, TapASS en LoebASS. We bespreken deze deelwerkingen hieronder. VRIJETIJDSWERKING CIJFERMATIG Binnen de 5 vrijetijdswerkingen samen werden in 2017 in totaal 39,48 personeelspunten gepresteerd, dat vertegenwoordigt 1,44 % van de werking van Tanderuis vzw. Overzicht: Spelcontact 3,59 personeelspunten Hobbyclubs 10,96 personeelspunten TabASSco 10,09 personeelspunten TapASS 9,38 personeelspunten LoebASS 5,46 personeelspunten SPELCONTACT Sinds 2014 organiseert het kinderteam jaarlijks een cursus Spelcontact. Via SPEL willen we een groepje van 6 kinderen met ASS (uit het 4 de, 5 de of 6de leerjaar) in CONTACT brengen met elkaar. Ze komen 7 woensdagnamiddagen samen te Melle om rond volgende thema s te werken: leren kiezen van een spel, leren afspreken wie het spel begint, spelregels leren naleven, leren omgaan met winnen en verliezen en leren wachten/beurt nemen. De begeleiders hebben veel aandacht voor het creëren van een veilige omgeving: er wordt getracht de verschillende namiddagen zoveel mogelijk dezelfde structuur te geven, de 73

82 deelnemers krijgen elke namiddag een boekje met het verloop van die dag, er is veel visualisatie en herhaling. Er gaat speciale aandacht naar communicatie met de ouders en het betrekken van de thuisbegeleider om de transfer naar huis te bevorderen: na elke namiddag krijgen zowel ouders als thuisbegeleiding een gepersonaliseerd verslag van de namiddag. TABASSCO Het adolescententeam van Tanderuis vzw organiseert sinds 2008 vrije tijdsondersteuning op maat van normaalbegaafde jongeren met autisme die in begeleiding zijn, onder de noemer TabASSco, een jongerenwerking met pit. De voornaamste doelstellingen van deze vrije tijdswerking hebben betrekking op het creëren van een aanbod van activiteiten waarbij jongeren met autisme op een directe en informele manier met elkaar in contact kunnen komen. Daarenboven zien we een belangrijke meerwaarde in het -begeleid- uitproberen van nieuwe dingen, het trainen van nieuwe vaardigheden (vb. zich verplaatsen naar de plaats van afspraak), het groepsaspect (de ervaring dat men niet de enige is met deze problematiek), het loskomen van de veilige thuishaven, het gevoel hebben ergens bij te horen, Naar traditie, werden in 2017 zes TabASSco-activiteiten gepland. 4 activiteiten vonden plaats tijdens de vakantieperiode: krokus-, paas-, zomer- en herfstverlof. 2 activiteiten vonden dit jaar vlak voor een vakantieperiode plaats, namelijk vlak na de examenperiode in december en juni. Eén van de activiteiten (gezelschapsspelen in de december) ging niet door omwille van te weinig inschrijvingen. In het totaal namen 27 verschillende jongeren deel aan de TabASSco activiteiten in Per activiteit konden we rekenen op een gemiddelde opkomst van een 10- tal jongeren. In totaal werden hiermee in 2017 binnen TabASSco 104 sessies gepresteerd. De activiteiten werden begeleid door de thuisbegeleiders van de adolescentenwerking (gemiddeld 1 thuisbegeleider per 3 jongeren). HOBBYCLUBWERKING In januari 2015 werd er een nieuw werkingsaspect vanuit de adolescentenwerking boven de doopvont gehouden, nl. de hobbyclubs. Met de hobbyclubs wensen we een antwoord te bieden op de vraag van heel wat jongeren om ook nog na het afsluiten van thuisbegeleiding deel te kunnen nemen aan onze vrije tijdswerking. In het verleden was deze mogelijkheid er ook, echter we stelden vast dat de thuisbegeleiding de noodzakelijke brug was tussen TabASSco en thuis (om de jongere te motiveren/in beweging te brengen om naar de TabASSco-activiteiten te komen). Gezien de TabASSco activiteiten heel wisselend zijn van 74

83 locatie, activiteit, groepssamenstelling, begeleiding, was dit voor jongeren (met autisme) die niet langer in begeleiding zijn binnen de adolescentenwerking vaak een brug te ver. Door met de hobbyclubs een vrije tijdswerking aan te bieden waarbij de locatie, het tijdstip (elke laatste zaterdagnamiddag van de maand), de activiteit, de begeleiding, de groepssamenstelling, vastliggen, creëren we een veel meer gestructureerd en voorspelbaar aanbod waar jongeren die niet langer in begeleiding zijn wél op afkomen. Op begeleidersniveau werden de hobbyclub in 2017 geherstructureerd. Waar de hobbyclubs in het verleden begeleid werden door meerdere thuisbegeleiders en meerdere vrijwilligers, werd het afgelopen jaar per hobbyclub gewerkt met een vaste groep van vrijwilligers onder leiding van 1 (wisselende) thuisbegeleider. Op die manier trachten we tegemoet te komen aan de haalbaarheid van het organiseren van de hobbyclubs binnen de professionele agenda van de thuisbegeleiders. In 2017 vonden 8 namiddagen plaats vanuit de hobbyclubs; 5 in het voorjaar, 3 in het najaar. Gemiddeld namen 9 jongeren deel. De invulling van de hobbyclubs bestond in 2017 uit gezelschapsspelen en koken. Met de hobbyclubs werden in sessies gepresteerd. TAPASS Binnen de volwassenenwerking heet de vrije tijdsgroep TapASS. De activiteiten vinden ongeveer tweemaandelijks plaats. Sommige activiteiten duren een namiddag of avond, anderen een hele dag. We proberen de activiteiten zoveel mogelijk af te stemmen op de interesse van de deelnemers. Dit kan gaan om een sportnamiddag, een museumbezoek, gezelschapsspelnamiddag, filmavond, pretparkbezoek, Enkele weken voor de activiteit plaatsvindt wordt er een uitnodiging opgestuurd naar de deelnemers in kwestie. De thuisbegeleider van de volwassene bespreekt tijdens een huisbezoek of hij of zij al dan niet deelneemt aan de activiteit en maakt eventueel afspraken in verband met vervoer. In 2017 werden er een 6-tal TapASS-activiteiten voorzien voor onze volwassen cliënten. De activiteiten vinden 2 maandelijks plaats en staan open voor onze cliënten in begeleiding en voor cliënten waar de begeleiding afgerond is. We mogen telkens een 8-tal deelnemers verwelkomen en de begeleiding wordt opgenomen door een 2 tal thuisbegeleiders. In 2017 werden een 2-tal activiteiten afgelast omwille van te weinig inschrijvingen. We zullen in 2018 bekijken hoe we het aantal inschrijvingen opnieuw kunnen opkrikken. Volgende jaar gaan we met de TapASS werking op weekend. 75

84 LOEBASS De LoebASS-reeksen zijn georganiseerde wandelingen met de hond voor onze volwassen cliënten, begeleid door een vaste thuisbegeleider van Tanderuis vzw en een medewerken van Hachiko vzw. Ze vormen een onderdeel van het test-project de hond binnen de thuisbegeleiding. LoebASS is zoveel meer dan enkel en alleen een uitje. Via doordachte methodieken zetten we per wandeling in op een aantal doelstellingen, om zo onze cliënt binnen een veilige groep van maximaal 8 deelnemers te laten oefenen en groeien in zijn vaardigheden. Samen op weg zijn met de hond is leren over én zorgen voor onszelf, elkaar en de hond. Tijdens de wandelingen van 4 tot 7 km in natuurgebieden trachten we via de hond de sociale vaardigheden, communicatie en soepel zijn in denken en doen bij onze cliënten te stimuleren. De hond kan hierbij dienen als aanzetje tot een gesprek, gespreksonderwerp, motivator om buiten te komen en te bewegen, enz. Het onvoorspelbare karakter van de hond maakt van dit alles een dynamisch geheel. Bovendien is het enthousiasme van de hond aanstekelijk. Via de hond leggen we in een ongedwongen sfeer contact met elkaar en de buitenwereld, we treden in verbinding. Dit met respect voor ieders eigen(zinnig)heid in een rustig doch stimulerende omgeving: de natuur. We komen buiten en staan in contact met de wereld om ons heen. We worden mentaal kalmer en fysiek fitter. En dat telt voor mens en dier. Sámen des te meer plezier! In 2017 hielden we 3 test-wandeling met telkens maximaal 6 deelnemers. We peilden naar een aantal factoren voor, tijdens en na de wandelingen en konden vaststellen dat de hond had bijgedragen tot een positieve sfeer, een hulp was om gesprekken op gang te brengen en de deelnemers dichter bij elkaar bracht. De natuur had bovendien het positief effect dat het rust bracht en de deelnemers de ruimte en kalmte bood om zich te uitten in een ontspannen kader. In 2018 houden we 2 reeksen van telkens 4 wandelingen. Zo willen we de continuïteit garanderen en daarnaast de leercurve van onze cliënten zo optimaal mogelijk beïnvloeden. Elke wandeling bevat namelijk enkele leerdoelen. We zetten ook dit jaar de 2 gekende honden Nikon en Piston in. Nikon is een Golden Retriever die als opgeleide hond een taak heeft bij het begeleiden van personen met autisme. Piston is een geadopteerde Podenco uit Spanje, waar hij van de straat werd gered. 76

85 KAMPWERKING INLEIDING 21 juni, begin van de zomer... Voor velen het moment om de laatste schooldagen te doorstaan en reikhalzend uit te kijken naar een goedgevulde zomer. Van jongeren wordt al snel verwacht dat zij hun zomer doorbrengen met vrienden, naar festivals trekken, op kamp gaan en vooral af en toe niks doen. Dit veronderstelt heel wat vaardigheden die voor jongeren met een autismespectrumstoornis niet vanzelfsprekend zijn. Denk maar aan sociale contacten aangaan, initiatief nemen, activiteiten plannen en organiseren, omgaan met nieuwe en onverwachte situaties,... Kampen vormen voor jongeren de gelegenheid bij uitstek om leuke activiteiten te ondernemen met leeftijdsgenoten. Daarnaast is het een welgekomen periode voor ouders om eventjes tijd te maken voor zichzelf en de andere gezinsleden en om hun batterijen op te laden. Tanderuis vzw speelt als dienst graag in op de laatste tendensen binnen het zorglandschap. Maar nog liever op de noden van de persoon met autisme zelf. Om aan deze noden te voldoen biedt Tanderuis vzw 2 verschillende zaken aan. Enerzijds versterken we initiatiefnemers van reguliere kampen om hun vakantieaanbod autismevriendelijker te maken door ons aanbod van outreach (inclusief aanbod). We organiseren dan de kampen niet zelf maar coachen kampverantwoordelijken en vrijwilligers inzake aanpassingen in programma, communicatiestijl, om het kamp ook toegankelijker te maken voor kinderen en jongeren met autisme. Reguliere kampen gaan echter vaak samen met grote groepen, te weinig voorspelbaarheid en te veel prikkels en voor sommige kinderen en jongeren met autisme is de drempel te hoog ondanks allerlei goed bedoelde inspanningen. Daarom biedt Tanderuis vzw ook zelf autisme-vriendelijke kampen aan. Wettelijk kan Tanderuis vzw dit aanbod organiseren onder de zorgfunctie RTH dagopvang en RTH verblijf. In 2017 hebben we drie deelwerkingen aangeboden onder onze kampwerking : SplASSch-vroegbegeleiding voor jonge kinderen SplASSch-kinderwerking voor lagere school kinderen SplASSch-adowerking voor adolescenten We bespreken deze deelwerkingen hieronder. SPLASSCH-VROEGBEGELEIDING Dé uitdaging in 2017 voor het vroegbegeleidingsteam was zonder twijfel de eerste editie van SplASSch, het kamp voor jonge kinderen met autisme en verstandelijke beperking. In de schitterende accommodatie van Bubao Rozemarijn te Drongen organiseerden we in de eerste week van de Paasvakantie 4 dagen spel en ontspanning aangepast aan de noden van onze allerkleinsten. We zorgden voor individuele begeleiding, activiteiten op maat en 2 77

86 geslaagde daguitstappen met volgend filmpje als resultaat dat ons al zin doet krijgen naar de 2 editie: SPLASSCH-KINDERWERKING Met de focus op dagopvang verleenden we vanuit het kinderteam onze medewerking aan de Midzomerwerking van MFC De Hagewinde (Lokeren). Met als resultaat 2 weken autismevriendelijke speelpleinwerking in de zomer van De speelpleinwerking werd verzorgd door een aantal opvoeders van MFC De Hagewinde en 3 thuisbegeleiders Tanderuis vzw. De doelgroep was kinderen met autisme en normale intelligentie van de lagere schoolleeftijd. Wegens groot succes en de sterke nood aan deze vorm van opvang wensen we voor 2018 opnieuw een aanbod te realiseren onder de noemer KAMPWERKING. Gezien het aanbod in 2017 een groots succes kende, zo blijkt uit de feedback van (de ouders van) de gebruikers, besloten we dit aanbod in 2018 opnieuw te herhalen. De kampen zullen binnen ons jaarprogramma gemakkelijker te herkennen zijn onder de roepnaam SplASSch. 78

87 SPLASSCH-ADOLESCENTENWERKING In 2017 sloegen Tanderuis vzw en MFC Sint-Gregorius dan ook de handen in elkaar om een kamp op maat aan te bieden waar jongeren met autisme een fijne tijd konden beleven! De diensten streefden er samen naar een kampwerking aan te bieden met volgende doelstellingen:! Jongeren met ASS op een informele manier sociale contacten laten aangaan! Begeleid uitproberen van nieuwe activiteiten! Het trainen van nieuwe vaardigheden doorheen de kampweek! Jongeren met een gelijkaardige problematiek ervaringen laten uitwisselen! Loskomen van de veilige thuishaven! Stimuleren van de zelfstandigheid! Jongeren het gevoel geven ergens bij te horen! Jongeren succeservaringen bezorgen In 2017 namen 12 jongeren van Tanderuis vzw en Sint-Gregorius deel aan de kampweek. Het ging om 11 jongens en 1 meisje met allen een autismespectrumstoornis en een normale begaafdheid. 2 thuisbegeleiders van Tanderuis vzw, 4 opvoeders van Sint-Gregorius en 1 vrijwilliger sloegen de handen in elkaar om de jongeren een fijne week (9-14 juli) te laten beleven. Wegens groot succes wordt het aanbod in 2018 herhaald én uitgebreid! KAMPWERKING CIJFERMATIG In 2017 werden binnen de kampwerking 10 personeelspunten gepresteerd onder de vorm van de zorgfunctie dagopvang. Dat vertegenwoordigt 0,38% van de totale werking van Tanderuis vzw. TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Gezien het aanbod in 2017 een groots succes kende, zo blijkt uit de feedback van (de ouders van) de gebruikers, besloten we dit aanbod in 2018 opnieuw te herhalen. De kampen zullen binnen ons jaarprogramma gemakkelijker te herkennen zijn onder de roepnaam SplASSch. 79

88 ZORGCONSULENTSCHAP INLEIDING Tanderuis is door het VAPH erkend om zorgconsulentschap aan te bieden in het kader van het decreet Persoonlijk Assistentie Budget (PAB). Het Persoonlijk Assistentie Budget (PAB) is een ondersteuning die de minderjarige met een handicap meer zelfstandigheid biedt. De budgethouder (wettelijke vertegenwoordiger) staat in voor de organisatie en financiering van de assistentie van de minderjarige persoon met een handicap. Een PAB wordt door het Vlaams Agentschap toegekend op basis van een aantal voorwaarden zoals omschreven in het decreet. Dit geeft de minderjarige persoon met een beperking de mogelijkheid om voor hem of haar thuis of op school assistentie te organiseren en te financieren, met als doelstelling de maatschappelijke integratie te realiseren of te optimaliseren. Budgethouders kunnen hulp inroepen bij het organiseren van hun PAB. Dit kan onder meer via zorgconsulentschap. Zorgconsulentschap houdt in dat de minderjarige met een beperking zich kan laten bijstaan door een zorgconsulent om een assistentieplan op te stellen. In dit plan wordt beschreven welke hulp bij welke activiteiten nodig is en hoe dit concreet gepland wordt. Er wordt tevens toegezien op de uitvoering van het plan en - indien nodig - bijgestuurd. Deze bijstand onder de vorm van zorgconsulentschap is voor de houder van een PAB-budget echter geen verplichting, maar kan worden gefinancierd met (een deel van) het PAB. Naast zorgconsulentschap, kan de minderjarige budgethouder eveneens een beroep doen op assistentschap vanuit Tanderuis vzw. Assistentschap richt zich vooral op orthopedagogische ondersteuning van de minderjarige met een beperking en zijn of haar ouders (aanvaarding van en omgang met de handicap, zelfredzaamheid, assertiviteit, opbouw van een sociaal netwerk, toekomstplanning, enz.). De dienstverlening van de assistent of de zorgconsulent naar de cliënt wordt omschreven in een contract dat wordt afgesloten tussen de dienstverlenende instantie (Tanderuis vzw) en de budgethouder. In dit contract worden onder meer de frequentie en de kostprijs van de ondersteuning beschreven. Dit contract is jaarlijks hernieuwbaar. ZORGCONSULENTSCHAP IN CIJFERS In 2017 deden 4 gebruikers met een PAB beroep op Tanderuis vzw. Er werden 2 cliënten begeleid in het kader van zorgconsulentschap. Daarnaast werden 2 cliënten begeleid in het kader van assistentschap. Wat betreft in- en uitstroom, werden geen nieuwe cliënten met een PAB opgestart in Vanaf 2018 kan en mag Tanderuis vzw geen zorgconsulentschap meer aanbieden en werden bijgevolg 2 begeleidingen beëindigd. In 2017 werden 6,97 personeelspunten gepresteerd ten behoeve van minderjarigen met een PAB. Dit komt overeen met 0,27% van de totale werking van Tanderuis vzw. 80

89 INHOUDELIJKE ERVARINGEN Wanneer een budgethouder ervoor kiest binnen onze dienst assistentschap aan te vragen met het PAB, dan zijn er weinig inhoudelijke verschillen in vergelijking met thuisbegeleiding. De assistent richt zich voornamelijk op de orthopedagogische ondersteuning van de minderjarige met een handicap en zijn of haar ouders. De andere assistentiedomeinen die in de wetgeving beschreven staan, bv. huishoudelijke en lichamelijke ondersteuning, verplaatsingen en dagactiviteiten (bv. begeleiden van uitstappen), komen veel minder aan bod wanneer assistentie verleend wordt vanuit Tanderuis vzw. Daar waar er weinig inhoudelijke verschillen zijn tussen assistentschap en thuisbegeleiding vanuit Tanderuis vzw, is er daarentegen, wat zorgconsulentschap betreft, wel een belangrijk accentverschil. Cruciaal bij zorgconsulentschap is het opmaken en het opvolgen van een assistentieplan. Dit plan omvat een beschrijving van de ondersteuning die nodig is voor de persoon met autisme en de planning van deze ondersteuning. Dit gebeurt uiteraard op basis van een grondige analyse van de situatie, de vragen van het gezin, de mogelijkheden van het gezin en van de persoon met autisme, de opportuniteiten die zich aandienen in het ruimere netwerk,... Een individuele, autismespecifieke aanpak is uiteraard ook hier het uitgangspunt. Een vraaggerichte aanpak is in thuisbegeleiding altijd een principe, en dit is uiteraard niet anders in het zorgconsulentschap. De zorgconsulent ziet eveneens toe op de uitvoering van het plan en stuurt bij indien nodig. Naast de opmaak van het assistentieplan, is het belangrijk dat de zorgconsulent nauwe contacten onderhoudt met de andere figuren in het netwerk van de cliënt. Heel specifiek in deze vorm van dienstverlening zijn de contacten met de assistenten, de begeleiders die door de cliënt in dienst genomen worden. Overleg met deze assistenten is vaak, maar niet altijd, een onderdeel van het zorgconsulentschap. De zorgconsulent kan als een soort onafhankelijk adviseur fungeren voor de assistent, in andere gevallen zelfs als een soort coach. 81

90 PERSOONSVOLGENDE FINANCIERING MEERDERJARIGEN INLEIDING Met de komst en invoering van de Persoonsvolgende Financiering (PVF) in 2017 is de erkenning van Tanderuis vzw voor het aanbieden van zorgconsulentschap aan meerderjarigen weggevallen. Wel heeft Tanderuis vzw binnen haar erkenning van Vergunde Zorgaanbieder nog een aanbod voor mensen met een Persoonsvolgend Budget (PVB). Het PVB is een budget op maat waarmee volwassenen met een beperking zorg en ondersteuning kunnen inkopen bij door het VAPH vergunde zorgaanbieders, bij professionele zorgverleners, individuele begeleiders en binnen het eigen netwerk. Een bijstandsorganisatie helpt onder andere met het zoeken van ondersteuning, het sluiten van overeenkomsten en vervult op die manier de rol als zorgconsulent. De dienstverlening naar de cliënt wordt omschreven in een contract dat wordt afgesloten tussen de dienstverlenende instantie (Tanderuis vzw) en de budgethouder. In dit contract worden onder meer de frequentie en de kostprijs van de ondersteuning beschreven. Dit contract is jaarlijks hernieuwbaar. In deze overeenkomst wordt tevens vastgelegd of het persoonsvolgend budget besteed wordt in voucher of in cash. Indien gebruik gemaakt wordt van een voucher, dan regelt het VAPH de betaling rechtstreeks met de zorgaanbieder (zijnde Tanderuis vzw); met cash regelt de persoon met de beperking (of zijn wettelijk vertegenwoordiger) de betaling zelf. PERSOONSVOLGEND BUDGET IN CIJFERS In 2017 deden 7 gebruikers met een PVB beroep op Tanderuis vzw. Drie cliënten betaalden in voucher, 4 in cash. In 2017 werden 16,06 personeelspunten gepresteerd ten behoeve van personen met een PVB. Dit komt overeen met 0,61% van de totale werking van Tanderuis vzw. 82

91 GASSTVRIJ (logeerfunctie) AANBOD Met GASStvrij willen we gezinnen met een persoon met autisme even ademruimte bieden door de persoon met autisme af en toe gedurende een dag, een weekend of een paar vakantiedagen te laten verblijven in een gasstgezin. De werking situeert zich binnen RTH (Rechtstreeks Toegankelijke Hulpverlening). Dit betekent dat elk gezin met een kind, jongere of volwassene met autisme zich kan aanmelden. Gezinnen met een persoon met autisme die gebruik maken van NRTH (=Niet Rechtstreeks Toegankelijke Hulpverlening) kunnen zich niet aanmelden voor GASStvrij. WAT? GASStvrij is een project dat we in het leven hebben geroepen vanuit de ervaring dat gezinnen met een persoon met autisme (=het gasstje) het vaak moeilijker hebben om een netwerk rondom hen op te bouwen waarop ze beroep kunnen doen. Wij willen binnen deze werking een pool van gasstgezinnen aanleggen. Dit zijn gezinnen die sociaal ingesteld zijn, die het fijn vinden om anderen af en toe te helpen en die een gezonde interesse hebben in autisme. Deze gasstgezinnen laten een gasstje op vooraf afgesproken momenten (dag, weekend of aantal vakantiedagen) in hun gezin verblijven zodat de ouders de tijd hebben om hun batterijen op te laden en even auti-vrij zijn. Volgend filmpje geeft een mooi beeld van wat GASStvrij kan inhouden. GASStvrij is een samenwerkingsverband tussen Tanderuis vzw en Pleegzorg Oost- Vlaanderen. In 2017 werd officieel gestart met GASStvrij en werd aan de hand van volgende flyer promo gevoerd om gasstgezinnen te rekruteren. 83

92 GASSTVRIJ IN CIJFERS Eind 2017 kunnen we melden dat er zich in totaal 14 geïnteresseerde gezinnen hebben aangeboden als kandidaat gasstgezin. Met elk van deze gezinnen werd de selectieprocedure gestart die bestaat uit een kennismakingsgesprek, een gezinsgesprek en een profielgesprek. Uit deze selecties hebben we 5 gezinnen weerhouden als gasstgezin, 2 gezinnen zijn nog lopende, 2 gezinnen werden niet weerhouden omwille van geen toereikende huisvesting, 2 gezinnen staan om eigen (gezondheids)redenen on hold en 3 gezinnen hebben zich uit zichzelf teruggetrokken. We ontvingen in 2017 reeds 30 aanvragen van gasstjes. Momenteel zijn daarvan 7 kinderen gematcht aan een gasstgezin. TOEKOMST In 2018 leggen we ons verder toe op de uitbreiding van onze pool aan gasstgezinnen. We delen onze knowhow rond dit project op vraag ook graag met onze bevriende organisatie vzw Victor, tevens lid van Liga Autisme Vlaanderen, die een gelijkaardige werking op poten wil zetten in samenwerking met Pleegzorg West-Vlaanderen onder de naam ondersteuningsgezinnen autisme. 84

93 ASSTHEEK INLEIDING De naam ASStheek knipoogt naar onze doelgroep personen met een autismespectrumstoornis of kort ASS, die we dag in dag uit met zorg begeleiden, elk binnen hun persoonlijk traject. De ASStheek mag u zien als een bron van autisme-specifieke informatie aangeboden door Tanderuis vzw. In eerste instantie gebruiken de thuisbegeleiders de materialen om hun mobiele begeleidingen bij personen met autisme kwaliteitsvol te ondersteunen. Daarnaast voedt de ASStheek al onze verschillende deelwerkingen, zijnde brussenwerking, vrijetijdsaanbod (Spelcontact, TabASSco, TapASS, hobbyclubs, LoebASS) BASSil (PPO), bezoekouderwerking, grootouderwerking en cursussen. De ASStheek is een onthaal- en informatiecentrum autisme en omvat een ruim aanbod aan documentatie om onze autisme-specifieke knowhow op een hedendaagse verantwoorde manier toegankelijk te maken. Sinds 15 november 2014 is de ASStheek toegankelijk voor het brede publiek. DEELWERKINGEN Spelotheek: Gebruikers van de spelotheek kunnen (psycho)educatief materiaal en speelgoed ontlenen, aangepast aan het ontwikkelingsniveau, de leeftijd en het te stimuleren ontwikkelingsgebied van het kind met autisme. Een greep uit ons aanbod: visuele ondersteuning (vb. fotokaarten, vertelplaten), zintuiglijke/sensorische waarneming (vb. voelspelletjes, tangles, textuur-puzzels,...), materiaal omtrent ADL (activiteiten dagelijks leven) (vb. aankleden, hygiëne,...) en tijdsbesef (vb. time-timers), taakdozen, materiaal ter bevordering van sociaal-emotionele vaardigheden en ASS-bewustzijn, Bibliotheek: We verzamelden een mooi aanbod van boeken, autisme-gerelateerde en wetenschappelijke tijdschriften, thesissen en werkmappen. In hoofdzaak omtrent autisme, maar ook autismegerelateerde thema s die in de dagdagelijkse praktijk van ambulante en mobiele thuisbegeleiding aan bod komen. Een greep uit ons aanbod: algemene boeken over autisme, autismegerelateerde thema s (vb. emoties, spel, communicatie, contextblindheid, ), kinderboeken (vb. voor kinderen met autisme of voor broers en zussen), opvoedkundige boeken, autobiografische boeken, tijdschriften, flyers, Mediatheek: Met de uitbouw van een autismespecifieke mediatheek hebben we verschillende doelen voor ogen: o De persoon met autisme en hun omgeving, alsook externen helpen om hun kennis omtrent autisme te vergroten aan de hand van digitaal materiaal. o Via media een relevante ondersteuning vormen om bij te dragen tot de woon-, werk-, vrije tijds-,... omgeving van de persoon met autisme in kwestie. o Via apps de context te sensibiliseren en dus toegankelijker te maken voor de persoon met autisme. o Via het gebruik van tablets willen we gesprekken visueel ondersteunen. 85

94 Snoezeltheek: De snoezeltheek doet dienst als demonstratieruimte, proef- en ontdekkingsruimte, een plaats waar men tot rust kan komen. We helpen u een beeld te scheppen van hoe een snoezelruimte thuis, in een kinderdagverblijf of school kan opgebouwd worden en welke materialen hiervoor gebruikt kunnen worden. We willen personen met autisme laten proeven van verschillende zintuiglijke prikkels. Een bezoek aan de snoezeltheek kan informatie opleveren om later binnen een individueel proces een persoonlijk sensorisch profiel op te maken. De snoezeltheek kan alleen gebruikt worden op afspraak en in aanwezigheid van een thuisbegeleider. VERNIEUWING INFRASTRUCTUUR Al sinds de opening van de ASStheek, als onthaal- en informatiecentrum autisme, werd reeds sterk ingezet op de uitbouw van onze informatieve functie via het aanbieden van een ruim aanbod aan autisme-specifieke en gerelateerde materialen. In 2017 zetten we de uitbouw van onze onthaalfunctie centraal, waarin we het open huis gevoel willen versterken bij bezoekers en waarmee we een plek willen aanbieden waar mensen elkaar graag ontmoeten. In april 2017 werd de uitbouw van onze vernieuwde infrastructuur opgestart. We kozen ervoor om in een eerste fase het middendeel van de ASStheek te vernieuwen met nieuwe kasten en te kiezen voor een gezellig zitmeubel. Centrale eisen op onze verlanglijst waren: open en moderne uitstraling, veel extra ruimte voor nieuwe materialen, lage kasten om materialen gemakkelijk te kunnen inkijken, mobiele kasten om groepen te ontvangen in kader van outreach en ten slotte een mobiel zitmeubel met verhoogde leuning om een prikkelarme uitstraling te geven. 86

95 Daarnaast zou ook de mediatheek een nieuw jasje krijgen in de vorm van een APPleboom. De bedoeling is dat we zowel de dvd s als de apps onderbrengen in een aantrekkelijke boom en hiermee zinvolle apps bij autisme in de kijker kunnen zetten. Hiervoor werd een samenwerking opgestart met Lejo vzw om de uitwerking van deze boom te laten uitvoeren door jongeren in een persoonlijk ontwikkelingstraject bij Lejo. In 2017 vond ook de realisatie plaats van het installeren van een digitaal scherm in de ASStheek. Het digitaal scherm zal er toe dienen bezoekers actuele info door te geven rond het aanbod binnen Tanderuis vzw. Ook werd de oproep gedaan binnen gezinnen in begeleiding rond hulpmiddelen voor thuis om anderen te inspireren bij hun bezoek aan de ASStheek. De deadline voor onze vernieuwde infrastructuur werd gesteld op de streefdatum van 18 maart 2018, dit is de Dag van de Zorg in Op deze dag plannen we met de werkgroep ASStheek een tweede editie van de autismebeurs in te richten in combinatie met de heropening van de vernieuwde ASStheek. UITBOUW Ook in 2017 wilden we met de ASStheek blijvend investeren in nieuwe materialen en het ontdubbelen van populaire materialen voor het behoud van een goede en kwaliteitsvolle werking. Ondanks er een groot deel van het budget besteed werd aan infrastructuur, konden we een zeker budget vrijhouden hiervoor. De ervaring leert ons dat we doorheen het jaar vanuit een drie tal invalshoeken steeds nieuwe aanvragen tot aankoop van materialen ontvangen: 1. op basis van noden die zich voordoen binnen de individuele thuisbegeleidingen 2. door het ontdekken van nieuw ontwikkelde materialen (via media, tijdschriften, vormingen, workshops, ) 3. door nieuw binnengekomen outreachvragen of autismespecifieke consultaties omtrent een bepaald thema. Deze consultaties steunen in de eerste plaats op onze autisme ervaring vanuit 87

96 de praktijk. Maar waar mogelijk willen we ook gepast en kwaliteitsvol materiaal aanschaffen om onze consultaties kracht bij te zetten en aantrekkelijk te maken. WERKGROEP ASSTHEEK Als dienst hebben we de visie dat er van elk team een collega zetelt binnen de werkgroep. Dit om alle kennis en informatie steeds over alle teams heen te verspreiden alsook de noden per leeftijdsgroep te blijven voelen i.k.v. nieuwe aankopen. De werkgroep wordt gestuurd door één coördinator. Door personeelswissel in 2016 drong een wissel van coördinator zich op. Om de continuïteit te garanderen alsook een totale overdracht te kunnen realiseren werd in 2017 een duo coördinatorschap gevormd met als doel begin 2018 terug op één coördinator terug te vallen. De werkgroep komt ongeveer één maal per maand samen. In 2017 werd de werkgroep uitgebreid met een lid uit het Tanderteam, zodat elk team vertegenwoordigd wordt in de werkgroep. BIDOC Alle nieuwe materialen worden door onze vrijwilligers volgens een vast stramien ingeput in ons digitaal ontleensysteem. Op die manier kunnen bezoekers van de ASStheek ter plaatse en ook thuis de catalogus online bekijken (zie link BIDOC). Materialen, die uitgeleend worden, worden via BIDOC geregistreerd. Om de werking van het systeem optimaal te houden, regelen we naast contacten per mail ook minimum éénmaal per jaar een overleg met de ontwikkelaar op de site van Tanderuis vzw. Waar nodig passen we ons systeem aan om de toegankelijkheid te vergemakkelijken. Leners worden per mail op de hoogte gehouden van verlofperiodes, speciale activiteiten, verlopen uitleentermijn, melding van boete, CIJFERS In 2017 zijn er in de ASStheek 359 nieuwe materialen bijgekomen. Hiermee telt de ASStheek titels en exemplaren. Er werden in 2017 een totaal van 29 nieuwe externe leden en 9 nieuwe personeelsleden aangemeld. Eind 2017 telt de ASStheek hiermee 241 leden, waarvan 183 extern en 58 personeel. De tien meest ontleende boeken van de ASStheek in 2017 waren : 1. Ik ben trots op je!, B. Furman 2. Leren met autisme, K. Vanroy 3. Mijn Kid s skills vaardighedenboek, B. Furman 4. Broers- en zussenboek, A. Van Dijken 5. Zeg nee! Gedrag in goede banen leiden door het versterken van executieve functies, E. Luteijn 6. Autisme en tijdsbesef: Tijd verhelderen met het 10 stappenplan, S. Degrieck 7. Overprikkeld praktische strategieën om de wereld van je prikkelgevoelige kind te structureren, C. Dalgliesh 8. Mijn reuzezoekboek, B. Bécue 88

97 9. Executieve vaardigheden van kinderen met autismespectrumstoornissen, M. Cuyle 10. Opgekikkerd!, A. Kooijman VRIJWILLIGERS De permanentie van de ASStheek wordt verzorgd door een team van vrijwilligers al dan niet met autisme. Om de continuïteit van de werking te garanderen, werken we binnen de ASStheek met een vaste equipe en een vast uurrooster. In 2017 tellen we een bezetting van zeven actieve vrijwilligers. In 2017 organiseerden wij een vrijwilligersdag, waarin we de vrijwilligers inspraak willen geven in de werking van de ASStheek en de vernieuwing van de infrastructuur. We maken ook gebruik van deze gelegenheid om hen te bedanken voor hun vrijwillige inzet. SPONSORING Voor de aankoop van materialen zijn we afhankelijk van giften. Het actief blijven op zoek gaan naar kandidaat sponsors is een noodzaak om onze kwaliteit te blijven garanderen. In 2017 mochten we een voorstelling brengen van de ASStheek bij Cera, een vennotengemeenschap die investeert in welvaart en welzijn. Zij sponsorden de ASStheek in 2014 bij de opstart en kregen graag een update van de gerealiseerde projecten. In 2018 kunnen wij opnieuw een aanvraag tot sponsoring indienen. PUBLIC RELATIONS Onze folder en affiche van de ASStheek wordt nog steeds verspreid via thuisbegeleiders binnen gezinnen, op een schooloverleg, enz. Het kenbaar maken van nieuwe aanwinsten gebeurt intern door mailing en het verspreiden van de nieuwsbrief naar personeel, externen krijgen deze info via een vaste rubriek binnen de nieuwsbrief t Een en t Ander van Tanderuis vzw alsook via onze facebook pagina. In 2018 zal een nieuwe folder ontworpen worden met de definitieve weergave van de vernieuwde infrastructuur. We willen in 2018 de promotie rond de ASStheek centraal zetten en hiermee inzetten op kenbaarheid en uitbreiding van leden. TOEKOMST Waar we in 2017 investeerde in een volledig vernieuwde infrastructuur, willen we in 2018 de kenbaarheid van ASStheek in Oost-Vlaanderen verder uitbreiden. Dit willen we doen via: - Organiseren van de 2 de editie van de autismebeurs, gekoppeld aan de heropening vernieuwde ASStheek op Dag van de Zorg - Promotiefilmpje laten maken van de ASStheek via een cliënt in begeleiding - Nieuwe folder laten maken van vernieuwde infrastructuur - Aanwezig zijn op beurzen (Kangoeroebeurs, Congres Liga Autisme Vlaanderen,...) - Affiches verder verspreiden onder eerstelijnszorg (ziekenhuizen, beroepsvereniging huisartsen) 89

98 KWALITEITSZORG INLEIDING Niemand trekt het belang van Kwaliteitsbewaking en Kwaliteitszorg in twijfel. Eén van de middelen om daar uitdrukkelijk en systematisch aandacht voor te hebben is het kwaliteitshandboek. Sinds september 2000 zijn we in onze dienst aan het werk aan en met het kwaliteitshandboek. Stap voor stap hebben we de verschillende documenten en procedures uitgewerkt. Recenter is met het nieuwe kwaliteitsdecreet het geheel herwerkt. Er is in onze dienst een basis-handboek ter beschikking dat de verschillende aspecten van de werking en de procedures beschrijft, en een leidraad vormt voor alle medewerkers. In onze implementatiemethodiek vonden we het vanaf het begin belangrijk vele mensen te betrekken, zodat er geen grote afstand is tussen theorie en praktijk, of tussen papier en veldwerk. Ook nieuwe medewerkers worden meegenomen in het bad: vanaf de start van de inwerkperiode worden de visie, procedures en methoden verduidelijkt. KWALITEITSCOMITE Het kwaliteitscomité bestaat uit de directeur van Tanderuis vzw en de kwaliteitscoördinator. Op de maandelijkse bijeenkomst legt het kwaliteitscomité de prioriteiten inzake kwaliteitszorg vast, en bewaart het overzicht over de doelstellingen, de planning en bijsturing van de acties, de knelpunten, effecten en neveneffecten. Voor problemen wordt een pragmatische en consequente oplossing bedacht. Ter ondersteuning bij de uitbouw van de kwaliteitszorg, wordt inspiratie gezocht in literatuur of via externe vorming of ervaringsuitwisseling met andere diensten. Om te vermijden dat allerlei initiatieven tot verbetering en aanpassing te chaotisch verlopen, hebben we het kwaliteitscomité geïnstalleerd en een kwaliteitscoördinator aangesteld. Het belangrijkste doel is coördineren en stroomlijnen. De kwaliteitscoördinator in onze dienst is een medewerker met een beperkte vrijstelling om de opdracht van het kwaliteitsbeleid te behartigen. De taak bestaat vooral uit het opmaken en opvolgen van planning van de werkzaamheden, het uitwerken van een taakverdeling waarbij verschillende medewerkers hun steentje kunnen bijdragen, het ondersteunen van de medewerkers bij deze taken, het opvolgen van de concrete uitvoering van taken, het afstemmen van de verschillende documenten tot een coherent geheel, het overzicht houden over het afwerken van documenten van het kwaliteitshandboek. Dit jaar werd een nieuwe kwaliteitscoördinator aangesteld, met name Eva Buysse. 90

99 PROCEDUREHOUDERS Het kwaliteitscomité wordt inhoudelijk ondersteund door de groep van procedurehouders. Dit zijn actieve medewerkers die zich verantwoordelijk stellen om bepaalde processen en procedures op te volgen en zo nodig te verbeteren. Vernieuwingen worden hanteerbaar gemaakt in procedures, toepasbaar in de dagelijkse werking, op maat van de medewerkers. De interne procedurehouders van 2017 zijn: Marijke Vercauteren: procedure intake Jolien Van Acker en Silke Defauw: procedures i.v.m. opstellen, uitvoeren, evalueren, bijsturen en beëindigen van de individuele dienstverleningsovereenkomst. Karen Uylenbroeck: procedure organiseren van het collectief overleg met de gebruikers Marianne Bouckhout: procedure i.v.m. het afhandelen van klachten van de gebruikers Gerlinda Van Campenhout: procedure i.v.m. het voorkomen, detecteren en gepast reageren op misbruik en geweld ten aanzien van gebruikers Marianne Bouckhout: procedure i.v.m. het selecteren en aanwerven van personeel Lieselotte Heirbaut: procedure i.v.m. het vormen, trainen, opleiden en ondersteunen van personeel Linda Geldhof en Natasja De Wilde: procedure i.v.m. het evalueren van personeel Linda Geldhof: procedure i.v.m. het periodiek evalueren van de ingezette middelen Isabelle Goossen: procedure i.v.m. het toetsen van de tevredenheid van de gebruikers Eva Buysse: procedure i.v.m. het implementeren van corrigerende en preventieve maatregelen Verschillende medewerkers zijn procedurehouder of proceseigenaar, en bewaken van daaruit hun procedure. Ze hebben als taak ook na het uitwerken van een vernieuwde versie de toepassing mee op te volgen, en de knelpunten tussen tekst en praktijk tijdig te detecteren. Zij spelen aldus een actieve rol in het uitwerken van verbeterprojecten. ACTUALISERING KWALITEITSHANDBOEK Omwille van de veranderingen in de werking, of vanuit interne of externe feedback, zijn onderdelen van het kwaliteitshandboek herwerkt. Ook vanuit de overheid of veranderende wetgeving kan een aanzet komen. Voor het uitwerken of herschrijven van de tekst werden werkgroepjes ad hoc samengesteld. De procedure omtrent het beheren van documenten biedt ons hierbij houvast. Door de grote betrokkenheid van medewerkers bij dit proces verbeteren we de implementatie van het kwaliteitshandboek. Eveneens gebruiken we beter de inbreng en creativiteit van de verschillende teamleden, en maken we de procedures echt praktijkgericht. We bewerkstelligen een zo groot mogelijke conformiteit tussen papier en dagelijkse praktijk. Nieuwe documenten of aangepaste versies worden toegelicht aan de voltallige personeelsgroep op de Organisatorische vergadering (ORG). Voor de gebruikersgerichte 91

100 procedures, het strategisch plan en de beschrijving van het aanbod, evenals de collectieve rechten en plichten, leggen we de teksten ook voor aan de Gebruikersraad voor reflectie en advies. Wanneer een nieuwe versie is afgewerkt keurt de directeur ze goed en legt hij een geldigheidsduur vast. Eén maal per jaar wordt het overzicht van de gewijzigde documenten aan de Raad van Bestuur ter bekrachtiging voorgelegd. Zo hebben we in de loop van 2017 in totaal 12 procedures of elementen geactualiseerd: Missie, visie, waarden, doelstellingen, strategie en geschreven referentiekader Via een interne audit werden kernwaarden bevraagd en visies kritisch voorgelegd binnen de verschillende teams. Op basis van de verkregen informatie werden aanvullingen gedaan in de missie/visie tekst. Dit betreft vooral leggen van specifieke accenten of nuances. Zo wordt het belang van autismespecifiek werken nog sterker benadrukt (in tegenstelling tot huidige maatschappelijke tendens tot handicapoverschrijdend werken); werd de omschrijving van het werken met volwassenen met autisme verfijnd, de visie rond de tijdelijkheid van thuisbegeleiding terug onder de loep genomen en bevestigd en het belang van open dialoog en coachende positie in een goed opgebouwde vertrouwensrelatie sterker op de voorgrond geplaatst. Voorkomen, detecteren van en gepast reageren op grensoverschrijdend gedrag ten aanzien van de gebruikers Aangezien er in de groepsactiviteiten ook contact is tussen gebruikers onderling werd een luik toegevoegd rond procedure bij GOG tussen de gebruikers. De engagementsverklaring GOG werd toegevoegd in bijlage als verwant document. Selecteren en aanwerven van personeel De functieomschrijving coördinator ASStheek werd als verwant document toegevoegd en systematische aanwezigheid van desbetreffende directiemedewerker op sollicitatiegesprek werd toegevoegd Vormen, trainen en opleiden van personeel De intervisie tussen directiemedewerkers werd als nieuwe methodiek in 2017 toegevoegd en beschreven. Daarnaast werden de bestaande methodieken van team- en dienstdeskundigheidsuitwisseling toegevoegd aangezien dit ook een manier is om kennis te delen en personeel te ondersteunen. Een overzicht van gevolgde vorming staat niet meer in het jaarverslag, maar wordt bijgehouden via de individuele VTOO plannen per team. Inleiding en doel zelfevaluatie Op de interne audit 2016 werd aangehaald dat de terminologie te vaag was. Deze werd meer geconcretiseerd. Evaluatie door medewerkers op basis van overlegstructuren De tweedaagse van het directieteam werd toegevoegd als evaluatiemoment op dienstniveau. Daarnaast werd ook de opmerking toegevoegd dat actiepunten die niet bereikt zijn meegenomen worden naar volgende jaarplanning of de zinvolheid wordt gerevalueerd. Evaluatie van ingezette middelen Het overzicht van methodieken per team werd als verwant document toegevoegd. 92

101 Toetsen van tevredenheid van de gebruikers De procedure voor het toetsen van tevredenheid bij de nieuwere werkingsaspecten werden toegevoegd (spelcontact, ADL, outreach). Daarnaast werden de coördinatoren van de verschillende werkingsaspecten benoemd als verantwoordelijken voor de verwerking van de tevredenheidsbevraging en het opstellen van de prioriteitenplannen. Periodieke evaluatie door medewerkers: vanuit gesprekken en bevraging De opvolging van de functioneringsgesprekken en de externe coaching werd neergeschreven en de mogelijkheid tot ad hoc begeleidingsgesprekken werd toegevoegd. Beoordelen van het kwaliteitshandboek door directie De verantwoordelijkheden werden scherp gesteld. Implementeren van corrigerende en preventieve maatregelen Er werd verduidelijkt welke verantwoordelijkheid de coördinatoren van de verschillende werkingsaspecten/ werkgroepen hebben. Daarnaast werd ook expliciet vermeld dat bijsturingen steeds moeten besproken worden met verantwoordelijken op dienstniveau opdat uniformiteit/ gedeelde visie op dienstniveau gegarandeerd kan blijven. KWALITEITSAUDITS Een interne audit is een middel om elementen van de werking eens grondig te bekijken. Voor de totaliteit van het kwaliteitshandboek stelden we een meerjarenplan op. Dit garandeert ons dat alle onderdelen van de werking aan bod komen binnen een termijn van maximum 4 jaar. In het jaar 2017 hebben we onderstaande procedures onder de loep genomen, op basis van wat er in het kwaliteitshandboek daarover staat neergeschreven, hebben dit getoetst aan de praktijk van de werking, en sterke en zwakke punten opgespoord. Op deze wijze bekeken we: - Structuur van het kwaliteitshandboek - Beschrijven van het aanbod van de voorziening - Missie, visie, waarden, doelstellingen en geschreven referentiekader - Beheer van documenten De audits werden dit jaar door de kwaliteitscoördinator uitgevoerd. Beheer van documenten werd op een overleg met alle procedurehouders gecheckt; het aanbod van de voorziening werd afgetoetst bij een collega die net langdurig afwezig was geweest. Rond missie en visie werd uitgebreid stilgestaan door een aantal vragen en stellingen te formuleren binnen elk team van Tanderuis vzw, dit met de bedoeling te checken of de visies binnen bepaalde thema s in de verschillende teams de algemene Tanderuis vzw visie bevestigen. Tegelijkertijd werd door deze bevraging de visie terug scherper gesteld en de tekst met enkele nuances aangevuld. Er werden geen tekorten vastgesteld tijdens de interne audits. 93

102 ZORG VOOR PERSONEEL Dit jaar werd er vanuit de directie voor gekozen om duurzaam omgaan met energie en vitaliteit als het centrale thema van het werkjaar te stellen. Dit als een noodzakelijke stap om de nodige aandacht te besteden aan het welbevinden van het personeel. De hoge werkdruk en de emotionele belastbaarheid door de specifieke eigenheid van de job, maakt het personeel kwetsbaar voor burn-out. Door er op team- en dienstniveau expliciete aandacht aan te besteden willen we het personeel zo veel mogelijk tools bieden om met dit gegeven om te gaan. Dit is in 2017 gebeurd door inschakeling van externe gespecialiseerde coaches en verdere uitwerking binnen de teams. Dit is een thema waar in de toekomst blijvende aandacht zal aan besteed worden. TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Het draaiende houden van het kwaliteitshandboek, het voortdurend evalueren en plannen en herwerken : het is een never ending story. We hebben het kwaliteitshandboek waar nodig bijgewerkt. We hebben een intern meerjarenplan uitgetekend en werken er jaar na jaar aan verder. Zo gebruiken we het kwaliteitshandboek als een werkinstrument om het kwaliteitsdenken gaande te houden. 94

103 VORMING, TRAINING, ONDERSTEUNING EN OPLEIDING (VTOO) INLEIDING In het kader van kwaliteitszorg binnen Tanderuis vzw wordt jaarlijks een nieuw VTOO plan opgemaakt. Er wordt gewerkt met VTOO-plannen op 3 verschillende niveaus: Dienstniveau Teamniveau Individueel niveau Deze VTOO-plannen zijn het gevolg van het tevredenheidsonderzoek onder de medewerkers waaruit het meer teamspecifiek werken een actiepunt is. De VTOO belangen van onze dienst worden behartigd door een VTOO werkgroep die bestaat uit een afgevaardigde van elk team, ook directieteam, de kwaliteitscoördinator en de VTOO coördinator. Zij komen minstens vier keer per jaar samen. GEREALISEERDE DOELEN Naast het opvolgen van de goede gang van zaken wat de VTOO planning betreft, realiseerden de VTOO werkgroep in 2017 volgende doelen: - Tijdens therapeutische supervisie worden een aantal casussen van thuisbegeleiders besproken vanuit een therapeutisch denkkader. De keuze bestond uit het contextuele, oplossingsgerichte en gedragstherapeutische denkkader. - Tijdens de team-duw werd Prof. Herbert Roeyers uitgenodigd om stil te staan bij recente ontwikkeling betreft autisme. - Bezoekers van de ASStheek kregen up-to-date info van vormingen via het daartoe bestemde bord. - Er werd verder onderzocht op welke manier de tweede o in onze naam, gestalte kan krijgen. - Het individueel VTOO-plan onderging een kleine aanpassing. Alle informatie wordt nu verzameld in één document. Dit document wordt ingevuld en opgevolgd door de team VTOO-verantwoordelijke. Op het einde van het jaar wordt alle informatie gebundeld zodat directieleden kunnen opvolgen welke vormingen reeds gevolgd werden. - Het project gluren bij de buren kreeg een vervolg. De bedoeling is om meer zicht te krijgen op de GIV methodieken van andere teams om deze eventueel als inspiratiebron te gebruiken. - De denkdag van 2017 werd door de VTOO werkgroep georganiseerd en dit binnen het jaarthema vitaliteit. Er werd stil gestaan bij thema s als: zorg voor jezelf, zorg dragen voor collega s, burn-out preventie, grenzen bewaken. Deze inhoudelijke workshops werden afgewisseld met vitale workshops als yoga en volksdans. 95

104 - Voor alle personeelsleden werd er een functioneringsgesprek gepland. JAARTHEMA S VTOO TEAMPLAN Elk team kiest een jaarthema waarrond een volledig jaar gewerkt zal worden. De thema s van themadagen, studiebezoeken en vormingsdagen zijn steeds afgeleid uit dit algemene jaarthema. Voor het jaarthema s van 2017 werd er gekozen om binnen de hele dienst stil te staan bij, vitaliteit. 2 van de themadagen werden uitgewerkt door externe coaches Themadag 1: inleidende workshop door Liesbeth Moortgat Themadag 2: verdiepende workshop door Chris Van Dam Ook de denkdag stond in teken van het jaarthema. UITDAGINGEN In 2018 staan we voor volgende uitdagingen: - Het verder concretiseren van de doelstellingen om het Ondersteunen van personeel vorm te geven. - Uitvoeren van een verwenactie voor het personeel in het kader van Ondersteunen van het personeel. - Updaten en vereenvoudigen van het algemene gedeelte van de introductiemap én het teamgericht specifiëren ervan. - Verder aan de slag gaan met de informatie die verworven is rond het thema vitaliteit. Zoals in ieder team werken met de toolbox, vitaliteit. - Aan de slag gaan met de feedback van de functioneringsgesprekken binnen elk team. - Acties in het kader van zorg voor collega s uitbouwen. Zoals the mirror en likes. The mirror: spiegel met foto s van collega s waar boodschappen kunnen achtergelaten worden voor elkaar. hoe heb ik zorg gedragen voor mezelf? hoe heb ik zorggedragen voor mijn collega? Likes: om uit te delen aan collega s met als doel een compliment te visualiseren.. 96

105 OUTREACH WAT IS OUTREACH? Outreach is het uitwisselen van onze jarenlang opgebouwde specifieke kennis over autisme aan iedereen die interesse heeft in en/of die nood heeft aan kennis over het omgaan met personen met autisme. Bij outreach geven we onder andere gerichte informatie over de manier waarop personen met autisme informatie verwerken, adviseren we hoe de omgeving kan aangepast worden aan de specifieke noden van personen met autisme, laten we geïnteresseerden aan den lijve ondervinden hoe het is om een autismespectrumstoornis te hebben en denken we mee over vragen rond behandeling van cliënten uit de aanvragende diensten. Het algemeen maatschappelijk doel van al deze interventies waar Tanderuis vzw zich mee wilt voor inzetten, is de problematiek autisme ruimer bekend maken, is werken aan een ruimer autismebewustzijn en helpen om een ruimer publiek vaardig te maken in het omgaan met personen met autisme. Zo streven we naar een autismevriendelijker Vlaanderen. De ASStheek, ons onthaal- en informatiecentrum autisme, biedt alle medewerkers van Tanderuis vzw die deze outreachfunctie opnemen, de nodige faciliteiten om autismespecifieke consultaties en vraaggestuurd advies en ondersteuning aan te bieden, aangepast aan de context en de behoeften van de aanvragers. De hoofddoelstelling van deze consultatiefunctie is het faciliteren van deelname aan het normale dagelijks leven voor personen met autisme, is dus inclusie. VOOR WIE IS OUTREACH? Ook in 2017 klopten diverse maatschappelijke diensten, instanties en organisaties aan de deur van Tanderuis vzw met de vraag naar kennis en advies over het omgaan met personen met autisme. De aanvragers van outreach komen uit verschillende sectoren : diensten voor algemeen welzijn, diensten VAPH, Centra Geestelijke Gezondheidszorg, onderwijsinstellingen, voorzieningen Jongerenwelzijn, Kind en Gezin, psychiatrische diensten, thuiszorgdiensten, huisartsen, vrijetijdsorganisaties, mantelzorgers en werkgevers. De concrete aanvragende diensten die in 2017 beroep deden op de autismedeskundigheid van Tanderuis vzw komen uit verschillende gemeenten en steden van Oost-Vlaanderen: - SBS Henri D Haese Gent - Bubao De Mozaïek Geraardsbergen - BO Mozaïek Opwijk - Mariagaard Wetteren - Edugo De Brug Oostakker - OLV College Campus Bevegem - GO! Atheneum Oudenaarde - Lyceum Gent - De Zonnepoort Gent - GON team Sint-Lodewijk Wetteren - Sint-Jozef Gent - Vrij CLB Ninove 97

106 - CAW Oost-Vlaanderen - Ter Muiden Beernem - De Steiger Dagcentrum PC Gent-Sleidinge - PC Sint-Franciscus Zottegem - LOK-groep Geraardsbergen - Revalidatiecentrum Kapelhof te Zele - Villa Boempatat vzw (voorschoolse kinderopvang) - Landelijke kinderopvang Lochristi - MFC Ten Dries Landegem - Vzw Baken Lokeren - Habitar vzw Dendermonde - MFC Meetjesland Blij Leven Waarschoot - Pleegzorg Oost-Vlaanderen MODULES OUTREACH De inhoud van de outreach kan zeer uiteenlopend zijn en wordt bepaald in overleg met de aanvrager. Er wordt gestreefd naar een aanbod op maat. Thema s die aan bod kwamen in 2017 zijn onder andere: - Informatie over ASStheek - Informatie over snoezelen voor kinderen met autisme - Oudercursussen voor gezinnen met kinderen met autisme als methodiek - Inleefworkshop autisme - Basisuitleg autisme - Vroeginterventie bij autisme. Signalen op peuterleeftijd - Impacttraining bij jonge kinderen met autisme - Autisme: spel en spelen - Autisme en vrije tijd - Expertentafel ASS - Advies en consult rond project GASStvrij - Casusbesprekingen - Inschakelen van een hond in de begeleiding van kinderen met autisme - Dokter, ik denk dat ik autisme heb - Opmaak en gebruik sensorisch profiel CIJFERGEGEVENS In 2017 werden 192 sessies outreach gepresteerd door medewerkers van Tanderuis vzw waarvan 124 mobiele outreach en 68 ambulante outreach. Dit komt overeen met 37,75 personeelspunten of 1,5% van de beschikbare capaciteit van Tanderuis vzw. 98

107 TOEKOMST Doel in 2018 is meewerken aan het initiatief van Liga Autisme Vlaanderen om een online outreachbibliotheek te ontwikkelen die kan geraadpleegd worden door alle leden van de Liga. Via deze bibliotheek wordt het breder verspreiden van onze autisme knowhow in de maatschappij nog meer gefaciliteerd, wat de inclusiegedachte ten goede komt. 99

108 SAMENWERKING INHOUDELIJKE SAMENWERKING Op inhoudelijk vlak werken thuisbegeleiders voortdurend samen met andere diensten. Om te vermijden dat ouders of de persoon met autisme te afhankelijk worden van de hulpverlening die wordt aangeboden door de thuisbegeleider, wordt veel tijd geïnvesteerd in het uitbouwen of uitbreiden van een ondersteunend netwerk voor het gezin. Daarom hebben thuisbegeleiders in hun dagelijks werk met gezinnen veel contact en overleg met de secundaire opvoedingsmilieus en reguliere organisaties waar de persoon met autisme frequent verblijft o.a.: peutertuinen en kinderdagverblijven, onthaalmoeders, grootouders, scholen, werk, vrije tijdsinitiatieven, pleegzorg, Ouders worden op weg geholpen om samen te werken met dit netwerk, juist omdat autisme niet enkel een probleem vormt in het kerngezin alleen. Thuisbegeleiding betekent ook meer dan gezinsbegeleiding alleen. Netwerkbegeleiding en netwerkondersteuning vormen wezenlijke onderdelen van de thuisbegeleiding. Daarnaast werken thuisbegeleiders in hun dagelijkse praktijk veel intersectoraal samen met andere hulpverleningsdiensten in functie van de kind- of persoonsgerichte begeleiding en krachtgerichte netwerkondersteuning: Revalidatiecentra, Diensten Geestelijke Gezondheidszorg, CLB s, Buitengewoon Onderwijs, GON-begeleiding, Psychiatrische ziekenhuizen of opnamecentra, MFC s, OCMW s, CAW s, Ambulante diensten, DOP, In het kader van diagnosestelling werken de contactpersonen en thuisbegeleiders vaak samen met o.a.: Revalidatiecentra, COS-centra, Referentiecentrum Autisme (RCA), kinderpsychiaters Onze thuisbegeleiders onderhouden ook contacten met andere thuisbegeleidingsdiensten bijvoorbeeld in functie van informatieoverdracht of door het opzetten van enkele begeleidingssessies samen in één gezin. Er blijft ook een goede samenwerking met de Vlaamse ouder- en familievereniging voor personen met autisme (VVA). In het kader van vorming, bijscholing en kennisverspreiding wordt ook nauw samengewerkt met: Autisme Centraal, Sig, Balans, Interactie Academie, andere opleidingscentra ORGANISATORISCHE EN BELEIDSMATIGE SAMENWERKING Op organisatorisch vlak worden formele contacten gelegd en onderhouden met diverse instanties, waar zowel organisatorische als beleidsmatige agendapunten worden besproken: Comité Thuisbegeleiding Vlaams Welzijnsverbond, COC Oost-Vlaanderen Vlaams Welzijnsverbond, Overlegplatform directies thuisbegeleiding Vlaanderen (SWOT-V), 100

109 Overlegplatform directies thuisbegeleiding provincie Oost-Vlaanderen, Overlegplatform thuisbegeleidingsdiensten voor personen met autisme, Liga Autisme Vlaanderen, Intervisiegroep kwaliteitszorg, Provinciale stuurgroep gehandicaptenzorg ROG, Provinciaal platform minderjarigen, Provinciaal platform meerderjarigen, Regionaal Welzijnsoverleg, Zorgbemiddeling minder- en meerderjarigen, intersectorale regionale netwerken i.k.v 1 gezin = 1 plan. 101

110 LIGA AUTISME VLAANDEREN INLEIDING Op 1 oktober 2017 werd door de thuisbegeleidingsdiensten autisme in Vlaanderen de Liga Autisme Vlaanderen opgericht. De Vlaamse thuisbegeleidingsdiensten autisme werken al jaren intensief en goed samen. Door de krachten te bundelen onder de vorm van een burgerlijk maatschap, de Liga Autisme Vlaanderen, zijn de thuisbegeleidingsdiensten in staat de professionele ondersteuning van personen met autisme en hun context verder te versterken, en de efficiëntie van de afzonderlijke diensten te verhogen. De oprichting van de Liga Autisme Vlaanderen geeft de provinciale thuisbegeleidingsdiensten autisme eveneens een grotere Vlaamse zichtbaarheid en impact. Het behoort dan ook tot de taak van de Liga Autisme Vlaanderen om de professionele autismespecifieke hulpverlening ten aanzien van de doelgroep te versterken, zowel op beleids als op operationeel niveau. SITUERING De afgelopen jaren is de organisatie van het Vlaamse ondersteuningslandschap sterk veranderd (cfr. Perspectiefplan 2020, Nieuwe beleidsstructuur Integrale Jeugdhulp). Dit heeft grote gevolgen voor de zorgaanbieders in de sector personen met een handicap. We stellen enerzijds vast dat schaalvergroting en netwerkgebonden initiatieven meer en meer aan belang winnen. Hierdoor krijgen veel organisaties een grotere slagkracht in de sector. Anderzijds dreigt hierdoor de eigenheid van een kleine organisatie en het belang van handicapspecifieke expertise verloren te gaan. De huidige beleidscontext zet organisaties ertoe aan om hun zorg te verbreden naar andere doelgroepen, wat helaas ook vaak dreigt uit te monden in een verarming van de zorg. Naast deze beleidsontwikkelingen lanceerde Minister Vandeurzen begin 2017 het Vlaams Actieplan Autisme. Hierin worden participatieproblemen van kinderen, jongeren en volwassenen met autisme in kaart gebracht, alsook oplossingen en beleidsaanbevelingen geformuleerd. De Liga Autisme Vlaanderen schaart zich ten volle achter dit Actieplan en wenst hier mee haar schouders onder te zetten. De missie/visie van de Liga Autisme Vlaanderen kan worden samengevat met volgende 3 kernbegrippen: autismespecifiek, Vlaams en professionele hulpverlening. MISSIE/VISIE Autismespecifiek Vanuit de Liga Autisme Vlaanderen zijn we niet bereid onze autismespecifieke werking op te geven, ook al maakt de regelgeving dit mogelijk. Hiermee varen we in tegen een maatschappelijke stroom. Dit is geen vanzelfsprekende keuze, maar we zijn ervan overtuigd dat we hierdoor de beste garantie kunnen blijven bieden op kwaliteitsvolle hulpverlening, in het belang van de personen met autisme en hun netwerk. Autisme is een handicap met vele gezichten. Kennis en inzicht in het autistisch denken zijn belangrijk om deze kinderen en volwassenen te kunnen laten groeien en hun netwerk goed te ondersteunen. Helaas is het een handicap waarbij het belang hiervan onderschat wordt. Autisme is vaak niet meteen zichtbaar, omdat het zich op heel verschillende manieren uit. Inzicht in het autistisch denken zal de 102