Samenvatting voordrachten 2016

Transcriptie

1 Samenvatting voordrachten januari 2016, Ger Kockelkorn: Convivencia, romantische mythe of inspirerend voorbeeld? La Convivencia romantische mythe of inspirerend voorbeeld? Nadat vanaf ca. 613 Mohammed in de streken rond Mekka en Medina aan zijn godsdienstige missie begon, breidde de Islam met de bijbehorende machtsstructuren zich razendsnel uit over het Midden-Oosten en Noord-Afrika. In 711 trokken Berberstammen de Straat van Gibraltar over en veroverden in korte tijd vrijwel het Iberische Schiereiland, dat sindsdien in het Arabisch aangeduid werd als al Andalus. In het Nederlands wordt meestal gesproken van Moors Spanje. Met Moren worden dan niet alleen de Berbers, maar ook de later gekomen Arabische stammen en dynastieën bedoeld. Vanaf ca. 800 slaagden enkele katholiek koninkrijkjes erin om vanuit Noord-Spanje langzaam de Moslims steeds verder naar het zuiden te verdrijven, totdat in 1492 met de val van Granada een einde kwam aan Moors Spanje. Dit proces van christelijke herverovering wordt aangeduid met de term Reconquista. De Moren troffen in Spanje een gekerstende bevolking met een tamelijk grote joodse minderheid aan. Hoe het samenleven van deze drie godsdiensten te organiseren? Hier begint het sprookje van al-andalus of toch niet? In de geschiedschrijving en zeker ook in de literatuur worden De Gouden Eeuwen van Moors Spanje vaak afgeschilderd als een spaarzaam voorbeeld van vreedzaam samenleven de drie Abrahamitische godsdiensten (jodendom, christendom en de Islam). Later is men daarvoor de uitdrukking la Convivencia gaan gebruiken. Tegelijkertijd worden de acht eeuwen van Moors Spanje geroemd als een periode, waarin onder leiding van en geïnspireerd door Moslims de kunsten en wetenschappen een legendarische bloeiperiode beleefden. Het moge duidelijk zijn, dat deze door velen vaak vergeten periode, afgezet tegen de actuele oplopende spanningen tussen Het Westen en De Islam, het waard is om kritisch bekeken te worden. Kan de geschiedenis ons leren hoe we tot ieders voordeel vreedzaam kunnen samenleven, ondanks bestaande grote religieuze en culturele verschillen? Kortom: was la Convivencia een romantische mythe of een ook nu nog inspirerend voorbeeld? P.S.: ik ben tot dit thema gekomen op verzoek van DE DRIE RINGEN, een interreligieuze gespreks- werk- en leergroep uit Parkstad. 10 februari 2016, René Corten (lid en vz. Probus II Maastricht): De Belgische Opstand van 1830 zingend getwitterd (41) Lezing over de Belgische straatliederen uit : Wat zongen de Belgen in 1830? In de straten en de kroegen van Brussel, Gent en Antwerpen worden in de woelige jaren van de afscheiding, 1830 en 1831, liederen gezongen. Ze ontstaan uit eerste opwellingen van enthousiasme, onder indruk van wat er gebeurde. Uitgegeven als goedkope vliegende blaadjes, kunnen ze gelezen worden als een vurige oproep, een ontlading van vreugde, een verslag, een opiniestuk, een artikel uit de boulevardpers, een ingezonden brief of hat . Het is een genre voor eenvoudige, veelal ongeletterde luisteraars, die geen kranten lezen maar toch in cafés en op straat informatie willen krijgen over de omwenteling die zich

2 voltrekt 1. Luisteraars en zangers komen uit de laag die we gemakshalve maar het gewone volk zullen noemen. De zangwijzen, populaire deuntjes, zijn bekend en meezingen betekent: erbij horen. Wie waren de makers, wie bedacht deze liederen? Was er een markt voor of trok er op de achtergrond iemand aan de politieke touwtjes? Naast deze straatliederen vinden we ook de meer literaire liederen die in de salons van Gent en Antwerpen werden voorgedragen en de afzetting van Willem I verbitterd bezingen. Het zijn de liederen van de Orangisten gericht op een geletterde bovenlaag. Er klinkt heimwee naar Oranje en de verloren band met het Noorden. Het is de reactie van de elite op het revolutionaire gedoe dat bestaande posities en cultureel evenwicht in gevaar brengt. Beide soorten liederen zijn instrumenten geweest bij de vorming van een nieuw nationaal bewustzijn. Juist daarom zijn de teksten zo interessant. Directe weergave van emoties en invloed op de publieke opinie is hier kennelijk belangrijker dan vormbeheersing of literaire ambitie. De parallel met het prerevolutionair twitteren in landen als Tunesië en Egypte in onze dagen is frappant. De liederen zijn na 1830 nooit (her)uitgegeven, waarschijnlijk omdat men in de latere vreedzame co-existentie van Nederland en België, weinig behoefte had aan kennisname van deze heftige uitingen pro en contra de afscheiding. René Corten (geb. 1944) studeerde in 2009 c.l. af bij Prof. Marita Mathijsen aan de Universiteit van Amsterdam op het onderwerp: Wat zongen de Belgen in 1830? Een onderzoek naar de liederen bij de Belgische afscheiding in 1830 en februari 2016, Wiel Lamers: Vincent van Gogh, een leven vol mislukkingen en een dramatisch einde Vincent van Gogh is een van de zeer weinige kunstenaars die een eigen museum hebben. Hij hoort momenteel tot de toonaangevende moderne kunstenaars, een van de grondleggers van de moderne kunst. Hoe anders was de situatie tijdens zijn korte leven. De eerste 27 jaar zijn beslist niet succesvol verlopen. Pas de laatste 10 jaar van zijn leven is hij als kunstenaar bezig geweest, waarvan de laatste drie jaar tot de meest vruchtbare moeten worden gerekend. Hij heeft zo n 2100 kunstwerken gemaakt waarvan ongeveer 830 olieverfschilderijen. Maar ook deze periode was niet succesvol. Het aantal kunstwerken, die hij verkocht, is op een hand te tellen. Ik hoop met deze voordracht een inzicht te kunnen geven in het leven van deze door ons zo gewaardeerde kunstenaar zodat we mogelijk nog meer kunnen genieten van zijn werken. 9 maart 2016, Kick Smit: Over volksliederen Diverse malen heb ik me de afgevraagd hoe ik voor dit gezelschap besloten heb een verhaal te houden over volksliederen. Ik was met een ander onderwerp bezig, maar het moet het Wilhelmus zijn geweest bij de dodenherdenking op 4 mei en de ramp met de MH 17 dat mij aan het denken heeft gezet. Wat doet zo n lied met je, wat wordt er in een mens teweeggebracht. Is het de tekst, de melodie of de mensen om je heen, die eensgezind en 1 Witte, Els, De constructie van België Leuven 2006,

3 massaal dat lied zingen? Met die gedachten heb ik wat literatuur gezocht en ben ik dit onderwerp gaan uitdiepen. 23 maart 2016, Leon Halders: Cultuurverschillen tussen Nederland en Japan bij zakelijk handelen 1) Levensloop Leon Halders 2) Persoonlijke observaties en kanttekeningen van een 5-jarig verblijf in Japan, in de functie van President DSM Japan 3) Historie van Japan 4) Japan nu 13 april 2016, Edouard Rasquin: Let s make an opera Opera is de meest dure maar ook de meest complexe kunstvorm. Welk proces gaat eraan vooraf alvorens we getuige kunnen zijn van een Opera-uitvoering. Aan de hand van mijn lezing wil ik het ontwikkelingsproces dat tot een uitvoering van een Opera leidt "over het voetlicht brengen". 27 april 2016, Geert Blijham (voorzitter Raad van Toezicht Acad. Ziekenhuis Maastricht): Toezichthouden in een Academisch Ziekenhuis Toezien op het AZM/MUMC+ Toezien in de zorg is in de laatste 20 jaar enorm veranderd. Tot die tijd was er sprake van een "bestuur" en een "directie". Het bestuur bestond uit plaatselijke notabelen, de directie voorzag hen van een mooi diner. Rond 1990 ging dat veranderen. Er kwam een zogenaamd toezicht- bestuur model. De Raad van Toezicht (het oude bestuur) kreeg verantwoordelijkheden en werd daarop ook aangesproken. In de jaren daarna is het Toezicht steeds meer onder het vergrootglas komen te liggen: benoemen ze wel de goede bestuurders, weten ze wel wat er gebeurt, letten ze ook op kwaliteit en veiligheid, remmen ze overmatig ambitieuze bestuurders voldoende af. De recente kwestie "Hermans" is een illustratie van hoever het in dit opzicht is gekomen. Toezicht op het AZM/MUMC+ uitoefenen is dus geen erebaantje maar een echte verantwoordelijkheid. Daar komt bij dat UMC's grote en complexe organisaties zijn. Ze zijn bijna altijd de grootste werkgever in hun omgeving, ze combineren drie taken (zorg, onderwijs en onderzoek) met elk hun eigen dynamiek, ze worden met publiek geld betaald en ze liggen om al deze redenen onder het vergrootglas. Het vereist bestuurlijke ervaring in deze complexe wereld goed toezicht te houden. De Raad van Toezicht van het AZM/MUMC+ wordt benoemd door de minister van OCW en bestaat uit 5 leden, ieder met een andere maar stevige achtergrond. Taak nummer 1 is altijd het zijn van een klankbord voor de Raad van Bestuur. Een Raad van Toezicht die zich vooral als "politieagent" in plaats van als "ervaren raadgever" opstelt, valt ooit in zijn eigen zwaard. Dat neemt niet weg dat soms wel als "politieagent" moet worden opgetreden, in uiterste instantie zelfs tot het wegsturen van (een lid van) de Raad van Bestuur toe. Bovendien heeft

4 de Raad van Toezicht formele bevoegdheden waarvoor niet kan worden weggelopen: goedkeuring van jaarrekening en begroting, instemming met grote investering en met belangrijke externe allianties. Ook daarbij moet de Raad van Toezicht bereid zijn om in voorkomende gevallen tegen de Raad van Bestuur in de te gaan. Het AZM/MUMC+ staat er goed voor. Dat was in 2009 wel anders: grote onrust onder andere door een zorgelijke financiële positie, lastige relatie met de Universiteit Maastricht, tekortschietende bemensing op essentiële onderdelen van de organisatie. De Raad van Toezicht heeft zich in die jaren intensiever met het bestuur bemoeid dan gebruikelijk is. De rust is nu weergekeerd maar daarmee zijn niet alle problemen opgelost. Aandacht behoeven: de relatie met de Universiteit Maastricht (het AZM is als enige UMC in Nederland geen "echt" UMC), de interne organisatie (er zijn wel zogenaamde "resultaat verantwoordelijke eenheden" maar er is nog veel centralisme), de bemensing van de Raad van Bestuur (in relatie tot de wet normering topinkomen) en vooral het veiligstellen van de topreferente en academische functie (gezien de excentrische ligging en de aanwezigheid van ambitieuze ziekenhuizen in de omgeving). Op elk van deze vier punten zal nader worden ingegaan. 11 mei 2016, Lou Spronck: Geschiedenis van de literatuur in Limburg Op 23 oktober 2016 wordt in het Centre Céramique te Maastricht een boekwerk gepresenteerd over de Geschiedenis van de literatuur in Limburg (GLL). Het bevat het eerste complete overzicht van wat er in deze regio tussen 900 en 2015 geschreven en gelezen werd in het Nederlands, Latijn, Frans, Duits en in de streektaal (de dialecten): 750 bladzijden, groot formaat, met 400 illustraties, verzorgd door negen auteurs, gespecialiseerd in de literatuur van het door ieder van hen behandelde tijdvak. Wiel Kusters, Ben van Melick en Lou Spronck voerden de redactie. De vormgever (Piet Gerards Heerlen/Amsterdam) en de uitgever (Vantilt Nijmegen) staan garant voor de esthetische en technische kwaliteit van het boekwerk. Het LGOG maakte de uitgave mogelijk. (Informatie over intekenen en intekenprijs volgt hieronder.) Omdat de uitgebreidheid van de stof een bespreking van de GLL in een of twee klokuren onmogelijk maakt, beperk ik me tot het aanstippen van enkele tekenende aspecten. - Wat moeten we verstaan onder Limburg in de lange periode waarin van een provincie Limburg nog geen sprake is? (Nederlands-Limburg is er immers pas vanaf 1839.) Antwoord: het Maasdal en delen van het aangrenzende Rijnland. - Wat te verstaan onder literatuur? Antwoord: Tot ver in de negentiende eeuw, toen ook hier de Romantiek doordrong, is het begrip literatuur heel breed. Behalve schone letteren tellen ook kronieken mee, en geestelijke traktaten, Latijnse hagiografieën, strijdliederen, theologische polemieken tussen priesters en dominees, geschiedwerken in Frans of Latijn, etc. - Kan er wel gesproken worden van Limburgse literatuur? Antwoord: Ja, dat is literatuur in een van de Limburgse dialecten. Vanaf 1840 is regelmatig in een van de Limburgse dialecten geschreven, maar pas in de laatste decennia werd de dialectliteratuur volwassen. - Vaak bestaat er een relatie tussen de stijgende of dalende economische conjunctuur en bloei of verval van de kunsten. Zo beleefde het Maasland tussen 900 en 1300 een periode van voorspoed en werd toen de bakermat van de Nederlandse literatuur (Hendrik van Veldeke, anonieme ridderromans). In latere tijden, vooral in de periode , had de regio vaak te lijden onder

5 krijgsgeweld. De GLL bevat voor het eerst een goed overzicht van wat er in die duistere eeuwen geschreven werd, maar men kan er geen hoge kwaliteitseisen aan stellen. - Cultureel was de regio tot 1839, hier meer daar minder, georiënteerd op de omringende cultuurcentra: Luik, Brussel, Antwerpen, Aken, Keulen, Düsseldorf. De invloed van de Franse cultuur nam sterk toe in de achttiende eeuw en bleef nog lang aanwezig in de negentiende. Pas vanaf 1893 was er geen Franstalig dagblad meer. De blik van de Limburgers keerde zich vanaf 1900 naar Holland. - Een kenmerkende trek van de literatuur in Limburg is de veeltaligheid. Niet alleen in de landtaal (het Nederlands) werd geschreven, maar ook in het Latijn (de taal van de priesters en andere gestudeerden), het Frans (de langue universelle in de achttiende en negentiende eeuw), het Duits (vooral in het land van Sittard en in de oostelijke helft van Zuid-Limburg) en de dialecten. - De literatuur had tot het optreden van de Tachtigers (kunst om de kunst; individuele expressie van individuele emotie) een uitgesproken dienstbaar karakter. Men schreef met een bepaald doel of ten dienste van een groep of de religieuze gemeenschap. Literaire kunst had toen een uitgesproken utilitair karakter. De eisen die we nu aan literatuur stellen, kan men niet hanteren bij het beoordelen van literatuur uit vroeger tijden. - Het hoeft niet te verbazen dat literatuur vroeger een retorisch karakter had. Teksten werden vaak geschreven om voorgelezen (voorgedragen) te worden. We mogen ook niet vergeten dat een spreker toen geen gebruik kon maken van geluidversterkende middelen. - Tenslotte: de graad van participatie in de (literaire) cultuur beperkt zich tot de gevormden. Tot 1900 was dat maar een fractie van de bevolking. Upper ten? Eerder nog: upper five! Ter afsluiting van de spreekbeurt vertelde ik, aan de hand van de Roermondse auteur Emile Seipgens ( ), iets over de spanningen tussen liberalen en katholieken in de negentiende eeuw. Seipgens, in Roermond nog steeds vereerd om zijn opera buffa Schinderhannes, was een begenadigd en gedreven prozaïst, voor wie Roermond te benauwd werd en die in Leiden de vrijheid zocht en erkenning vond. Behalve leraar Duits werd hij er secretaris van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. In de Maas- en Roerbode van 19 februari 1889 werden zijn talenten weliswaar erkend, maar voor het overige was er afschuw: Met verontwaardiging zal ieder rechtgeaard Limburger nederblikken op den man, die de buitengewone geestesgaven hem geschonken, misbruikt om zijn geboortegrond te kleineren en belachelijk te maken bij onze noordelijke landgenooten. 25 mei 2016, Albert Twijnstra: Omtrent neuro-oncologie; van studie medicijnen tot SCENarts en alles wat ertussen ligt. Mijn studie medicijnen speelde zich af op het terrein van het academisch ziekenhuis in Groningen met de bekende paviljoen bouw. Iedere discipline had zijn eigen besloten bolwerk. Ik was tijdens mijn studie student-assistent Neuroanatomie bij Prof. J.Droogleever Fortuyn en Prof. JM Minderhoud, die later mijn opleider werd. De neurologie was in de zestiger jaren nog een uitgesproken diagnostisch vak, waarbij het klinisch onderzoek zeer belangrijk was. Therapie speelde nog een ondergeschikte rol. Aanvullend radiologisch onderzoek bestond in die jaren uit het gevreesde pneumencephalogram en arteriogram via de halsslagader. Met de komst van de CT- en MRI scan veranderde de neurologische diagnostiek compleet.

6 In de jaren 80 en 90 begonnen de uiteenlopende aandachtsgebieden in de neurologie zich af te tekenen; zoals Neurotraumatologie en Neuro-oncologie. Mijn voordracht zal over bovengenoemde onderwerpen gaan. Ook zal ik in gaan op de academisering van de afdeling Neurologie in Maastricht met als kerntaken: onderwijs, opleiding, onderzoek en patiëntenzorg. 8 juni 2016, Harry Crebolder: Zuid-Afrika, de Boeren en de Taal Een recente reis door Zuid-Afrika, bedoeld om Afrikaanssprekende dichters te ontmoeten vormde de aanleiding me te verdiepen in de turbulente geschiedenis, de rol van de Boeren en de Taal, het Afrikaans. Een overzicht (met tekst en beeld) wordt gegeven van die geschiedenis tot aan het einde van de Apartheid en het aantreden van president Mandela. Onderdelen vormen o.a. de komst van Jan van Riebeeck en de Hollanders in de Kaap, de Slavernij, de Boerenrepublieken en de Boerenoorlogen. 22 juni 2016, Chrit Cohlst: Is grootgroeien doodgroeien? In mijn loopbaan ben ik meerdere malen geconfronteerd met de vraag of groter groeien nou wel zo verstandig was. Dat speelde bij Bouwfonds Nederlandse Gemeenten rond de eerste grootschalige FIOD-inval en de rampzalige afwikkeling van de onroerend-goed portefeuille die eerst naar ABN AMRO ging en daarna terecht kwam bij SNS Property Finance, waarvan de leiding onlangs als een criminele organisatie veroordeeld is tot cel- en taakstraffen. Enkele jaren daarna was ik beland bij AEGON en kwam ik in de affaire van de zogenaamde beleggingspolissen terecht. Over die verleggingsverzekeringen of woekerpolissen heb ik u al iets verteld in mijn lezing over de verzekeringsbranche in Niemand kon in de jaren negentig de fatale gevolgen van die honger naar méér voorzien. Door deze Werdegang ben ik geboeid geraakt door al die pogingen om steeds maar groter te groeien en ging ik opnieuw nadenken over de 4-G-begrippen: groei, groot, goed en geluk. En dat is dus de aanleiding om het vandaag met u te hebben over de gang van economische groei en vooruitgang naar welvaart (en vandaar - in een later stadium - verder naar welzijn en geluk). Onderweg naar welvaart sta ik wat langer stil bij het verschijnsel groei in de natuur én in de economie - en de uitwassen daarvan. 13 juli 2016, Ellis van Strien: Het Westen en de Islam Al weer 10 jaar geleden hield ik mijn eerste lezing voor Probus en die ging over de problemen van de islamieten in Nederland. We vroegen ons met name af wat de oorzaken van de problemen (slechte integratie, werkeloosheid, achterstand in scholing, veel criminaliteit) waren:

7 -de islam als godsdienst? -de radicale islamieten? -specifiek de islamieten in Nederland? -of de Nederlanders cq het Nederlandse beleid? -de cultuurkloof? Vandaag wil ik een paar van de genoemde factoren wat verder uitdiepen en met name nagaan hoe de cultuurkloof is ontstaan. Ook ga ik in op wat actuele onderwerpen. 27 juli 2016, Freek Bruning: CO2: Wat doen we ermee? Een verkenning (35) Aan het eind van vorig jaar vond in Parijs de 21 e klimaatconferentie van de Verenigde Naties plaats. Bij deze jaarlijkse conferentie komen alle partijen die deel uitmaken van het klimaatverdrag van de VN (United Nations Framework Convention on Climate Change) bijeen. De conferentie duurde tot en met 12 december en mondde uit in een nieuw internationaal klimaatverdrag. Op die dag stemden de bijna 200 deelnemers in met een nieuw en min of meer bindend klimaatakkoord. Daarmee moet de uitstoot van broeikasgassen worden teruggedrongen en de opwarming van de aarde worden beperkt tot maximaal 2 graden, met 1,5 graad als streefwaarde. In mijn voordracht ga ik ervan uit dat de geconstateerde mondiale klimaatproblematiek een gegeven is. Wat betreft de broeikasgassen zal ik mij tot CO2 beperken. Zo wil ik dan met een helicopterview een verkenning uitvoeren over de ontwikkeling van de samenstelling van onze atmosfeer en hoe de zo dringend gewenste vermindering van de uitstoot van CO2 kan worden gerealiseerd. Waarbij ik - ondanks de groeiende signalen dat het jaar 2016 een paradigma omslag naar een nieuwe energierealiteit markeert - de nog steeds aanwezige energieproblematiek niet uit het oog wil verliezen. 10 augustus 2016, Hans Kasper (extern), hoogleraar Universiteit Maastricht: De Zilveren Economie Silverbrains is hét toonaangevende platform voor de uitwisseling van kennis en informatie over ouderen om (nieuwe) producten, diensten en dienstverleningsprocessen voor en met ouderen te verbeteren en te ontwikkelen. Silverbrains richt zich op alle lifestyle activiteiten die de 50+ consument gelukkig(er) maken en houden. (geen samenvatting ontvangen; powerpoint-presentatie op deze website) a.pdf 24 augustus 2016, Jos van Engelshoven: Elektriciteit als medicijn Moderne geneeskunde kan niet zonder elektriciteit en ziekenhuizen zijn energieslurpers. Elektriciteit wordt echter vrijwel nooit direct aan een patiënt toegediend, b.v. door hem in een stroomcircuit te zetten of door middel van stoomstoten. Dat was vroeger wel anders. Elektrotherapie was in de 18e en 19e eeuw een gangbare geneeskundige behandelingsvorm. De, toentertijd, vele publicaties over elektriciteit en magnetisme hadden de artsen nieuwsgierig gemaakt en zij dichtten aan elektriciteit geneeskundige krachten toe.

8 Het bleef echter lang onduidelijk of de waargenomen effecten echt waren of toegeschreven moesten worden aan suggestie. Nu, begin 21e eeuw, zien we in de geneeskunde weer een toenemende belangstelling voor elektrotherapie. De technieken lijken veel op die uit de 19e eeuw maar worden gepresenteerd als nieuw. Het is nog maar de vraag hoe lang ze zullen overleven. 14 september 2016, Leon Halders: Cultuurverschillen tussen Nederland en Japan bij zakelijk handelen 2 (na eerst een korte samenvatting over onderwerpen 3 en 4, voordracht 23 maart 2016) 5) Framework cultuurverschillen (Geert Hofstede) 6) Cultuurverschillen Japan vs. rest van de wereld 7) Zakendoen in Japan 8) De twee gezichten van Japan 9) Aardbeving, Tsunami en nucleaire ramp in Fukushima, Maart september 2016, Jim van Os (hoogleraar psychiatrie Maastricht UMC): Nadenken over een Sluitend Systeem van Zorg voor Psychische Klachten Disruptie of Status Quo? Jim van Os is hoogleraar Psychiatrie bij het Maastricht UMC, lid van de KNAW en auteur van een aantal boeken over de status van de GGZ in Nederland en Europa. In welk land je ook komt, overal is men bezig met de vraag hoe de zorg voor psychische klachten het beste georganiseerd kan worden. Er zijn heftige debatten over wat psychische gezondheid eigenlijk is, het sectorale karakter van de GGZ, het aantal bedden, het gebruik van diagnostische labels, gebruik van medicatie - bij kinderen en volwassenen - de noodzaak van ehealth en mhealth, de rol van psychotherapie en vele andere zaken. Geen enkel land is er tot nu toe uitgekomen. Van Os en collega's lanceerden in maart 2016 een aantal ideeën over een "Nieuwe GGZ" die tot veel discussie hebben geleid en aanleiding zijn geweest om een aantal pilots van 'GGZ disruptie' te beginnen in het land. Hier zal hij over vertellen. Het thema dat Van Os en collega's aansnijden is breder dan GGZ alleen: het gaat over systemen in de zorg die kunnen stagneren, zodanig dat verdere innovatie moeilijk wordt. Hoe kan disruptie hier een rol spelen als katalysator en wat zijn de randvoorwaarden voor dit proces? Speciale aandacht wordt gevraagd voor de status van de wetenschap in de psychiatrie en de psychologie: veel van de kernbevindingen in de psychiatrie, psychologie en neurowetenschappen blijken niet stabiel te zijn en veranderen over de tijd. Wat is de impact hiervan op de behandeling van patiënten? 12 oktober 2016, Arnold van Heesewijk: Das Bauhaus Walter Gropius richtte in 1919 het Bauhaus op in Weimar. Dezelfde plaats waar in datzelfde jaar de Nationale Vergadering was bijeengekomen voor de oprichting van een nieuwe grondwet voor de Duitse Republiek. Mies van der Rohe ontbond de school in 1933 in Berlijn na de machtsovername door de Nationaal Socialisten.

9 De naam Bauhaus is wereldwijd een begrip. Vooral door het ontwikkelde design is de naam Bauhaus ingeburgerd geraakt. De namen van de bij het Bauhaus werkzame leerkrachten werden een legende. Bijvoorbeeld Oskar Schlemmer, Wasily Kandinsky en Paul Klee behoorden tot de meest vooraanstaande Kunstenaars van die tijd. De reformpedagogische doelstellingen, ontwikkeld door Johannes Itten, Jozef Albers, en Lásló Moholy-Nagy, werden internationaal in opleidingsprogramma s opgenomen. Aan de andere kant wordt de Bauhaus architectuur, later ontwikkeld door Walter Gropius en Mies van der Rohe, niet zelden verantwoordelijk gehouden voor de onleefbaarheid van diverse stadswijken en de vernietiging van het landschap door de zogenaamde containerarchitectuur. Gelukkig overheerst de positieve impact die Bauhaus-Design nog steeds heeft op ons leefklimaat. 26 oktober 2016, Jacques Schmitz: Het Koninkrijk Jeruzalem De bedevaartplaatsen van de Christenen in Palestina lagen in een gebied dat werd beheerst door de Fatimiden, shiitische moslims uit Egypte. Rond vielen nomaden uit Centraal Azië, de Seldjoeken, het Byzantijnse rijk binnen en veroverden het Aziatische deel daarvan. Ook de Fatimiden werden teruggedreven en de christelijke heilige plaatsen werden door de Seldjoeken veroverd en waren niet meer toegankelijk voor de bedevaartgangers. Deze Seldjoeken waren inmiddels namelijk overgegaan naar de islam (de soennitische), en traden nogal fanatiek op. Dit, samen met enkele andere overwegingen, vormde de aanleiding voor de paus van Rome een strijdmacht te vormen om deze plaatsen te heroveren. Het werd de eerste grote kruistocht. Jeruzalem werd in 1099 ingenomen. Het koninkrijk Jeruzalem werd gesticht. De lotgevallen van dit koninkrijk, een deel van de intriges, de conflicten, de toename van de macht van de Saracenen, het optreden van Saladin en het roekeloze optreden van de Franken, zoals de christenen genoemd werden, zorgde ervoor dat het koninkrijk na 88 jaar ten gronde ging. De aanleiding tot het kiezen van dit onderwerp was de vraag in hoeverre de Jihad hier zijn opleving of zijn eigenlijke oorsprong vindt. 9 november 2016, Gert Beijer: Het Referendum In mijn lezing op 9 november 2016 zal ik het hebben over het instituut referendum in Nederland. Zoals later zal blijken maak ik één uitstapje naar het buitenland en wel naar Zwitserland. Een volksraadpleging of referendum is het voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de kiesgerechtigden in een land of gebied. Dit voorleggen gebeurt door een bepaalde overheid al dan niet in opdracht van desbetreffende bevolking. Ik zal stilstaan bij de belangrijkste vormen van referenda in het algemeen: raadgevend versus bindend en verplicht versus vrijwillig. Vervolgens maak ik een paar stappen door de tijd door enkele momenten te markeren vanaf de Bataafse Republiek, het referendum rond de kermis in Naarden in 1912 en de ontwikkelingen eind vorige eeuw via de commissie Biesheuvel en de nacht van Wiegel tot in 2015 de Wet Raadgevend Referendum (WRR). Daarna het een en ander over de diverse karakteristieken (raadgevend en correctief) van deze wet, de procedure, organisatie en de uitslag.

10 Tegen de achtergrond van de politieke verhoudingen is de totstandkoming van de wet een verhaal op zich met veel politiek gekrakeel. Aan de orde komen ook staatsrechtelijke aspecten, de gang van zaken rond het Oekraïne referendum en de implicaties voor toekomstige wetgeving. Aandacht ook voor de pro s en contra s van referenda in z n algemeenheid en de WRR in het bijzonder. Vervolgens informatie over de referendumpraktijk in Zwitserland die bij onze nationale referendumdiscussie iedere keer weer de kop op steekt: het verplicht referendum, het facultatief referendum en het volksinitiatief. Tot slot zal ik de balans opmaken rondom de huidige status van de WRR, hoe de verschillende politieke partijen hierin staan en welke de mogelijke gevolgen zijn voor de wet na verkiezingen van 15 maart november 2016, Arnold Bovy: De Eikentijd, kiem van onze westerse beschaving Ik ben als niet-historicus geïnteresseerd geraakt in de geschiedenis van het materiaalgebruik door de mensheid. In mijn vroegere werkterrein van de elektriciteitsvoorziening is de kwaliteit van het geleverde product namelijk sterk afhankelijk van de kwaliteit van de daarbij gebruikte materialen. Deze kwaliteit bepaalt het aantal storingen: rottende houten palen van het bovengrondse net, betonnen funderingen van hoogspanningsmasten, kunststoffen in kabels, etc. Vandaar mijn interesse in materiaalkunde en de historie ervan. Tijdens een biologie-cursus van de HOVO door drs. Loes Philajama ontdekte ik het grote historische belang van het gebruik van hout, in het bijzonder van het hout van de Eik. Een echte eyeopener voor mij was dat de vruchten van de Eik, de Eikels, heel lange tijd een belangrijk voedingsmiddel voor de mensheid zijn geweest. Tijdens de voorbereiding van mijn voordracht heb ik veel informatie ontleend aan publicaties in De Natuurgids van Jan van Dingenen uit Liempde. Hieraan heb ik o.m. het belang ontleend van het industrieel gebruik van de as van de Eik bij de zeepbereiding. Ik hoop met mijn voordracht duidelijk te kunnen maken dat tijdens de lange periode dat de Eik voor ons belangrijk was, de kiem voor onze westerse beschaving gelegd is.