FEBEM focus #22 B E D R I J V I G I N M I L I E U Z O R G April 2012

Transcriptie

1 FEBEM focus #22 B E D R I J V I G I N M I L I E U Z O R G April 2012 Daar is het materialenbeleid! Afgedankte zonnepanelen: recycling op komst Grindsubstitutie: kans voor granulaten Recycling zeldzame aarden: geen fictie Bio-energie: een stand van zaken Milieubedrijven doen CO 2 emissies dalen 1

2 Wij produceren slijtdelen Een competente contactpersoon bij u in de buurt Meten en advies bij u ter plaatse Alleen bij CRACO: Premium-slijtvast staal CRACOX 400 tot CRACOX 650 Altijd leveringsmogelijkheden dankzij enorme voorraad CRACO Belgïe Stefan van Marcke GSM s.vanmarcke@telenet.be

3 Inhoudstafel 4 Storm op zee 5 VLAREA is niet meer, leve het VLAREMA! 9 End Of Waste Glas: de laatste rechte lijn 11 De verwerking van afgedankte zonnepannelen of hoe energie en materialen samengaan 13 De effectiviteit van grindsubstitutie 17 Zwerfvuil in zee de kunststofindustrie zoekt oplossingen 18 Landfillmining: België trekker van Europese toekomst? 20 Recycling als Europees antwoord op Chinese exportbeperkingen van zeldzame aarden 23 Bio - Energie in Vlaanderen Groenestroomcertificaten : Wallonië (nog altijd) op zoek naar een oplossing! 28 De rol van waste-to-energy in het nieuwe materialendecreet FEBEM Focus is het periodieke ledenblad van de Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer. April 2012 Adres: FEBEM - Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer Heizel Esplanade 1 Bus Brussel Tel Fax info@febem-fege.be Website Redactie: Werner Annaert Hoofd- en eindredacteur, Anita Cosaert, Cédric Slegers, Baudouin Ska en Mireille Verboven. Realisatie: 2Mpact ( V.U. Werner Annaert abonneren op de focus kan via onze website Edition française sur demande. Deze FEBEM Focus wordt gedrukt op 100 % gerecycleerd en chloorvrij papier. 30 Meetpoorten voor de detectie van radioactieve stoffen: aandacht voor detectie aan de bron moet blijven! 32 FEBEM sluit raamakkoord outplacement met RIGHT en GALILEI 33 Job in de kijker: personeelsverantwoordelijke 36 Van ecologische black point tot economische hotspot 37 Partner in de kijker: TERBERG MATEC 40 Sector van Belgische milieubedrijven zorgt voor miljoenen tonnen vermindering van CO 2 -emissies 42 FEBEM-leden ontvangen lokale politie om de handhaving rond grond en stenen te versterken 43 Privésector steeds actiever inzake huishoudelijk afval 45 Hof van Cassatie velt opmerkelijk arrest 47 Uitdagingen in verder sorteren van bedrijfsmatig verpakkingsafval 48 Vlaams bodemcongres: veel volk kijkt over het muurtje 49 AMORAS: Oplossing voor Slibverwerking Antwerpse haven 51 Welzijn op het werk: FEBEM blijft hameren op preventiebeleid bij haar leden 53 Europa tekent de bakens uit voor haar milieubeleid van de komende jaren 54 Afval inzamelen met paarden: terug van weggeweest? 56 Selectief ingezameld 58 Deontologische code 59 Overzicht standpunten en visies van FEBEM 60 Ledenlijst 3

4 FEBEMFOCUS Bedrijvig in milieuzorg april 2012 Storm op zee Werner Annaert, Algemeen directeur Als er storm op zee is, moet je de wind in de zeilen krijgen. Niet te weinig en niet te veel. Kan het een leidraad zijn voor onze leden tijdens de huidige en komende crisisperiode? Zowat alle economische parameters wijzen op zwaar economisch weer. We zijn in dit land ook officieel in een recessie. Overheden slagen er niet of zeer moeilijk in hun begrotingen in orde te brengen. En ondertussen blijven sommige drukkingsgroepen de kop in het zand steken en met vuur spelen. We zullen niet met de klassieke middelen uit deze financiële zware periode geraken. Naast een strikt besparingsprogramma voor overheden en private ondernemingen zullen innovatieve investeringen absoluut noodzakelijk zijn voor de verdere uitbouw van onze toekomst. Begint het afgezaagd te klinken als we zeggen dat onze sector hierin een centrale rol kan spelen? Waarom blijft het dan toch zo veel bij woorden en zo weinig bij daden? Administraties die ons goed kennen, zien ondertussen onze mogelijkheden. Maar het is een zaak ook andere overheden, economische administraties, ruimtelijke ordening, mobiliteit, openbare werken, onderwijs, toerisme, energie, stedenbeleid e.d. hier van te overtuigen. Maar dan moeten overheden schotten breken, die soms al decennia lang tussen hen zijn opgebouwd. We spreken dan nog niet over politieke schotten die moeten doorbroken worden. Kortom, willen we onze samenleving verdere welvaart garanderen dan zal ook het politieke niveau in de spiegel moeten durven kijken en haar huidige manier van werken in vraag stellen. Dit kan louterend werken en is vaak hét positieve element aan crisissen, dergelijke zelfreflectie. FEBEM vond het alvast hoog tijd om het voorbeeld te geven. Momenteel loopt er een intense bevraging bij onze leden en bij heel wat externen over het functioneren en de toekomst van de federatie. Want ook wij zullen ons moeten aanpassen aan de gewijzigde macro-economische omstandigheden. Er is storm op zee, maar onze zeilen moeten scherp aan de wind staan en zeker niet scheuren. Deze FEBEM FOCUS probeert u alvast een kijk te geven op enkele nieuwe uitdagingen voor onze sector. Zeldzame aarden, landfill mining, kunststofafval op zee, het nieuwe materialendecreet en de VLAREMA, end of waste glas allen krijgen ze een plaatsje in deze FOCUS. Voorwaar, deze thema s zouden in de FEBEM FOCUS van pakweg 2007 nogal futuristisch geklonken hebben, en nochtans is dat maar 5 jaar geleden. Graag nemen we ook de tijd om voor u eens de job van personeelsverantwoordelijke in het licht te plaatsen, want met alle sociale discussies hebben deze collega s het zeker niet onder de markt. Ook plaatsen we TERBERG (als partner) en ENVISAN (als lid) centraal. Verder komen heel wat andere onderwerpen en dossiers aan bod zodat ook deze FOCUS weer een goed gevulde boterham geeft voor allen die actief zijn in of interesse hebben voor de sector van de milieubedrijven. Veel leesgenot! Werner Annaert, Algemeen Directeur, FEBEM 4

5 VLAREA is niet meer, leve het VLAREMA! De Vlaamse Regering heeft op 17 februari het Vlaams Reglement voor het duurzaam beheer van Materiaalkringlopen en Afvalstoffen (VLAREMA) goedgekeurd. Het VLAREMA is het resultaat van een grondige herziening van het VLAREA,.Het geeft uitvoering aan veel van de principes uit het Materialendecreet. Het Materialendecreet is de basis voor een duurzaam afvalstoffen- en materialenbeleid en werd in december 2011 door het Vlaams parlement bekrachtigd. Elmar Willems, OVAM VLAREMA wordt vanaf 1 juni 2012 van kracht, op enkele uitzonderingen en overgangsmaatregelen na. Gelijktijdig treedt het materialendecreet in werking en wordt het afvalstoffendecreet uit 1981 opgeheven. Een kantelmoment in de evolutie van het afvalstoffenbeheer naar een geïntegreerd materialenbeheer. Wat moet ik zeker weten over het nieuwe VLAREMA? 1. Maak kennis met een nieuwe regeling voor grondstoffen. Grondstoffen zijn in het VLAREMA gedefinieerd als einde-afvalstromen of bijproduct en die geen afvalstoffen zijn. De term secundaire grondstoffen wordt verlaten. Bestaande gebruikscertificaten of grondstofverklaringen die onder de huidige, informele regeling vallen, worden voortaan beschouwd als grondstofverklaringen. Het omslagpunt van afvalstof naar niet-afvalstof, ligt bij de uitgang van een proces. Dat betekent dat degene die een materiaal ontvangt als afvalstof, dit materiaal ook als afval moet verwerken. Als er echter is voldaan aan specifieke samenstellingsen herkomsteisen, dan spreekt men niet langer van een afvalstof en wordt het materiaal als volwaardige grondstof of product gebruikt, mits de gebruiker eventuele gebruiksvoorwaarden in acht neemt. Indien Europa milieutechnische einde-afvalcriteria uitvaardigt voor een bepaalde materiaalstroom, dan neemt Vlaanderen deze ongewijzigd over. In afwezigheid hiervan, formuleert het VLAREMA specifieke eisen voor bepaalde materiaalstromen en toepas singsgebieden, met name voor gebruik als bouwstof, bodem, meststof of bodemverbeterend middel en in kunstmatige afdichtingslagen met waterglas bij stortplaatsen. Het VLAREMA behoudt grotendeels de bijlagen met materialen en de meeste parameters en milieutechnische normen uit het VLAREA. In vergelijking met het VLAREA, zijn er twee nieuwe toepassingsgebieden, waarvoor de minister een nadere regeling uitwerkt: non-ferrometalen die bestemd zijn voor de non-ferrometallurgie en metalen uit de ferrometallurgie. De term secundaire grondstoffen wordt verlaten. Ook een materiaal of toepassingswijze die niet in VLAREMA geregeld is, komt voor een grondstofstatuut in aanmerking. De OVAM behandeld de aanvraag tot grondstofverklaring via een nieuwe, eenduidige procedure en gaat daarbij uit van de basisvoorwaarden die het Materialendecreet oplegt om iets als niet-afvalstof te beschouwen. In tegenstelling tot de eerdere versies van het VLAREMA die de Vlaamse regering goedkeurde, vervalt de a-priori eis tot grondstofverklaring bij de inzet van afvalstoffen als brandstof. 5

6 2. De uitgebreide producentenverantwoordelijkheid geldt voor een aantal stromen en de specifieke voorschriften werden hier en daar aangepast. De aanvaardingsplicht blijft een belangrijk instrument om producenten en verdelers van producten hun financiële of operationele verantwoordelijkheid te laten nemen. Collectieve plannen zijn ook mogelijk. Dit is minder bindend, maar vraagt ook expliciete engagementen van actoren in een materiaalketen, zoals bij landbouwfolies. Voor gebruikte frituurvetten en oliën van huishoudelijke oorsprong vervalt de aanvaardingsplicht en is een collectief plan voldoende. Voor afgedankte zonnepanelen wordt de aanvaardingsplicht ingevoerd vanaf Het VLAREMA stelt duidelijk dat voor de inzameling via de gemeentelijke infrastructuur van aanvaardingsplichtige stromen van huishoudelijke oorsprong, de samenwerking tussen prodcuenten en gemeenten verplicht is en dat de inzameling tegen een billijke vergoeding moet gebeuren. Afwijkingen zijn wel mogelijk. 3. Het VLAREMA bevat een aantal algemene voorschriften voor de selectieve inzameling, de verwerking en verwijdering van afvalstoffen. Er werd een aanscherping van de regel doorgevoerd dat er selectief gesloopt moet worden, bij sloopvolumes van 1000m 3 of meer. PMD en asbestcementhoudende afvalstoffen zijn opgenomen als selectief in te zamelen stroom bij huishoudens. Bijna alle gemeenten in Vlaanderen hebben hier in de praktijk al de nodige erva ringen mee. De PMD-inzameling bij bedrijven is nog niet verplicht. Specifiek voor groenafval zal er een centraal meldpunt komen. Producenten van groen afval melden het groenmateriaal dat bij hen onstaat. Het meldpunt moet verzekeren dat groenafval naar de meest geschikte vorm van nuttige toepassing gaat. De terugval van composteerbaar materiaal bij groencomposteerders wordt daarmee opgevangen. De precieze uitvoering van deze bepaling verdient nog de nodige aandacht. Sommige verwerkingshandelingen zijn niet toegelaten. De stort- en verbrandingsverboden blijven van kracht. Brandbare afvalstoffen mogen in principe niet gestort worden en recycleerbare materialen mogen niet gestort of verbrand worden. Het verbrandingsverbod geldt echter ook voor gemengde afvalstoffen die overeenkomstig een code van goede praktijk, vastgesteld door de minister, in aanmer king komen voor uitsortering, en de uitgesorteerde stromen die in aanmerking komen voor hergebruik en recyclage. Het huisvuil, zoals vermeld in het uitvoeringsplan voor huishoudelijke afvalstoffen, en het vergelijkbaar bedrijfsafval dat samen wordt opgehaald met het huisvuil, vallen niet onder het verbrandingsverbod. In 2012 zal er ervaring opgedaan worden met de ontwerp van code van goede praktijk die de OVAM onlangs publiceerde, zodat er een goede balans wordt gevonden tussen bron- en nasortering. De verwachting is dat de minister de code niet voor 2013 zal bekrachtigen. Specifiek voor groenafval zal er een centraal meldpunt komen. 4. De erkende overbrenger verdwijnt. Afgezien van een overgangsmaatregel, zullen de beheerders van afval die de verantwoordelijkheid nemen over het aankopen of aannemen van afval en het kiezen van een juiste bestemming, worden beschouwd als inzamelaars, afvalstoffenhandelaars of makelaars. Zij moeten beschikken over een registratie bij de OVAM (en niet langer over een erkenning). Bijkomend moeten ze werken volgens een door henzelf opgesteld kwaliteitsborgingssysteem, als zij handelen in gevaarlijke afvalstoffen. De minister kan bovendien andere afvalstoffenstromen aanwijzen 6

7 waarvoor ook een kwaliteitsborgingssysteem nodig is. Het borgingsysteem moet om de vier jaar gekeurd worden door een onafhankelijke keuringsinstelling. De OVAM zal een code van goede praktijk opstellen voor de werkwijze van de keuringsinstellingen. In een poging om de recyclage van bedrijfsafvalstoffen een impuls te geven, zijn inzamelaars en handelaars verplicht informatie te verstrekken aan de afvalstoffenproducenten over de afvalstoffen die verplicht gescheiden moeten worden aangeboden. Daarbij komt een nieuwe bepaling die vanaf 1 januari 2013 in werking treedt, die stelt dat de inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of -makelaar die gemengd bedrijfsafval inzamelt, verplicht is om met de afvalstoffenproducent een contract af te sluiten. In het contract staat een duidelijke vermelding van de slectief in te zamelen fracties en hun vooropgestelde inzamelwijze. Bij het naleven van het contract, mag de afvalstoffenhandelaar ervan uitgaan dat de selectieve inzameling aan de bron door de afvalstoffenproducent correct gebeurd is. Een praktische consequentie kan zijn dat contracten heronderhandeld moeten worden of dat er aanvullende bepalingen worden opgenomen. Daarbij komt een nieuwe bepaling die vanaf 1 januari 2013 in werking treedt, die stelt dat de inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of -makelaar die gemengd bedrijfsafval inzamelt, verplicht is om met de afvalstoffenproducent een contract af te sluiten. Voor vervoerders van afvalstoffen geldt een registratieverplichting. Deze registratie hoeft niet per definitie in Vlaanderen te gebeuren. Er wordt een wederzijdse erkenning van registraties in landen van de Europese Economische Ruimte ingevoerd. Een Duitse of Waalse vervoerder die in Duitsland of Wallonië geregistreerd is, zal zich dus niet meer opnieuw in Vlaanderen moeten registreren. 5. De introductie van materialenregisters. Hierdoor kunnen ook niet-afval stoffen gegevens opvragen. Voorlopig is dit beperkt voor een lijst van materialen die de minister vaststelt en die overeenkomt met de grondstoffen die in het VLAREMA behandeld worden. Op veel plaatsen is rekening gehouden met de elektronische mogelijkheden. Denk aan het het bijhouden van registers en analysegegevens van grondstoffen, of bij de toepassing van de EVOA-regelgeving. Zelfs een identificatieformulier tijdens het vervoer van afvalstoffen kan elektronisch zijn. Duurzaam materialenbeheer is één van de 13 transversale thema s binnen Vlaanderen in Actie. Het zet aan tot nieuwe vormen van samenwerking over de grenzen van de beleidsdomeinen heen, en in partner schap met ondernemers, onderzoekers, verenigingen en burgers. Het VLAREMA wil een plaats innemen in dit bredere transitieproces en duurzame en innovatieve oplossingen ondersteunen om materiaalkringlopen in diverse productieen consumptiepatronen maximaal te sluiten. De wetgeving zal daarom vanaf de start al onderwerp zijn van evaluatie en bijsturing. De bevoegde minister voor leefmilieu zal voor 1 januari 2014 een formele evaluatie maken van de uitvoering van het VLAREMA en ambities bijstellen, praktijkervaringen integreren of de efficiëntie verbeteren. Tegelijk met de definitieve goedkeuring van het VLAREMA, heft de Vlaamse Regering het Sectoraal Uitvoeringsplan Hoogcalorisch Afval op met ingang van 1 juni Met ingang van het Materialen decreet en de implementatie van het zelfvoorzieningsprincipe vervalt de jruidische basis voor het HCA-plan. Meer weten? Vragen, antwoorden en de nieuwe wetteksten zullen terug te vinden zijn op materialenbeleid. Binnenkort zal er onder meer een handleiding Grondstoffen ter beschikking staan. Elmar Willems OVAM 7

8 K W A L I T E I T O P W E G E N R O U T E P O U R L A Q U A L I T E hoogkwalitatieve machines bedrijfszekerheid service 24/24 u. wisselstukkenbeheer onderhoud klantvriendelijkheid machines de haut qualité fiabilité service 24/24h. gestion de pièces de rechange entretien acceuil clientèle Geen loze woorden maar bij ons een dagdagelijkse opdracht. Ne sont pas des vaines paroles mais notre mission journalière. SCHMIDT BELGIUM Boomsesteenweg 74 - B 2630 Aartselaar Tel.: +32(0) Fax: +32(0) info@schmidt-belgium.be SCHMIDT BELGIQUE Route de Wavre B 4280 Hannut Tel.: +32(0) Fax: +32(0) info@schmidt-belgique.be

9 End Of Waste Glas: de laatste rechte lijn Glas was een van de eerste afvalstromen die door Europa werd uitgekozen om een End of Waste (EOW) statuut te bekomen, dit in uitvoering van de nieuwe Kaderrichtlijn Afval die zo n 2 jaar geleden werd goedgekeurd. Zo n 2 jaar is er ondertussen gewerkt aan de voorwaarden om het EOW-statuut te bekomen. Dit project nadert nu de eindmeet. Het Joint Research Center (JRC) is de Europese instantie die de EOW-criteria uitwerkt. Het eindrapport van JRC over het einde-afvalstatuut voor glas is eind 2011 afgesloten en is begin februari op de website van de Europese Commissie gepubliceerd. Baudouin Ska, Adjunct-Directeur FEBEM De Europese ambtenaren zullen op 4 mei een ontwerp opmaken van Europese Verordening van de Raad, tot vaststelling van criteria die bepalen wanneer bepaalde soorten glasafval niet langer als afval worden aangemerkt overeenkomstig Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad. Deze Verordening wordt daarna onderworpen aan de Raad van Europese Milieuministers ter goedkeuring. Daarna volgt de controleprocedure door het Parlement (waarvan de rol beperkt is tot het nagaan of de Raad zijn rechten niet heeft overschreden). Na vertaling zal de Verordening worden gepubliceerd en zal normaliter 6 maand later in werking treden. Loopt alles goed, zal de tekst over een klein jaar worden gepubliceerd. Maar de grote principes liggen nu al vast. Hoe zal het systeem werken? Om de End Of Waste- status te bekomen zal men garanties moeten kunnen geven op 3 niveaus : (1) de afvaloorsprong, (2) het verwerkingsproces en (3) de kwaliteit van de utigaande stroom. 1. De afvaloorsprong. Het verslag van JRC stelt voor om enkel voor glasafval dat selectief werd ingezameld de mogelijkheid te voorzien om EOW te worden. Het glas dat is gerecupereerd uit gemengde restafvalstromen zal dus niet in aanmer king komen. Het verslag stelt ook voor om glasafval afkomstig uit de gezondheidszorg en gevaarlijk glasafval uit te sluiten. Het verslag pleit echter niet voor de uitsluiting van glas die via multistromen selectieve inzameling en ( comingled collection ) is ingezameld (bv. glas met PMD). Hoewel het glas afkomstig uit dergelijke inzameling van slechtere kwaliteit is, heeft JRC de deur voor deze stromen niet willen sluiten. De idee erachter is dat er nog technische verbeteringen mogelijk zijn aan de sorteerinstallaties voor glasafval zodat in de toekomst dergelijk glas mogelijk nog kan leiden tot een goede kwaliteit. Om de End Of Waste- status te bekomen zal men garanties moeten kunnen geven op 3 niveaus : (1) de afvaloorsprong, (2) het verwerkingsproces en (3) de kwaliteit van de uitgaande stroom 2. Het verwerkingsproces. Hiervoor is de enige voorwaarde dat de apart ingezamelde glasstromen niet worden gemengd met andere stromen bij de verwerkingshandelingen. Met andere woorden dient elke selectieve inzameling te worden gevolgd door een selectieve verwerking. Wat de verwer kings technieken betreft, hebben de deskundigen de situatie niet willen stilleggen op basis van de vandaag gebruikte technieken. In een min of meer verre toekomst zal het met de technische vooruitgang mogelijk zijn om vergelijkbare, of zelfs hogere kwaliteitsniveau s te krijgen dan deze bekomen met de huidige technieken. Als conclusie: alle verwerkingstechnieken worden a priori bruikbaar, voor zover zij in stromen resulteren waarvan de kwaliteit het mogelijk maakt dat zij rechtstreeks worden gebruikt in het productieproces van nieuwe glazen producten. 9

10 Duidelijke definitie: aangezien het woord «glasscherven» ( cullet ) een woord is dat ook in de nietprofessionele omgang wordt gebruikt, is er het risico dat onduidelijk is welke lading juist wordt gedekt. Daarom willen we verduidelijken dat het gaat over furnace ready cullet, nl. glasscherven die onmiddellijk kunnen ingezet worden. 3. De kwaliteit van de uitgaande stroom: zoals hierboven vermeld is het de bedoeling dat het eindproduct van de recuperatie een productieproces rechtstreeks mag binnenkomen. Er zijn 4 kwantitatieve criteria inzake de toegelaten verontreiniging in glasscherven, namelijk (1) ferro metalen 50 ppm, (2) non-ferro metalen 60 ppm, (3) niet-metallische mineralen 100 ppm voor de fractie boven 1 mm, en 1500 ppm voor de fractie gelijk aan of onder de mm, (4) de organische fractie 2000 ppm. Elke producent van een EOW-stroom moet bovendien over een kwaliteitssysteem beschikken waarvan de procedures garanderen dat de drie bovenvermelde stappen worden nageleefd. Het systeem zal door een externe erkende instelling worden gecertificeerd en zal om de drie jaar worden gecontroleerd. Het moet op verzoek ter beschikking van de overheid worden gesteld. Zijn we tevreden als milieubedrijven? FEBEM heeft door de knowhow die onze glasrecuperanten hebben, echt kunnen wegen op de besprekingen op Europees niveau. Raf Van Swartenbrouck (GRL), voorzitter van de FEBEMwerkgroep Glas heeft heel wat tijd en energie in dit dossier gestoken, ondersteund door het FEBEMsecretariaat. Binnen de Europese federatie voor afvalbedrijven, FEAD, en de Europese federatie van glasrecuperanten, FERVER hebben wij als Belgen de pen vastgehouden. Er blijven echter voor ons nog enkele punten die o.i. door de nationale administraties en de Europese Commissie moeten ter harte genomen worden vóór de vergadering van 4 mei. Eigendomsoverdracht: het al vermelde verslag van JRC voorziet in de toekenning van het EOW-statuut op het moment van de eigendomsoverdracht. Dit betekent echter dat het EOW-statuut zeer laat in de keten kan gebeuren terwijl al voordien de scherven aan alle voorwaarden kunnen voldoen. Wij vragen dus het schrappen van de koppeling aan de eigendomsoverdracht en het louter bekijken van het beantwoorden van de scherven aan de voorwaarden voor onmiddellijke inzetting. Wij vragen het schrappen van de koppeling aan de eigendomsoverdracht en het louter bekijken van het beantwoorden van de scherven aan de voorwaarden voor onmiddellijke inzetting. Uitbreiding van het toepassingsgebied: de recuperanten verdedigen de voorgestelde kwaliteitscriteria van de inzetbare glasscherven. Echter, ook al voldoen de scherven aan deze voorwaarden, dan bestaan er nog mogelijkheden voor afzet buiten de glasfabrieken. Deze mogelijkheden kunnen nu geen EOW-statuut bekomen en wij menen dat dit onterecht is. Indien dezelfde kwaliteitsscherven elders kunnen worden gebruikt, moet dit ook met een EOW-statuut mogelijk zijn. Baudouin Ska Adjunct-Directeur FEBEM 10

11 De verwerking van afgedankte zonnepannelen of hoe energie en materialen samengaan Eind 2011 waren er meer dan 5 miljoen ton PV (Photo-Voltaïsche) -modules geïnstalleerd in Europa. De verwachtingen zijn dat tegen 2015 (1) daar nog eens 6,5 miljoen ton aan zullen toegevoegd worden. Door de beslissing van de Europese Unie om de terugname en recyclage van PV-modules verplicht te maken, zullen deze aanzienlijke hoeveelheden toekomstig afval op een dag in de recyclage-industrie terechtkomen, een business met hoge verwachtingen en positieve vooruitzichten voor de komende jaren. Jan Clyncke, Afgevaardigd Bestuurder van PV CYCLE De afgelopen jaren zijn grote ontwikkelingen en investeringen gerealiseerd. PV CYCLE, vandaag het enige collectieve terugname- en recyclageschema in Europa dat volledig operationeel is, kan al recyclagetechnologieën aanbieden met gemiddelde recyclagepercentages van 80 tot 90%. Niettemin staat het recycleren van PV-modules nog in zijn kinderschoenen. Om hoge recyclagepercentages mogelijk te maken voor alle materialen die gebruikt worden in PV-modules, bijvoorbeeld ferrometalen en nonferrometalen, silicium, glas evenals zeldzame aardmetalen, zijn verdere investeringen in Onderzoek & Ontwikkeling nodig. PV CYCLE werkt samen met de recyclage-industrie actief aan nieuwe opportuniteiten, maar de hoeveelheden zijn vaak nog te klein om eigen filialen of recyclagelijnen op te zetten. Aangezien PV-modules een technische levensduur hebben van 35 jaar en de constructie van grote PVinstallaties pas begonnen is in de jaren negentig, verwacht PV CYCLE binnen de komende jaar een aanzienlijk aantal versleten PV-modules die zullen worden afgedankt. Tot vandaag zijn meer dan ton ingezameld binnen de koepelorganisatie van PV CYCLE. gebaseerde PV-module, bestaat uit glas. Zo n 10% bestaat uit metalen zoals koper en aluminium. De rest bestaat uit kunststoffen en een zeer klein percentage halfgeleidermaterialen. Dankzij hun gelijkaardige morfologie, structuur en samenstelling als de producten uit vlakglas, werkt PV CYCLE op dit vlak momenteel samen met de recyclagebedrijven voor vlakglas. Voor de niet-silicium gebaseerde PV-technologieën, is de (PV-) industrie begonnen met de ontwikkeling van speciale recyclagetechnieken, waarbij voornamelijk gebruik gemaakt wordt van verschillende chemische baden. Deze kunnen al tot 95% van de halfgeleidermaterialen recupereren en 90% van het glas. Het glas van deze gerecycleerde modules wordt verder verwerkt door de glasrecyclagebedrijven. Deze drie technologieën werden ontwikkeld en geïmplementeerd in Duitsland. Een groot aantal van deze ingezamelde PVmodules zijn gebaseerd op silicium. Dankzij hun gelijkaardige morfologie, structuur en samenstelling als de producten uit vlakglas, werkt PV CYCLE op dit vlak momenteel samen met de recyclagebedrijven voor vlakglas. Ongeveer 80% van een silicium 1 Gecumuleerde nieuwe PV-installaties voor , originele aantallen afgerond, EPIA 11

12 Wat de op silicium gebaseerde modules betreft, kunnen vandaag enkel het glas en de metalen gerecupereerd worden voor gebruik in nieuwe materialen. Het recycleren van siliciumplakken silicium gelamineerd met kunststof folies staat nog maar in zijn kinderschoenen en materialen van draden of verbindingen worden nog steeds thermisch behandeld. PV CYCLE heeft zich als doel gesteld om te werken met recyclagetechnologieën die het mogelijk maken om recyclagepercentages te bereiken van 80 tot 85% van het gewicht van een module. Daarom werkt de vereniging samen met een aantal ondernemingen om dit ambitieuze doel te bereiken. Daarnaast zijn recycleurs van over heel Europa bezig met het uitvoeren van testproducties en werken ze aan de mogelijke implementatie van efficiënte processen en technieken. PV CYCLE ondersteunt deze ondernemingen met modules en expertise. De doelstelling is om recyclagepartnerschappen te ontwikkelen over heel Europa. De doelstelling is om recyclagepartnerschappen te ontwikkelen over heel Europa. Naarmate het aantal afgedankte PV-modules stijgt, zal het recycleren efficiënter en interessanter worden voor alle betrokken partijen. PV CYCLE voorspelt dat in 2012 ongeveer ton PV-afval zal geproduceerd worden, wat volgens de verwachtingen geleidelijk aan zal stijgen tot ton tegen De meeste van de ingezamelde modules komen uit Duitsland, Italië, Spanje en Frankrijk. Andere belangrijke PV-markten zijn België, het Verenigd Koninkrijk, Griekenland en de Tsjechische Republiek. Jan Clyncke Afgevaardigd Bestuurder van PV CYCLE

13 De effectiviteit van grindsubstitutie VITO-studie uitgevoerd in opdracht van het Onderzoekscomité van het Grindfonds Op 14 juli 1993 keurde de Vlaamse regering het decreet in verband met de regeling van de grindwinning in het Limburgse Maasland goed. In dit grinddecreet (B.S. 17/10/1993) werd gesteld dat het economisch surplus van grindwinning, die voor de regio als gering werd bestempeld, niet opwoog tegen de in de regio toegebrachte ecologische schade. Essentieel voorzag het grinddecreet in een geleidelijke afbouw en, overeenkomstig artikel 14 1, in de stopzetting na 31 december 2005 van elke activiteit van grindwinning in de provincie Limburg. Kris Broos, Onderzoeker VITO De vooropgestelde afbouwperiode van ongeveer 15 jaar werd voldoende geacht om enerzijds de betrokken sector toe te laten zich aan dit perspectief aan te passen en anderzijds het zoeken naar alternatieven voor het grindgebruik te concretiseren. In april 2009 werd het grinddecreet een laatste keer gewijzigd en werd er voorzien in 3 uitzonderingssituaties waarbij grindwinning verder mogelijk blijft, namelijk 1) grind gewonnen als nevenproductie bij de winning van het onderliggende kwartszand; 2) grind gewonnen bij de uitvoering van infrastructuurwerken; en 3) grind gewonnen bij de realisatie van projectgrindwinning (maatschappelijke projecten van groot openbaar belang). Eveneens werd de einddatum van 31 december 2005 uit het Grinddecreet geschrapt. Dit laatste om de opgelopen achterstand bij het realiseren van de toegekende quota op een economische en ecologisch verantwoorde manier te realiseren. Anno 2011 zijn echter alle toegekende quota (op een zeer kleine minderheid na) volledig ontgonnen. zijn er studies met een focus op grindsubstitutie (9), ander zijds studies met een focus op grindbesparing (4) en finaal ook algemene onderzoeksprojecten met een focus op specifieke knelpunten en inzichten (5). Het onderzoek naar alternatieven voor grind is ook volledig toegespitst op hoogwaardige betontoepassingen (grindvervangers in bv de asfaltsector komen niet aan bod) en is enkel uitgevoerd op de volgende De zoektocht naar relevante grindvervangers, die het volume van de Vlaamse gewestelijke grindproductie kunnen overnemen, werd de focus van het Onderzoekscomité van het Grindfonds. Als resultaat van hun herhaalde oproepen tot projectvoorstellen (in totaal 7 oproepen sinds 1995) werden in totaal 18 onderzoeksprojecten uitgevoerd. Op basis van deze 18 studies bracht VITO het substitutiepotentieel voor grind in Vlaanderen in kaart. Bij de analyse van de 18 studies worden duidelijk 3 types van onderzoek onderscheiden: enerzijds Deze foto geeft een voorbeeld van hoe soilmixing kan gebruikt worden ter vervanging de klassieke betonnen palen als grondkerende constructies (project aangaande grindbesparing, uitgevoerd door CVR). 13