1. Het ontstaan van kerst
|
|
- Agnes Goossens
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Werkstuk door een scholier 2236 woorden 26 februari ,8 557 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Inleiding Kerst wordt gevierd om de geboorte van Jezus te herdenken. We weten allemaal het verhaal van Jozef en Maria. Maar weet je ook waarom kerst op 25 december wordt gevierd? En waarom we met kerst een kerstboom met kerstballen in huis hebben staan? Wil je ook weten hoe ze vroeger kerst vierden? Over deze en andere dingen gaat dit verslag. 1. Het ontstaan van kerst Al lang voor het begin van de jaartelling vierden de Germanen rond 25 december hun midwinter- of joelfeesten. Feesten van dankbaarheid voor wat geweest was en hoop voor wat nog komen moest. Ze duurden 13 dagen en 12 nachten (van 24 december tot 6 januari) en sloten direct aan op de grote slachttijd. Er werd niet gewerkt, maar wel enorm veel gegeten, gedronken en lawaai gemaakt. Het lawaai was bedoeld om de geesten die tegen het einde van het jaar tevoorschijn komen te verjagen. Er brandden voortdurend enorme vreugdevuren waarop brandoffers werden gebracht aan de goden, godinnen, schimmen en doden. Alles werd versierd met groenblijvende takken en twijgen, die gezien werden als symbool van vruchtbaarheid en verjager van heksen, geesten en ziekte. In het Romeinse Rijk vierde men op 25 december de zogenaamde "lichtfeesten". Hiermee werd de geboorte van de (van oorsprong Perzische) god Mithras herdacht. Mithras was de god van het licht en was voortdurend verwikkeld in een strijd tussen goed en kwaad, oftewel licht en duisternis. Met de terugkeer van het licht rond 25 december vierde men dus het feest van de 'onoverwinnelijke zon'. Ook de andere culturen als de Babyloniers, de Egyptenaren en Grieken hadden al soortgelijke feesten. In de geschriften van belangrijke Christelijke schrijvers als Tertullianus ( ) en Origenes ( ) wordt kerst nog niet vermeld in de lijst van feestdagen van de kerk. Het was de belangrijk Romeinse legerofficier Julius Africanus ( ) die in 221 als eerste opperde dat het goed zou zijn 25 december als gedenkdag in te stellen voor de geboorte van Jezus Christus. Julius, voorheen aanhanger van de religie van Mithras, maar inmiddels bekeerd tot het christelijk geloof vond het een goede 'tegenhanger'. Hoewel de dubieuze datum van 25 december niet in goede aarde viel bij veel bisschoppen, vond het idee om de geboorte van Jezus te vieren steeds meer zijn ingang in de toenmalige christelijke wereld. Voor deze tijd werd echter alleen zijn kruisiging, besnijdenis en wederopstanding herdacht en gevierd. In die tijd was het überhaupt geen gewoonte om verjaardagen te vieren, sterker nog, men zag de geboorte als een onfris gebeuren. Zowel voor Christenen als voor Joden was het daardoor helemaal ondenkbaar om de geboorte van Jezus te vieren. Alleen de Romeinen vierden in die tijd verjaardagen. Pagina 1 van 5
2 De eerste keer dat er melding wordt gemaakt van een kerstachtig feest is in Egypte, wat toen onder Romeins heerschappij viel. In eerste instantie begon iedereen het feest van de geboorte van Christus te vieren op de dagen die hen zelf goed uitkwamen. Echter rond het jaar 300 begon er steeds meer strijd te komen over de te vieren datum van de geboorte van Jezus Christus. De bisschoppen bestookten elkaar over en weer met argumenten om de door hen gestelde datum algemeen te maken. De bekering van de Romeinse keizer Constantijn de Grote tot het Christendom betekende dat leden van deze "Joodse sekte" voor het eerst niet meer vervolgd werden of als 2e rangs burger beschouwd. Doordat de Christenen zich steeds verder afscheidden van hun joodse achtergrond verviel het Chanukka feest al snel. Hoewel Constantijn een Christen was geworden en zelfs de christelijke godsdienst als staatsgodsdienst uitriep, bleef hij ook trouw aan het gedachtegoed van de god Mithras. Zo werd onder zijn druk 25 december steeds populairder. In 354 besloot Paus Liberius door middel van een decreet, dat 25 december de geboorte van Jezus Christus gevierd zou worden met een speciale kerst mis. Het woord "mis" betekent in het rooms "dienst of viering". De oosterse roomse kerken gaven hieraan geen gehoor, en vierde kerst de dag na "Epiphany", oftewel 7 januari. Epiphany is het feest van de verschijning van Jezus Christus, de doop van Jezus Christus, omdat daar God hem openbaart door te zeggen dat het Zijn Zoon was (Mattheüs 3:17). Doch raakt 25 december als datum pas echt geaccepteerd aan het einde van de 5e eeuw. In een boek over de pelgrimsreis van Silvia van Bordeaux (of Etheria, zoals ze later genoemd wordt) staat beschreven hoe zij op 28 november 385 in Jeruzalem kwam en daar bijzonder onder de indruk was van een feest dat daar gevierd werd. Het feest had volgens haar duidelijk een geboorte achtergrond. Een citaat; "De Bisschop begaf zich in de nacht op bedevaart naar Bethlehem en kwam terug in Jeruzalem, voor de dag van het feest begon". De kerk maakte handig gebruik van de enorme populariteit van de joelfeesten om het Christendom verder te verspreiden. Naarmate het christendom zich meer en meer uitbreidde onder heidense volkeren, kwamen ook steeds meer heidense gebruiken binnen de leefwereld van de christenen. Romeinen die gewend waren hun verjaardag te vieren stopten daar niet altijd mee nadat ze bekeerd waren tot het christendom. Langzaam versmolten de Germaanse Midwinterviering, het Romeinse "feest van het licht" tezamen tot het Christelijke "feest van de vrede"; "het kerstfeest". De twaalf nachten van het joelfeest werden vervangen door de "Kerstkring", een groep christelijke feesten rondom Kerstmis. De Kerstkring begint met de feestelijke nachtmis in de nacht van 24 op 25 december en eindigt met Driekoningen op 6 januari. Wie na deze datum nog kerstversiering in huis heeft, roept onheil over zich af. Kerstmis wordt voorafgegaan door de Advent, wat "nadering" betekent. De Advent is het begin van het kerkelijk jaar en start op de vierde zondag voor Kerstmis en duurt tot Kerstavond. Tijdens de Advent zijn Christenen in afwachting van de komst van Jezus. 2. Hoe het feest gevierd wordt Met kerstmis loopt de kerstman over straat en in de tuinen en huizen staan kerstbomen met kerstballen. In dit hoofdstuk lees je hoe deze rituelen tot stand zijn gekomen. Kerstman Pagina 2 van 5
3 Ieder jaar weer rijdt de Kerstman op Kerstavond in een door rendieren getrokken arrenslee door de lucht. Hij kruipt door schoorstenen en stopt cadeautjes in klaar gehangen kerstsokken. Iedereen weet dat Santa Claus van de noordpool komt, maar waar komt hij eigenlijk echt vandaan. Volgens de overlevering was de heilige Nicolaas afkomstig uit de landstreek Lycie in Klein-Azie, waar hij tussen ca werd geboren. Nadat zijn oom, de bisschop van het aldaar gelegen Myra, was gestorven, volgde Nicolaas hem op. De populariteit van Nicolaas is te verklaren uit een aantal door hem verrichte wonderen, zoals de legende van de drie verarmde zusters die geen bruidsschat bezaten om te huwen en daarom besloten onkuis te leven. Om hen te helpen wierp Nicolaas drie nachten achtereen drie met goudstukken gevulde beurzen bij hen binnen. Daarbij viel één van de beursen per ongeluk in een op de waslijn te drogen gehangen sok, van de traditie van de "kerstsok". Nicolaas van Myra overleed op 6 december ca Zo zijn er nog wat andere verhalen die verband houden met de kerstman. De portrettist Thomas Nast geeft tussen de kerstman een gezicht. In 1931 liet Coca Cola een advertentie ontwerpen waarop twee kinderen flessen cola aan de Kerstman geven "for the pause that refreshes". Maar de Santa zoals men die tot dan toe afbeeldde, was niet bepaald een gezellige vent. De Zweedse kunstenaar Haddon Sundblom bedacht de kerstman zoals hij nog ons nog altijd voor ogen staat. De Kerstman als een dikke, joviale man, gekleed in rood, wit en zwart kabouterpak (de kleuren van Coca Cola). De rode kleur van Coca Cola is ontstaan in de 19e eeuw, toen werd de cola nog vervoerd in whisky vaten die rood werden geschilderd om ze van de vaten met whisky te kunnen onderscheiden. Omdat men in Noord Europa nog erg onder de indruk van kaboutertjes en elfjes was werden naast rendieren en een arrenslee ook deze elementen aan het kerstverhaal toegevoegd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liftte Santa met Coca Cola, Colorado kevers, kauwgum en panties met het Amerikaanse leger weer mee naar Europa. In Engeland staat de kerstman bekend als Father Christmas, in China als Kerstmis-oudeheer, de Russen noemen hem Grootvadertje Vorst en in de Verenigde Staten staat hij bekend als Santa Claus. Bomen Bomen worden in vrijwel alle culturen op de een of andere manier vereerd. Bij veel voorchristelijk volken was de eeuwig groene boom het symbool van groei, licht en bloei. Op oude afbeeldingen uit Babylon zien we Nimrod altijd met een groenblijvende tak in zijn hand. In Egypte was de palmboom een representatie voor de boomgeest Osiris. In Rome werd de dennenboom vereerd en was verbonden met de god Baal- Berith (=heer van de den). De spar was het symbool voor de Germaanse Midwinterviering. In Engeland en Amerika gebruikt men de mistletoe (ook vogellijm of maretak genoemd) als symbool van vriendschap. In India versiert men bijvoorbeeld bananenbomen. Ook gebruikt men hier mangobladeren in plaats van hulst en olielampjes in plaats van kaarsen. In de vijfde eeuw dook de spar op als Boom des Levens in mysteriespelen in Germaanse kerken. De boom werd behangen met appels (de zonde) en ouwel (de redding). Later werden de appels en ouwel vervangen door koekjes in allerlei leuke vormen. In de negende eeuw verbood Karel de Grote het opzetten van een kerstboom en in de tiende eeuw deed paus Martinus II hetzelfde in Italië. Pas in de zeventiende eeuw dook de versierde spar weer in het openbaar op. In de 18e eeuw wordt nog herhaaldelijk melding gemaakt dat voornamelijk de zeer rijke mensen een boom in huis plaatste. Pas in 1841 werd dit gebruik door Prins Albert, de echtgenoot van Koningin Victoria, ontdekt. Hij liet een grote dennenboom optuigen naar Duits voorbeeld en al snel volgde de Engelse adel en later ook de gewone burgers. Toen overigens in 1851 door een paar Duitse emigranten in Amerika, een Pagina 3 van 5
4 grote "kerstboom" werd neergezet, vonden de bestaande kerken het zo'n vreselijke heidens gebruik dat men de minister er toe bewoog de kerstboom te laten weghalen. Ook het Vaticaan waarschuwde in de 19e eeuw tegen "de invoering van het heidense gebruik van de kerstboom" in Italië. Pas in het begin van de negentiende eeuw zette de traditie van de kerstboom zich in ons land goed door. Tegenwoordig koopt 45% van de Nederlandse huishoudens (ruim 3 miljoen) een kerstboom. In zeven procent van de verkopen betrof het een kunstboom. 1,1 miljoen huishoudens had geen boom in huis. In de meeste gevallen gaat het hier om eenpersoonshuishoudens. De boom met kluit wint terrein. In 1999 had 64% van de verkochte bomen een kluit. Er worden steeds duurdere bomen gekocht. De gemiddelde prijs van een boom met kluit was 21 gulden. Ruim eenderde van de bomen werd gekocht bij een tuincentrum, 17% bij een handelaar op straat en 16% bij de kweker. Het liedje: "o, denneboom o, denneboom, wat zijn uw takken wonderschoon", geeft wel aan dat de boom nog vereerd wordt. Het vereren van bomen of boomgeesten is al heel oud en is voornamelijk vanuit de noordelijke landen tot geheel Europa door gedrongen. Zo vinden we op een Zweedse rotstekening zelfs een afbeelding dat men een boom meeneemt op reis per schip, om zo een voorspoedige reis te garanderen. De kerstballen en versiering Blinkende voorwerpen bezitten vanouds in het volksgeloof een onheil afwerende kracht. Heksen zijn bang voor hun eigen spiegelbeeld en dat geldt zeker, wanneer dat beeld nog extra verwrongen wordt door een bolronde bal van zilverglas, die een 'heksenbal' genoemd wordt. In de 18e eeuw werden in Engeland glazen ballen voor de ramen opgehangen om vervloekingen, boze geesten en ongeluk af te weren. Ook worden negatieve invloeden teruggestuurd naar degene die ze verstuurd heeft. Het doel van het ophangen van deze ballen is een, voorbijgaande boze geest die een mogelijk gevaar vormt voor de harmonie in huis, af te leiden. De geest raakt dan gehypnotiseerd door de schittering van de bal. Als de geest de bal aanraakt wordt hij geabsorbeerd en raakt gevangen in de bal. Het lijkt misschien vreemd om te lezen dat een geest gevangen zou kunnen raken in glas, maar ook in veel oude sprookjes komen geesten in lampen en flessen voor. Dus de meeste van onze 'kerstattributen' hebben te maken met het afwenden van onheil en het aantrekken van voorspoed en geluk. Dat is inderdaad ook de reden waarom Jezus Christus geboren is. Doordat Jezus Christus naar de aarde kwam wendde Hij ons onheil dat door Adam in de wereld was gekomen af en bracht ons 'leven en overvloed' (Johannes 10:10) Misschien verklaart dat waarom veel heidenen die tot geloof kwamen juist deze rituelen hebben meegenomen in de christelijke feestdagen. 3. Verschillen tussen toen en nu Begin 20e eeuw werd kerst niet zo uitgebreid gevierd als tegenwoordig. Tegenwoordig staat er in de meeste Nederlandse huizen wel een kerstboom, volgehangen met glimmende ballen, lampjes en slingers. En er wordt meer en lekkerder gegeten. Sommige gezinnen gaan hooguit 2 keer per kerstdag naar de kerk. Vroeger hadden de meeste Nederlandse gezinnen een enkel simpel kerstkransje bij de thee en gingen ze 3 keer per dag naar de kerk. Als de kerstdag niet op zondag viel, werkten ze gewoon door. Ook zie je in de vorige hoofdstukken dat er verschillen zijn tussen vroeger en nu, bijvoorbeeld dat vroeger alleen de rijkere mensen kerstbomen hadden en tegenwoordig hebben ook mensen met een normaal inkomen een kerstboom. Pagina 4 van 5
5 Ook de kerstballen in de bomen waren vroeger nuttig, maar nu hebben de meesten de kerstballen voor de sier. Pagina 5 van 5
1. Jozef en Maria moesten voor een volkstelling naar Bethlehem. Dat was een opdracht van keizer: a. Augustus b. Julius Caesar c. Tiberius d.
K erstm is Kerstquiz Lezen Het kerstverhaal ken je misschien, maar hoe goed ben je op de hoogte van de geschiedenis van Kerst? En wat weet je van alle gebruiken en feestelijkheden die erbij horen? Test
Nadere informatieOp weg gaan naar het licht.
Kinder Woord Dienst van Oase Elke keer dat je komt, krijg je een Bijbel verhaal, Verzamel ze en je hebt je eigen Bijbel! Op weg gaan naar het licht. 1 e advent De aarde is donker, het licht lijkt gedoofd
Nadere informatieTaal op pc - Kerstboekje. Kerstboekje. Van
Kerstboekje Van 1 De oorsprong van het Kerstfeest. Met Kerstmis (25 december) vieren christenen de geboorte van Jezus en dus zijn verjaardag. Maar dat was niet altijd zo. In het begin vierden de Christenen
Nadere informatieDe geschiedenis van de Kerstman
De geschiedenis van de Kerstman Nederlanders die zich in 1611 in Nieuw Amsterdam (USA) vestigden, brachten Sinterklaas mee als beschermheilige van het latere New York. In Amerika veranderde Sinterklaas,
Nadere informatieWanneer men kerst begon te vieren.
Wanneer men kerst begon te vieren. Hoewel het misschien raar klinkt, moeten we eerst stellen dat kerst in de eerste periode van het christendom helemaal niet bestond. Er werd door de christenen die de
Nadere informatieAlles over KERSTBOMEN in verschillende LANDEN
Alles over KERSTBOMEN in verschillende LANDEN Hebt u nog geen Boom gekocht? Dan hebt u geluk. Hier kunt u iets lezen over de achtergronden van de Boom, de Boom in andere landen, verschillende soorten Bomen,
Nadere informatieKERSTMIS. Doelgroep Leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs (10-12 jaar)
25 en 26 december KERSTMIS De kersttijd is een periode vol tegenstrijdigheden: oprechte devotie, overdadige maaltijden, huiselijke gezelligheid, bijzondere gerechten als kerststollen, kerstkransen en wild
Nadere informatieSamenvattingen Geloof ABC
Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden
Nadere informatieEen weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom Naam: Het Christendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden
Nadere informatieWAT GA JE VERZENDEN MET KERSTMIS?
WAT GA JE VERZENDEN MET KERSTMIS? door Jan Lannoye Wat ga je verzenden met Kerstmis? En bij uitbreiding de eindejaarsfeesten en het nieuwe jaar! In tegenstelling tot de periode rond Pasen was en is het
Nadere informatieDe opkomst van het christendom
De opkomst van het christendom Goden in het Romeinse Rijk Net als de Egyptenaren, Grieken en Germanen geloofden de Romeinen in veel goden. Apollo De belangrijkste waren de staatsgoden zoals Jupiter en
Nadere informatieDit omvat de boeken van de joden over hun geloof in god. Hierin kun je lezen over:
Samenvatting door een scholier 1098 woorden 6 juni 2005 6,2 41 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Levensbeschouwing 4.2. De bijbel De bijbel is het belangrijkste heilige boek van christenen. Pas rond
Nadere informatieHet Christendom in Rome
Het Christendom in Rome Paragraaf 1: De weg van het Christendom naar Rome Het Christendom is ontstaan doordat men ging geloven dat jezus uit de dood opstond en de zoons van god was. De laatste woorden
Nadere informatiePère Noël, de Finse heet Joulupukki en die wordt geholpen door elfjes die Joulutonttu genoemd
et erstmis wordt de geboorte van ezus Christus gevierd. Voor veel mensen is erstmis het belangrijkste feest van het jaar. Het kerstfeest wordt in de christelijke wereld gevierd op 25 december, maar in
Nadere informatieTijd van monniken en ridders (500 100 n. Chr.) 3.3 Christendom in Europa. De verspreiding van het christendom in geheel Europa.
391 n Chr Onder keizer Theodosius wordt het christendom de staatsgodsdienst in Romeinse Rijk 496 n Chr De Frankische koning Clovis en vele andere Franken bekeren zich tot het christendom Wat waren de belangrijkste
Nadere informatieHet verhaal De rode lijn van het verhaal kent iedereen wel, het gaat over Maria die zwanger is en op de ezel naar
Werkstuk door een scholier 2174 woorden 20 maart 2011 6,2 37 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Voorwoord. Ik heb gekozen voor dit onderwerp om verschillende redenen, onder andere omdat ik dacht dat
Nadere informatieEen geopende hemel. Opb. 4:1 Hierna had ik een visioen. Er stond een deur open in de hemel.
Een geopende hemel Opb. 4:1 Hierna had ik een visioen. Er stond een deur open in de hemel. Opb. 14:13 Ik hoorde een stem uit de hemel zeggen: Schrijf op. Toen droomde hij, en zie, op de aarde stond een
Nadere informatieKlasseBoekje. Kerst. Groep
KlasseBoekje Kerst Groep 5-6 www.kiddicolour.com 2018 Vrolijk kerstfeest! Kleur deze kerstkaart zo mooi mogelijk in en schrijf een kerstboodschap aan iemand die je lief vindt. 2 Woordzoeker In deze woordzoeker
Nadere informatieLees samen de opdrachten door. Verdeel de opdrachten. Leg jullie afspraken vast in het Plan van Aanpak (zie bijlage 1). Nu kunnen jullie starten.
Perspectief 3e editie 1 vmbo Project Kerstmis 0. Start Waarom is dit feest belangrijk voor gelovigen? Waarom hebben we het in de kersttijd over Vrede op aarde? En hoe vieren ze kerstmis in andere culturen?
Nadere informatieKerst quiz. Ik hou de puntentelling bij op het bord.
Kerst quiz Het spel bestaat uit quizvragen en uit pictionary opdrachten. Het wordt gespeeld door 2 teams. Laat de teams eerst een team naam verzinnen die bij het kerst thema past, spreek het team steeds
Nadere informatieSinterklaas. Lees het verhaal en beantwoord de vragen.
Sinterklaas Lees het verhaal en beantwoord de vragen. Sinterklaas is geboren aan het begin van de vierde eeuw. Hij is dus ongeveer 1700 jaar oud. Hij komt uit Myra, dat is een plaats in wat tegenwoordig
Nadere informatieVol verwachting Full of expectation
Vol verwachting Full of expectation Vol verwachting Full of expectation Ik weet bijna zeker dat de Nederlanders in de zaal in hun hoofd deze zin al hebben afgemaakt ( klopt ons hart.) Snap ik ook wel,
Nadere informatieTijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen
Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten om de macht (235 284 meer dan 50 soldatenkeizers ) 3. Waardevermindering van het geld
Nadere informatieKerst werkboekje Groep 7
Minipret.nl Kerst werkboekje Groep 7 Naam: Kerst Vragen 1. Hoeveel rendieren heeft de kerstman? Je vindt het antwoord in dit boekje. -------------------2. Wat is het eerste husselwoord in dit werkboekje?
Nadere informatieTijd van Grieken en Romeinen. 2.4 De late oudheid. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen
De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten
Nadere informatieKerstwerkboekje Kerstwerkboekje www.griendtsveen.net
Kerstwerkboekje Kerstmis Datum: 25-26 december Voor veel mensen is Kerstmis het belangrijkste feest van het jaar. Midden in de winter vieren ze het feest van het licht. Ze branden kerstkaarsen, geven elkaar
Nadere informatieSamenvattingen Geloof ABC
Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden
Nadere informatieKerst werkboekje Groep 8
Minipret.nl Kerst werkboekje Groep 8 Naam: Sudoku's Regels 1. Gebruik alleen de cijfers 1 t/m 9. 2. Op elke horizontale rij mag elk cijfer maar e e n keer voorkomen. 3. Op elke verticale rij mag elk cijfer
Nadere informatieKerst werkboekje Groep 6
Minipret.nl Kerst werkboekje Groep 6 Naam: Kerst Vragen 1. Hoeveel rendieren heeft de kerstman? Je vindt het antwoord in dit boekje. -------------------- 2. Waarom hebben kerstkransjes een gat? --------------------
Nadere informatieTijd van Grieken en Romeinen. Romeinen. Romeinen. 1. Invallen door Germaanse stammen
Pax Romana = Romeinse vrede, in 3 e eeuw n. Chr. onder druk door: 1. Invallen door Germaanse stammen 2. Conflicten om de macht (235 284 meer dan 50 soldatenkeizers ) 3. Waardevermindering van het geld
Nadere informatieVerslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken
Nadere informatieVerspreiding Christendom hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 15 December 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62218 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieLes 10 Sinterklaas voor de rechter
Les 10 Sinterklaas voor de rechter PresentatieOpdracht 1 Hoe Sinterklaas Kerstman werd De Kerstman is ontstaan uit Sinterklaas, maar hij zier er anders uit, heeft rendieren en een slee i.p.v. een paard,
Nadere informatieGelukkig Nieuwjaar! Leeftijd: 8-12 Soort bijeenkomst: club Soort werkvorm: heel programma Thema: Overige feestdagen Tijdsduur: 1 uur 30 min.
Gelukkig Nieuwjaar! Leeftijd: 8-12 Soort bijeenkomst: club Soort werkvorm: heel programma Thema: Overige feestdagen Tijdsduur: 1 uur 30 min. Programma over Nieuwjaarsfeesten. Oud en Nieuw... Lekker de
Nadere informatie5,6. Werkstuk door een scholier 1133 woorden 12 oktober keer beoordeeld. Levensbeschouwing. Inhoudsopgave:
Werkstuk door een scholier 1133 woorden 12 oktober 2004 5,6 36 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Inhoudsopgave: Voorwoord Het Christendom Het ontstaan van het Christendom Christelijke stromingen Video
Nadere informatieToetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 3 Toetsvragen
Tijdvak 3 Toetsvragen 1 Op veel afbeeldingen wordt de Romeinse keizer Constantijn als een heilige afgebeeld met een stralenkrans om zijn hoofd. Welke reden was er om Constantijn als christelijke heilige
Nadere informatie6,7. Samenvatting door Zita 1791 woorden 20 januari keer beoordeeld. Levensbeschouwing. Samenvatting Christendom. Par. 1
Samenvatting door Zita 1791 woorden 20 januari 2013 6,7 29 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt Samenvatting Christendom Par. 1 Het christendom is een van de 5 grote wereldgodsdiensten.
Nadere informatieWerkstuk Levensbeschouwing Kinderdoop
Werkstuk Levensbeschouwing Kinderdoop Werkstuk door een scholier 1259 woorden 7 maart 2003 5,7 45 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Inleiding. Mijn individuele werkstuk gaat over de kinderdoop. Ik
Nadere informatiePraktische opdracht Levensbeschouwing PKN Godsdienst
Praktische opdracht Levensbeschouwing PKN G Praktische-opdracht door een scholier 2195 woorden 21 januari 2005 7,4 73 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 2. Probleemstelling en de deelvragen We hebben
Nadere informatieLiturgische schikking van bloemen
Op weg naar Kerst Op de vier zondagen van Advent volgen we het klassieke kerstverhaal: Maria krijgt bericht van de engel Gabriel, ze gaat op bezoek bij haar nicht Elizabeth. Maria zingt van blijdschap
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatieSPELLETJES - WEETJES - RECEPT - KNUTSELEN - KLEURPLAAT EN NOG VEEL MEER...!
KERST VAKANTIEBOEK 2014 om te printen! SPELLETJES - WEETJES - RECEPT - KNUTSELEN - KLEURPLAAT EN NOG VEEL MEER...! Vijf weetjes over Kerstmis 1. 2. vriend van Sundblom (een dikke, vrolijke bejaarde) zou
Nadere informatieKERSTMIS WERKBOEKJE. naam:
KERSTMIS WERKBOEKJE naam: Kerstmis: Leestekst Met Kerstmis wordt de geboorte van Jezus Christus gevierd. Voor veel mensen is Kerstmis het belangrijkste feest van het jaar. Het kerstfeest wordt in de christelijke
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Bij de voorbereiding van deze dienst kwam ik de volgende teksten tegen, die ik u graag wil voorlezen. Het zijn teksten uit het begin van onze jaartelling,
Nadere informatiezondag, 23 december 4 e advent
zondag, 23 december 4 e advent In verwachting De profeet Micha vertelt dat een vrouw een kind zal krijgen. Dat kind zal als een herder voor mensen zorgen. Hij komt uit Betlehem! En dat kind is Jezus. En
Nadere informatieDe lessen. Hieronder vind je een uitwerking van de lessen die komen gaan.
De lessen Hieronder vind je een uitwerking van de lessen die komen gaan. Voor de lessen over het christendom heb je het lesboek Wegen van navolging nodig. Daarnaast neem je elke les het bronnenboek, een
Nadere informatieMotieven 1: Een wereld
Motieven 1: Een wereld Doelstellingen: Doel eerste subthema Een wereld om vrij te zijn De catechisanten leren inzien dat vrijheid in Bijbelse zin bij het leven van mensen hoort en ze vormen een mening
Nadere informatieSint-Nicolaas Hanna Meyers 4HUW1
Sint-Nicolaas Hanna Meyers 4HUW1 1)Inleiding Hier in België staat Sint-Nicolaas betekent als Sinterklaas. De man die op de nacht van 5 naar 6 december door alle schoorstenen kruipt om alle kinderen gelukkig
Nadere informatieHet verhaal van onze kerststal
Het verhaal van onze kerststal In dit boekje wordt het verhaal van onze kerststal verteld. Het verhaal gaat over wat er gebeurde toen Jezus geboren werd. Op onze internetpagina is iets meer te zien. Ook
Nadere informatieMATTHEÜS 24 OPENBARING 6 Oorlogen en geruchten over oorlogen, hongersnoden,
Les 5 voor 2 februari 2019 Vroege tekenen (4-14) De verdrukking (21-22) Tekenen in de lucht (29) De Zoon des Mensen verschijnt (30) De boodschap van de zegels is een schets van de geschiedenis van de kerk
Nadere informatieIk geloof in het licht.
Dienstnummer: 1298 zondag: kerstdag datum: 25-12-2018 plaats: De Bron, Assen Schriftlezingen (onderstreept = hoofdlezing): Jesaja 52:7-10; Johannes 1:1-14 liederen: Lb 477:1,2,3; Lb 487; projectlied; ps
Nadere informatieKerstmis. U-Les 4. Over Diwali. Diwali: het feest van licht bij de hindoes
U-Les 4 Kerstmis 1 Diwali: het feest van licht bij de hindoes Over Diwali Diwali is een vrolijk hindoefeest, het feest van de duizend lichtjes. We vieren dit feest op 14 november. Diwali is gewijd aan
Nadere informatieDs. Arjan van Groos ( ) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen. Broeders en zusters,
Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen Broeders en zusters, 1. Zingen : Gezang 25 : 1 en 3 2. Gebed voor de opening van het Woord 3. Bediening van de Heilige Doop
Nadere informatieJezus zei tegen Petrus: "En u, als u eens tot inkeer gekomen bent, versterk dan uw broeders.", vlak voor zijn ontkenning (Lukas 22:32) Petrus
Les 6 voor 11 augustus 2018 Jezus zei tegen Petrus: "En u, als u eens tot inkeer gekomen bent, versterk dan uw broeders.", vlak voor zijn ontkenning (Lukas 22:32) Petrus vervulde die opdracht door naar
Nadere informatieDe Geschiedenis van het Kerstfeest
De Geschiedenis van het Kerstfeest Kerstmis (veelal zo aangeduid door katholieken), kerst(feest) (veelal zo aangeduid door protestanten) of het geboortefeest van de Heer is een belangrijk christelijk feest
Nadere informatieInleiding Christendom
Wie zijn de grondleggers van het christendom? Jezus zei: Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, en hun te leren
Nadere informatieO dennenboom. Geschreven door Ron Jansen
O dennenboom Geschreven door Ron Jansen O Dennenboom zou je kunnen omschrijven als infotainment. Informatie over onze gebruiken rond kerstmis verpakt in een gezellig toneelstukje, dat afgesloten wordt
Nadere informatieKlein Kontakt. Jarigen in mei zijn: - A -
- A - Klein Kontakt Het is mei, de natuur is helemaal tot leven gekomen, overal bloeien bomen. De vogels zijn erg druk, ze leggen de laatste hand aan hun nestjes. Overal mooie dingen om ons heen, helaas
Nadere informatieLes 10 Sinterklaas voor de rechter
Les 10 Sinterklaas voor de rechter? 56 Les 10 Sinterklaas voor de rechter 1. Hoe Sinterklaas Kerstman werd Coca Cola Father Christmas Thor De Kerstman is ontstaan uit Sinterklaas, maar hij zier er anders
Nadere informatieONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN
STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 2 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN RICHTEREN 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G RICHTEREN 2 Richteren 2 geeft eigenlijk een korte samenvatting van de inhoud van het boek. Het
Nadere informatiePreek 3 koningen 2019
Lieve gemeente, Het verhaal dat Mattheus ons vertelt over de geboorte van Jezus en dat ook de evangelist Lukas vertelt in een andere versie, dat is niet verteld om hiermee aan te geven dat Jezus net als
Nadere informatieLESONDERWERP - LESINHOUD ALGEMENE DOELSTELLINGEN WERKVORMEN MEDIA
ORTHODOXE GODSDIENST MINISTERIE VLAAMSE GEMEENSCHAP DEPARTEMENT ONDERWIJS School: Titularis: Klas: 2 Lestijden/week: 2 Studierichting: JAARPLAN Sept. LISEERD LESONDERWERP - LESINHOUD ALGEMENE DOELSTELLINGEN
Nadere informatieFrederik Smekens Vak:Godsdienst Opdracht: de 7 deugden in het Christendom
Frederik Smekens Vak:Godsdienst Opdracht: de 7 deugden in het Christendom De zeven deugden bestaan al heel lang. Al sinds het begin van de mensheid. Adam zat alleen in het hemelse rijk. Hij verveelde zich
Nadere informatieLieve mensen, jong en oud, gemeente van Christus
Lieve mensen, jong en oud, gemeente van Christus Vanmorgen wil ik beginnen met een foto van brievenbus. Wie heeft dit nog meegemaakt? Een touwtje uit de brievenbus? Ik had vroeger een oom en tante in Nijmegen
Nadere informatieJezus willen zien. Joh. 12: 21
NL 61-1224 Nr. 6861 Heren, wij zouden Jezus willen zien Joh. 12: 21 GLOBALE INHOUD bij de vertaling van een prediking van W.M. Branham, gehouden op 24 december 1961 in Jeffersonville Ind. U.S.A.. Vertaling:
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Niets is wat het lijkt Misschien kent u die zin. Het is het motto van het tv-programma Wie is de mol? Een programma waar één van de deelnemers een mol,
Nadere informatieJongerenkerk Venlo. Hub van den Bosch
We lezen vandaag het evangelie van Matheüs. De enige van de vier evangelisten die het heeft over drie magiërs, wijze mannen, uit het Oosten die naar Jeruzalem komen om vervolgens het Kind te vinden in
Nadere informatieAdvent: een tijd van verwachten
Advent: een tijd van verwachten LEEN DEN BESTEN Tijd van voorbereiding De adventstijd is een tijd van voorbereiding op het kerstfeest, het feest waarop teruggedacht wordt aan de geboorte van Jezus, die
Nadere informatieSAMENZANG KINDERKERSTFEEST
SAMENZANG KINDERKERSTFEEST 24-12-2017 1. Zacharias, luister goed, dit nieuws is niet gewoon: Jij en je vrouw Elisabet krijgen straks een zoon. Noem hem Johannes, God is goed, want hij is heel speciaal.
Nadere informatiePasen 2018 Onvoorwaardelijke liefde. Lezing: Johannes 20 : 1-18
Pasen 2018 Onvoorwaardelijke liefde Lezing: Johannes 20 : 1-18 Er was een tijd nog niet eens zolang geleden dat nepnieuws vooral aanleiding was tot vrolijkheid. Dat was de tijd waarin het verspreiden van
Nadere informatieURANTIA. Aan alle lezers van de Nieuwsbrief in Nederland en Vlaanderen
Stichting Urantia Nederlandstalig www.urantia.nl info@urantia.nl URANTIA 071 531 85 21 Aan alle lezers van de Nieuwsbrief in Nederland en Vlaanderen Lieve lezers van het Urantia Boek, de laatste dagen
Nadere informatieLiturgie voor de vierde zondag van Advent en bevestigingsdienst
Liturgie voor de vierde zondag van Advent en bevestigingsdienst 18-12-2016 Voorganger: Organist: Locatie: Bevestiging van: Thema: ds. Nita van der Horst - Kattenberg Marco 't Hart Dorpskerk te Oostvoorne
Nadere informatieWelke ster imponeert ons?
Welke ster imponeert ons? Kerstspecial 2016 Parochie St. Barnabas & Parochie H. Bartholomeus Haastrecht Schoonhoven Algemene informatie Pastoor J.E.M. van der Mee 0182-382455 vandermee@kerkmail.nl St.
Nadere informatieKinderkerstfeest van de Kindernevendienst 26 december Kerstverhaal
Kinderkerstfeest van de Kindernevendienst 26 december 2016 Kerstverhaal Heel lang geleden was er een jonge vrouw, Maria. Zij woonde in het dorpje Nazareth. Maria was een heel gewone vrouw, net zo gewoon
Nadere informatieWijkgemeente Ichthus Noordwijk. Gods-dag. LEER HEM KENNEN 25 bewaarexemplaar. Ds. F. van Roest zondag 15 februari
LEER HEM KENNEN 25 bewaarexemplaar Wijkgemeente Ichthus Noordwijk Gods-dag 1 Ds. F. van Roest zondag 15 februari Veel mensen zijn zo bezet met de zorgen van deze tijd, dat ze geen tijd kunnen vinden om
Nadere informatieKerst werkboekje Groep 5
Minipret.nl Kerst werkboekje Groep 5 Naam: Kerst Vragen 1. Hoeveel rendieren heeft de kerstman? Je vindt het antwoord in dit boekje. -------------------- 2. Waarom hebben kerstkransjes een gat? --------------------
Nadere informatieIn deze dienst wordt de doop bediend aan Fleur Elisabeth Josefien -Fleur- (van Bennekom)
Orde voor de tweede zondag van Epifanie 22 januari 2017 in de Emmaüskerk te Middelharnis 10.00 uur Voorganger: Ds. Leen Jan Lingen Organist: Dhr. Peter Jordaan Soliste: Sanne Jordaan Thema: Levend water
Nadere informatieKerstnachtdienst 2014 Is er iets met Kerst mis?
Kerstnachtdienst 2014 Is er iets met Kerst mis? In deze avond zijn we hier samengekomen, om met elkaar kerstmis te vieren. En we stellen ons de vraag: is er iets met Kerstmis? In deze avond zoeken we een
Nadere informatiehet kerstverhaal van de duif Jona Lucas 2 : 1 20 En wat zou de duif van onze wereld gezien hebben, in onze dagen?
1 e kerstdag 2016 - Maak het mee! Lezingen: het kerstverhaal van de duif Jona Lucas 2 : 1 20 En wat zou de duif van onze wereld gezien hebben, in onze dagen? De aanslag op de kerstmarkt in Berlijn, de
Nadere informatieOrde van dienst voor 11 december 2016
Orde van dienst voor 11 december 2016 3 e zondag in de Advent Belijdenis en doop van Veronica Loos-Zieltjens Oosterlichtkerk Huizen Welkom door de ouderling van dienst Lied 439: 1-3 1. Verwacht de komst
Nadere informatieleerplandoelen derde cyclus 1 Dit overzicht lijst alle leerplandoelen van de derde cyclus op.
Dit overzicht lijst alle leerplandoelen van de derde cyclus op. Je kan dit overzicht gebruiken om je jaarplan godsdienst op te bouwen. Op de bijhorende gele blaadjes van het leerplan lees je concreet welke
Nadere informatieVerspreiding christendom vmbo12
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 12 july 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/62161 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieBrooddeeg brrr, kun je echt niet eten, veel te zout Maar wel een mooie hanger voor de kerstboom.
stille nacht Sinterklaas is nog maar net uitgezwaaid en wij zijn al heel snel gestart met een groene boom vol lichtjes, kerstballen, zelf gemaakte en gebakken brooddeegfiguren en wat al niet meer. Misschien
Nadere informatieMatteüs 1,18-2,12 - Kerst: God verrast gelovigen en buitenstaanders
Matteüs 1,18-2,12 - Kerst: God verrast gelovigen en buitenstaanders Eerste Kerstdag Liturgie Zingen - LB 138,1.3.4 Komt allen te zamen - LB 139 Komt verwondert u hier mensen - LB 145,1.3 Nu zijt wellekome
Nadere informatieMatteüs 1,18-2,12 Kerst: God verrast gelovigen en buitenstaanders
Matteüs 1,18-2,12 Kerst: God verrast gelovigen en buitenstaanders Eerste Kerstdag Liturgie Zingen - LB 138,1.3.4 Komt allen te zamen - LB 139 Komt verwondert u hier mensen - LB 145,1.3 Nu zijt wellekome
Nadere informatie1. Is Jezus een echt levend persoon geweest?
1. Is Jezus een echt levend persoon geweest? Bijna alle historici gaan er vanuit dat hij heeft bestaan. Zij gaan er dan vanuit dat hij een joods religieus leraar was Ze gaan er vanuit dat zijn activiteiten
Nadere informatieCONTRAST EN KERST, KERST VOL VAN CONTRAST
CONTRAST EN KERST, KERST VOL VAN CONTRAST leven binnen contrast Geboeid ben ik al zo lang in het thema contrast in mijn leven. Ook binnen religieuze stromingen komt het contrast ruim aan bod. Thema s als
Nadere informatieWij hebben thuis een kleine, maar mooie kerststal. k Heb hem vanmorgen meegebracht naar de kerk en hier op tafel gezet.
1 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Wij hebben thuis een kleine, maar mooie kerststal. k Heb hem vanmorgen meegebracht naar de kerk en hier op tafel gezet. Het kind - Maria en Jozef, de herders, de
Nadere informatie1570. Adventspreek voor Dienst met aanpassingen 1. Licht voor de wereld.
1570. Adventspreek voor Dienst met aanpassingen 1. Licht voor de wereld. Alle lezingen zijn uit de Bijbel in Gewone Taal (BGT). Wat we in de dienst doen... Wij belijden onze afhankelijkheid van God en
Nadere informatie1. Het ene jaar is het andere niet!
Naam:. Klas:.. 1. Het ene jaar is het andere niet! Je zit al in deze klas sinds september. In september ben je aan een nieuw jaar begonnen. Dus aan een nieuw schooljaar. Vul in: september oktober... februari...
Nadere informatie5,8. Samenvatting door een scholier 933 woorden 28 november keer beoordeeld. Geschiedenis. Begrippen:
Samenvatting door een scholier 933 woorden 28 november 2012 5,8 118 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Begrippen: Atheense democratie: een vorm waarbij het bestuur het volk (demos) via stemming
Nadere informatieVoorbereidende les Cool in Sjoel!
Voorbereidende les Cool in Sjoel! Voor de docent Tijdens het bezoek aan de Folkingestraat Synagoge zullen de leerlingen kennis maken met verschillende facetten van het Jodendom. Het beleven van gebruiken,
Nadere informatieo.a. cito groep 2, kerstborrel ouders, nieuwjaarskoffie 4 januari
Hofbode 4 16 december 2015 o.a. cito groep 2, kerstborrel ouders, nieuwjaarskoffie 4 januari Informatieochtend Citotoets groep 2 Woensdagochtend 25 november zijn we met de ouders van kinderen van groep
Nadere informatieZondag 7 januari Het feest van Epifanie. Evangelie-lezing: Mattheüs 2 : 1 12
Zondag 7 januari Het feest van Epifanie Evangelie-lezing: Mattheüs 2 : 1 12 Vandaag vieren we het feest van Epifanie: de verschijning van Jezus in ons mensenlijk bestaan.nu kan ik me voorstellen dat u
Nadere informatieIn dit werkstuk beantwoorden we de 6 levensvragen van drie godsdiensten; het Christendom, Jodendom en de Islam.
Werkstuk door Een scholier 2003 woorden 11 februari 2005 6,2 1000 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing In dit werkstuk beantwoorden we de 6 levensvragen van drie godsdiensten; het Christendom, Jodendom
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, God geeft een teken in donkere tijden: Een jonge vrouw is zwanger. Ze krijgt een zoon. En ze noemt hem: Immanuel. Immanu - el: met ons, God. God met
Nadere informatieKerstfeest 2017 groep 5
Kerstfeest 2017 groep 5 Ere zij God, ere zij God, in den hoge, in den hoge, in den hoge. Vrede op aarde, vrede op aarde. In de mensen een welbehagen. Ere zij God in den hoge, ere zij God in den hoge. Vrede
Nadere informatieKerstfeest 17 december 2014 Groep 6/7 De Brug
Kerstfeest 17 december 2014 Groep 6/7 De Brug Welkom Lied: Dank je voor dit warme licht (kaarsen worden aangestoken door Youri) 1. Eerste kaars, wat wil jij zeggen als je branden gaat? Zie jij in je mooiste
Nadere informatieLAODICEA FILADELFIA SARDIS EFEZE SMYRNA PERGAMUM THYATIRA
Les 3 voor 19 januari 2019 Het is verbazingwekkend hoe God de kwaliteiten van zeven specifieke kerken in Azië (er waren veel kerken daar) gebruikte om de toekomstige geschiedenis van de kerk te laten zien.
Nadere informatieLes 29: Hemelvaart en Pinksteren.
Les 29: Dit verhaal kun je lezen in Handelingen 1 en 2 Hemelvaart en Pinksteren. Johannes, wat zei Jezus nou eigelijk precies? Petrus en Johannes zijn op weg naar de tempel. Ze hebben iets geweldigs meegemaakt.
Nadere informatie