jaarverslag2010

Transcriptie

1 jaarverslag2010

2 Beste lezers, Dit jaar ziet ons jaarverslag er anders uit dan u van ons gewoon bent. Het is geen brochure of boekje geworden, maar een dubbele kalender. Dubbel omdat we u op de voorkant een overzicht geven, maand per maand, van de belangrijkste momenten en gebeurtenissen voor het jaar Elke maand pikken we er een gebeurtenis uit, die we dan wat meer in de verf zetten. Dat is ons eigenlijke jaarverslag en u zult zien dat 2010 een scharnierjaar is in de geschiedenis van ons Instituut. We hebben onszelf in vraag gesteld en, met externe hulp, onze organisatie herdacht zodat we onze taken met de beschikbare middelen zo goed mogelijk kunnen uitvoeren. Deze reorganisatie was noodzakelijk want niet alleen onze Belgische klanten stellen steeds hogere eisen, ook de Europese regelgeving, en dan meer bepaald de INSPIRE-richtlijn, brengt heel wat extra taken mee. Op de achterkant vindt u een kalender voor 2012 met voor elke maand een uittreksel uit een van onze historische kaarten. Te weinig mensen weten dat het Nationaal Geografisch Instituut ook een schitterende verzameling oude kaarten en luchtfoto s bezit. Daarom zijn we enkele jaren geleden begonnen deze kaarten in te scannen en reproducties te koop aan te bieden. Op onze website publiceren we extra informatie over de auteurs ervan. En als we het over historische kaarten hebben, dan moeten we uiteraard de figuur van Gerard Mercator vermelden. In 2012 is het 500 jaar geleden dat Mercator geboren werd in Rupelmonde. Onze kalender is tegelijkertijd ook een eerbetoon aan deze grote cartograaf. Hou het jaarverslag dus bij wanneer u het gelezen hebt. In 2012 kunt u er nog een jaar plezier aan beleven. Wij wensen u veel leesgenot. Ingrid Vanden Berghe Administrateur-Generaal Philippe Busquin Voorzitter voorwoord

3 31 Openbare aanbesteding uitbesteding fotogrammetrie DE UPDATES VAN DE ITGI (Inventaire TopoGéographique - TopoGeografische Inventaris) Oude kaarten kunnen voor historici een bron van informatie vormen. Dikwijls zijn het ook zeer mooie documenten en veel mensen kijken er gewoon graag naar. Maar wie de kaarten op het terrein gebruikt, als toerist of voor zijn beroep, wil zo recent en zo accuraat mogelijke informatie. Daar wringt vaak het schoentje: wanneer een kaart verschijnt, is ze al verouderd. Er zijn elementen verdwenen en weer andere bijgekomen, nog andere hebben een nieuwe functie gekregen. Daarom is het belangrijk dat de informatie regelmatig geüpdatet wordt. Vroeger gebeurde dit per kaartblad. Alle informatie, zoals toponiemen, functies van gebouwen, breedte van wegen enz. werd grondig gecontroleerd en waar nodig aangevuld of verbeterd. Zodra men hiermee klaar was, werd de kaart gedrukt en begon men aan het volgende kaartblad. Wanneer heel België onder handen was genomen, begon dit hele proces opnieuw. Deze methode had uiteraard belangrijke nadelen. Op het moment dat men aan het laatste kaartblad van een cyclus werkte, was de informatie van het eerste blad vaak al hopeloos verouderd. Bovendien verandert niet alles even snel (er worden meer wegen aangelegd dan er bossen gerooid worden) en zijn er grote verschillen tussen de streken van ons land (in randstedelijke gebieden verloopt de evolutie sneller). Daarom besloot het Instituut in 2006 het over een andere boeg te gooien. Vanaf dan wordt er gewerkt met updatecycli per thema voor het volledige grondgebied. We zoeken daarbij naar een evenwicht tussen de door de gebruikers gevraagde bijwerkingssnelheid (hoe sneller hoe liever) en de beschikbare middelen om die gegevens te verzamelen: Thema Wegennet Gebouwen en constructies Orthofoto s Alle thema s Toponiemen Altimetrische gegevens Duur cyclus Streefdoel 1jaar Actuele cyclus 3 jaar 3 jaar 3 jaar 6 jaar 6 jaar 3 jaar Wat het snelst verandert, wordt dus ook het snelst geüpdatet. Om deze versnelling mogelijk te maken hebben we de bijwerking van de geometrie van wegen en gebouwen uitbesteed. Op die manier spelen we korter op de bal en kunnen we onze klanten recentere informatie aanbieden EuroSDR seminarie Atlas of Inspire Implementing Methods januari janvier januar january Oxfam-ontbijt 18 GDES, de webapplicatie die beschrijft hoe geografische objecten worden opgeslagen in de itgi-databank, staat online Deelname aan de vergadering van de Defence Geospatial Intelligence te Londen 31 Openbare aanbesteding uitbesteding fotogrammetrie

4 25 Naar aanleiding van een bericht in de media trekken medewerkers van de geodesie naar het Signal de Botrange om er de exacte hoogte te meten HET HOOGSTE PUNT VAN BELGIË Begin februari was het een klein berichtje waard in de nationale pers: het hoogste punt van België zou niet op het Signal de Botrange liggen, zoals al jaren werd gedacht, maar wel in Mürringen in Duitstalig België. Volgens de luchtfoto s van Google Earth wordt daar een hoogte bereikt van 701 meter, dus 7 meter hoger dan op het Signal de Botrange. Aangezien een van de wettelijke opdrachten van het NGI luidt: Het planimetrisch net en het precisiewaterpassingsnet van België tot stand brengen en onderhouden, moest dit onderzocht worden. Een medewerker van het Instituut ging ter plaatse en voerde in de buurt verschillende GPS-precisiemetingen uit. Daarbij stelde hij vast dat er in de buurt van het punt dat volgens Google Earth het hoogste was, andere punten lagen die nog hoger waren. Bovendien gaven de metingen voor deze punten hoogtes van 691 tot 692 meter aan, dus lager dan het Signal de Botrange. Zo bleek duidelijk dat het Signal de Botrange met zijn 694 meter nog steeds het dak van België is. Hoe komt het nu dat de hoogte die werd vermeld door Google Earth niet correct was? Om te beginnen is de hoogte die aangegeven wordt in Google Earth niet echt zeer nauwkeurig omdat het model slechts om de negentig meter een referentie geeft. Je zou het kunnen vergelijken met een GPS in een auto, die ook slechts bij benadering aangeeft hoe ver je nog van je bestemming verwijderd bent. Bovendien is voor een correcte interpretatie van de positie vanaf luchtfoto s eerst een aërotriangulatie nodig (waarbij voor elke luchtfoto de exacte positie van de camera op het moment van de opname wordt berekend) en moeten de foto s daarna nog gegeorefereerd worden ( gekoppeld aan de coördinaten van gekende punten die op de foto te zien zijn). Daar komt nog bij dat het nulpunt dat we in België hebben gekozen voor de hoogtereferentie niet hetzelfde is als in de omringende landen: welke nulreferentie op Google wordt gebruikt, is moeilijk te achterhalen. Uitgevers van schoolboeken en atlassen kunnen dus op beide oren slapen: wat we al die jaren in de aardrijkskundeles hebben geleerd, klopt wel degelijk. februari février februar february Infostand NGI vakantiesalon Brussel Bezoek aan Statens Kartverk te Noorwegen 26 wandel-dvd Antwerpse Kempen wint eerste prijs in de categorie digitale dataproducten van de Europese afdeling van de International Map Trade Association(IMTA) Infostand NGI op het Salon des Mandataires te Marche-en-famenne 14 GDES 1.2, online 25 Naar aanleiding van een bericht in de media trekken medewerkers van de geodesie naar het Signal de Botrange om er de exacte hoogte te meten

5 15-19 Deelname aan de MGCP TG18 in Nieuw-Zeeland WERKEN VOOR DEFENSIE Vroeger stond het Instituut bekend om zijn stafkaarten. Dit woord alleen al gaf aan hoe nauw de banden met Defensie toen waren. Ondertussen spreken we al jaren van topografische kaarten, maar toch blijft Defensie een zeer belangrijke partner voor het NGI. Onze missie bepaalt dat het Instituut als partner het competentiecentrum voor Defensie moet zijn met betrekking tot geografische informatie. Defensie beschikt zelf wel over een eigen geografische dienst, maar die moet er vooral voor zorgen dat de militaire gebruikers beschikken over de informatie die ze nodig hebben. De eigen middelen om die informatie aan te maken of te verzamelen zijn echter zeer beperkt en daarom doet Defensie een beroep op het NGI. Het Instituut maakt bijvoorbeeld een militaire versie van de kaarten op schaal 1: , waarvan soms de gewone versie wordt afgeleid. In juni 2010 kwam het eerste kaartblad van de nieuwe reeks uit. De TRZ-kaarten (Training Zone) waarop de verschillende zones van de militaire oefenterreinen staan weergegeven zijn dan weer een louter militair product, op basis van onze topografische kaarten op schaal 1: Het NGI helpt Defensie trouwens in het algemeen met het opstellen van het kadaster van de militaire infrastructuur Nu Defensie afslankt en er minder militairen zijn, heeft men niet zoveel papieren kaarten meer nodig. Daar staat dan tegenover dat Defensie steeds vaker in internationaal verband opereert en anderen moet ondersteunen met geografische informatie. Het NGI is dan ook nauw betrokken bij het internationale MGCP-project (Multinational Geospatial Co-Production Program) voor de analyse van satellietbeelden. Een ploeg van twaalf personen, van wie er vijf in de gebouwen van Defensie in Evere werken, helpt mee om de NATO recente cartografische informatie te bezorgen. In 2010 hebben medewerkers van de directie Geodesie de obstakels opgemeten rond de luchthavens van Chièvres en Kleine-Brogel. Bij deze opmetingen worden alle obstakels van meer dan 60 meter ten opzichte van het grondprofiel in kaart gebracht. Dergelijke informatie is uitermate belangrijk voor de veiligheid van de (militaire en burgerlijke) luchtvaart en wordt onder andere ook gebruikt voor de Low-Airkaart waarvan in mei 2010 een nieuwe editie verscheen. (Meer informatie over deze kaart vindt u op: maart mars märz march Infostand NGI op de Boekenbeurs te Brussel Deelname aan workshop European Spatial Data Research Network (EuroSDR) te Dublin Deelname (met presentatie) aan de ISPRS Joint workshop on Core spatial database updating maintenance and services, from theory to practice, in Haïfa (Israel) Deelname aan de MGCP TG18 in Nieuw-Zeeland

6 DE CARTOTHEEK VAN HET NGI 19 Goedkeuring aanbesteding prototype Cartesius De basisopdracht van het NGI is vastgelegd in de wet van 8 juni Daarin wordt onder andere bepaald dat het NGI een cartotheek moet beheren waarin oude en moderne kaarten worden bewaard. Het Instituut doet echter meer dan dat. In 2009 werd begonnen met het systematisch scannen van het historische kaartmateriaal uit onze collecties. Ondertussen (maart 2011) zijn er al bijna documenten beschikbaar in elektronische vorm. Het zijn onder andere kaarten en werkdocumenten van de voorlopers van het NGI, het Krijgs- en Topografisch Depot, het Militair Cartografisch Instituut en het Militair Geografisch Instituut. Daarnaast is het NGI ook de leidende partner in het Cartesiusproject, dat via de overheidsdienst Wetenschapsbeleid wordt gefinancierd door de Nationale Loterij. Met deze federale excellentiepool voor de cartografie willen vier instellingen, de Koninklijke Bibliotheek van België, het Rijksarchief, het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika en het Nationaal Geografisch Instituut, hun historisch cartografisch materiaal via een gemeenschappelijk webportaal ontsluiten voor het grote publiek maar ook voor wetenschappers. Het gaat daarbij niet alleen om kaarten, maar ook om luchtfoto s en andere geografische documenten van België en van zijn voormalige kolonies. In 2010 werd al een prototype van deze website gebouwd, dat werd getest door een panel van gebruikers. Op basis van hun opmerkingen en suggesties werd een bestek opgesteld voor de bouw van de defintieve website, die in de eerste helft van 2012 beschikbaar zal zijn. Vanaf dan zullen internetgebruikers vrij kunnen grasduinen in duizenden- en later tienduizenden- cartografische documenten. Het portaal biedt de mogelijkheid om te zoeken op plaatsnaam, periode, zone, schaal, titel enz. Aangezien het gaat om vier instellingen die elk op zich al een rijke cartografische collectie beheren, is het project werkelijk uniek. Al deze informatie verzamelen en op een eenvormige manier beschrijven vraagt uiteraard heel wat werk, maar het resultaat zal ongetwijfeld de moeite lonen april avril april april Goedkeuring aanbesteding prototype Cartesius 23 De D4A-toepassing, die het mogelijk maakt in de database met de luchtfoto s te zoeken op adres, coördinaten of kaart, staat intern online 30 Beslissing verhuizing EuroGeographics HeadOffice naar Brussel 30 Installatie van software voor de controle op de toegang tot de OGC-diensten (Open Geospatial Consortium)

7 HET NGI PERSONEEL EN DE ROL VAN DE SOCIALE DIENST Zoals andere organisaties beschikt het NGI over een interne sociale dienst. Het activiteitenpakket van de Sociale Dienst van het NGI kan worden onderverdeeld in twee grote blokken: acties voor het voltallige personeel en ondersteuning van individuele personeelsleden. De eerste groep kunnen we dan nog eens opsplitsen in medewerking (als partner) aan activiteiten die door het Instituut zelf worden georganiseerd en eigen initiatieven. De Sociale Dienst werkt nauw samen met de Sportkring bij de jaarlijkse ontspanningsdag, het sinterklaasfeest en het personeelsfeest van het NGI. Het gaat dan om logistieke steun of hulp bij de administratie. Ook de afspraken met de bedrijfsgeneeskundige dienst, onder andere voor de oogonderzoeken, en de organisatie van de kinderopvang tijdens de grote vakantie verlopen via de Sociale Dienst. Bij de eigen initiatieven vermelden we onder andere contacten met culturele instellingen, die de personeelsleden van het NGI korting geven op hun voorstellingen, en de brocante, die in 2010 voor het eerst werd georganiseerd. Daarnaast is het NGI ook aangesloten bij de hospitalisatieverzekering die gemeenschappelijk voor de federale overheid wordt aangeboden, en kunnen de personeelsleden van het NGI beroep doen op het aanbod van de CDSCA, een andere parastatale instelling. Bij de individuele hulp wordt de medewerker in de eerste plaats als mens beschouwd en pas op de tweede plaats als personeelslid. Daarbij speelt vooral de vertrouwensband tussen de maatschappelijk assistent en de medewerker een grote rol. Problemen op het werk kunnen een dieperliggende oorzaak hebben en de Sociale Dienst is de plaats waar medewerkers hier in alle sereniteit en discretie over kunnen spreken. Oplossingen vinden of beslissingen nemen is daarbij niet het belangrijkste streefdoel, wel doorverwijzen naar de persoon, dienst of instelling die een antwoord kan bieden. Neutraliteit en onafhankelijkheid zijn bij dit alles de twee sleutelwoorden. Het komt erop aan te allen prijze te vermijden dat de dienst betrokken raakt in belangenconflicten, bijvoorbeeld tussen een medewerker en zijn meerdere. 30 Eerste brocante + 20 km Ook mag de Sociale Dienst zich nooit in de plaats stellen van de vertrouwenspersonen. Het Beheerscomité van de Sociale Dienst bestaat uit vertegenwoordigers van de directie en van de vakbonden en wordt ondersteund door deskundigen uit de personeelsdienst en de financiële dienst. Het is het controle- en beslissingsorgaan van de Sociale Dienst. Het beslist waaraan de beschikbare middelen worden besteed en volgt op of dit correct gebeurt. De middelen waarover de sociale dienst kan beschikken zijn opgenomen in de begroting van het NGI mei mai mai may Infostand NGI op wereldkampioenschap mountainbike te Houffalize Projectvergadering European Spatial Data Infrastructure te Brussel NGI is gastheer voor de vergadering van het Quality Knowledge Exchange Network (QKEN) van EuroGeographics Deelname aan de vergadering van het Steering Committee van EuroSDR in Duitsland 18 Bezoek delegatie Ordnance Survey Ireland aan NGI 27 Publicatie van de Low-Airkaart editie NGI ontvangt de laureaten van de geo-olympiade, een wedstrijd die wordt georganiseerd door de Vereniging van Leraars Aardrijkskunde (VLA) 21 Start van de BPR bij CDC 30 Eerste brocante + 20 km

8 EVOLUTIE VAN HET GAMMA AAN PRODUCTEN EN DIENSTEN: VAN KAART NAAR GEO-SERVICE Toen het Nationaal Geografisch Instituut in 1976 werd opgericht, beperkte de productie zich hoofdzakelijk tot stafkaarten. Dat was uiteraard een erfenis van de voorloper, het Militair Geografisch Instituut, dat een onderdeel was van de Belgische strijdkrachten. De productie van de kaarten was op dat moment ook nog volledig analoog. Al snel drong de noodzaak tot technologische vernieuwing zich op, en werd onderzoek verricht naar digitale cartografie. Het duurde echter tot 1990 voor er werd gestart met een volledig digitale productielijn. Het eerste kaartblad van deze reeks (26/3 Z Dilsen-Stokkem, schaal 1: ) werd gepubliceerd in april In 2002 kwamen de eerste digitale producten voor een groot publiek op de markt, de CD s Vlaanderen en Brussel en Wallonië en Brussel. Ze bevatten de kaarten op schaal 1: en een onderliggend Digitaal TerreinModel, en een softwarepakket dat het mogelijk maakte om deze rijke gegevens te gebruiken, onder meer in combinatie met een GPStoestel. Het eerste idee voor deze cd-roms ging uit van het NGI, maar de finale realisatie was pas mogelijk met een private partner voor de aanmaak van de software en voor de distributie. In 2005 werd hetzelfde product uitgebracht onder dezelfde naam, maar deze keer op twee dvd s en als gezamenlijk project van de drie partners die de cd-roms hadden gemaakt. Voor de grote steden werden nog wel de kaarten op schaal 1: toegevoegd als extra layer. Sindsdien is het aanbod aan dvd s nog uitgebreid, met onder andere wandel-dvd s, die onze kaarten combineren met toeristische informatie en met software die het mogelijk maakt wandelingen uit te stippelen, ze af te drukken enz. Verschillende dvd s wonnen al een prijs (zie ook elders in dit jaarverslag). In de loop van de jaren 90 steeg de verkoop van digitale gegevens (zowel vector als raster) De eerste grote klanten voor deze gegevens op schaal 1: waren de Intercommunale Leiedal en de stad Gent (beide op het einde van de jaren 90), dus grote, institutionele klanten. Later werden onze digitale gegevens ook gebruikt in producten voor het grote publiek. Zo sloten we in 2006 een contract met een bekende producent van GPS-toestellen, die onze basisreferentiekaarten gebruikt in een handige routeplanner voor wandelaars en fietsers. 21 Nieuwe prijzenpolitiek WMS-diensten De laatste jaren worden de gegevens steeds minder op een fysieke drager aangeboden maar steeds vaker via internet. Met toepassingen als het Testbed en de Topomapviewer is ook het NGI toegetreden tot het web 2.0-tijdperk. Liefhebbers van papieren kaarten hoeven zich echter geen zorgen te maken. Het NGI heeft in 2010 nog verschillende kaarten op de markt gebracht en zal dat de komende jaren zeker blijven doen. De GPS biedt onmiskenbaar voordelen en de mogelijkheden ervan nemen steeds toe, maar ook de papieren kaart heeft zo haar troeven, al was het maar dat je er geen batterij voor nodig hebt juni juin juni june Deelname aan een symposium van EUREF (European Reference Frame) in Gävle (Zweden) Seminarie DWT Vaalbeek 10 Deelname aan de informatiedag over de INSPIRE-richtlijn, georganiseerd door AM/FM-GIS Belux in Wépion 16 Het eerste kaartblad van de nieuwe militaire reeks op 1: (13 Brugge) rolt van de persen 21 Nieuwe prijzenpolitiek WMS-diensten Deelname aan INSPIRE-congres te Krakow Infostand NGI op de Marche Euorpéenne du Souvenir et de l Amitié (MESA) 30 Bezoek Landmäteriet (Zweden) aan het NGI

9 21 Infostand NGI op de nationale feestdag te Brussel Infostand NGI op de internationale landbouwbeurs te Libramont HET NGI KOMT NAAR BUITEN Wie een NGI-product wil kopen, kan uiteraard terecht op onze website. Daarnaast hebben we nog een eigen winkel op het domein van de Abdij en werken we samen met verschillende verdelers. Maar toch merken we dat we ook zelf naar de klant moeten toestappen om onze kaarten, DVD s, luchtfoto s enz. te promoten. Daarom is onze verkoops- en informatiestand aanwezig op allerhande evenementen, verspreid over het hele land. In 2010 kreeg het publiek onder andere op de vakantiesalons van Brussel en Antwerpen, het wereldkampioenschap mountainbike in Houffalize, de Foire agricole te Libramont maar ook op vakbeurzen als GIS-O-TOPOLIS of de AGIV-trefdag in Gent de gelegenheid kennis te maken met het ruime productaanbod van het Instituut. We stellen bovendien vast dat het effect van deze evenementen niet alleen kan worden afgemeten aan de verkoop ter plaatse. Er worden ook nuttige contacten gelegd die nadien, afhankelijk van het type evenement, uitmonden in bestellingen of gezamenlijke projecten. Op staat de volledige lijst voor het lopende jaar. Het NGI verleent daarnaast ook zijn medewerking aan diverse niet-commerciële evenementen. Zo is het Instituut al verschillende jaren gastheer voor de Geo-Olympiade, een wedstrijd voor middelbare scholen die wordt georganiseerd door de Vlaamse Vereniging van Leraars Aardrijkskunde. Ook doen culturele organisaties en heemkundige kringen af en toe een beroep op de rijke collectie historische documenten van het Instituut wanneer ze een tentoonstelling organiseren. Onder zeer strikte voorwaarden (vervoer, verzekering, ) kunnen oude kaarten of voorwerpen immers voor een beperkte periode in bruikleen worden gegeven juli juillet juli july 06 CDC brengt de box met 9 provinciekaarten op schaal 1: op de markt Deelname aan vergadering van EuroRegionalMap te Vilnius (Litouwen) 21 Infostand NGI op de nationale feestdag te Brussel 23 Het prototype van de Cartesius-website gebruikt de OGC-viewservice Infostand NGI op de internationale landbouwbeurs te Libramont Deelname International Geoscience and Remote Sensing Symposium in Honoloeloe 30 11/8 Deelname aan de vergadering van de Scientific Commission on Antarctic Research (SCAR) te Buenos Aires

10 Verkochte goederen in 2010 Aantal Topografische kaarten Toeristische kaarten Historische kaarten 199 CD/DVD België 914 Luchtfoto s en vergrotingen 1649 Plot-on-demand 1504 Niet-NGI-producten 1063 Atlassen 1: : Atlas Ferraris 1: Aantal kaarten per schaal 1: : : : : : Totaal aantal topografische kaarten CD/DVD niet NGI 104 CD/DVD wel NGI 914 Totaal CD/DVD 1018 CIJFERS VERKOOP KAARTPRODUCTEN 14 Publicatie van de vernieuwde administratieve kaart van België De top 20 van de toeristische kaarten in 2010 Aantal Hoge venen 5103 Barvaux - Bomal - Durbuy 3992 Aan de Rand van de Venen 3409 Bouillon 3246 La Roche en Ardenne 2974 Pays des Sources carte nord 2459 Houyet 2410 Vielsalm pédestre 2373 Gedinne 2070 Trois-Ponts 2017 Lange-Afstands-Fietsroute 1726 Hotton - Rendeux - Marcourt 1725 Lacs de l Eau d Heure 1689 Rochefort pédestre 1574 Saint-Hubert 1521 Autour du Lac de Butgenbach 1506 Zoniënwoud 1492 Virton 1479 Houffalize VTT 1433 Erezée - Manhay 1248 La Gleize 1248 augustus août august august Publicatie van de vernieuwde administratieve kaart van België Infostand NGI op de Vierdaagse van de Ijzer

11 15 wandel-dvd Antwerpse Kempen wint IMTA Global Award 2010 DE INTERNATIONALE UITSTRALING VAN HET NGI De meeste landen hebben een eigen cartografisch agentschap. Dat kan een onderdeel zijn van het leger, een dienst van een of ander ministerie, of een volledig zelfstandig bedrijf, maar de opdracht is steeds dezelfde: de topogeografische informatie die het land nodig heeft verzamelen, beheren en verspreiden. Vertegenwoordigers van deze agentschappen ontmoeten elkaar in het kader van allerhande projecten, waarover elders in dit jaarverslag meer te vinden is, en zo bouwt iedere instelling een internationale reputatie op. Natuurlijk zijn het in de eerste plaats de medewerkers die deze reputatie maken, maar ook de producten van het Nationaal Geografisch Instituut van België hebben bijgedragen tot de bekendheid van onze instelling. Elk jaar organiseert de International Map Trade Organization (IMTA) een verkiezing voor het beste cartografische product en het NGI heeft de laatste jaren als het ware een abonnement genomen op de prijzen. In 2009 was het de Ferraris-atlas die tot Beste Atlas werd verkozen, in 2010 sleepte de DVD Topografische Wandelkaarten Antwerpse Kempen zowaar de prijs van Overall Winner in de wacht. De jury loofde de vernieuwende functiemogelijkheden en de grote gebruikersvriendelijkheid van de DVD. Deze eerste plaats vormt de ultieme erkenning voor een product dat volledig in België werd gemaakt: Het NGI leverde de uiterst gedetailleerde kaarten op schaal 1: die als ondergrond werden gebruikt; Lannoo vulde deze kaarten aan met een schat aan toeristische informatie en is uitgever; Softwareproducent ADW leverde de programma s die kaarten en toeristische informatie samenbrengen in een zeer gebruiksvriendelijk product. Meer informatie over deze wedstrijd is te vinden op: september septembre september september Deelname aan workshop ISPRS-PCV2010 Photogrammetric Computer Vision 15 wandel-dvd Antwerpse Kempen wint IMTA Global Award Deelname aan de FOSS4G (Conference for Open Source Geospatial Software) Informele EU-ministerraad Defensie te Gent 10 Personeelsfeest Infostand NGI op Accenta te Gent Seminarie DWT Kortenberg

12 DE EUROPESE DIMENSIE VAN HET NGI Wie denkt dat je om een topografische kaart van Europa te maken gewoon de kaarten van de verschillende landen naast elkaar hoeft te leggen, heeft het mis. Niet elk land gebruikt dezelfde nulreferentie voor de hoogtemeting, dus de hoogtelijnen zullen niet op elkaar aansluiten. De kleur die wordt gebruikt voor een autoweg verschilt van land tot land, dus grensoverschrijdende autowegen zullen van kleur veranderen. Maar de Europese Unie heeft topogeografische gegevens nodig voor het hele grondgebied en dus is coördinatie noodzakelijk. Om hieraan tegemoet te komen werd in 2001 de vereniging Eurogeographics opgericht, de ledenorganisatie (en tegelijkertijd spreekbuis op Europees niveau) van de nationale cartografische en kadastrale agentschappen en de registratiediensten. Momenteel (begin 2011) zijn er 55 organisaties uit 44 landen (dus ook van buiten de Unie) lid van de vereniging. Bij zijn projecten betrekt Eurogeographics niet alleen de leden, maar ook de academische wereld en commerciële bedrijven. Samen ontwikkelen ze specificaties, producten en diensten zodat de Europese instellingen beschikken over bruikbare geografische informatie. Uiteraard werkt Eurogeographics ook nauw samen met de Europese Commissie en het Parlement zelf. Daarom verhuisde de organisatie in oktober 2010 haar zetel van Parijs naar Brussel. Het Nationaal Geografisch Instituut is al van in het begin actief betrokken bij de werking van Eurogeographics. Medewerkers van het Instituut nemen actief deel aan workshops en congressen, en hun inbreng en deskundigheid worden erg op prijs gesteld NGI is gastheer voor de Algemene Vergadering van EuroGeographics Het NGI mocht in 2010, samen met de Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie (het Kadaster), de Algemene Vergadering van Eurogeographics organiseren en kreeg achteraf zeer lovende kritiek van de deelnemers. De openingsspeech werd gegeven door Herman Van Rompuy, President van de Unie, die het belang van geografische informatie voor beleidsmakers benadrukte. Ook in de toekomst zal het NGI resoluut de Europese kaart trekken. Niet alleen omdat we daartoe worden verplicht (onder andere door de INSPIRE-richtlijn, waarover u elders in dit jaarverslag meer kunt lezen), maar vooral omdat we geloven dat zowel de deelnemende instellingen als de Europese burgers daar de vruchten van zullen plukken. Meer informatie over Eurogeographics vindt u op: Speech H. Van Rompuy voor EuroGeographics oktober octobre oktober october NGI is gastheer voor de Algemene Vergadering van EuroGeographics EuroSDR Kroatië Infostand NGI op GIS-O-TOPOlis te Brussel Deelname aan de MGCP TG19 te Kopenhagen NGI levert drie sprekers voor GIS-O-TOPOlis 14 Deelname aan Evolutions et perspectives de la géodésie in Saint-Mandé (Frankrijk), georganiseerd door IGN France en het Bureau des Longitudes Deelname aan de 1Spatial User Conference Unlocking the digital world te Londen

13 VERANDEREN OM TE VERBETEREN Elke organisatie moet zichzelf regelmatig in vraag stellen. Prioriteiten die enkele jaren geleden werden vastgelegd, zijn nu misschien niet langer relevant. Een organisatiestructuur die jarenlang voldoening schonk, kan niet aangepast zijn aan de gewijzigde marktomstandigheden of aan de wensen van de nieuwe werknemers. Ook het NGI moet mee met zijn tijd. Elders in dit jaarverslag kunt u lezen hoe we zijn geëvolueerd van een producent van papieren kaarten naar een aanbieder van geografische informatie. Deze verandering had ook gevolgen voor de productieketen. De gebruikers eisen immers niet alleen steeds recentere informatie, ook de levering zelf moet alsmaar sneller gebeuren. Daartegenover staat dat het Instituut, net als alle andere overheidsinstellingen, moet besparen op mensen en middelen. We moeten dus meer doen met minder, en dat kan alleen als we onze prioriteiten kritisch herbekijken en onze organisatie grondig hervormen. Uiteraard proberen we onze prioriteiten af te stemmen op de noden van de gebruikers, maar ook de verplichtingen die worden opgelegd door de Europese INSPIRErichtlijn (waarover u ook meer informatie vindt in een ander hoofdstuk van dit jaarverslag) slorpen veel tijd en middelen op. Om te vermijden dat we bij deze herstructurering te veel zouden redeneren vanuit de organisatie zoals ze vroeger was, hebben we in 2010 een beroep gedaan op een externe consultant. Een kritische kijk van buitenaf kan immers helpen om onze sterke punten beter te benutten en om de zwakke punten in de organisatie, die niemand meer zag, bloot te leggen en weg te werken. Via een positieve aanpak (appreciative enquiry) hebben we een nieuwe architectuur voor onze organisatie uitgetekend (business architecture) en een aantal processen uitgewerkt. 19 oplevering DWT opdracht Met de hulp van deze firma hebben we daarna bepaald waar we in 2015 willen staan en hoe we daar willen geraken. Daarbij moesten soms pijnlijke keuzes worden gemaakt. Medewerkers van het NGI moeten aanvaarden dat ze een andere taak krijgen. Projecten waarin we al heel wat tijd en energie hadden gestoken, worden tijdelijk stopgezet om mensen en middelen vrij te maken voor projecten met een hogere prioriteit. De keuzes waren hard maar noodzakelijk. Als het NGI ook in de toekomst de Belgische referentie wil blijven voor alles wat geografische referentie-informatie betreft, dan moet het resoluut kiezen voor een dynamische, slagkrachtige organisatiestructuur waarbij de behoeften van de gebruikers en de duurzame ontwikkeling centraal staan Deelname aan Devoxx, de conferentie van de Java Community november novembre november november 19 Oplevering DWT opdracht 23 Oprichting EuroGeographics als IVZW in België Deelname aan een symposium van EUPOS (European Position Determination System) in Brussel Deelname aan de second workshop EuroSDR 3D Digital Landscape Models from 2D cartographic to 3D topographic

14 INSPIRE 02 Het Metadata portal staat online 08 De senaat stemt in met het Samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid en de gewesten rond INSPIRE Wie er de jaarverslagen van het NGI van de laatste jaren op naleest, zal merken dat er elke keer wel iets over INSPIRE in stond. En terecht, want de INSPIRE-richtlijn (Voluit: Infrastructure for Spatial Information in the European Community) heeft een niet te onderschatten invloed op de werking van ons Instituut. Bij de inwerkingtreding van de richtlijn in 2007 werd een kader opgesteld voor een infrastructuur voor ruimtelijke informatie in Europa. Deze infrastructuur moest in de eerste plaats het milieubeleid van de Unie ondersteunen, maar ook andere beleidsdomeinen en activiteiten die een invloed kunnen hebben op het milieu vallen onder het toepassingsgebied van INSPIRE. En wanneer de infrastructuur operationeel is zullen ook andere domeinen de vruchten kunnen plukken van een betere toegang tot deze geografische gegevens. De richtlijn heeft betrekking op 34 thema s in verband met ruimtelijke informatie, die noodzakelijk zijn voor toepassingen op milieugebied, waarbij de belangrijkste onderdelen nader worden bepaald door technische implementatieregels. In mei 2010 werd een eerste rapportage en monitoring opgesteld voor elke lidstaat om na te gaan hoe ver zij zijn gevorderd bij de implementatie van de richtlijn. Het NGI heeft als leverancier van geografische gegevens en diensten deelgenomen aan deze eerste rapportage en monitoring, samen met andere federale en regionale agentschappen die geografische gegevens bezitten. Het verslag voor ons land is te vinden op: Een ander belangrijk moment kwam er in april Toen stemden de federale en gewestelijke regeringen in met het voorstel van samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid en de gewesten over INSPIRE. In onze complexe staatsstructuur zit de informatie waarop de richtlijn betrekking heeft immers verspreid over verschillende bestuursniveaus. Het NGI heeft zich als federale referentie voor de geografische informatie van in het begin ingezet voor samenwerking tussen de verschillende entiteiten in ons land. De ondertekening van het akkoord door de verschillende regeringen vormt de bekroning voor deze jarenlange inspanningen. De instemming van de parlementen met dit akkoord, onder meer in december 2010 in de Senaat, zette de kroon op dit mooie werk. Algemene informatie over INSPIRE staat op: (website in het Engels). december décembre dezember december Tweede staten-generaal van de Geo-informatie 02 Het Metadata portal staat online 03 Sint-Barbara met bedrijfstheater 08 De senaat stemt in met het Samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid en de gewesten rond INSPIRE 15 Bezoek van de Luchtmachtcomponent van het Ministerie van Landsverdediging aan het NGI

15 Balans op 31 december 2010 Vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Voorraden Vorderingen op ten hoogste één jaar Geldbeleggingen Liquide middelen Overlopende rekeningen Totaal activa ,490 3,500 1, ( 000) 1,002 7,831 8, ( 000) 1, ,199 1, ,750 1, ,791 8,990 Evolutie van het aantal personeelsleden (toestand op 31 december) Eigen vermogen Kapitaal Reserves Schulden Schulden op ten hoogste één jaar Overlopende rekeningen Totaal passiva Resultatenrekening voor het jaar 2010 Bedrijfsopbrengsten Omzet Overheidstoelage Andere bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten Personeelskosten Goederen en diensten Afschrijvingen op vaste activa Andere bedrijfskosten Bedrijfsresultaat Financieel resultaat Uitzonderlijk resultaat Resultaat van het boekjaar 3,309 2,900 1,589 1,035 4,305 13, ,504 2, ,209 2,624 8, ( 000) 17,602 17,804 (202) 13 - (189) 3,498 2,900 6,398 1,554 1,038 2,592 8, ( 000) 3,807 12, ,450 14,398 2, ,725 (1,275) 31 - (1,244) financiële resultaten

16 mercatorjaar kalender2012

17 colofon Mercator_globus_caeli 1551 nationaal geografisch instituut abdij ter kameren brussel tel: fax: website: wettelijk depotnummer D/2011/0911/02

18 week semaine woche week januari janvier januar january Stadsplattegrond van Antwerpen op schaal 1: 5 000, getekend door de Topografiebrigade van de Genie (1861).Deze brigade was binnen het Krijgs- en Topografisch Depot belast met het tekenen en opmeten van militaire domeinen. In 1914 werd ze opgeheven.

19 week semaine woche week februari février februar february Gereduceerd kadasterplan, gemaakt door het Krijgs- en Topografisch Depot, van de deelgemeente Kinrooi. De reductie van de kadasterplannen was het begin van de opstelling van de eerste officiële topografische kaart van België.

20 Section2_No4.jpg Section2_No4.jpg Section2_No4.jpg Section2_No4.jpg Section2_No4.jpg Section2_No4.jpg week semaine woche week maart mars märz march Voorlopige editie van de stafkaart van België, gemaakt door het Militair Cartografisch Instituut (MCI) op schaal 1: (1924), kaartblad Sankt-Vith.

21 week semaine woche week april avril april april Opmeting op schaal 1: door de Topografiebrigade van de Genie van de gemeenten rond de fortengordel van Namen (1896). Plan van de gemeente Saint-Servais.

22 week semaine woche week mei mai mai may Carte archéologique, ecclésiastique et nobiliaire de Belgique van Joseph Van de Maere op schaal 1: (1862), gepubliceerd door het Etablissement géographique de Bruxelles van Philippe Vandermaelen, die ook de eerste leverancier van militaire stafkaarten was.

23 week semaine woche week juni juin juni june Carte des Rives de la Dyle (1835), gemaakt door de stafofficieren. Alle stafofficieren die in die periode een opleiding volgden aan de Koninklijke Militaire School, moesten stage lopen bij de cartografische dienst. Deze kaarten zijn de eerste kaarten van België waarop hoogtelijnen staan. Het nulpunt lag toen aan de samenvloeiing van de Dijle en de Demer te Werchter.

24 week semaine woche week juli juillet juli july Stafkaart van België op schaal 1: , gemaakt door de Engelsen en uitgegeven tijdens de Tweede Wereldoorlog. Kaartblad van Bastenaken. Voor het graadnet wordt een bijzondere projectie gebruikt, de Lambert-Nord-de-Guerre.

25 week semaine woche week augustus août august august Topografische kaart van België op schaal 1: (1869), gemaakt door het Krijgs- en Topografisch Depot (KTD), een voorloper van het NGI. Deze kaart van Brussel is de eerste editie van het blad Brussel van het KTD.

26 week semaine woche week september septembre september september Stadsplattegrond van Brussel, gemaakt door J. Van Deventer (rond het jaar 1554).

27 week semaine woche week oktober octobre oktober october Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik van graaf J. de Ferraris op schaal 1: , kaart van de Durmevallei. Tussen 1771 en 1778 bracht graaf de Ferraris als eerste het grondgebied van het latere België gedetailleerd in kaart.

28 week semaine woche week november novembre november november Topografische kaart van België op schaal 1: (1957), kaart van Haspengouw.Deze kaart werd gemaakt door het Militair Geografisch Instituut dat werd opgericht in 1947 en in 1976 werd omgevormd tot het Nationaal Geografisch Instituut.

29 december décembre dezember december Voorlopige editie van de stafkaart van België, gemaakt door het Militair Cartografisch Instituut (MCI) op schaal 1: (1924), kaartblad Sankt-Vith. Het MCI werd opgericht in 1878 en viel onder de bevoegdheid van de minister van Oorlog. Het werd in 1947 omgevormd tot het Militair Geografisch Instituut.

30 Atlas_des_Communes_réduites - Anvers 1: (beëindigd op 27 maart 1852) De cartotheek van het Nationaal Geografisch Instituut bezit een omvangrijke collectie historische kaarten van België. Van een aantal ervan bezitten we reproducties die rechtstreeks verkrijgbaar zijn bij onze verkoopdienst. Sinds enkele jaren zijn we echter ook begonnen met het systematisch scannen van al onze kaarten, zodat ons aanbod steeds groeit. De gescande kaarten zijn digitaal of op papier verkrijgbaar. De digitale bestanden komen overeen met de versnijding van de kaart (dus 1 kaartblad is 1 bestand). Sommige kaarten zijn zwart-wit, andere in kleur, wat een invloed heeft op de prijs. Voor de papieren kaarten hebt u de keuze uit kwaliteitspapier (120 gr) of gesatineerd fotopapier (200 gr). Voor beide versies gebruiken we UV-bestendige inkt. Voor een overzicht van de beschikbare kaarten, de versnijding per kaartblad en een prijslijst kunt u terecht op: Zoals gezegd werken we aan een uitbreiding van ons aanbod, dus ga regelmatig een kijkje nemen. Mocht u nog vragen hebben, dan helpen de medewerkers van onze cartotheek u graag verder. U kunt hen bereiken op het adres cartoth@ngi.be. De cartotheek is toegankelijk op en van 9 tot 12 uur en van tot 16 uur, andere dagen volgens afspraak. reproducties van historische kaarten op het ngi