geonieuws maandblad van d e mineralogische kring antwerpen vz w 19(6), juni 1994 in dit nummer _ fantoomkwarts

Transcriptie

1 geonieuws maandblad van d e mineralogische kring antwerpen vz w 19(6), juni 1994 in dit nummer _ fantoomkwarts

2 mineralogische kring antwerpen vzw Oprichtingsdatum 11 mei 1963 Statuten nr B.S Zetel : Omrneganckstraat 26. Antwerpen BTW-nummer : Wettelijk depot : Kon. Bib. Belgie BD Verschijningsdata : maandelijks. behalve in juli en augustus. Redakteur enverantwoordelijke uitgever : H. DILLEN. Doornstraat 15. B-9170 Sint-Gillis-Waas. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk. fotokopie. mikrofilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Betalinge n Belgie kontribulie HBK-rekening andere betalingen. HBK-rekening of postrekening Nederland : alle betalingen. girorekening {NL) {betalingen in gulden). Al deze rekeningen staan op naam van M.K.A. v.z.w.. Marialei 43, B-2900 Schoten. NUTTIGE ADRESSE N * BALCK F., Rustoordlei 58, B-2930 Brasschaat. Tel. 03/ Bestuurder. * BENDER H.. Pieter Van den Bemdenlaan Edegem. Tel. en fax 03/ Bestuurder. sekretaris, ledenadministratie. * BENDER P.. Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem. Tel. en fax 03/ Mineraal van de maand, technische realisatie Geonieuws. * CORNELIS G.. Schijfstraat Antwerpen. Tel. 03/ Bestuurder. jeugdwerking. * DILLEN H.. Doornstraat Sint-Gillis-Waas. Tel. 03/ D7. Redakteur Geonieuws. * EMMERMANN A.. Lobbesplein 12. B-2640 Mortsel. Tel. 03/ Werkgroep technische realisaties. * JENSEN J.. Petrus Delenstraat Westmalle Tel. 03/ Bestuurder. vindplaatsenkartoteek. * LOYENS R.. Noorderveld Sint-Job-in-'t-Goor/Brecht. Tel. 03/ Uitleendienst. werkgroep fluorescentie. * MAERTENS J.. Guido Gezellestraat 5. B-2540 Hove. Tel Fax 02/ Ekskursies, werkgroep informatika. * OP DE BEECK E.. L. Weytensstraat 127. B 2900 Schoten. Tel. 03/ Vergaderingen RVB. * PAUWELS M.. Boskouter 70, Burcht. Tel. en fax 03/ Samenaankoop. * ROGIEST G.. Prins Kavellei 86. B-2930 Brasschaat. Tel. 03/ Bestuurder. ondervoorzitter. public relations. * SCHUYBROECK E.. Karel de Vle straat 11. B-2030 Antwerpen. Tel. 03/ Bibliotekaris. * TAMBUYSER J. Jan Samijnlaan 37. B-2100 Deurne. Tel 03/ Determinatiedienst. * TAMBUYSER P. Surmerhuizerweg 23, NL-1744 JB Eenigenburg. Tel. 00/3 1 /2269/423 1 Fax 00/31/2269/3560. Werkgroep edelsteenkunde. * VAN GOETHEM L.. Boterlaarbaan 225, B-21 D0 Deerne. Tel. 03/ Werkgroepen. opvang nieuwe leden. kulturele raden. public relations. * VAN HEE P., Marialei Schoten. Tel Bestuurder, voorzitter. koórdinator beurzen en tentoonstellingen. * VAN HEE-SCHOENMAEKERS A.. Marialei 43, B-2900 Schoten Tel. 03/ Pennrngmeesteres. * VERCAMMEN A.. Palmanshoevestraat Witrijk. Tel. 03/ Bestuurder. exposantenadrninistratie Minerant.

3 m ka-kalender Vrijdag 10 juni 1994 Maandelijkse vergadering in zaal "OP-SINJOORKE" van de Vlaamse Jeugdherberg, Eri c Sasselaan 2 te Antwerpen (d.i. langs de Singel - E 17 - tussen uitrit 4 en 5). Openbaar vervoer : tram 2 of h gelegenheid tot transakties, identifikaties, tombola, afspraken voor privéekskursies, raadplegen van de biblioteek, uitleendienst of.. gewoon een gezelli g babbeltje... Het mineraal van de maand : fantoomkwarts en kwarts met vloeibar e insluitsels (zie verder in dit nummer) h Voordracht met dia's HET ZUID-WESTEN VAN DE VERENIGD E STATEN : EEN MINERALOGISCH - GEOLOGISCHE RONDREI S door de heer H_ PELCKMANS Zaterdag 11 juni 1994 Vergadering van de werkgroep edelsteenkunde in het lokaal Ommeganckstraat 26 te Antwerpen, van 9.30 tot h. Onderwerp : CHAFHOIE T Jef Kerstens bespreekt vandaag deze minder bekende edelsteen die slechts sporadisch o p mineralenbeurzen wordt aangeboden. Charoiet, in kombinatie met nog enkele andere mineralen, vormt een mooi purper gesteente. Wie belangstelling heeft voor edelstenen, al dan niet verwerk t in juwelen. mag deze lezing zeker niet missen. Verder doen we een oproep aan eenieder di e specimens van charoiet (ruw of geslepen) in zijn verzameling heeft : gaarne meebrengen a.u.b. Titelpagin a Meerfazige insluitsels zoals die o.a. in kwarts voorkomen. Zulke insluitsels kunnen vast zijn. vloeibaar of gasvormig. Meer informatie hierover vindt U verder in dit nummer. geonieuws 19(6), juni

4 Zaterdag 18 juni 1994 GROEPSUITSTAP VOOR DE GANSE FAMILIE NAAR SCLAYN. We bezoeken de stortplaatsen van voormalige zink- en loodsmelterijen langs de Maas en gaa n op zoek naar neo-mineralen. Deze uitstap richt zich hoofdzakelijk tot verzamelaars van mikromineralen. De bosrijke en landelijke omgeving biedt niet-verzamelaars de mogelijkheid tot rustig e zomerwandelingen. De verplaatsing gebeurt individueel ; samenrijden kan mits onderlinge afspraak. We ontmoete n elkaar op de parking langs de E42 na het autosnelwegknooppunt van Dassoulx om 9.30 h. Van daar rijden we gezamenlijk naar Sclayn. Reisweg : via Brussel : autosnelweg naar Namur volgen (E411 ) via Charleroi : autosnelweg naar Namur-Liège volgen (E42 ) -> tot kruispunt Dassoulx en daarna autosnelweg E42 richting Liège volge n -> parking voor uitrit 10. Om specimens te kunnen bergen brengt u mee : lichte moker, hamer, beitels, vergrootglas, krantenpapier en opbergdozen, en verder pic-nic, veiligheidsbril, stevige wandelschoenen. Meer informatie over deze uitstap kan U bekomen bij Johan Maertens (adres : zie binnenkaft). Noteer nu reeds de volgende uitstap (naar Antoing) op 17 september 1994 in Uw agenda. Zomeraktie uitleendienst U kan voor de ganse periode juni-juli-augustus apparatuur lenen van de MKA tegen uitzonderlijke voorwaarden, nl. 200 BEF per apparaat (+ 200 BEF waarborg die u terugkrijg t bij inlevering van het toestel in goede staat). Het gaat o m * stereomikroskoop Euromex (vergrotingen 10 X en 20 X ) * 4 ultrasoonbaden (o.a. één van 9 liter ) * 3 steenbreker s Geïnteresseerd? Kontakteer dan zo vlug mogelijk de heer Richard LOYENS (adres : binnenkaft). zi e Fototentoonstelling in Maria Laach (Eifel. D ) In het Naturkundemuseum, Abdij Maria Laach (Eitel. D) kunt U een fototentoonstellin g bezoeken met als tema : 'Eifelmineralen, bizarre meesterwerken der vulkanen'. De foto' s zijn van de hand van (of beter : het toestel van) Eddy VAN DER MEERSCHE, auteur van he t gelijknamige boek. De tentoonstelling loopt tot 4 september 1994 en is alle dagen toegankelijk van 9.30 h to t 18 h geonieuws 19(6), juni 1994

5 beurzen en tentoonstellinge n FREIBERG (Sachsen). TU Bergakademie h. Beurs (M) D DELECKE/MOHNESEE. Schutzenhalle St. Hubertus, Mdhnesee h. Beurs (M - F) F AUTUN (71). Salie de la Vaillante. Beurs (M-F-E) D BRAND-ERBISDORF (Freiberg). Press- und Schmiedewerk. Beurs (M). Tentoon - stelling : "Mineralien aus dem Brander Revier" FREUDENSTADT. Turn- und Festhalle h. Beurs (M-F, géén juwelen ) F SAINTE-MARIE-AUX-MINES. Dorpscentrum (verschillende gebouwen en in ope n lucht). Vrijdag alleen voor "vaklui.' ; za/zo publiek : 9-19 h D MUNCHEN. Pschorrkeller, TheresienhQhe /11-18 h. Beurs (M-F-J-E) A BRUCK a/d MUR. Eduard-Schwaz-Haas, Schillerstrasse h. Beurs (Uitslui - tend Oostenrijkse mineralen, géén geslepen materiaal) FREISEN. Restaurant "Zur Lowé', Remigiusstr h. Beurs (enkel minerale n uit de omgeving van Freisen ) A KUFSTEIN. Hauptschule I, MFI h. Beurs (M) A OBERGURGL. Piccardsaal/Darfzentrum Gurgl h. Beurs (M). Nevenaktiviteit : Alpiene exkursies. Info fax F BRIGNOLES (83). Hall des Expositions. cours de la Liberté. Beurs (M-F). t F SA1NT-AMBROIX (30). Maison des Associations. Beurs (M-F) CH FIESCH. Turnhalle h. Beurs A ZELL AM SEE. Hotel Mdvenpick h. Beurs (M) ; tentoonst. "Alpiene mineralen " IDAR-OBERSTEIN. Wingertstrasse 12. Beurs (M) A MITTERSILL. Hauptschule (dorpscentrum, naast hospitaal) h. Beurs (M, hoofdzakelijk Oostenrijkse mineralen) A OBERZEIRING. Handwerkshaus h. Beurs (M) CH ZUOZ. Gemeindeturnhalle / h. Beurs ALGHERO (55 ; Sardinië). Istituto Alberghiero. Piazza Suffis. Beurs (M) A GROBMING. Festhalle h. Beurs (M-F-E) CH ISENTIS. Grosse Sporthalle. Beurs (M) A ZELL AM SEE. Grandhotel h. Beurs (M) D IDAR-OBERSTEIN. Wingertstrasse 12. Beurs (M) A KLAGENFURT. Gasthof Kittl in Krumpendorf, Hauptstr. Beurs (M-F) D OBERMAISELSTEIN (Oberallgéu). "Haus des Gastes" /10-18 h. Beurs (M-F) AGORDO (BL). Palestra Scuole Mede di Agordo. Beurs (M-F) A BRAMBERG. Hauptschule h. Beurs (M) CH BRISTEN. Schulhaus h. Beurs (M) CH MARTIGNY. Salie communale, 6 rue du Simplon h. Beurs CH INTERLAKEN. Kongresszentrum /10-17 h. Beurs (M) H NYIREGYHAZA. Beurs (M) ULM. Donauhalle /10-17 h. Beurs (M-F) CH ALTDORF. Personalhaus Datwyler AG, Gatthardstrasse /10-16 h. Beurs (M) A EISENERZ. Stadtsaal, Flutergasse h A SAALEELDEN. Feslsaal h B BRUSSEL. Museum AUTOWORLD, Jubelpark h. Beurs (M-F-J-E). Info : R. Leemans, Felix Delhassestraat 36, 1060 Brussel. Tel. 02/ Hoewel deze beurzenkalender met de grootste zorg werd opgesteld neemt het Bestuur van de MKA noch de redaktie van Geonieuws enig e verantwoordelijkheid omtrent de juistheid van de gegevens. Wij raden U aa n om, vooraleer een verre reis te ondernemen om een beurs te bezoeken, kontak t op te nemen met de organisatoren voor bevestiging van de gegevens. D e koórdinaten van de organisatoren kan U in de meeste gevallen bekomen via het sekretariaat van de MKA. geonieuws i (6), juni

6 mka-nieuws Verslag van de algemene vergadering gehouden op 11/2/ Jaaroverzichtover Inleidin g Een jaar dat vrij turbulent begon. We hadden het vanuit het bestuur niet verwacht, vooral niet in het 30 jarig e jubileumjaar. En,... een jubileumjaar werd het. Even opnoemen. Minerant werd een. naar men mij heeft verteld, enorm succes (het bezoek aan Franklin van mijnentweg e trouwens ook). Een succesvolle uitstap naar Londen van een 40-tal leden. De bibliotheek werd heropend. De MKA slaagde erin als eerste Vlaamse mineralenvereniging een kleurenuitgave van haar tijdschrift te brengen, nl. het Geonieuws septembernummer over fluorescentie. De 30-jarige jubileumviering in de UIA, met ais thema Vulkanisme en Mineralogie was immens, 26 0 geinteresseerden in de mineralogie. leden - professoren - zomaar geinteresseerden - bestuursleden van ander e verenigingen - een ganse dag bij mekaar hebben was een hele toer en, organisatorisch uitsteken d georkestreerd Lede n Het aantal leden is ook dit jaar weer zo goed als konstant gebleven. Er waren 383 leden ingeschreven waaronde r 96 effektieve leden. 240 toetredende leden, 5 ereleden. 42 Public relations ontvingen daarenboven Geonieuws Personali a Overlijden s Medelid A.Meulemans overleed op 2 april. De heer Bruno Van Wassenhoven, echtgenoot van Patsy en zoon van Ann, beiden lid van de MKA, overleed o p gruwelijke wijze in november. Langs deze weg betuigen het bestuur en de leden van de MKA, de Werkgroep edelsteenkunde en van de ander e Werkgroepen van de MKA nogmaals hun medeleven aan de getroffen families Geboorten De familie Jensen breidde uit met zoon Lennert op 19 juli Langs deze weg een proficiat aan Jan e n Suzanne met de bedenking : hadden jullie naar 11 of naar 21 juli gemikt? 1.4. Vergaderinge n Ledenvergaderinge n Er werden 8 ledenvergaderingen gehouden, telkens met lezingen voorafgegaan door een ruiluurtje De opkoms t tijdens de vergaderingen lag tussen de 70 en Statutaire algemene vergaderin g Deze vond plaats op 12/2/93. Het verslag kan U vinden in Geonieuws 18 (10) geonieuws 12(6), juni 1994

7 1.4.3 Lezingen De lezingen gehouden tijdens de ledenvergaderingen behandelden volgende onderwerpen uitvoerig Jan : ljsiand (L. Van Goethem ) Feb Statutaire vergadering. Mrt Mineralen reinigen (H. Dillen ) Fluorietkaleidoskoop (H. Dillen ) Apr Mineralenkwis (L. Van Goethem ) Organisatie van een mineralenverzameling (H. Bender ) Jun De West-Cycladen, Griekenland (P. Van de Velde ) Sep : London by MKA. een indruk van onze uitstap naar Londen. (P, Van hee ) De 'Fluorescent Mineral Society', even voorgesteld. (R. Loyens ) Rapsodie in Oranje en Groen, Franklin en Sterling Hill (P. Van hee). Okt Veldspaat en veldspaatvervangers (C. Hemmes en C. Van As). Nov : Mineralen van Tsumeb (W. Israel) Mineralen van de maan d 7 Mineralen werden uitvoerig in Geonieuws beschreven en als mineraal van de maand aangebode n Raad van Bestuu r Jan. nakriet door G. Cornelis. Feb. telluur door P. Bender. Mrt. : Thomsoniet door H. Bender. Apr. : Tetraedriet, sfaleriet door P. Bender. Jun. : Zeolieten door L. Van Goethem. Okt. Zeis-iet door P. Bender. Nov Korund door P. Bender, Jo van de Perre. De raad van bestuur vergaderde twee maal formeel en een vijftal maal als werkgroep om de jubileumviering voo r te bereiden. Het aantal telefoons gepleegd om deze viering in goede banen te leiden is niet te tellen Werkgroepen Edelsteenkund e De werkgroep telt een 20 tal leden, die praktisch voltallig aanwezig waren op de maandelijkse bijeenkomsten, waarbij praktika afgewisseld werden met initiaties in de scheikunde en edelstenen. De aankoop van de nieuwe brekingsindex meter had heel wat voeten in de aarde. de betalingsopdracht voor dit apparaat werd ons 4-maa l teruggestuurd door de postcheckdiensten. Het toestel werd dan uiteindelijk enthoesiast begroet. De leden van werkgroep waren diep onder de indruk van het overlijden van de echtgenoot van hu n penningmeesteres, Jongerenwerkin g De jeugdverantwoordelijken organiseerden 4 vergaderingen voor de jeugd, van 7 tot 77 jaar. De gedachtenwisselingen met de jeugd waren voor ieder verrijken d Expliciet door G. Cornelis behandelde thema's ware n Jan. : Belgische Mineralen, hoe en waar. Okt. : Kristallen en kristalvormen. Nov.. Aanleggen van een verzameling Belgische Minerale n De mensen van deze werkgroep samenbrengen gebeurt telkens ofwel in de een of andere groeve ofwel na he t kappen tussen pot en pint, deskundigen noemen dit informeel vergaderen. Wat niet belet dat deze mense n regelmatig interessante vondsten weten te bespreken Informatik a Het voor een langere periode niet beschikbaar zijn van de bibliotheek en het in die tijspanne niet invoeren va n gegevens heeft als gevolg dat daar waar het boekenbestand voorheen voor circa 90 % ingegeven was in he t bestand dit nu teruggevallen is op circa 70?e. Een trefwoordenlijst werd opgesteld, nu moet gedefinieerd worden wie en wat er mee moet gedaan warden. geonieuws 19(6), juni

8 Verschillende tijdschriften publiceerden hun eigen index, sommigen zelfs op schijf. Het nut van het intypen va n gegevens van andere tijdschriften wordt dan ook in twijfel getrokken. We blijven deze zaak opvolgen Fluorescenti e Vergaderde 2 maal ten huize van leden, R. Loyens en A. Emmerman met als respectievlijke thema' s 'Fluorescentie meer dan...' en 'Fantomen en tweelingen, speciale fluorescentie effecten'. Er waren twee werkvergaderingen in het KBIN, waarbij nog steeds nieuwe fluorescentie-vondsten warden gedaa n in de schuiven met Belgische mineralen. Een speciale vondst : bij de opgravingen van het graf van Isabella, dochter van Filips II en echtgenote va n Albrecht van Oostenrijk, werden er in de schedel mooie kristallen van bruciet gevonden. die goed blijken te fluoresceren. Verantwoordelijke R. Loyens is zo bezeten dat hij zelfs tot in Denemarken fluorescentie gaat propageren Technische realisatie s Deze werkgroep die aan zijn tweede laar toe is onder leiding van Axel Emmerman bruist van dynamisme e n enthousiasme Zij zorgden ervoor dat tijdens Minerant ieder een subtiele mineralen horoskoop kon krijgen. Naa r ik vernomen heb zijn er verschillende leden die zich een 'aap' of een 'varken' hebben geschrokken Persoonlij k heb ik op zaterdag een bezoeker meer dan 2 uur rond die hand- scanner zien ronddraaien. Hij was mee r g interesseerd in de horoskoop en het programma. We hebben daar in ieder geval veel lol gehad. Och ja, er waren zelfs prijzen mee te winnen : gratis toegangen voor de jubileumviering op 11 december Afwachten wat ons de volgende keer te wachten staat Ekskursie s Er werden een 3 uitstappen door de MKA georganiseerd, al dan niet gekoppeld met een bezoek aan ee n museum. Een afzonderlijke meerdaagse uitstap naar Londen werd georganiseerd door Guido Rogiest, die zel f niet 'mocht' meegaan Mineran t Minerant, op 8 en 9 mei, zorgde er weer voor dat de Handelsbeurs nog eens voor 2 dagen volliep. Qu a standhouders was alles volzet met ongeveer 330 lopende meter tafel verhuurd aan ongeveer 100 standhouder s verdeeld over 11 nationaliteiten. België, Duitsland, Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Polen, Tsjechoslovakijë. Roemenië, GOS. Groot-Brittanie en Italië zorgden voor de internationale verdeling. En onze financiën werden er ruim BEF gezonder van. Zoals gewoonlijk was er weerom veel animatie aan de -bar', gerund door onze nu al vaste ploeg met vrijwiliger s Aan allen dank voor de prima medewerking. 1.7 Tentoonstellinge n Er was tijdens Minerant een beperkte didaktische tentoonstelling en een afzonderlijke identifikatiestand voo r edelstenen. Wie zijn edelsteen of zijn stuk... glas.. wou of durfde laten keuren kon daar terecht. Op 11 december was er de jubileumtentoonstelling in de Aula van de UIA. waar een tiental kasten werden gevul d volgens verschillende thema's. men kan deze terugvinden in de programmabrochure van de jubileumviering. Een tijdelijke tentoonstelling (al bijna 1 jaar) werd door P. Van hee opgesteld bij de firma ICI. Ten voordele van een project voor ontwikkelingshulp. INZAI, verzorgde H. Dillen een tentoonstelling, op 9 e n 10 oktober, in Sint-Denijs-Westrem. 1.8 Geonieuws Een baanbrekend jaar voor Geonieuws, de eerste kleurenuitgave, uitstekend verzorgd. Een dikke proficiat aa n Rik en een heel team dat geholpen heeft om dit te realiseren, een hele eer. Als gevolg daarvan ook 28 pagina's meer. niettegenstaande aantal artikels en auteurs gelijk bleven. Verder onze dank aan alle leden en niet-leden (op zekere leeftijd) die hielpen bij Geonieuws, het begint er echt uit te zie n als Dillen & Co Enterprises Jubileumvierin g Een lustrumsymposium op 11 december in de Aula Major van de UIA, met als thema 'Vulkanisme e n 1 08 geonieuws 19(6). juni 1994

9 Mineralogie', werd bijgewoond door zo'n 260 man, waaronder MKA leden, bestuurleden van ander e verenigingen, professoren en gewoon geinteresseerden. Het programma zag eruit als volg t 1) Film Mountains of Fire van Maurice en Kathia Krafft. 2) Voordracht - Vulkanisme en Mineralogie van de Macaronesische Archipel. L. Van Goethem. 3) Voordracht : Mineralen in de Vulkanische Gesteenten van de Eifel. E. Van der Meersch e Naast de voordrachten was er een tentoonstelling van Belgische mineralen, calciet, fluorescentie. filatelie en mineralen, edelstenen, antikwarische boeken over vulkanisme, 'uit de verzameling van wijlen A. Van hee' en mineralen uit vulkanische gesteenten. Nooit hebben we zoveel mensen tijdens het middagmaal over vulkanen horen praten. De film had zij n schokeffekt niet gemist. Na de middag was het de beurt aan de voordrachten die alle nogal wat uitliepen. waardoor de slotreceptie mee r dan een uur later begon. Algemeen kregen we wel kommentaar in de zin van wanneer is jullie volgende lustrum? 1.10 Dienstverleninge n Bibliothee k De bibliotheek werd in september, eindelijk, heropend. Al gauw bleek hier de ruimte al (?) te klein. De boeken en tijdschriften die gedurende 2 jaar aangekocht ware n konden vanaf nu worden uitgeleend. De groep technische realisaties heeft hier een boel werk verzet om de kasten in orde te krijgen. En niet t e vergeten Mon Schuybroeck die, tijdens weerom ettelijke dagen verlof, alles terug op zijn plaats heeft gezet. Ee n werktafel en enkele stoelen werden aangekocht om het werk tijdens de openinguren van de bibliotheek t e vergemakkelijken Apparatendienst Liep enkele jaren geleden deze dienst op een relatief laag pitje dan Is dat nu wel anders en kunnen we. zoal s de vliegtuigmaatschappijen, met bezettings-graden van de uitgeleende toestellen uitpakken boven 50%. D e zomerakties zijn in dat verband een succes Samenaankoop Zoals vorig jaar heeft Mario deze dienst secuur waargenomen. En.... mag dochterlief nu al met de doosje s spelen? Adressenbestand Mineran t Het adressenbestand werd zoals de vorige jaren aangepast met de nieuwste gegevens vergaard tijden s Minerant. Voor Minerant 93 werd het bestand omgezet om de adressen rechtstreeks uit te printen op d e uitnodigingskaarten. Dit vooral om tijd te winnen. Om dezelfde reden werd gebruik gemaakt van ee n voorgedrukte-poststempel Externe relatie s Andere vereniginge n Goede relaties aanhouden met andere gelijksoortige verenigingen blijft belangrijk en dit kan men het best zie n als we de lijst opmaken van voordrachten van onze leden, gegeven bij andere verenigingen in binnen- e n buitenland, kampioen is hier Richard : H. Dillen. "Mineralen reinigen en fluoriet-kaleidoskoop', bij Nautilus, Gent. R. Loyens. "Fluorescentie en insekten" bij de Entomologen. Antwerpen. R. Loyens, "Fluorescentie meer dan..." tijdens de vergadering van FMS, bij ACAM te De Haan. bij ACA M te Schoten, bij de Nederlandse Lapidaristen. Eindhoven, NL Kulturele rade n De MKA, aangesloten bij de kulturele raad van de Provincie Antwerpen, mocht een subsidie van ongevee r ,- Bf ontvangen, waavoor onze dank. De MKA blijft eveneens nog steeds aangesloten bij het 'Kontaktkomitee van de Kringen voor Natuurstudie e n Natuurbehoud'. Wij maken gretig gebruik van het lokaal, Ommeganckstraat 26. Antwerpen, nu reeds twe e zaterdagen per maand en twee zondagen per jaar voor de vergaderingen van de PVB.. geonieuws 19(6), juni

10 Ander e We mogen de Stad Antwerpen niet vergeten. De MKA dankt hierbij de Stad Antwerpen voor de medewerkin g die zij telkens, als vereniging, ontvangt, onder andere ter gelegenheid van Minerant. De MKA dankt ook het personeel en de directie van den Vlaamse Jeugdherbergcentrale waar we maandelijk s mogen vergaderen Beslui t Een jaar dat moeilijk bleek te beginnen werd met veel enthoesiasrne aangepakt en eindigde echt crescendo. Even recapituleren : Minerant - uitstap naar Landen, heropening bibliotheek, kleurenuitgeve Geonieuws, 30- jarige jubileumviering in de UIA ik wens hierbij iedereen te bedanken die dit in 1993 mogelijk maakt e 2.,Ledenbijdrag e De algemene vergadering heeft beslist de ledenbijdragen voor 1995 te verhogen met 100,-Bef (individueel 700,-Bef, gezin 1.000,-Bef, Nederland respectievlijk 45,-Nfl en 60,-Nfl). 3. Financieel verslag over Op voorstel van de kommissarissen, de heren Troch en Smedts, werden de rekeningen over 1993 na zorgvuldige kontrole goedgekeurd. Ook het door de Raad van Bestuur voorgestelde budge t voor 1994 werd goedgekeurd. De cijfers zijn weergegeven in de tabel, P. VAN HE E voorzitter H. BENDE R sekretaris A. VAN HEE-SCHOENMAECKER S penningmeesteres eo--w/tc' &,ch,t4ie,vem,ó.te,wa,te,9t Grote keus bergkristal : Mount Ida, Arkansas, U.S.A. Zeldzame systematiek : Mant Saint Hilaire, Quebéc, Canada. Arizona, Arkansas, Tennessee, U.S.A. Esthetische Zeolieten : Apophylliet, Gyroliet, Mesoliet, Natroliel, Stilbiet,enz. Poona, Nasik, Lonavala, Arangabad, Bombay, India. Geologische en Mineralogische boeken, (lijst op aanvraag). Handgemaakte zilveren juwelen en Kacthinas ( indiaanse poppen). GEONIC, Henricus Bracqstraat 10, B-9030 Gent (Mariakerke). Tel. 09/ geonieuws 19(6), juni 1994

11 Overzicht budgettering BUDGET 1993 BOEKHOUDING BUDGET rubriek IN UIT IN UIT IN UI T 1 Minerant Werkgroepen Aankoop toestellen Sekretariaat Verzekeringen Huren MKA-vergaderingen p.m Geonieuws Uitstappen Belast/subsidies Alg. onkosten p.m p.m. 13 Gez. aankopen p.m p.m. 14 Lidgelden Jubileumviering p.m Biblioteek (alg.) Biblioteek (tijdschr.) Biblioteek (boeken) Gez. aank, doosjes p.m. 765 p.m. TOTALEN Saldo boekhouding Saldo per Intresten en koerskorrekties Saldo per Voorzien saldo eind geonieuws 19(6), juni

12 Jubileumnummer20 jaar Geonieuw s Volgend jaar zijn we aan de twintigste jaargang van Geonieuws toe. In die periode evolueerd e ons "boekske" van een brief tot een tijdschrift. De Raad van Bestuur heeft beslist dat in opnieuw een temanummer, rijkelijk voorzien van kleurfoto's kan worden uitgegeven. Daarenbove n zal eind 1995 een index met trefwoorden over de 20 jaargangen worden uitgegeven. Die za l verkrijgbaar zijn als hard-copy en ook op diskette. Het temanummer-in-kleur zal gewijd zijn aan een aantal aspekten van de mineralogie van België. Een aantal potentiële tema's : Resteigne, Belgische calcieten, ardenniet, Belgisch e fosfaatmineralen, de 13 mineralen met een Belgische type-lokaliteit, de mineralen van Beez... We streven naar ongeveer 50 pagina's en denken aan een Engelse en/of Franse vertaling. Wie ideeën heeft in dit verband, wie over (zeer goede) kleurfoto's beschikt, wie wil meewerke n aan woord of beeld of wie op gelijk welke manier geïnteresseerd is om aan dit projekt mee t e werken kan zich tot eind september 1994 melden bij de redaktie van Geonieuws. Doen! Samenvatting verslag vergadering Dagelijks Bestuur 12 maart Aanwezig : Verontschuldigd : FB, HB, PB, GC, HD, AE, JJ, RL, JM, MP, LVG, PVH, A V PT, GR, ES, EOdB, A S 1. Toekomstige aktiviteiten voordrachten : tot juni OK, kandidaten najaar JM, AE, J J werkgroep edelsteenkunde : plannen voor een mineralogische groepsreis in feb 95 naar Sr i Lanka (PT). werkgroep fluorescentie : produktie van videofilm over fluorescentie ; inventaris fluorescerende mineralen KBI N jeugd : steeds nieuwe gezichten werkgroep technische realisaties : allerlei ter studie 20ste jaargang Geonieuws : kleurennummer in september '95 ; gezocht : goede kleurenfoto's en kleurrijke Belgische mineralen om te fotograferen. De index van de voorbije 20 jaargange n zal gepubliceerd worden in december '9 5 20ste Minerant : prijs per meter : 1200 BEF/meter. Er wordt voor extra publiciteit zal gezorgd. 35 jaar MKA : themanummer "geschiedenis mineralogie" (PT). 2. Voorbereiding Minerant 94 Tot spijt van wie te laat inschreef : Minerant 94 was eind januari al volzet. 3. Lokaal en bergruimte Verder zoeken 4. Raad Aardwetenschappen - informatisering tijdschriften Geen informatie van andere verenigingen ontvangen. Index Geonieuws is beschikbaar, BV P werkt met WP, ACAM steekt alles in DB. 5. Varia Algemene vergadering : deze zal in de toekomst tot het strikte minimum beperkt worden e n gekombineerd met een gewone voordracht. P. Van hee, voorzitter H. Bender, sekretari s geonieuws 12(6), /uni 1994

13 mineraal van de maand fantoomkwarts p. dende r Kwarts, met de eenvoudige formule Si0 2, wordt meestal als een oxide bekeken, sporadisch verdedigt iemand de stelling dat dit mineraal eigenlijk een silikaat is. Maar kwarts komt zelden als 100% zuiver siliciumoxide voor. Er zitten bijna altijd vaste, vloeibare of gasvormige insluitsel s in. Rond het aanbod van deze maand (fantoomkwarts) weven we een korte beschrijving van deze insluitsels. Voor meer details en uitstekende foto's, raden we het boek "Quarz- Monographie" van R. Rykart aan (ref. bibliotheek MKA 0325). In een groeiend kwartskristal kan alles ingesloten worden dat reeds voor de groei aanwezig wa s of dat tijdens dit groeien meegroeit. De insluitsels die eigenlijk te gast zijn bij gastheer kwarts, kunnen vast, vloeibaar of gasvormig zijn, soms komen in een zelfde holte in het kristal deze dri e vormen samen voor. Alte insluitsels zijn getuigen van de omgeving ten tijde van de groei van het kristal. We kunnen veel Ieren over de temperatuur, de druk, en samenstelling van de hydrothermale vloeistof waaruit het kwartskristal ontstond. Ook de positie van het kristal en veranderingen in de groeiomstandigheden kunnen afgeleid worden.. Dat men ook vroeger kristallen goed bestudeerde moet blijken uit enkele voorbeelden. De Romein Claudian (ode eeuw) en de Aziaat Abu Rekhan al-biruni (i tde eeuw) vermelden reed s de vloeibare insluitsels. R. Boyle heeft het in 1672 reeds over bewegende gasbellen. A. Boodt geeft in 1609 een lijstje van wat hij zag : gleuven, kopergroen, zweer, kaf, roest, nevel, vliegen, mieren, sneeuw, zoutkorrels. Dit lijkt nogal primitief, maar vergelijk zelf eens met wat u ziet i n een kristal I In 1822 boorde Davy gaatjes in kwarts om vloeistofinsluitingen te bereiken en te analyseren. E n in 1823 stelde Brewster vast dat er naast water nog een andere "nieuwe" vloeistof in de holten zat. Deze "nieuwe" vloeistof was vloeibaar CO 2. Fig.1 Fantoom-kwartskristallen (naar Rykart, 1977 ) geonieuws W(6), juni

14 Een belangrijke stap was het verschijnen in 1858 van het boek "On the microscopic structure of crystals, indicating the origin of minerals and rocks" van Sorby. De huidige analytische apparate n laten toe zeer veel informatie uit de kleine insluitsels te halen, de laatste 30 jaren is de kenni s enorm toegenomen. De thermobarogeochemie maakt gebruik van optische onderzoeken, microthermometrie. massaspectrometrie, gaschromatografie, electronenmicroscopie,.... Maken we eerst een onderscheid tussen de vaste en de "fluide" (vloeistaf en gas) insluitsels. Beide soorten komen soms samen in een zelfde holte voor. VASTE INSLUITSEL S Zoals reeds aangestipt, moeten we de vaste insluitsels ook chronologisch bekijken t.o.v. de groe i van het kwartskrista l - uit de hydrothermale oplossing ontstaan mineralen die zich op het moedergesteente afzetten, en pas daarna begint de kwarts te groeien over de reeds bestaande kristalletjes, dit zijn protogenetische insluitsel s - insluitsels en kwarts groeien samen, synchroon of in synergie dus, uit de oplossing, dit i s syngenetisch - nadat de kwartsgroei gestopt is, groeien er pp maar niet in de kristalvlakken klein e mineralen, dit heet dan epigenetische kristalvorming. - in een vloeistofinsluiting kan later door afkoeling en de daardoor ontstane oververzadigin g kristallisatie gebeuren. r Het is niet uitgesloten dat in een holte (een "Kluft") eerst rutielnaalden ontstaan, dat daarover ee n kwarts groeit (protogenetisch), dat er in een verder stadium opnieuw rutielnaalden groeien same n met de kwarts (syngenetisch), dat op de kristaivlakken tijdens een groeistilstand chi priet word t afgezet (epigenetisch), dat de kwarts opnieuw groeit tot aan een tweede groeistilstand waarna er kleine kwartsjes op de vlakken van de grote broer ontstaan (epigenetisch). In deze onleesbare vreselijk lange zin zit een fantoom verborgen. Oplossing : zie enkele bladzijden verder. Protogenetische insluitsels Deze insluitsels groeiden op de matrix, ze komen dus aan de basis van het kwartskristal voor. Maar het zou ook kunnen dat ze tijdens de kwartsgroei van de bovenzijde van de Kluft afbreken, op de groeiende kwarts vallen en dan volledig in de kwarts ingesloten worden. Als voorbeelden vermeiden we : skapol iet, anhydriet, aktinoliet, epidoot, toermalijn, rutielnaalden. Anhydriet : Anhydriet is een mineraal dat als uitzondering op de regel bij verlaging van d e temperatuur van de hydrothermale oplossing terug oplost. Ais anhydrietnaalden niet volledi g door kwarts ingesloten zijn, zullen ze na verloop van tijd in de afkoelende hydrothermal e Fig.2 Fantoom-kwartskristal le n (naar Rykart, 1980 ) geonieuws 19(6), juni 7994

15 oplossing opnieuw oplossen. Het resultaat zijn fijne kanaaltjes in het kwartskristal. Hierin kunne n dan later bijv. zeolieten uitkristalliseren. Epidoot : ook epidootnaalden die tot in het kwartsoppervlak zitten kunnen later terug oplossen. Goethiet. pseudomorf na schimmels : aan schimmels of paddestoelen kan ijzergel gevormd worden. Deze gel kan omgezet warden in goethiet of hematiet Als hierna door verhoging va n de temperatuur kwartskristallisatie start, kan goethiet in de kwarts ingebouwd warden. Grafiet, korreltjes gesteente,... : ook deze kunnen in de hydrothermale oplossing waaruit kwart s groeit terechtkomen en in de kwarts kleine insluitsels gaan vormen. Synaenetische insluitsels d Kiemkristallen kunnen tijdens het groeien van de kwartsen sedimenteren op de kristalvlakken va n de kwarts. Hetzelfde kan ook gebeuren als reeds bestaande kristallen van bijv. de bovenzijd e van de Kluft afbreken en op de kwarts afgezet worden. Het eerste deel van zulke insluitsels i s dan protogenetisch 1 Als in de hydrothermale oplossing de geschikte minerale stoffen aanwezig zijn, zullen insluitse l en kwarts samen in synergie opgroeien. Groeit door omstandigheden het insluitsel sneller da n de kwarts dan zitten deze gastmineralen niet alleen in maar ook uit de kwarts. is de groe i daarentegen trager, dan worden ze volledig ingesloten in de kwarts en schijnen ze er in t e zweven. Zwevende mineralen : haarvormige toermalijn, rutiel, aktinoliet, boulangeriet, jamesoniet. allerle i sulfa-zouten, ilmeniet, hematiet, chloriet. Mineralen die normaal sneller groeien dan kwarts en dus uitsteken : adulaar, albiet, periklien, wollastoniet. Mineralen die niet volledig ingesloten warden omdat ze snel groeien in een vlak ongeveer paralle l aan de traag groeiende prismavlakken van de kwarts : hematiet, brookiet, carbonaten, glimme r Mineralen die bijna op het einde van de kwartsgroei op en gedeeltelijk in het oppervla k ingegroeid zijn : anataas, brookiet, titaniet, hematiet, apatiet, prehniet. fluoriet, chloriet e n zeolieten. Fig.3 Fantoomvorming in kwartskristallen. Vreemde bestanddelen zetten zich tijdens ee n onderbreking in de groei af op het oppervlak en worden daarna overdekt door de volgend e generatie kwarts De pijl duidt de vertikale richting aan. geonieuws 19(6), juni

16 Epigenetische insluitsels Dit zijn mineralen die na het beëindigen van de kwartsgroei in de struktuur of in scheurtjes o f kanalen ingebouwd worden. Enkele voorbeelden : zeolieten die kristalliseren in de kanaaltjes nadat anhydriet terug opgelost wer d tussen de lamellen van vensterkwarts kunnen kleiachtige mineralen ingebouwd worde n in scheurtjes ontstaan ijzer- of mangaandendriete n in roze kwarts gaat titaniet na afkoeling over in rutielnaalden. Hetzelfde mag ook gezegd worden als Al uit roze kwarts omgezet wordt in sillimaniet. VLOEIBARE EN GASVORMIGE INSLUITSEL S Fluide insluitsels zijn de resten van de hydrothermale vloeistof die tijdens de groei van het krista l mee ingesloten worden. De warme zoutoplossing zal echter afkoelen, en daardoor zulle n mineralen uitkristalliseren in de holte. Bij dit proces kunnen gassen afgescheiden worden. Een fluide holte zal dus gemiddeld de samenstelling van de hydrothermale oplossing bij het ontstaa n hebben, maar kan nu uit verschillende kristallen en aggregaatsvormen bestaan. De kwarts ron d de holte kan zelfs terug oplossen in de ingesloten vloeistof en later herkristalliseren. CO, : dit gas zal bijna nooit ontbreken in de gasbel in een vloeistofinsluiting. Bi j aanwezigheid van minimum 6,5 k C0 2 is een deel van dit gas vloeibaar. Bij deze CO C koncentratie is de druk in de holte zeker 50 bar! koolwaterstoffen (aardolie, bitumen, metaan) : door pyrolyse van organisch materiaal onde r hoge temperatuur in de hydrothermale oplossing ontstaan deze stoffen. Ze kunnen n a adhesie op een kwartsvlak ingesloten worden door het groeiende kristal. allerlei zouten : de hydrothermale oplossing bevat Na ", K', Ca l+, Mg 2 ', Cl - en sulfaat-, carbonaat- en bicarbonaat-ionen. Als er voldoende ionen aanwezig waren, zullen n a afkoeling zouten (meestal NaCI) uitkristalliseren. gassen : naast het reeds vermelde CO, en methaan, worden argon, helium, H 2 S, fluor, stikstof, waterstof en CO gevonden. SCHIETLOOD Met het "mineralogische schietlood" zitten we opnieuw bij de vaste insluitsels, meer bepaald bi j de insluitsels die uit de hydrothermale oplossing sedimenteren tijdens de groei van het kristal. En zoals stof alleen op de bovenzijde van uw meubelen valt, vallen deze insluitsels alleen op d e bovenzijde van het kwartskristal.uit de positie van dit soort insluitsels kunnen we vandaag lere n in welke richting het kwartskristal zich bevond tijdens zijn groei. Bijv. chloriet op de top van een los kristal wijst op een vertikale groei (van onder naar boven), op een prismavlak duidt o p een horizontale groei met dat prismavlak bovenaan, op top en een prismavlak op een schuin e groei. Van een los kristal zonder zulke insluitsels kunnen we dus de positie tijdens de groei nie t bepalen geonieuws 19(6), juni 1994

17 Fia.4 Fantoomkwarts waarin een habitusverandering te zien is die zich tijden s de groei van het kristal voordeed (van Tessener naar een mee r prismatische habitus) (naar Rykart, 1989 ) Vinden we een geode in het gebergte dan is het nuttig de insluitsels te bekijken voor we het stu k uithakken. De kwartskristallen in de geode (uiteraard op voorwaarde dat er afzettingen zijn ) zullen onderaan topafzettingen hebben, de kwartsen die horizontaal groeiden prismaafzettingen vertonen, en de kristallen die van boven naar onderen groeiden zullen zuiver zijn. Stel nu dat we een geode vinden waar er wel afzettingen zijn, maar waar de vorige beschrijvin g niet klopt, bijv. een extreem geval : bovenaan zitten kristallen met top "vuil" en onderaan zuiver e kwartsen. In dat geval is na de groei van de kristallen het gebergte veranderd, de tektonische bewegingen hebben het gebergte onderste boven gekeerd. Interessant om weten voor we de geod e uitkappen, want later (bijv. bij aankoop van een losse geode) kunnen we de positie bij de vondst niet meer vaststellen. Volgens Rykart hebben de kwarstkristallen van de Alpen nog nauwelijks bewogen na hun groei. Dat kan men dus afleiden uit een eenvoudige observatie van de insluitsels. Let wel, het gaat hier steeds duidelijk om afzettingen die uit de hydrothermale oplossing op de kwarts sedimenteren. Zulke afzettingen van het "schietlood"-type vinden we vaak in de kwart s als een fantoom. Fig.5 Fantoomkristallen met snoeren va n vloeibare insluitsels (naar Stalder, 1978 ) geonieuws 19(6), juni

18 FANTOOMKRISTALLE N Kwarts groeit tot er een groeistilstand intreedt, bepaalde stoffen (mineralen of stukjes van he t gesteente) vallen op de prisma- of de rhomboëdervlakken volgens het "schietloodprincipe". Doo r verandering in de omgeving waarin de kwarts zich bevindt start nu de groei opnieuw, d e afzettingen worden ingesloten. Groeien, stilstand met afzettingen en starten van een volgend e groeifaze kunnen zich enkele malen herhalen. Als de kwarts helder is zien we de afzettingen mooi zitten. Meer zelfs, ze tonen duidelijk hoe het kwartskristal eruit zag (vorm en grootte) toen de afzettingen gebeurden. Als er geen afzettinge n waren zouden we de eerste faze van de kwartsgroei gewoon niet zien. Dit fenomeen word t fantoomvorming genoemd. Zoals gezegd, kunnen er meerdere fantomen in hetzelfde krista l zichtbaar zijn. Door de vergelijking van verschillende lagen afzettingen kan men uitmaken of e r tijdens de groei van dat ene kristal bewegingen in het gebergte waren. In alpien e fantoomkwartsen werd zulke gebergtebeweging niet gevonden, ook hieruit mag worden afgelei d dat de kwartsen groeiden in een stabiel gesteente. In alpiene kwartsen bestaan de afzettingen/insluitsels van fantoomkwartsen meestal uit chloriet, carbonaten, mica, rutiel, hematiet, antimoon- en bismutsulfozouten, mangaansilikaten, grafiet, stukjes gesteente. In niet-alpiene kwarts kunnen andere mineralen gevonden worden. Fantoomvorming kan uiteraard ook bij andere mineralen voorkomen, maar in kwarts is he t fenomeen meestal het best zichtbaar. Fig.6 Meerfasige insluitsels in kwarts. U herken t vloeibare, gasvormige en vast e insluitsels, soms individueel, som s verbonden tot snoere n geonieuws 19(6), juni 1994

19 'Fantomen-van-de-maand'. Deze maand worden fantoomkwartsen aangeboden afkomstig van Mahaiza, Madagaskar. Als toemaatje worden ook kwartskristallen aangeboden met Tessiner habitus afkomstig va n Eisbruck, Pfunders, Bruneck. S0d-Tirol, Italië. Deze kristallen bevatten tweefasige insluitsel s (vloeistof met gasbelletje) die met de loupe of de stereomikroskoop zichtbaar zijn. Om he t verschijnsel duidelijker zichtbaar te maken werd één vlak van eik kristal behandeld met kleurloz e nagellak (die u er natuurlijk indien gewenst heel gemakkelijk kunt afhalen met diverse organisch e solventen uit de parfumerie of de drogisterij). Nog een tip : meerfasige insluitsels kunt U het best waarnemen bij doorvallend licht. Literatuu r Hochleitner. R. (1993), "Kristall Alpin", Extra Lapis 5, Christian Weise Verlag. Rykart R. (1977), "Bergkristall". Ott Verlag (1977) p 38. Rykart R. (1980), "Schatten im Kristall : Phantomquarze aus alpinen Zerrkli ften". Mineralie n Magazin 4(1), Rykart R. (1989), "Quarz-Monographie, Die Eigenheiten von Bergkristall, Rauchquarz, Amethys t und anderen Varietten", Ott Verlag. Stalder H.A. (1978). "Fluide Einschlusse in Mineralien". samenvatting van een voordracht voor d e d Schweizerische Gemmologische Gesellschaft, te Meiringen op 1 mei (1979), "Quartz, Silice" Ass. rég. de paléontologie et des Amis du Muséurn de Lyon, p boorkop 'Mini ' geschikt voor elke goed e tafe boormachin e Artikel 138 / 199 DEM Fabrikatie van machines en apparatuu r import van ruwe stene n GEOLOGENHAMERS (Amerikaan s model) DE M boren in edelstenen, glas. keramiek enz. me t diamant hofboortjes va n mm diamete r vanaf 45 DE M Geen grensproblemen meer - géén douan e Levering per post mogelij k Stuur ons 200 BEF in bankbiljetten of ee n Eurocheque van 10 DEM voor een katalogus. Bezoek ons (magazijn te Kirschweiler). Wij spreken Nederlands. vibratiespiratore n vanaf 348 DE M HOPMERG & BRUSIU S Postfach , D IDAR-OBERSTEI N Tel Fax geonieuws 19(6). juni

20 mineralen voor beginnende en gevorderde verzamelaar s geologische artikelen - dekoratie - juwele n Een uitgebreid assortiment geologische artikelen vindt U in onze katalogus "Krantz Geo-Zubehor", o.a.! hamers. beitels. steenbewerkingsmachine s! Jousidoosjes en aangepaste opberg-systemen,! standaards, acrylast sokkels draaitafels,! kompas. Geigertellers, detektoren, ultrasoonbaden.! loupes, mikroskopen. verrekijkers UV-lampen,! boeken, video's, didaktisch materiaal enz... Bezoek onze show-room of vraag onze gratis katalogus aan. Steeds welkom na telefonische afspraak! Olmenlaan 8 Wij zijn aanwezig op B-3050 OUD-HEVERLE E mineralenbeurzen Tel. & fax : (B) 016/ J S004NE 47 glqn/t/* STA * * p50.*tjs *F0'11 y cp Co 200 m 2 permanente expositi e mineralen - juwelen - vlinder s kit - loepes - geigerteller s JOUSI-doosjes - steuntje s fluorescentie - hamer s Euromex mikroskope n boeken enz hen h zondag h dinsdag geslote n 's zomers dagelijk s hen h U vindt ons oo k op mineralenbeurze n Mits voorlegging va n Uw MKA-lidkaart krijg t U (in de winkel) 10 % kor - ting op juwelen en minerale n 1 20 geonieuws 19(6), juni 199 4