Beleidsprogramma 2018

Transcriptie

1 Beleidsprogramma 2018

2 Een sector in transitie De bankensector is volop in transitie. Het gedrag van bankklanten verandert ook in hoog tempo, waarbij zij digitaal vaardiger worden, meer controle willen hebben over hun eigen financiële situatie en via digitale applicaties altijd willen kunnen bankieren. Banken kunnen op de veranderende klantwensen inspelen door te komen met nieuwe digitale producten en diensten. Het inspelen op klantwensen leidt niet alleen tot een vernieuwde klantrelatie. Het draagt ook bij aan meer vertrouwen in de sector. Ook in 2017 is de score van het vertrouwen in de eigen bank hoger dan het vertrouwen in de sector. De vertrouwensscore in de eigen bank is in 2017 opnieuw 3,2 (op een schaal van 0 tot en met 5) en de sectorscore is 2,9. In 2016 was dat respectievelijk 3,2 en 2,8. Er is een lichte stijging van het aantal klanten met vertrouwen in de eigen bank: van 36% in 2016 naar 37% in De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) vormt de verbinding tussen de bankensector, de politiek en de maatschappij en draagt bij aan een vitale en duurzame bankensector. Wij willen de kloof tussen banken en samenleving dichten door het huis van de dialoog te zijn voor alle partijen die betrokken zijn bij de bankensector. Dit doen we door proactief in gesprek te zijn met bijvoorbeeld belangenorganisaties, weten regelgevers en toezichthouders op nationaal en inter nationaal niveau. Zo willen we de handen ineen slaan met de overheid, om zo de kansen die het Regeerakkoord Rutte III biedt, te benutten. Bijvoorbeeld door er samen voor te zorgen dat Nederland in 2030 een CO 2 - reductiedoelstelling van 49% bereikt. De energietransitie is maar een van de vele transities waar Nederland momenteel voor staat. Een andere essentiële verandering die al gaande is en waarin banken een grote rol spelen, is de transitie naar een digitale economie. Hierin zijn data de grondstof, waarbij het van belang is dat klantdata ook van de klant blijven. Ook voor de Europese Commissie vormt het realiseren van één digitale markt een prioriteit. Met wetgeving wil de Europese Commissie ervoor zorgen dat de privacy van burgers niet in het gedrang komt en er tegelijkertijd een betere toegang ontstaat tot (digitale) goederen en diensten. Banken spelen hierin een belangrijke rol gezien de klantdata die zij niet alleen zorgvuldig beheren, maar in de toekomst als de klant het wil ook aan derden ter beschikking moeten stellen. Ten slotte biedt regelgeving niet alleen kansen. Het stelt ook eisen aan de banken. Wetgeving zoals Basel 3.5 en IFRS9 zorgt ervoor dat de kosten binnen de sector omhoog gedreven worden. Tegelijkertijd staat het businessmodel onder druk door de langdurige lage renteomgeving. Het grotere mondiale pakket aan regelgeving dient om de financiële soliditeit te versterken en het innoverend vermogen van de sector te bevorderen. Wij vinden het belangrijk om de dialoog aan te gaan met de samenleving, om zo in gesprek te blijven over de verwachtingen en wensen die daar leven. De bankensector spreekt ook met regelgevers en toezichthouders over de wijze waarop regels en toezicht de sector en de samenleving zo goed mogelijk van dienst kunnen zijn. In dit beleidsprogramma staat op welke wijze de NVB op de belangrijkste thema s in 2018 een rol van betekenis wil spelen. Nederlandse Vereniging van Banken 2

3 Thema digitalisering Als gevolg van de technologische ontwikkelingen ontstaat er een nieuwe werkelijkheid waarin banken en andere dienstverleners, zoals fintechs, samen opereren. We voorzien in de komende periode veel discussie over de (effecten van) weten regelgeving. Op Europees niveau zal in 2018 regelgeving in werking treden om betaal gegevens ook aan derden beschikbaar te stellen om dienstverlening aan consumenten te verbeteren. In mei 2018 treedt ook de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) in werking. Er wordt nog aanvullende weten regel geving verwacht rond de AVG, in het bijzonder de Nederlandse Uitvoerings wet die van belang is voor het juist en volledig implementeren van de AVG binnen de banken. Welke rol moeten banken spelen in de omgang met big data? De banken willen hierover een verkennende dialoog voeren met belangrijke stakeholders, zoals de Autoriteit Persoonsgegevens en consumenten organisaties, die is gestart in 2017 en zal in 2018 worden vervolgd. Het kabinet-rutte III wil de regie van de burger op persoonsgegevens vergroten, ter bevordering van de privacy. Gebruikers van overheidsdiensten krijgen de mogelijkheid om zelf maatschappelijk relevante organisaties aan te wijzen waaraan een beperkt aantal persoonsgegevens automatisch kan worden verstrekt. Hiermee wordt dus aan de burger zelf overgelaten welke informatie uit de overheidsregisters overgedragen mag worden. De NVB wil in 2018 de handen ineen slaan met de overheid om te komen tot concrete oplossingen waarmee aan het uitgangspunt van de regering tegemoet gekomen wordt. Concreet kan verder gedacht worden aan het passend maken van regelgeving op het gebied van digitaal bankieren, zoals digital onboarding, biometrics en crowdfunding. In 2018 wil de NVB inspelen op beleidsmatige acties die voortkomen uit de fintech-agenda van de Europese Commissie. Thema financiële soliditeit Financiële soliditeit van banken blijft van groot belang. Banken werken ook in 2018 volop mee aan de invoering van nieuwe regels. Ze doen dit omdat deze regels onder andere bijdragen aan steviger bankbalansen en aan versterking van de financiële stabiliteit. Indien de Basel 3.5-voorstellen uitmonden in een akkoord, zal dit een grote impact hebben op de Nederlandse banken. Dit geldt vooral voor banken die nu gebruik maken van interne modellen. De kans bestaat dat de lagere risico s, zoals Nederlandse hypotheek leningen en goed gestructureerde project financieringen, in het nieuwe akkoord gelijkgesteld worden aan risicovollere financie ringen en daarom ook een even grote kapitaal buffer vragen. Echter, op het moment van schrijven van dit beleidsprogramma is er nog geen akkoord in Basel. Bovendien zullen de nieuwe standaarden nog in Europese regelgeving vertaald moeten worden. In dit proces kan Europa ervoor kiezen om bepaalde elementen anders te implementeren. De NVB streeft in internationaal verband naar het behoud van de risico-sensitieve kapitaaleisen. Met het oog op een eventuele implementatie van Basel 3.5 blijven we hierover in gesprek met de Europese Commissie en met het Europees Parlement. Hierbij zal centraal staan: beperking van de negatieve effecten op de risicobeoordelingen van Basel 3.5. In 2018 wordt de nieuwe boekhoudstandaard IFRS 9 ingevoerd. Hiermee wordt tegemoetgekomen aan de kritiek dat verliezen te laat en/of in te beperkte mate worden getoond in de jaarrekening. Voorzieningen dienen eerder getroffen te worden. De NVB overlegt met de toezichthouders over de impact van de invoering van IFRS 9 op het kapitaal en geeft haar visie op de wijze hoe dit gefaseerd ingevoerd kan worden. De implementatie van IFRS9 vergt veel tijd en aandacht van banken. Nederlandse Vereniging van Banken 3

4 Thema regeldruk Naast de samenwerking met beleidsmakers probeert de NVB de praktijk van het toezicht te laten aansluiten bij die van de banken. Zo werken we nauw samen met de Nederlandsche Bank (DNB) als het gaat om de uitwerking van rapportage-vereisten vanuit Frankfurt en Brussel. De Algemene Rekenkamer onderzocht in 2017 het toezicht op banken in Nederland. Daaruit is gebleken dat kleinere banken en banken met een laag risicoprofiel relatief zwaar worden belast. Banken zijn gebaat bij eenduidige definities, tijdige uitvragen en geen overlap in de uitvragen. De NVB wil zich in 2018 inzetten voor proportionaliteit van de rapportage-vereisten. Niet alleen voor de bankensector als geheel, ook dient er rekening te worden gehouden aan de omvang van een bank. In Europees verband werkt de NVB ook in 2018 mee aan het vaststellen van een kader voor het herstel en de afwikkeling van banken bij een (dreigend) faillissement. Hiertoe worden contacten verstevigd met de Single Resolution Board (SRB). Daarnaast zullen de voorstellen voor een Europees depositogarantiestelsel in 2018 nieuw leven worden ingeblazen. Hieraan probeert de NVB op constructieve wijze bij te dragen. Op nationaal niveau werken we aan de implementatie van de Europese richtlijn over het Depositogarantiestelsel (DGS). Thema veiligheid Banken en hun klanten krijgen regelmatig te maken met fraude en andere vormen van financieel-economische criminaliteit. Vormen van financieel-economische criminaliteit zijn witwassen, hypotheek- en vastgoedfraude, terrorismefinanciering, fraude met mobiel- en internetbankieren en betaalpassen en met fysieke criminaliteit, zoals aanvallen op geldautomaten. Klanten zijn steeds vaker slachtoffer van nietbancaire financiële fraude en internetoplichting, zoals fraude met valse s, valse apps en valse websites, Marktplaatsfraude, factuurfraude, identiteitsfraude en misleiding van financieel medewerkers van bedrijven, zogeheten CEOfraude. In afstemming met Betaalvereniging Nederland zal de NVB zich in 2018 blijven inzetten om consumenten en bedrijven hiervoor te waarschuwen. Banken hebben een maatschappelijke rol en spelen gezien hun (informatie)positie een cruciale rol in het aanpakken van witwassen en terrorismefinanciering. Daarvoor is wetgeving nodig die banken in staat stelt om daar op efficiënte en effectieve wijze een bijdrage aan te leveren. In 2018 zal er een wet komen die bedrijven verplicht tot het registreren van hun uiteindelijk belanghebbenden (UBO s). Zo n register is een belangrijke bron van informatie voor opsporingsinstanties en toezichthouders, maar ook voor banken. Om witwassen, terrorismefinanciering en fraude effectief te bestrijden, is het van belang dat transparant is welke personen zeggenschap uitoefenen over rechtspersonen. Het is daarom teleurstellend dat banken volgens het geconsulteerde wetsvoorstel geen toegang krijgen tot de volledige set van informatie uit dit register die zij nodig hebben om hun wettelijke taak uit te oefenen. Daarom zal de NVB in 2018 blijven ijveren voor de juiste weten regelgeving, waaronder ook de kaderwet gegevensuitwisseling en andere initiatieven om publiek-privaat samen te werken tegen financieel-economische criminaliteit, zodat banken in staat worden gesteld om de poortwachtersfunctie die zij hebben, goed te kunnen uitvoeren. Banken houden zorgen over het toenemend geweld dat gepaard gaat met een plofkraak. Bij vrijwel alle aanvallen in 2017 werd gebruik gemaakt van een vast explosief. Banken hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in preventieve en repressieve maatregelen. Van belang is dat contant geld beschikbaar blijft voor klanten c.q. burgers. Banken zetten in op veiligheid, het voorkomen van succesvolle plofkraken en op samenwerking met opsporingsinstanties. Ook in 2018 zullen de banken en de NVB zich onverminderd inzetten om deze gewelddadige aanvallen te voorkomen en de politie te onder Nederlandse Vereniging van Banken 4

5 steunen in het snel kunnen arresteren van de daders. Uit het Cybersecuritybeeld Nederland 2017 (CSBN 2017) blijkt dat overheid, bedrijfsleven en burgers veel stappen nemen om de digitale weerbaarheid te vergroten, maar dat dit niet ver genoeg gaat. De digitale weerbaarheid in Nederland blijft volgens het CSBN 2017 achter bij de groei van dreigingen. Volgens een onderzoek in opdracht van Betaalvereniging Nederland, waarderen klanten de beveiliging van elektronisch bankieren en betalen gemiddeld met een 7,8. Negen van de tien deelnemers aan het onderzoek geven de beveiliging van hun digitale bankzaken een voldoende of hoger. In het algemeen zijn maatregelen die men zelf kan nemen om fraude te voorkomen, goed bekend, maar men handelt daar niet altijd naar. Naast het veilig houden van de bancaire infrastructuur en klanten informeren over te nemen veiligheidsmaatregelen, zal de NVB in 2018 in afstemming met Betaalvereniging Nederland de risico s en mogelijkheden inventariseren van technologische vernieuwing en innovatie in relatie tot criminaliteitsbeheersing. Thema duurzaamheid In 2018 zullen de inzet en prestaties van de bankensector op het gebied van duurzaamheid zich richten zich op vier thema s: klimaat, duur - zame ontwikkeling (Sustainable Development Goals), mensenrechten en transparantie. De NVB zal in 2018 overkoepelende gezamenlijke activiteiten faciliteren op het gebied van klimaat, zal samenwerken met de overheid om invulling te geven aan een nieuw Energieakkoord en zal de resultaten van de banken binnen het Klimaatstatement Banken zichtbaar maken. Meten is weten is een belangrijk speerpunt van de banken en van de NVB om de klimaatdoelstellingen in Parijs te behalen, waarbij wij ons zullen richten op het inzichtelijk maken van de klimaatimpact van de investeringen van banken. Tegelijkertijd wordt er een actieve rol van de overheid verwacht om dit te faciliteren. De door het nieuwe kabinet gestelde CO 2 -reductiedoelstelling van 49%, sluit goed aan bij de ambitie van de bankensector. Om deze doelstelling te realiseren, willen we in 2018 verder samenwerken met de overheid en andere relevante partijen. Bijvoorbeeld door middel van de financiering van mogelijke alternatieven voor CO 2 -opslag. Het verduurzamen van vastgoed zal in 2018 een belangrijke rol spelen, gezien de huidige regel geving waarbij kantoorpanden vóór 2023 moeten voldoen aan minimaal energielabel C. Daarnaast zoeken we de samenwerking op met de overheid, op het gebied van de door de banken geïntroduceerde gebouwgebonden financiering. Komend jaar is vooral gericht op de implemen tatie van het IMVO-convenant bancaire sectormensenrechten, waarbij de eerste gezamen lijke individuele verplichtingen uit het convenant naar buiten gebracht zullen worden. Ook zal er een innovatieve pilot advisory panel on responsible banking worden gelanceerd. Dit is een platform met een onafhankelijk expert panel, waar geleerd kan worden van casussen om verantwoord bankieren op het gebied van milieu en mensenrechten te optimaliseren. Thema bank in de maatschappij Eén op de tien huishoudens in Nederland heeft problematische schulden. Het belang om de schuldenproblematiek te beteugelen, is groot. Daarom zet de NVB zich ook in 2018 in om problematische schulden aan te pakken. Bijvoorbeeld door de leennormen die gelden voor consump tief krediet en hypothecair krediet op elkaar af te stemmen. Ook zal in 2018 de dialoog worden aangegaan met stakeholders, om zo kansen te identificeren om deze problematiek te beteugelen. De schuldenproblematiek specifiek bij jongeren blijft een actueel thema, zo blijkt ook uit de ambities die de nieuwe regering op dit terrein aan de dag legt. Preventie heeft daarbij de voorkeur Nederlandse Vereniging van Banken 5

6 boven het oplossen van problematische schulden. In samenwerking met andere partijen worden financiële educatieprogramma s ontwikkeld ter preventie van schulden. Het is daarnaast van groot belang dat kinderen al op jonge leeftijd leren omgaan met geld. Door jongeren op vroege leeftijd bewust te maken van het omgaan met geld, wordt de basis gelegd voor financiële zelfredzaamheid op volwassen leeftijd. Het gaat dan om een combinatie van het opbouwen van kennis, vaardigheden en gedrag. De NVBprogramma s Bank voor de Klas en Ik en Geld bereiken goede resultaten. Om op structurele basis als sector in dialoog te zijn met de samenleving, wordt in 2018 een maatschappelijk forum ingericht. In dit forum zullen bankbestuurders in gesprek gaan met klanten over onderwerpen met een grote maatschappelijke relevantie, zoals de financiële zelfredzaamheid van ouderen. Het forum wordt geen vrijblijvende bijeenkomst; wanneer concrete mogelijkheden worden onderkend, zal daar ook actief een bijdrage aan worden geleverd. Thema kredietverlening Banken staan ook in 2018 klaar om hun rol te pakken in de financiering van de economie over het hele spectrum: van mkb-financiering tot aan de grootschalige investeringen in de transities waar Nederland voor staat, zoals de energietransitie en digitalisering. Het bedrijfsleven staat er weer beter voor. Banken willen de natuurlijke partner van ondernemers zijn én blijven bij het realiseren van hun ambities. Waar banken zelf niet (geheel) kunnen financieren, past het in deze rol ook dat banken ondernemers met gezonde investeringsplannen wijzen op complementaire of alternatieve vormen van financiering. Banken zullen daarnaast het contact blijven zoeken met ondernemersorganisaties en andere belangrijke stakeholders, om gezamenlijk ondernemers te helpen hun kennis en vaardigheden op het gebied van financiering te verbeteren. Ook blijft de NVB nadrukkelijk aangehaakt bij de ontwikkeling van Invest-NL. Dat is de Nederlandse financieringsen ontwikkelingsinstelling die momenteel wordt opgezet. Ondernemers kunnen via Invest-NL terecht bij één loket voor risicokapitaal, garanties, exportkredietverzekeringen en internationale financieringsprogramma s. Banken denken mee hoe dit optimaal ingezet kan worden. Om een regierol bij gestapelde financiering te kunnen spelen, is het voor de sector van belang dat het nieuwe kabinet duidelijkheid geeft over de reikwijdte van de zorgplicht bij de financiering van met name het mkb. Zelf doen banken in 2018 een belangrijke bijdrage, met de introductie van de Gedragscode Kleinzakelijke Financiering. Deze gedragscode heeft tot doel meer zekerheid en duidelijkheid te bieden aan kleinzakelijke klanten over de dienstverlening van banken, en zo het vertrouwen in de bank te vergroten. Normen worden expliciet gemaakt en de klant kan de bank hierop aanspreken. De NVB introduceert universele normen voor banken. Die normen gaan over het contact met klanten, de informatievoorziening richting klanten en de bediening tijdens het beheer van de kredietrelatie. In 2018 zal gestart worden met het Geschillenloket voor kleinzakelijke financieringen, belegd bij het Kifid. Het loket stelt ondernemers in staat om een geschil met hun bank voor te leggen aan een onafhankelijke partij. Ondernemers dienen altijd eerst de klachtenprocedure bij hun eigen bank te doorlopen (inclusief escalatie), alvorens zij bij Kifid terecht kunnen. Het doel van het loket is dat ondernemers - tegen lage kosten en zonder tussenkomst van de rechter - een geschil met de bank kunnen laten beoordelen. De Gedragscode Kleinzakelijke Financiering en het geschillenloket dragen bij aan een duurzame relatie tussen klant en bank, waarbij zaken ook goed geregeld zijn als de relatie onverhoopt onder spanning komt te staan. Mkb-ondernemers kunnen problemen ervaren in de dienstverlening rondom rentederivaten. Hiervoor is in 2016 door een onafhankelijke commissie een herstelkader opgesteld. Banken streven ernaar om klanten die onder het Uniform Herstelkader Rentederivaten MKB vallen, uiterlijk in 2018 een aanbod te doen voor herstel, om Nederlandse Vereniging van Banken 6

7 hun dossier af te handelen. De NVB faciliteert waar nodig het gesprek tussen de banken en de derivatencommissie, de AFM, het ministerie van Financiën en maatschappelijke stakeholders. Verantwoorde kredietverlening blijft onverminderd belangrijk. Niet alleen bij de verstrekking van een krediet, maar ook tijdens de looptijd. Zo zullen we komend jaar verder werken aan beleid voor mensen die vastzitten in een doorlopend krediet, de zogeheten locked-up-problematiek. De NVB hecht aan stabiliteit en voorspelbaarheid van de hypothekenmarkt. De NVB ziet de normen voor hypotheekverstrekking primair als instrument om op individuele basis passende hypotheken te verstrekken. Ook bij een veranderende markt dient het financiële welzijn van de klant in het vizier te worden gehouden. De NVB zal in 2018 een proactieve bijdrage leveren aan de bewust wording van klanten met aflossingsvrije hypotheken, waar de NVB relevante stakeholders bij betrekt. Thema vermogensopbouw Maatschappelijke ontwikkelingen, zoals een toenemende individualisering en een terugtrekkende overheid, zorgen voor nieuwe en meer uiteenlopende financiële behoeften bij de Nederlandse consument. Dit vereist meer financiële planning op maat en financiële producten die passen bij de behoefte van de consument. Diverse studies onderbouwen dat het belangrijk is om hierop in te spelen en het regelgevend kader aan te passen op de klant behoefte. De kernvraag is: hoe kan worden geborgd dat huishoudens over voldoende (liquide) middelen beschikken om gedurende de verschillende fases in hun levensloop financieel zelfredzaam te zijn. In het toekomstig pensioenstelsel moet een aantal keuzes gemaakt worden die zich richten op meer transparantie, betere aansluiting op de arbeidsmarkt en betere aanpassing aan de individuele omstandigheden en voorkeuren van mensen. Het nieuwe kabinet wil voor het nieuwe pensioenstelsel gaan van abstracte aanspraken die leiden tot teleurstellingen, naar de opbouw van individueel pensioenvermogen. In het licht van deze veranderingen, de grotere aandacht voor lange-termijnbeleggingen en de voorgenomen wijziging in het pensioenstelsel, is het streven van de NVB dat ook banken de mogelijkheid wordt geboden om in de opbouwen uitkeringsfasepensioenen in de tweede pijler te kunnen aanbieden. Dit onder de voorwaarde dat banken niet verplicht worden om in de uitkeringsfase levenslange uitkeringen te bieden, maar wel lijfrente-uitkeringen gedurende een bepaalde periode. Bijvoorbeeld 25 jaar vanaf de pensioendatum. Daarnaast zal de NVB zich in 2018 richten op een goede introductie van het Pan-Europees Pensioenproduct (PEPP). Dit product gaat over vrijwillig pensioensparen in de derde pijler en gaat Nederlandse financiële instellingen, onder toezicht van DNB, de kans bieden om consumenten vanuit de gehele Europese Unie een adequaat en transparant pensioenproduct aan te bieden. Het PEPP biedt de overheid bovendien het perspectief om te overwegen om voor dit product tot een fiscaal vereenvoudigd regime te komen dat geen gebruik maakt van de omkeerregel en zo een bijdrage levert aan de dringend gewenste vereenvoudiging van de fiscale wetgeving. Thema diversiteit en inclusie Investeren in een diverse cultuur vormt een push-factor voor een sterkere organisatie. Instroom, behoud en doorstroming van medewerkers ongeacht hun leeftijd, geslacht, seksuele oriëntatie, culturele, etnische of religieuze achtergrond of arbeidsbeperking bieden een goede basis voor diversiteit. Niet uitsluitend diversiteit in demografische kenmerken, maar vooral ook diversiteit in denken, voelen, doen en lerend vermogen. Door optimaal Nederlandse Vereniging van Banken 7

8 gebruik te maken van de diversiteit, ontstaat een sector waarin mensen werken die de hele maatschappij vertegenwoordigen. Dit draagt bij aan de verdere aansluiting bij de maatschappij die banken willen zoeken. Diverse banken hebben het zogeheten Charter Diversiteit ondertekend. Met het ondertekenen van het charter erkent een organisatie het belang van diversiteit en inclusie, en zegt het toe diversiteit op de werkvloer te bevorderen. Hierbij gaat het nadrukkelijk om door de onderneming of organisatie zélf geformuleerde maatregelen, gekoppeld aan bedrijfseconomische doeleinden. Het Charter Diversiteit wordt ondersteund door het kennis platform Diversiteit in bedrijf, een initiatief van de Stichting van de Arbeid. Naast het charter besteden banken op diverse andere manieren aandacht aan diversiteit en inclusie. De uitdaging voor 2018 is het verder te werken aan een cultuur waarin diversiteit vanzelfsprekend is, en waarmee het verschil gemaakt kan worden. Een cultuur die niet langer vraagt om het benoemen van groepen medewerkers waar specifieke aandacht naar uit moet gaan, maar een cultuur waarin iedereen met zijn diverse talenten zich welkom voelt en gemotiveerd bijdraagt. De bankensector kan hierin gezamenlijk optrekken en van elkaar leren, door het organiseren van rondetafelsessies waarin ervaringen worden gedeeld waardoor verdere stappen gemaakt kunnen worden. Januari 2018 Nederlandse Vereniging van Banken Gustav Mahlerplein MS Amsterdam