8. Bijlagen. Bijgevoegd. Niet van toepassing (en dus niet bijgevoegd) 8.1. Perimeter van gebied waarvoor beheersplan wordt opgemaakt

Transcriptie

1 8. Bijlagen Bijlagen Perimeter van gebied waarvoor beheersplan wordt opgemaakt Niet van toepassing (en dus niet bijgevoegd) Bijgevoegd 8.1 Lijst van premiegerechtigde werken 8.2 Lijst van handelingen waarvan de uitvoering vrijgesteld zal zijn van toelating 8.3 Lijst van ZEN-erfgoed met aanduiding op kaart Lijst van open erfgoed met aanduiding op kaart Lijst van ontsluitingswerken voor open erfgoed die in aanmerking komen voor een premie met aanduiding op kaart Lijst van werken aan bomen en struiken waarvoor toelating nodig is x x x x Lijst van cultuurgoederen die in aanmerking komen voor een premie 8.4 Lijst van premiegerechtigde werken aan een orgel dat dateert van na WOI Lijst van handelingen waarvoor CBS niet kan oordelen dat ze van die aard zijn om wezenlijke eigenschappen van een D/S te verstoren x x Extra bijlagen: nomenclatuur van de bouwdelen van het kerkgebouw - kerkenbeleidsplan - resultaten archeologisch onderzoek - resultaten georadaronderzoek - bibliografie - digitale versie van het beheersplan Bijlagen 297

2 8.1. Perimeter van het gebied waarvoor het beheersplan wordt opgemaakt Afb afbakening beheersplan, noorden naar boven gericht (bron: federale overheid financiën) 298

3 8.3. Lijst van handelingen waarvan de uitvoering vrijgesteld zal zijn van toelating H6 MT Actie Locatie Werkzaamheden Frequentie HD 1: Herstel, behoud en beheer van de erfgoedwaarden van de kerk vrijstelling toelating premiege- rechtigd Terugkerende werkzaamheden MT 8 Regelmatig onderhoud van de gebouwen en de cultuurgoederen Buitenzijde van het gebouw Daken Regelmatig nazicht van alle dakbedekkingen, goten en regenafvoeren: meermaals per jaar schoonmaken Exterieur Exterieur regelmatig ontroesten en schilderen van alle ijzeren delen (raambruggen, tralies, dakbekroningen, gevelankers), regelmatig schilderen van houtwerk buitenschrijnwerk (dakkapellen, poorten, ramen, luiken, kroonlijsten en boenselplanken, 2x per jaar ja neen 1x per 5 jaar ja ja 1x per 5 jaar ja ja Exterieur regelmatige controle van de bliksemafleidingsinstallatie, 1x per jaar ja neen Exterieur regelmatige controle op aanwezigheid vogels en nazicht duivenwering. 2x per jaar ja neen Interieur van het gebouw Interieur controle op de aanwezigheid van houtworm en schimmels 1x per jaar ja ja regelmatig onderhoud van de klimaatbeheersingsinstallatie 1x per jaar ja neen controle van de elektrische installatie: verplichte herkeuring om de 5 jaar volgens AREI 1x per 5 jaar ja neen controle van brandblussers: jaarlijkse verplichte keuring 1x per jaar ja neen regelmatig onderhoud van de verlichting inclusief vervanging van lampen 1x per jaar ja neen controle van de noodverlichting: jaarlijkse controle 1x per jaar ja neen reiniging van het interieur inclusief glas 2x per jaar ja neen regulier onderhoud van de klokken 1x per jaar ja neen regelmatig nazicht van de topstukken 1x per jaar ja neen ND 2 Inzetten op intellectuele publieksontsluiting an de kerk o.a. door verbeteren van de toeristische onthaalfunctie (fase 4 MJPO) Actie 23: Onderzoek van de mogelijkheid en indien wenselijk streven naar een erkenning als Open Erfgoed Actie 24: Streven naar een collectiebeleidsplan eenmalig ja neen eenmalig ja neen 302

4 8.4. Premiegerechtigde cultuurgoederen Onderstaande lijst geeft een overzicht van alle premiegerechtigde cultuurgoederen van de Sint-Jacobskerk te Antwerpen. Alle architecturale onderdelen en hun decoratie (beelden, schilderijen, in nissen, portalen, op sokkels, ) worden als vaste elementen beschouwd en kennen bovendien een grote ensemblewaarde als geheel. Deze elementen worden uitgebreid beschreven in de Hoofdstuk 3 van dit beheersplan. Bijlagen 303

5 Afb lezenaar Afb bidbank 304

6 1. Lezenaar met twee koorstoelen en bidbanken Vervaardigd door: Octavius Henry/Herry volgens J. Muller Datering: Materiaal: Beschrijving: Situering: Objectnr. KIK: BESCHERMIN rondslag: lezenaar in 1859 volgens KIK en Landau; Muller ziet dit als ensemble met koorgestoelte eikenhout Koorlezenaar opgevat als engel die een adelaar draagt, geflankeerd door twee koorstoelen die rusten op bidbanken Hoogkoor (lezenaar) wilsbestemming Toetsing definitie cultuurgoed: Bibliografie: De koorstoelen en de lezenaar vormen een ensemble met het rijkelijk uitgewerkte koorgestoelte in het hoogkoor. De stijlelementen, vormen en symboliek die aanwezig zijn in het 17de-eeuwse barokke gestoelte werden doorgetrokken in de stoelen en lezenaar en zijn duidelijk af te lezen. De stoelen en lezenaar dragen dan ook, net als het koorgestoelte, bij aan het gaaf bewaarde barokke interieur van de Sint-Jacobskerk dat van hoge artistieke en esthetische waarde is. KIK IRPA BALAT Muller J., St. Jacob s Antwerp Art and Counter Reformation in Rubens s Parish Church, 2016, pp Bijlagen 305

7 Afb Onze-Lieve-Vrouw (aankleed)beeld met aankleding en toebehoren 306

8 2. Onze-Lieve-Vrouw (aankleed)beeld met aankleding/toebehoren Vervaardigd door: / Datering: Materiaal: Beschrijving: Situering: Objectnr. KIK: / BESCHERMIN rondslag: vermoedelijk 17de eeuw hout Toetsing definitie cultuurgoed: ekleed altaar- en processiebeeld van Onze-Lieve-Vrouw met kind op het Onze-Lieve-Vrouwaltaar. Het beeld is voorzien van bijhorende attributen en aankleding (scepters, kronen en kledij). Het staakbeeld heeft gebeeldhouwde en gepolychromeerde handen en hoofd, het kindje is volledig gebeeldhouwd en heeft wit gewaad en zegenende rechterhand. Onze-Lieve-Vrouwkapel ornamentele bestemming Het Onze-Lieve-Vrouwbeeld is geïntegreerd in het Onze-Lieve-Vrouwaltaar en vormt reeds eeuwenlang een essentieel onderdeel van zowel altaar als kapel. Naast de historische en artistieke waarde van het beeld is hier ook sprake van een sociale waarde: regelmatig wordt het aankleedbeeld voorzien van andere kledij naar aanleiding van een processie of viering waardoor het tot op vandaag een getuige is van de volksdevotie rond Maria, die nog steeds levendig is in deze kerk. Bibliografie: Jansen J., Fotorepertorium Kanton Antwerpen V en VI, s.l., Bijlagen 307

9 Afb zijluiken altaarstuk 'Het Laatste Avondmaal' Afb calvarie 308

10 3. Zijluiken van het altaarstuk Het Laatste Avondmaal Vervaardigd door: Cornelis van Dale Datering: Materiaal: Beschrijving: Situering: Objectnr. KIK: BESCHERMIN rondslag: schilderdoek Abrahams ontmoeting met Melchisedek als rechterluik en Mozes en Aäron als linkerluik van het huidige altaarstuk in de Venerabelkapel fungeert. Venerabelkapel Toetsing definitie cultuurgoed: Bibliografie: ornamentele bestemming Het huidige altaarstuk in de Venerabelkapel is de facto een drieluik van Cornelis Van Dale. Hoewel de luiken vandaag niet worden opgehangen aan het centrale altaarstuk, zijn er wel uitsparingen te zien op het centrale schilderij en een spilas (rechts en links voor respectievelijk het linker en het rechter luik), die erop wijzen dat de panelen oorspronkelijk samen hoorden. De werken van Cornelis Van Dale hebben een grote historische en artistieke waarde voor de Sint-Jacobskerk. KIK IRPA BALAT Landau J., De Clercq L., Materiaal-technisch onderzoek kerkinterieur, o.l.v. Algemene Ondernemingen E.. Verstraete & Vanhecke i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Calvarie Vervaardigd door: Maria en Johannes van Jozef eefs Datering: Materiaal: Beschrijving: Situering: Christus aan het kruis 2de helft 16de eeuw, Maria en Johannes de Evangelist uit witgeschilderd hout De houten Christus aan het kruis dateert uit de 2de helft van de 16de eeuw, de beelden van Maria en Johannes de Evangelist werden vervaardigd rond middenbeuk Objectnr. KIK: en BESCHERMIN rondslag: Toetsing definitie cultuurgoed: ornamentele bestemming Jozef eefs maakte in opdracht van de kerkfabriek het beeld van Johannes Evangelist als tegenhanger voor het Onze-Lieve-Vrouw beeld, eveneens van zijn hand. Beide beelden werden in functie van het Christusbeeld vervaardigd. Bijlagen 309

11 Afb 'Jozef met Kind' met stralenkrans 310

12 Bibliografie: De beelden vormen samen dan ook een geheel als Calvarie en zijn geïntegreerd in het interieur, achteraan de middenbeuk. Zowel het 16de-eeuwse beeldhouwwerk als de twee 19de-eeuwse beelden versterken de kunsthistorische waarde van de kerk en zijn getuigen van ambachtelijk vakmanschap. Antwerpen, Archief Sint-Jacobskerk, nr 22, 2.A.1, Beraadslagingen van de kerkfabriek, resolutieboek 4 mei november KIK IRPA BALAT KIK IRPA BALAT Bral., Dröge J., Maclot P., Van den Nieuwenhuizen J. en Peters S., Bouwhistorisch onderzoek Sint-Jacobskerk Antwerpen, IIIC-1 Archivalia 19de en 20ste eeuw Registers van het kerkbestuur A t.e.m. D, onuitg. rapportage o.l.v. Architectenbureau R. Steenmeijer en W. Vlaanderen i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Antwerpen, 1997, p.4. Landau J., De Clercq L., Materiaal-technisch onderzoek kerkinterieur, o.l.v. Algemene Ondernemingen E.. Verstraete & Vanhecke i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, 'Jozef met kind met stralenkrans Vervaardigd door: Jan Baptist De Vos Datering: Materiaal: Beschrijving: Situering: Objectnr. KIK: / BESCHERMIN rondslag: 1871, geplaatst in 1880 op daartoe voorziene sokkel gepolychromeerd hout Houten beeld van Jozef met kind, met op de achtergrond een vergulde stralenkrans. Zowel Jozef als het kind worden voorzien van een kroon. Het beeld rust op een passende sokkel met twee kandelaars, waaronder een steen met opschrift die in de muur is verwerkt. kapel Heilig Kruis Toetsing definitie cultuurgoed: Bibliografie: ornamentele bestemming Het 19de-eeuwse beeld van De Vos getuigt van de devotie voor de Heilige Jozef en maakt integraal deel uit van de Heilige Kruiskapel waar het op een passende sokkel staat. Landau J., De Clercq L., Materiaal-technisch onderzoek kerkinterieur, o.l.v. Algemene Ondernemingen E.. Verstraete & Vanhecke i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Bijlagen 311

13 Afb drieluik van Sanders Van Hemessen Afb drieluik 312

14 6. Drieluik van Sanders Van Hemessen Vervaardigd door: Sanders Van Hemessen Datering: ca Materiaal: Beschrijving: Situering: Objectnr. KIK: BESCHERMIN rondslag: olieverf op paneel Centraal het Laatste Oordeel, links Adriaan Rockox met patroonheilige Sint- Adrianus en drie zonen rechts Catharina Van Overhoff met patroonheilige Sint-Catharina van Alexandrië en tien dochters, Aan de buitenzijde van het drieluik: het Laatste Oordeel, Heilige Drievuldigheid met Christus als Man van Smarten, Sint-Paulus en Sint-Petrus, Sint-Catharina van Alexandrië en Sint-Maria Magdalena kapel Heilige Dymphna wilsbestemming Toetsing definitie cultuurgoed: Bibliografie: Het drieluik van Van Hemessen is zeer beeldbepalend voor de Heilige Dympnakapel die ook wel de Rockoxkapel genoemd wordt. Deze kapel werd volledig betaald en uitgebouwd door de familie Rockox. Op het drieluik zijn dan ook verschillende familieleden te zien met hun patroonheilige. Het werk hoort duidelijk thuis in deze kapel maar vormt bovendien een geheel met de gedenksteen van Adriaan Rockox die eronder in de muur is verwerkt en herinnert aan de familie. Deze steen dateert van kort na 1638 en is oorspronkelijk afkomstig uit de kapel van de familie in de Antwerpse Minderbroederskerk. Dit drieluik versterkt de kunsthistorische en artistieke waarde van de kerk, maar herinnert ook aan het historisch belang van de Rockox familie voor de Sint-Jacobskerk. KIK IRPA BALAT Bral., Dröge J., Maclot P., Van den Nieuwenhuizen J. en Peters S., Bouwhistorisch onderzoek Sint-Jacobskerk Antwerpen, II Bijzondere studie bouw en afwerking 4 Sint-Dymphnakapel, onuitg. rapportage o.l.v. Architectenbureau R. Steenmeijer en W. Vlaanderen i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Antwerpen, 1997, p.4. Landau J., De Clercq L., Materiaal-technisch onderzoek kerkinterieur, o.l.v. Algemene Ondernemingen E.. Verstraete & Vanhecke i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Drieluik Vervaardigd door: Maarten De Vos en Ambrosius I Francken Datering: Materiaal: Beschrijving: 1594 (centraal) en 1609 (zijluiken) paneel Centraal het schilderij Onthoofding van de Heilige Jacobus de Meerdere geflankeerd door twee zijluiken. De buitenzijde van de zijluiken wordt toegeschreven aan Ambrosius I Francken, Opwekking van het dochtertje van Jaïrus en Overspelige vrouw knielt voor Christus uit Volgens archiefbronnen zou het werk van Maarten De Vos in 1866 bij de luiken van Francken zijn ge- Bijlagen 313

15 Afb schilderij 'Uitdelen van aalmoezen' 314

16 Situering: Objectnr. KIK: BESCHERMIN rondslag: voegd die in 1600 zouden vervaardigd zijn. kapel Sint-Jan Baptist wilsbestemming Toetsing definitie cultuurgoed: Het drieluik is niet alleen beeldbepalend voor de Sint-Jan Baptist kapel maar versterkt ook de historische en artistieke waarde van de Sint-Jacobskerk. Het drieluik is dan ook een getuige van de historische evolutie van deze kerk en haar kunstbezit: in werd Maarten De Vos door het kerkbestuur betaald voor de werken die hij had geleverd aan de Sint-Jacobskerk; in 1866 wordt het werk van De Vos verplaatst en samengevoegd met de werken van Francken die sindsdien als zijluik fungeren in dit drieluik. De luiken, die oorspronkelijk geen geheel vormden, sluiten echter wel aan bij elkaar in tijdsgeest en stijl waardoor dit geen stijlbreuk opleverde maar een samenspel ontstond. Bibliografie: Antwerpen, Archief Sint-Jacobskerk, 36/5, Kerkrekening KIK IRPA BALAT Bral., Dröge J., Maclot P., Van den Nieuwenhuizen J. en Peters S., Bouwhistorisch onderzoek Sint-Jacobskerk Antwerpen, IIIA-2, Archivalia Ancien Regime Kerkrekeningen , onuitg. rapportage o.l.v. Architectenbureau R. Steenmeijer en W. Vlaanderen i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Antwerpen, 1997, p.136. Landau J., De Clercq L., Materiaal-technisch onderzoek kerkinterieur, o.l.v. Algemene Ondernemingen E.. Verstraete & Vanhecke i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Schilderij Uitdelen van aalmoezen Vervaardigd door: onbekend Datering: 1708 Materiaal: Beschrijving: Situering: schilderdoek Schilderij Uitdelen van aalmoezen met chronogram, dat de vorm van de pilaar volgt middenbeuk Objectnr. KIK: BESCHERMIN rondslag: Toetsing definitie cultuurgoed: ornamentele bestemming Dit schilderij, dat sinds het begin van de 18de eeuw deel uitmaakt van het patrimonium, versterkt de historische waarde van de Sint-Jacobskerk: het is een getuige van het religieuze leven. De artistieke waarde van het gebouw wordt Bijlagen 315

17 Afb schilderij 'Broeders van de Orde van de Heilige Drievuldigheid' 316

18 Bibliografie: versterkt door het waardevolle kunstpatrimonium waaronder dit schilderij, dat dankzij zijn vorm perfect geïntegreerd is in het bewaarde interieur. KIK IRPA BALAT Landau J., De Clercq L., Materiaal-technisch onderzoek kerkinterieur, o.l.v. Algemene Ondernemingen E.. Verstraete & Vanhecke i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Schilderij 'Broeders van de Orde van de Heilige Drievuldigheid' Vervaardigd door: Jacob Ignatius de Roore Datering: 1709 Materiaal: Beschrijving: Situering: schilderdoek Schilderij met de Broeders van de Orde van de Heilige Drievuldigheid dat de vorm van de pilaar volgt middenbeuk Objectnr. KIK: BESCHERMIN rondslag: Toetsing definitie cultuurgoed: Bibliografie: ornamentele bestemming Dit schilderij, dat sinds het begin van de 18de eeuw deel uitmaakt van het patrimonium, versterkt de historische waarde van de Sint-Jacobskerk: het is een getuige van het religieuze leven. De artistieke waarde van het gebouw wordt versterkt door het waardevolle kunstpatrimonium waaronder dit schilderij, dat dankzij zijn vorm perfect geïntegreerd is in het bewaarde interieur. KIK IRPA BALAT Landau J., De Clercq L., Materiaal-technisch onderzoek kerkinterieur, o.l.v. Algemene Ondernemingen E.. Verstraete & Vanhecke i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Bijlagen 317

19 8.5. Extra bijlagen nomenclatuur van de bouwdelen van het kerkgebouw kerkenbeleidsplan resultaten archeologisch onderzoek resultaten georadaronderzoek bibliografie digitale versie van het beheersplan 318

20 nomenclatuur kerkgebouw bijgebouwen NW 13 NO tuin bijgebouwen ZW eigendom A Vespa en stad Antwerpen toegang Lange Nieuwstraat 10 pastorie ZW ZO kerkgebouw: 1. hoogkoor 2. kooromgang 3. OLV- of Rubenskapel 4. kapel Heilige Carolus Borrromeus 5. kapel Petrus en Paulus 6. kapel Visitatie 7. kapel Verrijzenis 8. kapel Heilige Ivo 9. kapel Heilige Drieëenheid 10. OLV-kapel 11. venerabelkapel 12. viering 13. noordportaal en brandtoren 14. transept noord 15. transept Zuid 16. zijingang Lange Nieuwstraat 17. middenbeuk 18. zijbeuk noord 19. zijbeuk zuid 20. kapel van het Heilig Kruis 21. kapel Sint-Hubertus 22. kapel Dymphna 23. kapel Driekoningen 24. kapel Zoete Naam 25. kapel heilige ertrude 26. kapel Sint-Jan-Baptiste 27. kapel Sint-Anna 28. kapel Sint-Job 29. kapel Sint-Rochus 30. kapel Sint-Antonius abt 31. kapel Presentatie 32. hoofdingang 33. oud noordportaal 34. uurwerkmuseum 35. doopkapel 36. museum Rochuspanelen

21 kerkenbeleidsplan Sint-Jacob - CKB Centrum PAROCHIEKERKENPLAN 2016 EEN ACTUELE LANE TERMIJNVISIE VOOR DE PAROCHIEKERKEN STAD ANTWERPEN & BISDOM ANTWERPEN De Sint- Jacobskerk is de grootste historische centrumkerk en een beschermd monument met uitzonderlijke erfgoedwaarde. Erfgoedstatuut Beschermd monument Visie stad en bisdom Deze kerk heeft naast een eredienstfunc tie ook een belangrijke culturele en toeristische functie. De vzw Monumentale Kerken Antwerpen (MKA) speelt hierin een ondersteunende rol die in de toekomst verder kan worden uitgebouwd. Hierbij kan ook worden onderzocht welke samenwerking mogelijk is voor het beheer en de exploitatie van deze groep kerken. De beheerspool die in 2017 wordt opgestart voor het dagelijks onderhoud, met een vaste en professionele medewerker, is hierin een eerste stap. Actueel gebruik volgens kerkbestuur De kerk is in gebruik als parochiekerk. Zoals bij alle monumentale centrumkerken zijn zowel de hoofd - als nevenruimtes ook in gebruik voor toeristi sche en culturele activiteiten, zij het eerder beperkt. 320

22 0m 10m 20m 30m resultaten archeologisch onderzoek S711 S706 S38 WP7 S713 S716 S712 S705 S38 S32 S31 S27 S18 Sleuf 3 S14 S30 S502 S409 S306 S306 S207 WP5 S509 WP4 S330 WP3 WP2 Afb plan met aanduiding gevonden resten van gebouw(en) van vóór 1491 (Monument - Vandekerckhove) 0 m 10 m bakstenen muurmassieven natuursteen gele mortel natuursteen zuilfunderingen Bijlagen 321

23 0m 10m 20m 30m 40m 50m 60m WP7 S31 S18 Sleuf 3 S14 S30 S13 WP5 WP4 WP3 WP2 WP1 S25 S21 Sleuf 4 WP9 WP10 WP11 WP12 WP13 S47 WP8 S40 S41 S42 S43 Sleuf 6 S45 S46 S46 S68 Sleuf 7 S62 S62 S63 S64 S67 S66 S65 ologisch erzoek erpen - acobskerk 013 Afb plan met aanduiding gevonden funderingen (Monument - Vandekerckhove) Funderingen N 0 m 20 m Verg.nr. 2013/005 zuilfunderingen Zuilfunderingen slordige Slordige funderingen funderingen Funderingen met met andere oriëntatie 10m 20m 30m 40m 50m 60m 322

24 0m 10m 20m 30m 40m WP7 Sleuf 3 S511 WP5 WP4 WP3 S204 S215 WP2 S210 S214 S210 WP1 Sleuf 4 S913 (Sk 2) S915 WP9 WP10 WP11 WP12 WP13 S904 S905 S909 S914 (Sk 3) S910 WP8 Sleuf 6 S812 S822 (Sk 4) S809 Afb plan met aanduiding gevonden skeletten en grafkuilen (Monument - Vandekerckhove) 0 m 10 m logisch zoek rpen - obskerk 13 Skeletten en grafkuilen N grafkuilen rafkuilen skeletten Skeletten hout Hout bakstenen Bakstenen Natuursteen natuursteen Verg.nr. 2013/005 Bijlagen m 20m 30m 40m

25 10m 20m 30m 40m 50m 60m 70m 80m 90m 100m 110m 120m gisch oek en - skerk 20m 30m 40m 50m 60m 70m 80m 90m 100m 110m 120m WP16 Bijlage 6: rafkelders en toegangen grafkelders WP18 S S1816 at in gewelf S70 SL8 N rafkelder Toegang grafkelder Verg.nr. 2013/005 20m 30m 40m 50m 60m 70m 80m 90m 100m 110m 120m WP6 SL11 S88 SL9 WP17 S77 S94 S2403 Sleuf 1 WP16 SL10 WP18 WP19 SL8 S S1816 at in gewelf S70 WP20 S2002 WP24 S96 S138 SL16 WP28 S2804 S139 WP6 SL11 S88 S141 S142 S91 SL9 WP17 S77 S2901 S94 S2403 WP21 Sleuf 1 SL10 WP19 WP29 WP20 S2002 WP24 S96 S2102 Sleuf 7 S2502 WP25 S134 SL14 WP23 SL15 S137 S138 SL16 WP22 WP28 S2804 S2203 S139 S141 S142 S91 S2901 WP21 WP15 Sleuf 7 S125 S97 S126 S127 SL13 WP26 S98 S2704 WP27 S130 S2703 S2706 WP29 S2102 WP23 SL15 WP22 S2203 SL14 S137 S2502 WP25 S134 WP15 S125 S97 S126 S127 SL13 WP26 S98 S2704 WP27 S130 S2703 S m 10 m ologisch erzoek erpen - acobskerk 013 Bijlage 6: rafkelders en toegangen grafkelders Afb plan met aanduiding gevonden grafkelders en toegangen grafkelders (Monument - Vandekerckhove) N grafkelder rafkelder toegang Toegang grafkelder Verg.nr. 2013/

26 Resultaten georadaronderzoek Afb plan met uitgevoerd georadaronderzoek (Monument - Vandekerckhove) Bijlagen 325

27 Bibliografie Literatuur Boni A., Antwerpens roem. St. Jacobskerk, Antwerpen, z.j. Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur; Deel 3nb. Stad Antwerpen. ent, De Lattin A., Doorheen Oud-Antwerpen gids en inventaris van het hedendaagse Oud-Antwerpen, Antwerpen, Dillis E., De zuidergevel der St. Jacobskerk, Antwerps Archievenblad, 2e reeks, I, 1926, pp edenkteeken der XVIIde eeuw in de Sint-Jacobskerk te Antwerpen, De Vlaamsche School, 1866, pp oovaerts A., Construction de l église Saint-Jacques à Anvers. Difficultés financières levees trois fois par l intervention de Charles-Quint ( ), overdr. uit Annales de l Académie d Archéologie de Belgique, 4e s., IV, oovaerts B., Verkenningstocht in Sint-Jacobskerk te Antwerpen, Antwerpen, Helbig J., De glasschilderkunst in België, Antwerpen, 1943, p. 69. Lambrechts-Douillez J., Orgels in Antwerpse kerken St. Jacobs, Carolus Borromeus, St. Paulus, Mededelingen van het Ruckers-enootschap Bijdragen tot het bronnenonderzoek van het muziekleven te Antwerpen VII, Antwerpen, Le Monument Del Pico à Anvers, Journal des Beaux-Arts, 24, 1876, p.191. Linnig B., De herstellingwerken aan de St. Jacobskerktoren, Kunstgids, Maandschrift voor Kunst en Letteren, 3e jrg., 1911, pp Manderyck M., Antwerp Collegiate church of St James Stained lass, n.a.v. congres Corpus Vitrearum Medii Aevi XXI, Brussel, augustus Müller J., St. Jacob s Antwerp Art and Counter Reformation in Ruben s Parish Church, Peré A.M., De St.-Jacobskerk te Antwerpen. Plan en bronnen voor een museologische studie van de kunstschatten (Licentieverhandeling KULeuven), Leuven, Söding U., Das rabbild des Peter Paul Rubens in der Jacobskirche zu Antwerpen, Studien zur Kunstgeschichte, band 43, Hildesheim Zürich New York, Stad Antwerpen. Opschriften der vermaerde collegiale en parochiale kerk van den H. Apostel Jacobus, in Verzameling der graf-en gedenkschriften van de provincie Antwerpen. Arrondissement Antwerpen, dl. II, Antwerpen-Parochiekerken, 1e afd., Antwerpen, 1836, pp Van Herck J., De Rubenskapel in de Sint-Jacobskerk te Antwerpen, Historisch-archeologische studie, Antwerpen, Van Lerius Th., Notice des oeuvres d art anciennes et modernes dont l église de St. Jacques à Anvers a été enrichie depuis une trentaine d années, Antwerpen, Van Lerius Th., Verhandeling over St. Jacobskerk te Antwerpen, Verzameling der graf-en gedenkschriften van de provincie Antwerpen. Arrondissement Antwerpen, dl. II., Antwerpen-Parochiekerken, 1e afd., Antwerpen, 1863, XXXIX-XLIII. 326

28 Studies, inspectieverslagen, diagnosenota s en restauratiedossiers te raadplegen bij Architectenbureau Steenmeijer Bral., Dröge J., Maclot P., Van den Nieuwenhuizen J. en Peters S., Bouwhistorisch onderzoek Sint-Jacobskerk Antwerpen, I Algemene studie, onuitg. rapportage o.l.v. Architectenbureau R. Steenmeijer en W. Vlaanderen i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Antwerpen, Landau J., De Clercq L., Materiaal-technisch onderzoek kerkinterieur, o.l.v. Algemene Ondernemingen E.. Verstraete & Vanhecke i.o.v. Stadsbestuur Antwerpen, Monumentenwacht Provincie Antwerpen, Inspectierapport Sint-Jacobskerk A-02/10166/2009/B, 4 november Monumentenwacht Provincie Antwerpen, Inspectierapport Sint-Jacobskerk (A-02/10166/2015/B), 28 mei Steenmeijer R., Restauratie van de Sint-Jacobskerk te Antwerpen, onuitg. tekst n.a.v. lezing door Steenmeijer op 27 april Steenmeijer R., Sint-Jacobskerk van Antwerpen, herstelling van het dak van de zijbeuk noord: diagnose- en verantwoordingsnota, Antwerpen, Mariën R., Antwerpens Roem St. Jacobskerk, Nederlandse thesis, (archiefdoos 076. Archief Architectenbureau Steenmeijer). Digitale raadplegingen Agentschap Kunsten en Erfgoed, Topstukkenlijst [online]. Agentschap Onroerend Erfgoed, Parochiekerk Sint-Jacob, Inventaris Onroerend Erfgoed [online]. KIK IRPA BALAT DATABANK [online]. Stad Antwerpen dienst archeologie, Jaaroverzicht Rapporten van het Stedelijk informatiecentrumarcheologie & monumentenzorg 15, Antwerpen, april 2016, 15_ _Finaal.pdf. Bijlagen 327

29 digitale versie van het beheersplan 328

30 Bijlagen 329

31