Parochiekerkenplan Antwerpen

Transcriptie

1 Parochiekerkenplan Antwerpen

2 Inhoud 1. proces naar een parochiekerkenplan 2. methodiek 3. vaststellingen en uitdagingen

3 Parochiekerkenplan Geen plan maar een proces om in de huidige context vanuit de huidige toestand van 69 parochiekerken een lange termijnvisie te ontwikkelen.

4 Proces over 2 sporen Stadsbreed: Overal denkwerk stimuleren Projectmatig: * pilootstudies * lokale initiatieven stimulans denkwerk mogelijkheden

5 Methodiek 1. uitgaan van geïnventariseerde en geobjectiveerde data cijfers gebouw, erfgoed, gebruik, financieel + aanvullen met info uit lokale gemeenschap en werking 2. afwegen 3. kiezen naar toekomstscenario s kwalitatieve info, parochiale werking, pastorale eenheden, ander gebruik, organisatiekracht kerkbestuur kostprijs gebouw versus erfgoedwaarde? grootte gebouw versus benodigde ruimte? blijft dit gebouw in gebruik voor eredienst? waar liggen knelpunten? wat is wel/niet mogelijk? van wenselijke scenario s naar mogelijke scenario s

6 Analyse huidige toestand 69 katholieke parochiekerken Gemiddelde oppervlakte m² Totale oppervlakte: m² 6 kerken < kerken van , neostijlen 36 kerken 20 e eeuw 24 beschermd als monument 2 stad of dorpsgezicht 43 niet beschermd 59 geen stadseigendom

7 Analyse gebouwen Monumentenwacht grote onderhoudsachterstand toenemende veiligheidsproblemen Investerings- en onderhoudskost 30 jaar: raming 9 kerkgebouwen extrapolatie naar 69 kerkgebouwen Elementen voor toekomstvisie: Beschikbare middelen: stad, Vlaanderen, kerkfabrieken Prijzen per m2: instandhouding tot euro Eigenaarsstatuut: 59 kerken eigendom van kerkfabriek Financiering: subsidiestelsel, fiscaliteit

8 Analyse financiële draagkracht stijgende kosten dalende inkomsten exploitatietoelagen : 5 mio euro exploitatietoelagen : 7,7 mio euro uitgaven met eigen inkomsten 57 kerken met tekorten 27 kerken tekort groter dan 35% groot aandeel van gebouw gebonden kosten verwarming, verzekering, schoonmaken, personeel middelste 68% - hoogste 89% van uitgaven

9 Afwegingen Gegevens over 4 thema s: gebouwfysisch en gebouwkost erfgoedwaarde: kunsthistorisch en architecturaal, situationeel, ensemble financiële draagkracht: exploitatie uit jaarrekeningen, 10% gebouwkost gebruik voor gewone misvieringen positionering van de 69 kerken ten opzichte van elkaar en per thema afweging verschillende thema s

10 Groep (hist) Type Centraal kerkbestuur Totale_geb score_archit tekort_exploi gebouwkost ouwkost_30 ecturale_en tatie_en_geb bij hoge _jaarin_mio _kunstwaar ouw_6_jaar opkomst _euro de Afweging 4 thema s 1 hoofdparameter voor elk thema Elk thema onderverdeeld in hoog/gemiddeld/laag, positie binnen 69 kerken per gebouwtype A v1800 A v1800 Centrum 25, A v1800 A v1800 Centrum 16, A v1800 A v1800 Centrum 13, neostijl B N-G Zuid 11, neostijl B N-G Berchem 11, A v1800 A v1800 Centrum 10, neostijl B N-G Noord 9, interbellum C art deco Cu Zuid 9, neostijl B N-G Noord 8, neostijl B N-G Noord 8, neostijl B N-G Borgerhout 8, interbellum C art deco Cu Zuid 8, neostijl B N-G Hoboken 8, neostijl B N-G Zuid 7, neostijl B N-G Noord 6, neostijl B N-G Borgerhout 6, neostijl B N-G Zuid 6, neostijl B N-G Berchem 6, neostijl B N-G Noord 5, interbellum D 20e V Berchem 5, historische kern B N-G Merksem 5, historische kern B N-G Hoboken 5, neostijl B N-G Noord 5, A v1800 A v1800 Ekeren 4, neostijl B N-G Ekeren 4, neostijl B N-G Deurne 4, interbellum D 20e V Centrum 4, na 1945 E 20e na WO Borgerhout 4, neostijl B N-G Merksem 4, A v1800 A v1800 Deurne 3, na 1955 E 20e na WO Berchem 3, historische kern B N-G Berchem 3, interbellum D 20e V Wilrijk 3, interbellum D 20e V Borgerhout 3, interbellum D 20e V Berchem 3, neostijl B N-G Centrum 3, historische kern B N-G Wilrijk 3, historische kern B N-G Ekeren 3, na 1955 E 20e na WO Merksem 2, interbellum D 20e V Deurne 2, interbellum D 20e V Wilrijk 2, interbellum D 20e V Merksem 2, na 1955 E 20e na WO Deurne 2, na 1965 E 20e na WO Noord 2, neostijl D 20e V Borgerhout 2, interbellum D 20e V Ekeren 2, na 1965 G 20e R Merksem 2, neostijl B N-G Hoboken 2, na 1965 G 20e R Centrum 2, na 1965 F 20e M Wilrijk 2, na 1945 B N-G Ekeren 2, neostijl B N-G Borgerhout 2, na 1965 G 20e R Wilrijk 1, na 1955 F 20e M Deurne 1, na 1965 G 20e R Deurne 1, na 1955 F 20e M Deurne 1, na 1945 E 20e na WO Deurne 1, na 1965 G 20e R Berchem 1, na 1965 G 20e R Hoboken 1, na 1965 G 20e R Ekeren 1, interbellum D 20e V Ekeren 1, neostijl B N-G Ekeren 1, na 1965 F 20e M Deurne 1, na 1965 G 20e R Zuid 1, na 1965 G 20e R Deurne 1, na 1955 F 20e M Borgerhout 0, na 1955 F 20e M Deurne 0, na 1955 F 20e M Deurne 0, na 1965 G 20e R Zuid 0, Groep (historisch)) Type gebouw Kerk CKB Totale gebouwkost 30 jaar in mio euro score architecturale en kunsthistorische waarde overschot / tekort gebouwkost bij hoge opkomst gewone zondag 0 0 vóór 1800 vóór 1800 Kerk Sint , neostijl neostijl Kerk Sint , neostijl neostijl Kerk Sint 9 2 8, historische kern neostijl Kerk Sint 2 2 7, na eeuw na WO II Kerk Sint 4 1 1, na eeuw modern Kerk Sint 6 3 0, na eeuw modern Kerk Sint 8 3 2, na eeuw recent Kerk Sint 5 2 3, na eeuw recent Kerk Sint 3 3 0,

11 Afweging alles in balans? Kerk: CKB: Zijn de gebouwkosten in verhouding tot de (erfgoed)waarde van het gebouw? Zeer hoog Hoog Gemiddeld Laag Zeer laag Knelpunten/troeven De gebouwkost is: De erfgoedwaarde is: Is de grootte van het gebouw in verhouding tot benodigde ruimte voor de eredienst? Oppervlakte groter dan nodig voor eredienst? (Bijna) nooit Meestal niet Soms Meestal wel (Bijna) altijd Knelpunten/troeven Is er financiële draagkracht voor de instandhouding en gebruik van dit gebouw? Middelen voor onderhoud, 10% en gebouwkost exploitatie? Draagt ander gebruik bij in gebouwkost en exploitatie? Ja, ruime marge Meestal, kleine marge Net voldoende Klein tekort Groot tekort Knelpunten/troeven

12 Vaststellingen gespreksgroepen soorten reacties: - mijn kerk = schone kerk: de bestaande situatie of financiering wordt niet in vraag gesteld - aha erlebnis: deze kost is niet meer verantwoord voor de gemeenschap - vanuit elke invalshoek argumenten voor en tegen verandering - manier van denken is niet evident, cijfers confronteren welke gegevens spreken aan? - Kostprijs van het kerkgebouw kost per week: euro - Rangschikkingen en vergelijkingen: ik ben de 30 e grootste kerk in oppervlakte maar de 13 e voor de gebouwkost - Exploitatiekost: hoeveel van mijn uitgaven gaan naar gebouwkosten: verzekering, verwarming, schoonmaken

13 Vaststellingen pilootstudies en lokale initiatieven pilootstudies: vanuit standpunt kerkfabriek en parochie - Pioniers in veranderingsproces - Eigen aanvoelen dat het zo niet meer verder kan, soms jaren - Concrete start met parochiekerkenplan - Ervaren het kerkgebouw als problematisch: zeer duur, zeer groot, slechte staat, grote exploitatietekorten, laag gebruik, niet aangepast aan de noden - Willen herbestemming onderzoeken, volledig of gedeeltelijk, met als randvoorwaarde behoud van een kleine eredienstruimte, sociale invulling en/of meerwaarde voor de buurt Onderzoeksvraag is dus: welke andere functies zijn mogelijk/haalbaar in dit gebouw of op deze site? Lokale initiatieven: - Starten vanuit lokale opportuniteiten en band met lokale partners (zorgcentrum, school), zoeken zelf naar partners - Situatie minder problematisch, meer marge

14 Vragen van kerkbesturen: Complexe regelgeving, procedures en documenten bij elke stap duikt andere regelgeving op draaiboeken, standaardbesluiten en bestekken horizontale samenwerking administraties Het lukken van het plan hangt af van de ondersteuning in het proces voor de vrijwilligers gezien het kluwen aan reglementeringen en gezien het gebrek aan expertise (administratief, juridisch, financieel, bouwkundig, erfgoed) bij de kerkbesturen en parochies

15 Uitdagingen en leerproces: - bestuurlijk : rolverdeling tussen overheden, verschillende beleidsdomeinen en beslissingsniveau s multidisciplinair horizontaal binnen administraties - juridisch: regelgeving erediensten, overheidsopdrachten, erfgoed, ruimtelijke ordening, canoniek recht ~ burgerlijk recht - projectvoortgang: - projectgroep, expertise - in fasen met terugkoppeling & bijsturing, - financiële haalbaarheid van bij de start meenemen - communicatie opbouwen: starten in de luwte tot de haalbare pistes duidelijk worden