Insluiting van mensen met een handicap

Transcriptie

1 Insluiting van mensen met een handicap De Europese strategie voor gelijke kansen Europese Commissie

2 Gelijke kansen op gelijke rechten De toegevoegde waarde van de Unie Het Europees Jaar van personen met een handicap 2003 heeft de Europese burger gesensibiliseerd voor gehandicaptenrechten. Maatregelen ten voordele van gehandicapten vallen grotendeels onder de bevoegdheid van de lidstaten. De EU speelt echter een belangrijke rol, door de nationale maatregelen nog aan te vullen en uit te breiden, en tegelijkertijd de voorwaarden te scheppen voor bijkomende vooruitgang. Communautaire wetgeving en acties hebben immers wel degelijk een impact op de situatie van mensen met een handicap. De EU streeft naar een actieve insluiting en volwaardige deelname van gehandicapten aan de samenleving, in overeenstemming met de communautaire mensenrechtenbenadering van gehandicaptenzaken. Een handicap is een zaak van rechten, niet van kiesheid. Bovendien sluit deze benadering ook aan bij de VNconventie voor personen met een handicap, waar de Europese Gemeenschap deel van uitmaakt. Gelijke toegang tot rechten Als volwaardige burgers moeten mensen met een handicap gelijke rechten kunnen genieten. Ze hebben recht op waardigheid, een gelijke behandeling, zelfstandig leven en een volwaardige participatie in de samenleving. Via haar acties wil de EU mensen met een handicap de mogelijkheid geven om deze rechten uit te oefenen. Bijgevolg onderbouwt de gelijkheid van kansen Europa s langetermijndoelstellingen inzake handicap, en stelt ze mensen met een handicap in staat om hun capaciteiten te benutten en te participeren in de samenleving. Met gebruik van een brede waaier van beleid en instrumenten biedt het Europees actieplan voor personen met een handicap (DAP) een kader om de gehandicaptenproblematiek te mainstreamen. Tegen 2010 wenst de Europese Commissie vooruitgang op het vlak van werkgelegenheidskansen, toegankelijkheid voor iedereen en zelfstandig leven. Gehandicapten worden bij het besluitvormingsproces betrokken, volgens het Europese principe Geen gehandicaptenzaken zonder gehandicapten. 1

3 Werken aan volledige insluiting Feiten en cijfers Mensen met een handicap vertegenwoordigen minstens 16 % van de gehele Europese beroepsbevolking. Meer dan 45 miljoen Europeanen één op zes tussen 16 en 64 jaar heeft een langdurig gezondheidsprobleem of handicap. Bij jongeren tussen 16 en 25 jaar is dit ongeveer 7,3 %. Aangezien mensen met een handicap gewoonlijk enige vorm van bijstand of verzorging nodig hebben, zijn er werkkrachten (loopbaanbegeleiders en dienstverleners) ontstaan die deze noden vullen. De dienstenleveranciers creëren werkgelegenheid en leveren door het verstrekken van deze diensten een bijdrage aan de economie. Vinden en houden van banen Gemiddeld hebben slechts 50 % van de Europeanen met een handicap een baan, in vergelijking met 68 % van de nietgehandicapten. Mensen met een handicap hebben tweemaal zoveel kans op inactiviteit dan anderen. Met iets meer hulp zouden echter miljoenen Europese gehandicapten (opnieuw) de arbeidsmarkt kunnen betreden. De Europese herziene Lissabon-strategie voor groei en werkgelegenheid wil in het bijzonder de in vergelijking lage arbeidsparticipatie van Europese burgers met een handicap verbeteren. De lidstaten stippelen hun eigen werkgelegenheidsbeleid uit op basis van de richtsnoeren van de Europese werkgelegenheidsstrategie (EWS). Elk jaar brengen ze bij de Europese Commissie verslag uit over hun nationale werkgelegenheidsinitiatieven, waaronder deze voor mensen met een handicap. De Europese beleidsinspanningen voor sociale bescherming en sociale integratie ondersteunen de lidstaten bij het ontwikkelen van hun beleidslijnen voor sociale integratie, gezondheidszorg en sociale diensten, en verhogen op deze manier voor gehandicapten de kansen om werk te vinden en te behouden. 2

4 Opleiding voor iedereen De Europese strategie voor personen met een handicap legt de nadruk op een gelijke toegang tot goede vorming en levenslang leren. Beiden zorgen ze ervoor dat mensen met een handicap volwaardig kunnen participeren in de samenleving en hun levenskwaliteit kunnen verbeteren. De Europese Commissie levert inspanningen om kinderen zoveel mogelijk naar gewone scholen te laten gaan (inclusief onderwijs). Ze lanceerde tevens meerdere opleidingsinitiatieven voor mensen met een handicap, waaronder een speciaal Europees Agentschap (European Agency for Development in Special Needs Education), naast een specifieke studiegroep rond handicap en levenslang leren. Meerdere communautaire programma s, bijvoorbeeld Socrates of Leonardo da Vinci voor beroepsopleiding, zorgden ervoor dat opleiding en vorming voor mensen met een handicap mainstream worden. Zelfstandig leven De Europese strategie voor personen met een handicap wil ervoor zorgen dat gehandicapten dezelfde individuele keuzes en beheersing van hun leven hebben als niet-gehandicapten. Ondersteunende en zorgdiensten moeten beter aangepast zijn aan de specifieke noden van mensen met een handicap. De Europese Commissie streeft naar een verbetering van het aanbod betaalbare, toegankelijke en kwaliteitsvolle sociale diensten, dankzij geïntegreerde voorzieningen voor insluiting en sociale bescherming. De Europese strategie voor personen met een handicap ondersteunt maatregelen om gehandicapten niet langer onder te brengen in grote tehuizen. De Europese Commissie financiert studies naar community-based diensten, die een goed evenwicht bieden tussen veiligheid, vrijheid en zelfstandigheid. De partners van de eerste studie over grote residentiële instellingen hebben inmiddels de European Coalition for Community Living (ECCL) opgericht. 3

5 En de wetgeving? De richtlijn inzake gelijke behandeling in arbeid en beroep verbiedt discriminatie, intimidatie en instructies om te discrimineren. Alle werkgevers moeten voorzien in redelijke aanpassingen voor mensen met een handicap. Om te voldoen aan de voorschriften van deze richtlijn dienden meerdere lidstaten hun nationale wetgeving grondig aan te passen. De verordening over nationale overheidssteun voor de werkgelegenheid bevordert de aanwerving en het in dienst houden van mensen met een handicap. Ze geeft lidstaten de mogelijkheid om werkgevers financiële aanmoedigingen te geven, en creëert werkgroepen voor het aanwerven en in dienst houden van mensen met een handicap. De verordening over rechten voor gehandicapten en personen met een beperkte mobiliteit bij vliegtuigreizen verplicht luchthavenuitbaters en luchtvaartmaatschappijen om deze personen gratis hulp en informatie te bieden. Het is onmogelijk om een reservatie te weigeren op basis van een handicap, tenzij om veiligheidsredenen of bij een te klein vliegtuig. Luchtvaartmaatschappijen en luchthavenuitbaters moeten er over waken dat hun medewerkers de nodige opleiding krijgen om gehandicapten bij te staan. Bovendien verplicht de verordening tot de oprichting van een uitvoeringscommissie, en moet voorzien worden in een klachtenprocedure. Momenteel wordt wetgevend werk verricht voor het vervoer per spoor voor mensen met een handicap. Voorstellen voor reizigers per schip of internationaal busvervoer zullen volgen. Meerdere Europese voorschriften hebben betrekking op problemen die mensen met een handicap ondervinden, bijvoorbeeld inzake telecommunicatie. Begeleiding De Europese open coördinatiemethode zorgt voor een geïntegreerd kader en ondersteunt de lidstaten bij het ontwikkelen van hun beleid binnen dit kader. Dankzij deze methode kan men rekening houden met gehandicaptenvraagstukken binnen de domeinen werkgelegenheid, sociale integratie en bescherming, pensioenen, gezondheid en langdurige zorgen. Via sociaal overleg op Europees niveau worden de sociale partners aangemoedigd om aanbevelingen voor de werkgelegenheid voor gehandicapten ook daadwerkelijk op te volgen, onder meer via sectorale initiatieven. 4

6 Financiële instrumenten Structurele fondsen Het Europees Sociaal Fonds is een belangrijk instrument om de actieve integratie van gehandicapten in de samenleving en de arbeidsmarkt aan te moedigen. Het staat in voor de cofinanciering van projecten die mensen beter inzetbaar maakt, of voorbereidt op de arbeidsmarkt. Het legt nieuwe maatregelen op die discriminatie op grond van handicap verbieden. Toegankelijkheid voor gehandicapten is uitgegroeid tot een van de toegepaste criteria bij de selectie van initiatieven die financiële ondersteuning genieten. De lidstaten zijn verantwoordelijk voor het vastleggen van de eigen prioriteiten voor de selectie en financiering van projecten. Sociale solidariteit Vanaf 2007 zullen meerdere gehandicaptenprojecten gefinancierd worden door het nieuwe programma voor werkgelegenheid en sociale solidariteit: Progress. Deze projecten spelen een cruciale rol bij het nastreven van de EU-doelstellingen voor werkgelegenheid, sociale integratie en bescherming, arbeidsomstandigheden, gelijkheid tussen mannen en vrouwen, antidiscriminatie en verscheidenheid. Het nieuwe programma kan bijvoorbeeld zorgen voor de gedeeltelijke financiering van de werkingskosten van NGO s voor gehandicapten die op Europees niveau actief zijn. Pilootprojecten Er zijn niet minder dan 15 pilootprojecten die zorgen voor de aanzet of vereenvoudiging van de mainstreaming van gehandicaptenvraagstukken binnen verschillende domeinen, op verschillende bestuursniveaus (ook regionaal en lokaal), in het bijzonder voor domeinen als toegankelijkheid van gebouwen, transport, regionale ontwikkeling en werkgelegenheid. Andere mogelijkheden In overeenstemming met het mainstreamingbeginsel zijn gehandicaptenvraagstukken een onderdeel van meerdere gesubsidieerde initiatieven, bijvoorbeeld statistisch onderzoek, maar ook communautaire kaderprogramma s voor wetenschappelijk onderzoek, opleiding en het Europees Jaar van gelijke kansen voor iedereen

7 Europese beleidsinstrumenten Het actieplan voor personen met een handicap (The Disability Action Plan DAP) De Europese langetermijnstrategie voor de actieve integratie van gehandicapten kreeg vorm via het actieplan voor personen met een handicap (DAP) en de Europese strategie voor personen met een handicap ( ). Beide instrumenten bieden de EU de nodige middelen om in te spelen op de voortdurend veranderende sociale en economische omgeving. Het actieplan streeft naar een mainstreaming van de gehandicaptenproblematiek door een organisatie van de prioriteiten binnen een ruime waaier Europese beleidslijnen en activiteiten, onder meer in functie van nieuwe uitdagingen en ontwikkelingen in de situatie en omgeving van mensen met een handicap. Om de gehele samenleving te sensibiliseren voor de noden, maar ook de bijdragen van mensen met een handicap, is mainstreaming het centrale uitgangspunt van Europese acties. Mainstreaming veronderstelt een analyse van relevante beleidsdomeinen vanuit het perspectief van de gehandicapte, alsook kennis van de verschillende noden van mensen met een handicap, waarna men hier rekening mee houdt bij het uitwerken van een nieuw beleid. Via verschillende instrumenten wordt de aanzet gegeven voor geïntegreerde maatregelen. Vaak blijkt dat deze niet alleen tegemoet komen aan de individuele noden van mensen met een handicap, maar ook nuttig blijken voor mensen zonder handicap. Mainstreaming gaat uit van permanent overleg met overheden, sociale partners, de private sector en NGO s die zich richten tot gehandicapten. Het actieplan structureert de prioriteiten binnen de Europese beleidslijnen en activiteiten in functie van de ontwikkelingen in de situatie en leefomgeving van mensen met een handicap. Om de twee jaar publiceert de Europese Commissie een Verslag over de situatie van mensen met een handicap. Dit levert een goede basis om deze prioriteiten af te bakenen. Daarnaast biedt het lidstaten en belanghebbenden een leidraad voor hun gehandicaptenbeleid. Doelstellingen Toegang tot en behoud van werkgelegenheid. Opleiding, vorming en jeugd. Inzetten van nieuwe mogelijkheden op technologisch gebied. Toegang tot goederen en diensten in de gemeenschap. Doelstellingen Aanmoedigen tot werken. Bevorderen van de toegang tot hoogwaardige ondersteunings- en zorgvoorzieningen. Stimuleren van de toegankelijkheid van goederen en diensten. Vergroten van de analysecapaciteit van de EU. 6

8 Waar kan ik meer informatie vinden? Bijkomende informatie Andere links Document van de Europese Commissie (2005) over de mainstreaming van de gehandicaptenproblematiek in de Europese werkgelegenheidsstrategie (EWS) EdeAN: KE NL-D Alle Europese burgers betrekken Europese Dag van personen met een handicap Elk jaar organiseert de Europese Commissie op 3 december een conferentie om de aandacht te vestigen op de Europese Dag van personen met een handicap, in nauwe samenwerking met het Europees Gehandicaptenforum (EDF). Deze dag werd zo gekozen dat hij samenvalt met de Internationale Dag van personen met een handicap, die in 1992 door de Verenigde Naties werd uitgeroepen. Deze jaarlijkse conferenties verenigen beleidsmakers, mensen met en zonder handicap, belanghebbenden, academische deskundigen, de media alsook andere actoren die actief zijn op het domein van gehandicaptenwerking. De conferenties maken deel uit van de Europese inspanningen om de mainstreaming van gehandicaptenvraagstukken te bevorderen, zoals bepaald door het actieplan voor gelijke kansen voor personen met een handicap. Ze stimuleren tevens de uitwisseling van goede praktijken in domeinen die van groot belang zijn voor de actieve integratie van mensen met een handicap, en bieden mogelijkheden om de netwerking tussen belangrijke spelers inzake gehandicaptenbeleid te stimuleren. Elk jaar wordt tijdens de conferentie een verschillend aspect belicht. Enkele voorbeelden van thema s van de voorbije jaren: bestrijden van geweld ten aanzien van gehandicapten, ontwerpen voor iedereen, onderwijs, het vinden en behouden van werk, samenleven in de maatschappij, en jeugdzaken. De bevindingen en resultaten van deze conferenties worden opgenomen in de tweejaarlijkse verslagen van de Europese Commissie over de situatie van personen met een handicap, waarmee men Europa dichter bij alle burgers brengt. Aan de hand van deze verslagen kan de Europese Commissie bepalen welke acties prioriteit moeten krijgen in de opeenvolgende fasen van het Europees actieplan voor personen met een handicap. Europese Gemeenschappen, 2007 Overneming met bronvermelding toegestaan. Printed in Italy Gedrukt op chloorvrij gebleekt papier