Educatieve master Zaakvakken. Universiteit Twente. Afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen. 21 juni 2016

Transcriptie

1 Educatieve master Zaakvakken Afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen Universiteit Twente 21 juni 2016 NVAO beperkte Toets nieuwe opleiding Adviesrapport

2 Inhoud 1 Samenvattend advies 3 2 Werkwijze panel 6 3 Beschrijving van de opleiding Algemeen Profiel instelling Profiel opleiding 7 4 Opleidingsbeoordeling Beoogde eindkwalificaties Onderwijsleeromgeving Toetsing Afstudeergarantie en financiële voorzieningen Algemene conclusie over de kwaliteit van de opleiding Graad en CROHO-onderdeel 15 5 Overzicht oordelen 16 Bijlage 1: Samenstelling panel 17 Bijlage 2: Programma hoorzitting 18 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten 19 Bijlage 4: Lijst met afkortingen 19 pagina 2

3 1 Samenvattend advies De educatieve master Zaakvakken, afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen is een voltijdse, en deeltijdse opleiding van 120 EC aan de Universiteit Twente, die opleidt voor een eerstegraads onderwijsbevoegdheid in het voorbereidend hoger onderwijs (VHO). Vooralsnog kent de opleiding één afstudeerrichting: Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen. De beoogde opleiding betreft een fusie van twee geaccrediteerde opleidingen: de masteropleiding Public Administration (PA) en de masteropleiding Leraar VHO in Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen (LVHOM). De opleiding heeft tot doel studenten op te leiden tot academisch geschoolde docenten die hun vakkennis kunnen vertalen naar de schoolpraktijk. Door de integratie van de twee bestaande opleidingen richten studenten zich vanaf het begin van de opleiding op hun toekomstige beroep. Het vakinhoudelijke en het vakdidactische deel kunnen direct worden verbonden doordat cursussen uit beide domeinen naast elkaar worden aangeboden. De koppeling van de lerarenopleiding met de masteropleiding PA geeft de tweejarige lerarenopleiding een uniek Twents profiel. Aanstaande docenten verwerven naast hun eerstegraads lesbevoegdheid een bestuurskundige bekwaamheid en zijn daarmee voorbereid op de complexe politiek-bestuurlijke context van het onderwijs. De opleiding onderscheidt drie competenties: educatieve, vakinhoudelijke en SBLcompetenties gericht op de beginnende leraar VHO. De beoogde eindkwalificaties hebben betrekking op de voorbereiding op het beroep van docent, de uitvoering van vakinhoudelijk onderzoek en de uitvoering van praktijkgericht educatief onderzoek. De competenties en daarvan afgeleide eindkwalificaties zijn overgenomen van de geaccrediteerde opleidingen LVHOM en PA. De beoogde eindkwalificaties zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie passend voor de opleiding en voldoen aan wettelijk gestelde eisen. De opleiding heeft een aanzet gemaakt met de integratie van eindkwalificaties, maar het panel constateert dat deze oefening nog slechts rudimentair is uitgevoerd. Het beveelt daarom aan de visie van de opleiding duidelijker te expliciteren, met name wat betreft integratie van vak- en universitaire lerarenopleiding. Daarnaast raadt het panel aan om het nieuwe examenprogramma (geldend per augustus 2017) in acht te nemen bij de inrichting van de opleiding. Het curriculum bestaat grotendeels uit vakken afkomstig van de reeds bestaande masteropleidingen PA en LVHOM. Daarnaast doen studenten praktijkervaring op in schoolpractica en is er ruimte voor keuzevakken en afsluitende onderdelen. Het panel oordeelt dat de consequenties van de beperkte visie op integratie naar voren komen in de onderwijsleeromgeving en mist in het curriculum momenten van concrete integratie. Bestaande vakken worden nog onvoldoende met elkaar in verband gebracht. Het panel stelt dan ook dat de opleiding het integratieve karakter dient te versterken en een concrete vorm dient te geven. Op die manier kan de opleiding duidelijker laten zien wat de meerwaarde is van de tweejarige masteropleiding. Studenten schuiven voor het vakinhoudelijke deel van het programma aan bij de vakken van de master PA. De gekozen kernvakken uit het PA-curriculum bereiden studenten voor op de politicologische kant van maatschappijleer en maatschappijwetenschappen. Een verbinding met sociologie wordt gelegd in het vak Societal Callenges. Waar mogelijk zullen studenten van de nieuwe opleiding specifieke opdrachten krijgen die gekoppeld zijn aan de pagina 3

4 lerarenopleiding en halen docenten voorbeelden aan die relevant zijn voor de schoolpraktijk. Het panel adviseert de opleiding om stevig in te zetten op een sterke samenwerking, zowel binnen de Universiteit Twente als daarbuiten, om een sterkere koppeling met de inhoud van de schoolvakken te bewerkstelligen. De keuzecursussen (totaal 15 EC) bieden studenten de mogelijkheid om hun blik te verbreden. Deze vakken kunnen gevolgd worden binnen de Universiteit Twente of elders. Het panel merkt op dat het aanbod van keuzevakken erg ruim is en vraagt de opleiding de invulling sterker te sturen. Het ziet hierin een kans voor de opleiding om de twee pilaren van de schoolvakken maatschappijleer en maatschappijwetenschappen (sociologie en politicologie) te erkennen en een duidelijke plek te geven binnen het (keuze)curriculum. De opleiding kent drie afstudeerproducten: een masterthese (25 EC), een vakdidactisch onderzoek (10 EC) en een schoolpracticum (15 EC). De masterthese is gekoppeld aan het vakgebied PA, maar het onderwerp dient ook relevant te zijn voor de onderwijspraktijk. In het vakdidactisch onderzoek wordt de masterthese vertaald naar de praktijk; de student voert het onderzoek uit tijdens de stage. Het panel vindt de concrete uitwerking van de koppeling tussen de drie afstudeerproducten (en daarmee tussen het vakinhoudelijke en didactische deel) nog tekortschieten; de rol van en de verbinding tussen de drie afstudeeronderdelen is het panel niet duidelijk geworden. Het panel meent verder dat de opleiding ervoor dient te waken dat de koppeling van de masterthese aan opleiding PA de ruimte voor onderwerpkeuze niet te veel inperkt. Het panel oordeelt dat het toetssysteem in orde is en kaders bevat die een valide, betrouwbare en transparante beoordeling garanderen. Per cursus is de informatie over toetsvormen, beoordelaars en beoordelingscriteria duidelijk weergegeven, evenals het verband met de beoogde leerdoelen. Wel beveelt het panel aan om de integratieve aanpak ook op te nemen in de toetsing. In het Onderwijs- en Examenreglement (OER) zijn de formele afspraken rondom toetsing en examinering vastgelegd, inclusief klachtenregeling en fraudebeleid. De examencommissie borgt de kwaliteit van het toetssysteem. Zij wijst jaarlijks examinatoren aan en stelt richtlijnen vast voor de beoordelingscriteria van projecten, practica en stages. Ze verifieert de uitvoering op validiteit, betrouwbaarheid en onafhankelijkheid en heeft richtlijnen vastgesteld om fraude en meeliftgedrag te voorkomen. Daarnaast toetst ze de kwaliteit van toetsen door middel van steekproefsgewijze screening van scripties en toetsen. De instelling geeft studenten de garantie dat de opleiding volledig kan worden doorlopen en dat hiervoor voldoende financiële middelen beschikbaar gesteld worden. Algemene conclusie Het panel waardeert de inspanningen om vakinhoud en onderwijskunde sterker te verbinden in een nieuwe universitaire lerarenopleiding en stelt dat de opleiding voldoet aan de kwaliteitseisen op het vlak van beoogde eindkwalificaties, toetsing en afstudeergarantie. De nieuwe opleiding voldoet daarmee aan drie van de vier standaarden van het beperkte NVAO-beoordelingskader. Het panel meent dat de integratie tussen het vakinhoudelijke en het onderwijskundige deel echter nog niet duidelijk genoeg naar voren komt in de onderwijsleeromgeving. Aangezien juist de integratie de meerwaarde van het programma zou moeten zijn, constateert het panel dat de opleiding niet voldoet aan standaard 2: onderwijsleeromgeving. Het formuleert daarom de voorwaarde dat de opleiding binnen twee jaar de inhoudelijke relatie en integratie aantoonbaar maakt. pagina 4

5 Het panel komt tot een eindoordeel positief onder voorwaarde ten aanzien van de kwaliteit van de nieuwe opleiding educatieve master Zaakvakken, afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Twente en adviseert de NVAO om overeenkomstig te besluiten. Den Haag, 21 juni 2016 Namens het panel ter beoordeling van de beperkte Toets nieuwe opleiding educatieve master Zaakvakken, afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Twente, Hubert Coonen (voorzitter) Anne Martens (secretaris) pagina 5

6 2 Werkwijze panel De NVAO heeft een panel vastgesteld met de volgende samenstelling: Voorzitter: prof. H. Coonen, emeritus hoogleraar aan de Open Universiteit en de Universiteit Maastricht, tevens voormalig kroonlid en vicevoorzitter van de Onderwijsraad. Leden: prof. M. Vermeulen, hoogleraar onderwijssociologie Universiteit van Tilburg en Open Universiteit. drs. L. Meijs, socioloog, tot 2016 werkzaam bij SLO als leerplankundig expert op het gebied van maatschappijleer en maatschappijwetenschappen. E. Leo (student-lid), student onderwijskunde Universiteit van Amsterdam. Het panel werd bijgestaan door Lieve Desplenter, beleidsmedewerker NVAO, procescoördinator en Anne Martens, beleidsmedewerker NVAO, secretaris. Bij de toetsing heeft het panel het Beoordelingskader voor de beperkte Toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2014, nr 36791) in acht genomen. De opleiding betreft een fusie van twee geaccrediteerde opleidingen: de masteropleiding Public Administration en de masteropleiding Leraar VHO in Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen (LVHOM). Zowel de vakinhoud van de vakmaster als het pedagogisch- en (vak)didactisch deel van de educatieve masteropleiding blijven grotendeels gelijk. Vanwege deze samenvoeging van reeds geaccrediteerde opleidingen wordt alleen het nieuwe aspect van de opleiding door het panel beoordeeld (de integratie van de vak- en lerarenopleiding). Het beoordelingsproces bevatte geen locatiebezoek maar een hoorzitting, welke plaatsvond bij de NVAO in Den Haag. Het panel heeft zich aan de hand van de door de opleiding verstrekte documenten op de beoordeling voorbereid. Per zijn vragen en opmerkingen uitgewisseld. Deze vragen zijn door de secretaris geïnventariseerd als input voor de hoorzitting. Op 25 mei 2016 is het panel bij elkaar geweest. Tijdens deze bijeenkomst zijn de bevindingen van het panel besproken. Gerezen vragen zijn vervolgens voorgelegd aan een vertegenwoordiger van de opleiding. Na afloop van dat gesprek heeft het panel het geheel van bevindingen en overwegingen onderling besproken en vertaald naar voorlopige conclusies. Naast de educatieve master Zaakvakken, afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Twente werd de educatieve master Talen, afstudeerrichting Duits van de Universiteit Leiden behandeld. Bijlage 2 bij dit rapport bevat het programma van de hoorzitting. Op basis van de bevindingen, overwegingen en conclusies heeft de secretaris een conceptadvies opgesteld dat aan de panelleden is voorgelegd. Vervolgens heeft het panel dit concept van commentaar voorzien, waarna de voorzitter het conceptrapport heeft vastgesteld. Het adviesrapport is op 13 juni 2016 aan de opleiding voorgelegd ter controle op feitelijke onjuistheden. De opleiding heeft op 20 juni 2016 gereageerd op het adviesrapport. Dit heeft geleid tot een tweetal feitelijke correcties, waarna het definitieve rapport is vastgesteld. Het panel heeft dit advies in volledige onafhankelijkheid opgesteld en op 21 juni 2016 aan de NVAO aangeboden. pagina 6

7 3 Beschrijving van de opleiding 3.1 Algemeen Instelling: Opleiding: Afstudeerrichting Varianten: Locatie: Studieomvang (EC): CROHO-onderdeel: Universiteit Twente wo-master, Educatieve master Zaakvakken Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen voltijd, deeltijd Enschede 120 EC onderwijs 3.2 Profiel instelling De Universiteit Twente is in 1961 opgericht als derde Technische Hogeschool in Nederland; de naam werd in 1986 gewijzigd in Universiteit Twente. De universiteit telt vijf faculteiten in het bèta- en gammadomein en profileert zich als een ondernemende research university. Ruim medewerkers verzorgen onderzoek en onderwijs voor studenten, van wie ongeveer 30% afkomstig is uit het buitenland. De instelling beschikt over een instellingstoets kwaliteitszorg (ITK). 3.3 Profiel opleiding De educatieve master Zaakvakken, afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen is een voltijdse en deeltijdse opleiding van 120 EC die in twee jaar kan worden doorlopen. De opleiding betreft een integratie van de bestaande, geaccrediteerde opleidingen Public Administration (PA) en master Leraar VHO in Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen (LVHOM). Door de integratie maakt de nieuwe masteropleiding het beter mogelijk studenten op te leiden tot academisch geschoolde docenten die hun gedegen vakkennis kunnen vertalen naar de schoolpraktijk. De opleiding sluit aan bij recente ontwikkelingen op het gebied van een flexibeler inrichting van universitaire lerarenopleidingen, gericht op het opleiden van meer en beter gekwalificeerde academische docenten voor het voortgezet onderwijs. De tweejarige educatieve masteropleidingen worden de hoofdroute naar het academisch geschoolde (eerstegraads) leraarschap. Door de samenvoeging van een vakmaster en educatieve master is een tweede scriptie overbodig en ontstaat meer ruimte voor vakdidactiek en het opdoen van praktijkervaring. In de opleidingsprogramma s komen praktische en didactische vaardigheden nadrukkelijker aan bod, waardoor universiteiten meer academische leraren afleveren die niet alleen uitblinken in hun kennis van het vak, maar ook in het overbrengen van die kennis. Dat laatste gebeurt voor een belangrijk deel in de praktijk. Op 15 januari 2016 heeft de Vereniging voor Nederlandse Universiteiten (VSNU) een landelijke aanvraag ingediend voor de invoering van de tweejarige educatieve masteropleidingen in het alfa-domein voor de schooltalen en zaakvakken. De Universiteit Twente is de eerste universiteit die een educatieve masteropleiding voor de zaakvakken heeft ingericht. pagina 7

8 Het gekozen model voor de afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen zal model zijn voor eventuele nieuwe richtingen binnen deze master. De opleiding zal onderdeel uitmaken van de faculteit Behaviour, Management and Social Sciences (BMS). pagina 8

9 4 Opleidingsbeoordeling Van toepassing is het Beoordelingskader voor de beperkte Toets nieuwe opleiding van de NVAO (2014, Nr ). Het kader voor de beperkte beoordeling van nieuwe opleidingen wordt gebruikt als de instelling beschikt over een positief oordeel over de instellingstoets kwaliteitszorg. De beoordeling komt tot stand op basis van een discussie met peers over de inhoud en kwaliteit van de opleiding en is gericht op vier vragen: 1. Wat beoogt de opleiding? 2. Hoe wil de opleiding dit realiseren? 3. Hoe wil de opleiding dit toetsen? 4. Zijn er voldoende financiële middelen? Deze vier vragen zijn vertaald in vier standaarden. Aangezien de opleiding een samenvoeging is van twee reeds geaccrediteerde opleidingen heeft het panel zich in de beoordeling beperkt tot de toetsing van het nieuwe aspect: de integratie van vak- en lerarenopleiding. Over de standaarden geeft een visitatiepanel een gemotiveerd oordeel op een driepuntsschaal: voldoet, voldoet ten dele of voldoet niet. Vervolgens geeft het panel een gemotiveerd eindoordeel over de kwaliteit van de opleiding, ook op een driepuntsschaal: positief, positief onder voorwaarden, of negatief. 4.1 Beoogde eindkwalificaties Standaard 1 De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Bevindingen De educatieve master Zaakvakken, afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen leidt op voor een eerstegraads onderwijsbevoegdheid in het voorbereidend hoger onderwijs (VHO). Vooralsnog kent de opleiding één afstudeerrichting: Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen. De opleiding is een integratie van de bestaande, geaccrediteerde opleidingen Public Administration (PA) en de masteropleiding Leraar VHO in Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen. De tweejarige masteropleiding Science Education and Communication van de Universiteit Twente heeft model gestaan voor de nieuwe opleiding. Door de integratie van de twee opleidingen worden studenten opgeleid tot academisch geschoolde docenten die hun vakkennis kunnen vertalen naar de schoolpraktijk. Het vakinhoudelijke en het vakdidactische deel kunnen direct worden verbonden doordat cursussen uit beide domeinen naast elkaar worden aan geboden. Dit zorgt ervoor dat vakinhoud niet opnieuw herhaald hoeft te worden maar dat vakdidactiek zich kan richten op de vertaling van vakinhoud naar onderwijspraktijk. Zo zijn studenten vanaf het begin van de opleiding bezig met hun toekomstige beroep. Daarnaast krijgen studenten niet slechts één maar twee jaar de tijd om zich te ontwikkelen tot docent en doen ze meer praktijkervaring pagina 9

10 op. Doordat ze één in plaats van twee scripties schrijven, krijgen ze bovendien meer ruimte voor het ontwikkelen van leraarcompetenties. Door de koppeling met de masteropleiding PA heeft de tweejarige lerarenopleiding een uniek Twents profiel. Aanstaande docenten verwerven naast hun eerstegraads lesbevoegdheid een bestuurskundige bekwaamheid en zijn daarmee voorbereid op de complexe politiek-bestuurlijke context van het onderwijs. Zowel de masteropleiding PA als de schoolvakken maatschappijleer en maatschappijwetenschappen hechten veel belang aan burgerparticipatie, onderzoek, analyse, en het ontwerpen van oplossingen voor politieke en maatschappelijke problemen. De opleiding onderscheidt drie competenties: educatieve, vakinhoudelijke en SBLcompetenties gericht op de beginnende leraar VHO. De beoogde eindkwalificaties hebben betrekking op: de voorbereiding op het beroep van docent; de uitvoering van vakinhoudelijk onderzoek; de uitvoering van praktijkgericht educatief onderzoek. De competenties en daarvan afgeleide eindkwalificaties zijn overgenomen van de geaccrediteerde opleidingen LVHOM en PA. De doelstellingen en eindtermen zijn vastgesteld op universitair masterniveau zoals geoperationaliseerd in de Dublindescriptoren en algemene wettelijke eisen. Daarnaast zijn de bekwaamheidseisen leraar VHO kaderstellend. Concreet betekent dit dat de opleiding het vakinhoudelijke masterniveau en het competentieprofiel hanteert van een universitair opgeleide leraar zoals gedefinieerd door de Interdisciplinaire Commissie Lerarenopleiding (ICL). Afgestudeerden dienen in alle competentiegebieden startbekwaam te zijn. Overwegingen De beoogde eindkwalificaties komen overeen met de eindkwalificaties van de geaccrediteerde opleidingen die aan de basis liggen van de nieuwe opleiding. Deze zijn overeenkomstig met het masterniveau en voldoen aan wettelijk gestelde eisen. De combinatie van de referentiekaders leidt tot een ambitieuze set kwalificaties, in lijn met de verwachtingen van een eerstegraads lerarenopleiding. Het panel kan zich vinden in de beoogde eindkwalificaties en stelt vast dat deze ten aanzien van inhoud, niveau en oriëntatie passend zijn voor de opleiding. Hoewel de opleiding een aanzet heeft gemaakt met de integratie van eindkwalificaties constateert het panel dat deze oefening nog slechts rudimentair is uitgevoerd. Het panel beveelt daarom aan de visie van de opleiding duidelijker te expliciteren, met name wat betreft integratie van vak- en universitaire lerarenopleiding. Tevens raadt het panel aan om het nieuwe examenprogramma in acht te nemen, dat put uit meerdere vakgebieden (met name sociologie en politicologie) en geldt vanaf augustus Conclusie De opleiding voldoet aan standaard 1. pagina 10

11 4.2 Onderwijsleeromgeving Standaard 2 Het programma, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Bevindingen De educatieve master Zaakvakken, afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen omvat 120 EC en kan in twee jaar worden doorlopen. Het curriculum bestaat uit vakken afkomstig van de reeds bestaande masteropleidingen PA en LVHOM; beide opleidingen verzorgen vijf vakken à 5 EC. Daarnaast doen studenten praktijkervaring op in schoolpractica (in totaal 20 EC aan stages) en is er ruimte voor keuzevakken en afsluitende onderdelen. In het eerste jaar ligt het zwaartepunt in de vakinhoudelijke cursussen en in het tweede jaar in de educatieve cursussen. Vakken afkomstig uit de masteropleiding PA zijn Engelstalig; de overige vakken worden in het Nederlands aangeboden. Vanwege het geringe aantal verwachte studenten (6-7 per jaar) is er op dit moment nog geen ruimte om een geheel zelfstandig programma neer te zetten. Voor het vakinhoudelijke deel van het programma schuiven studenten daarom aan bij de vakken van de master PA. Waar mogelijk zullen zij specifieke opdrachten krijgen die gekoppeld zijn aan de lerarenopleiding. Daarnaast dient intensievere samenwerking tussen vakinhoudelijke en educatieve docenten te leiden tot het gebruik van voorbeelden die studenten uit de lerarenopleiding aanspreken. De opleiding heeft uit het curriculum van masteropleiding PA kernvakken gekozen die de student voorbereiden op de politicologische kant van maatschappijleer en maatschappijwetenschappen. Een verbinding met sociologie wordt gelegd in het vak Societal Callenges. Daarnaast krijgen studenten de mogelijkheid om hun blik te verbreden in keuzecursussen (drie maal 5 EC). Zij kunnen keuzevakken volgen binnen de Universiteit Twente of elders. Gedurende de stageperiodes geven studenten presentaties om bij te houden hoe ze zich ontwikkelen op het gebied van vakdidactiek. Daarnaast worden ervaringen ingebracht in de opleiding tijdens intervisiebijeenkomsten. Hierbij wordt zo nu en dan gebruikgemaakt van door studenten gemaakte lesopnames. De opleiding onderzoekt hoe het gebruik kan maken van nieuwe begeleidingsmethodieken, zoals videocoaching. De opleiding kent drie afstudeerproducten: een masterthese (25 EC), een vakdidactisch onderzoek (10 EC) en een schoolpracticum (15 EC). Voor deze opzet is gekozen om recht te doen aan de drie competentiegebieden van de opleiding. De samenvoeging van twee masteropleidingen heeft dus geleid tot het vervallen van de onderwijskundige masterthese. Vanwege het belang van onderzoekservaring voor de eerstegraads docent heeft de opleiding ervoor gekozen de omvang van de vakinhoudelijke these niet te verkleinen. De masterthese is gekoppeld aan het vakgebied PA, maar het onderwerp dient ook relevant te zijn voor de onderwijspraktijk. In het vakdidactisch onderzoek wordt de masterthese vertaald naar de praktijk; de student voert het onderzoek uit tijdens de stage. De kerndocenten zijn allen gepromoveerd; de beschikbare docentformatie bedraagt 1,5 fte. Actieve onderzoekers leggen binnen de opleiding de verbinding tussen onderwijs en pagina 11

12 onderzoek. Dit geldt met name voor de betrokken hoogleraar sociologie van het openbaar bestuur en de vakdidacticus maatschappijleer en maatschappijwetenschappen. Daarnaast heeft de opleiding ruimte voor een extra vakdidacticus afkomstig uit het onderwijs. Afhankelijk van de gekozen keuzevakken en het onderwerp van de masterthese kunnen andere docenten bij de opleiding worden betrokken. De opleiding streeft naar verdere en intensievere samenwerking tussen docenten afkomstig van de twee bestaande opleidingen. Overwegingen Het programma bestaat uit een selectie van vakken uit de masteropleidingen PA en LVHOM, welke bij de accreditatie van de respectievelijke opleidingen positief zijn beoordeeld. De nieuwe tweejarige masteropleiding streeft ernaar bestaande vakken met elkaar in verbinding te brengen, waardoor de opleiding een meerwaarde heeft ten opzichte van het volgen van de twee eenjarige opleidingen. Het panel oordeelt dat de consequenties van de beperkte visie op integratie naar voren komen in de onderwijsleeromgeving en mist in het curriculum momenten van concrete integratie. Bestaande vakken worden nog onvoldoende aantoonbaar met elkaar in verband gebracht. Het panel stelt dan ook dat de opleiding het integratieve karakter dient te versterken en een concrete vorm dient te geven. Op die manier kan de opleiding duidelijker laten zien wat de meerwaarde is van de tweejarige masteropleiding. In de PA-vakken voorziet de opleiding voor studenten van de nieuwe masteropleiding specifieke opdrachten gerelateerd aan de onderwijspraktijk. Daarnaast dienen in het onderwijs voorbeelden aangehaald te worden die voor de studenten uit de lerarenopleiding relevant zijn. Vanwege het beperkte aantal verwachte studenten meent het panel dat de praktische mogelijkheden om invulling te geven aan vakken van een andere opleiding beperkt zijn. Het panel adviseert de opleiding daarom stevig in te zetten op een sterkere samenwerking, zowel binnen de Universiteit Twente als daarbuiten, om een sterkere koppeling met de inhoud van de schoolvakken te bewerkstelligen. Het panel merkt op dat het aanbod van keuzevakken erg ruim is en vraagt de opleiding de invulling sterker te sturen. Het ziet hierin een kans voor de opleiding om de twee pilaren van de schoolvakken maatschappijleer en maatschappijwetenschappen (sociologie en politicologie) te erkennen en een duidelijke plek te geven binnen het (keuze)curriculum. Het panel raadt de opleiding aan om hiervoor breder te kijken dan alleen binnen de eigen universiteit. De afsluiting van de opleiding bestaat uit drie producten: een vakinhoudelijke masterthese, een vakdidactisch onderzoek en een schoolpracticum. Hoewel de opleiding aangeeft dat juist in deze afstudeerfase de synergie tussen de vakinhoudelijke en educatieve cursussen naar voren komt, vindt het panel de concrete uitwerking tekortschieten. De rol van en de verbinding tussen de drie afstudeeronderdelen is het panel niet duidelijk geworden. Het panel meent verder dat de opleiding ervoor dient te waken dat de koppeling van de masterthese aan opleiding PA de ruimte voor onderwerpkeuze niet te veel inperkt. Het panel is tevreden over de kwaliteit van het personeel en vindt de personele inzet in relatie tot het verwachte aantal studenten toereikend. Het panel waardeert de toezegging van het College van Bestuur dat het extra middelen vrijmaakt om de opleiding te kunnen aanbieden. pagina 12

13 Conclusie Het panel oordeelt dat de inhoudelijke relatie tussen het vakinhoudelijke en het onderwijskundige deel onvoldoende vorm heeft gekregen in het voorgelegde curriculum. Aangezien juist de integratie de meerwaarde van het programma zou moeten zijn, constateert het panel dat de opleiding niet voldoet aan standaard Toetsing Standaard 3 De opleiding beschikt over een adequaat systeem van toetsing. Bevindingen De opleiding kent een systeem van toetsing en beoordeling dat tot doel heeft op valide en betrouwbare wijze vast te stellen of studenten voldoen aan de beoogde eindkwalificaties en of zij startbekwaam zijn als docent in het voortgezet onderwijs. De opleiding is zich bewust van de voorbeeldfunctie die zij vervult, aangezien toetsing ook een essentieel onderdeel is van het werk van de docent. Ze hecht daarom veel belang aan het inzichtelijk maken van de wijze waarop de leerdoelen worden bereikt en beoordeeld. De opleiding heeft de leerdoelen en toetsinformatie per cursus samengevat in een tabel. Daaruit blijkt dat gebruikgemaakt wordt van verschillende toetsvormen: opdrachten, kennistoetsen, verslagen, essays, presentaties en observaties. Voor iedere cursus is aangegeven wie de beoordeling verzorgt en op welke wijze de beoordelingscriteria zijn vastgelegd. Deze informatie is steeds bij aanvang van de cursus bekend. In het Onderwijsen Examenreglement (OER) zijn de formele afspraken rondom toetsing en examinering vastgelegd, inclusief klachtenregeling en fraudebeleid. De opleiding wordt afgesloten door een masterthese, een vakdidactisch onderzoek en een schoolpracticum. De beoordeling van de masterthese en het vakdidactisch onderzoek vindt steeds onafhankelijk plaats door twee docenten die gebruikmaken van een beoordelingsformulier. Een vakdidacticus bekijkt het functioneren van de student tijdens het schoolpracticum en het verslag dat de student daarover schrijft. De vakcoach, afkomstig van de stageschool, heeft hierbij een adviserende stem. Ook voor dit onderdeel is een beoordelingsformulier beschikbaar, waarin de SBL-competenties en Dublin-descriptoren zijn opgenomen. De examencommissie borgt de kwaliteit van het toetssysteem. Op dit moment werkt de examencommissie van de masteropleiding PA samen met de examencommissie van de opleidingen SEC en LVHOM. De faculteit BMS werkt aan een reorganisatie van de examencommissie; de opleiding stuurt aan op een gezamenlijke deelcommissie voor PA en LVHOM. De examencommissie wijst jaarlijks examinatoren aan en stelt richtlijnen vast voor de beoordelingscriteria van projecten, practica en stages. Ze verifieert de uitvoering op validiteit, betrouwbaarheid en onafhankelijkheid en heeft richtlijnen vastgesteld om fraude en meeliftgedrag te voorkomen. Daarnaast toetst ze de kwaliteit van toetsen door middel van steekproefsgewijze screening van scripties en toetsen. Overwegingen Het panel oordeelt dat het toetssysteem in orde is. De informatie over toetsvormen, beoordelaars en beoordelingscriteria is duidelijk weergegeven, evenals het verband met de pagina 13

14 beoogde leerdoelen. De formele kaders zijn aanwezig om een valide, betrouwbare en transparante beoordeling te garanderen. De examencommissie vervult haar wettelijke taak en borgt de kwaliteit van toetsing. Vanwege het specifieke karakter van de opleiding beveelt het panel aan om de integratieve aanpak ook op te nemen in de toetsing. De beoogde koppeling tussen het vakdidactisch onderzoek en de masterthese dient expliciet terug te komen in het beoordelingsformulier. Conclusie De opleiding voldoet aan standaard Afstudeergarantie en financiële voorzieningen Standaard 4 De instelling geeft aan studenten de garantie dat het programma volledig kan worden doorlopen en stelt toereikende financiële voorzieningen beschikbaar. Bevindingen In een gezamenlijke brief garanderen het College van Bestuur en de Decaan van de faculteit BMS dat studenten die zijn ingeschreven voor de masteropleiding Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Zaakvakken de gehele opleiding kunnen doorlopen. De Universiteit Twente stelt hiervoor toereikende financiële middelen beschikbaar. De opleiding verwacht zo n zeven studenten per jaar, maar uitbreiding naar tien of meer studenten is mogelijk. De universiteit ziet het als haar maatschappelijke taak goede leraren op te leiden en het College van Bestuur heeft onlangs opnieuw steun uitgesproken voor de kleine opleiding. Extra middelen zijn vrijgemaakt om de opleiding draaiende te houden. Overwegingen Het panel is van oordeel dat toereikende financiële voorzieningen beschikbaar zijn om de opleiding tot stand te brengen. Ondanks het geringe aantal verwachte studenten heeft het College van Bestuur zijn steun aan de opleiding duidelijk uitgesproken en onderbouwd door de toezegging van extra middelen; het panel is hierover tevreden. Er zijn voldoende garanties dat ingeschreven studenten de gehele opleiding kunnen doorlopen. Conclusie De opleiding voldoet aan standaard Algemene conclusie over de kwaliteit van de opleiding Het panel beoordeelt de kwaliteit van de nieuwe opleiding als positief onder voorwaarde. Het waardeert de inspanningen om vakinhoud en onderwijskunde sterker te verbinden in een nieuwe universitaire lerarenopleiding en stelt dat de opleiding voldoet aan de kwaliteitseisen op het vlak van beoogde eindkwalificaties, toetsing en afstudeergarantie. In de onderwijsleeromgeving komt de integratie tussen het vakinhoudelijke en het onderwijskundige deel echter nog niet duidelijk genoeg naar voren. Het panel stelt daarom de voorwaarde dat de opleiding binnen twee jaar de inhoudelijke relatie en integratie tussen deze twee delen (vakmaster en universitaire lerarenopleiding) duidelijker aantoonbaar maakt. pagina 14

15 4.6 Graad en CROHO-onderdeel Het panel adviseert om de graad Master of Science toe te kennen aan de opleiding educatieve master Zaakvakken, afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen. Daarnaast onderschrijft het panel de keuze van de opleiding voor het CROHO-onderdeel onderwijs. Dit advies is in overeenstemming met het CROHOonderdeel geldend voor de andere universitaire lerarenopleidingen in Nederland. pagina 15

16 5 Overzicht oordelen Onderwerp Standaarden Oordeel 1 Beoogde visie op de geïntegreerde aanpak in relatie tot de beoogde eindkwalificaties 1. De visie op de integratie van vak- en lerarenopleiding is in overeenstemming met de visie op het leraarschap van het vak. De visie sluit bovendien aan bij de actuele eisen die in internationaal perspectief vanuit het beroepenveld (leraar) en het vakgebied worden gesteld 2 Onderwijsleeromgeving 2.De opleiding vertaalt haar visie op de educatieve master in een adequaat programma waaruit duidelijk de integratieve aanpak blijkt. Voldoet Voldoet niet 3 Toetsing 3.De opleiding beschikt over een duidelijke visie en adequaat systeem van toetsing waaruit duidelijk de integratieve aanpak van de gehele opleiding blijkt. 4 Afstudeergarantie en financiële voorzieningen Algemene conclusie 4. De instelling geeft aan studenten de garantie dat het programma van de gehele educatieve master volledig kan worden doorlopen en stelt toereikende financiële voorzieningen beschikbaar. 5.De educatieve master voldoet als geïntegreerde educatieve masteropleiding en aan de kwaliteit die in internationaal perspectief redelijkerwijze verwacht mag worden van een masteropleiding binnen het hoger onderwijs Voldoet Voldoet Positief onder voorwaarde pagina 16

17 Bijlage 1: Samenstelling panel 1. prof. H. Coonen (voorzitter) Hubert Coonen (1951) studeerde (cum laude) Onderwijskunde aan de Universiteit Utrecht en promoveerde aan de Universiteit Leiden. Gedurende zijn loopbaan was hij algemeen directeur van de Educatieve Faculteit (Lerarenopleidingen) van de Hogeschool Utrecht, hoogleraar en decaan aan de Faculteit Gedragswetenschappen van de Universiteit Twente en achtereenvolgens deeltijdhoogleraar aan de Open Universiteit en de Universiteit Maastricht. Naast deze hoofdfuncties was hij kroonlid en vicevoorzitter van de Onderwijsraad, voorzitter van het Landelijk Platform voor de Beroepen in het Onderwijs (LPBO) en kwartiermaker van het Nationaal Regie-orgaan Onderwijsonderzoek (NRO) van NWO. 2. prof. Marc Vermeulen Marc Vermeulen is academic director van programma's voor non-profit management bij Tias School for Business and Society van de universiteiten van Tilburg en Eindhoven. Hij is hoogleraar onderwijssociologie aan de Universiteit van Tilburg en Open Universiteit. Marc Vermeulen is betrokken bij beleidsonderzoek en -advies op het gebied van onderwijs. Hij heeft internationale werkervaring op het gebied van onderwijsstelsel- en organisatievraagstukken. Hij is onder meer voorzitter van de raad van toezicht van AOC Wellant, voorzitter van de Zuidelijke Rekenkamer en vice-voorzitter van de raad van commissarissen van woningbouwcorporatie Zayaz. Hij heeft veel advieservaring op het gebied van complexe strategische vraagstukken in de onderwijssector en maakte deel uit van een aantal toonaangevende adviescommissies in deze sector. Hij werd opgeleid als leraar maatschappijleer (Mollerinstituut), studeerde sociologie aan de Universiteit van Tilburg en promoveerde in 1996 aan de Universiteit van Amsterdam op een proefschrift over regionale verschillen in onderwijsdeelname en de economische gevolgen daarvan. 3. drs. L. Meijs Lieke Meijs is socioloog en tot december 2015 werkzaam bij SLO als leerplankundig expert op het gebied van maatschappijleer en maatschappijwetenschappen. Zij was betrokken bij de ontwikkeling van de huidige examenprogramma s voor maatschappijleer 1 en 2 voor het vmbo. Tevens was ze projectleider van de pilot maatschappijwetenschappen voor havo/vwo. Ze was lid van het legitimeringspanel van de Kennisbasis lerarenopleiding Maatschappijleer. Ze is eerstegraad bevoegd docent maatschappijleer, en werkte als docent op vmbo, havo en vwo en als vakdidacticus. Ze is medeauteur van het Handboek vakdidactiek maatschappijleer (2014) en redactielid van het vakblad Maatschappij en politiek voor docenten maatschappijleer. 4. E. Leo Eline Leo maakt deel uit van de NVAO-pool student-panelleden. Momenteel studeert ze Onderwijskunde aan de UvA; in 2011 behaalde ze het diploma Ouder & Kind training van Train Inn. Het panel werd bijgestaan door Lieve Desplenter, beleidsmedewerker NVAO, procescoördinator en Anne Martens, beleidsmedewerker NVAO, secretaris. pagina 17

18 Alle panelleden en de secretaris hebben een onafhankelijkheids- en onpartijdigheidsverklaring ingevuld en ondertekend. Bijlage 2: Programma hoorzitting Het panel heeft een hoorzitting gehouden op 25 mei Locatie: NVAO, Den Haag Programma: Vooroverleg panel (besloten) Gesprek met J. van der Meij, vertegenwoordiger Universiteit Twente Gesprek met J.M.H. Thomassen en R.K. Ziethen, vertegenwoordigers Universiteit Leiden Afrondend overleg panel (besloten) pagina 18

19 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten Informatiedossier opleiding/instelling Informatiedossier wo-master Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Zaakvakken Bijlagen bij het informatiedossier: o Domein specifiek referentiekader o Schematisch programmaoverzicht o Gedetailleerde beschrijving van de cursussen o Eindkwalificaties en toetsinformatie per cursus o Kerndocenten o Beoordelingsformulier vakdidactisch onderzoek o Verklaring afstudeergarantie en financiële voorzieningen o Besluit Minister van OCW inzake macrodoelmatigheidaanvraag Bijlage 4: Lijst met afkortingen ba BMS EC hbo ICL LVHOM ma NVAO OER PA VSNU wo bachelor Behaviour, Management and Social Sciences (faculteit) European Credits (studiepunten) hoger beroepsonderwijs Interdisciplinaire Commissie Lerarenopleiding Leraar VHO in Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen master Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie Onderwijs- en Examenreglement Public Administration Vereniging voor Nederlandse Universiteiten wetenschappelijk onderwijs pagina 19

20 Het adviesrapport is tot stand gekomen in opdracht van de NVAO met het oog op beperkte toetsing van de nieuwe opleiding educatieve master Zaakvakken, afstudeerrichting Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Twente. Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) Parkstraat 28 Postbus CD DEN HAAG T E info@nvao.net W Aanvraagnummer pagina 20