Anders rouwen: 'Mensen krijgen nood aan een ander soort afscheid'

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Anders rouwen: 'Mensen krijgen nood aan een ander soort afscheid'"

Matthias Moens
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Anders rouwen: 'Mensen krijgen nood aan een ander soort afscheid' 24/10/18 om 09:06 - Bijgewerkt om 09:13 Hulp nodig bij het organiseren van een persoonlijke begrafenis?

1 Anders rouwen: 'Mensen krijgen nood aan een ander soort afscheid' 24/10/18 om 09:06 - Bijgewerkt om 09:13 Hulp nodig bij het organiseren van een persoonlijke begrafenis? Lieke Biesemans van Stories by Mabel zorgt in opdracht voor mooie, intieme vieringen. 'Ik zie een afscheidsceremonie als een viering van een bijzonder leven.' Jamie Neirynck 1/7

2 Je overledene begraven met een mooie afscheidsdienst, het biedt meer troost dan mensen die het nog niet meemaakten zich kunnen voorstellen. Mensen maken er dus graag werk van, van zo'n persoonlijk afscheid. Inspiratie nodig? Dan kun je altijd storyteller Lieke Biesemans van Stories by Mabel inschakelen. Na jarenlang huwelijksceremonies te hebben uitgebouwd, wil ze zich met haar creatieve team nu ook op afscheidsvieringen toeleggen. Zij voelt een voorzichtige verschuiving in hoe we vandaag de dag afscheid nemen. LIEKE BIESEMANS: 'Je voelt dat er iets leeft, dat mensen nood krijgen aan een ander soort afscheid. We leggen ons er niet meer zomaar bij neer dat de begrafenisondernemer alles voor ons regelt; we willen dingen zelf in de hand nemen. Je kunt het vergelijken met de verschuiving die we tien à vijftien jaar geleden hebben gehad in de huwelijksindustrie, deels onder invloed van wat toen uit Amerika kwam overwaaien. Koppels gingen het organiseren van de ceremonie en het bijbehorende feest meer en meer zelf in handen nemen, ze werden creatiever, wilden er hun persoonlijkheid in leggen, al dan niet met de hulp van een wedding planner. Diezelfde evolutie zie ik nu ook bij begrafenissen, al gaat de evolutie daar veel trager.' Lees ook: Achterblijvers over het nieuwe rouwen (/lifestyle/magazine/vergeet-mij-niet/article-normal html) Vanwaar komt die behoefte aan een persoonlijk afscheid? BIESEMANS: 'Ik denk dat die behoefte er altijd al was. Ik kan niet geloven dat mensen vijftig jaar geleden minder behoefte hadden aan een persoonlijk afscheid. Het grote verschil is dat mensen toen nog troost vonden in het kerkelijke ritueel, terwijl wij die voeling met de kerk en met het geloof kwijt zijn. Wij zijn de eerste generatie die merkt hoe groot het vacuüm is dat door het wegvallen van de kerk ontstaan is tijdens de grote levensmomenten als huwelijk en dood. De kerk bood niet alleen fysiek een onderdak en een plek om die momenten te vieren, ze bood ook een script, en in het geval van een overlijden, een troostende schouder. We leggen ons er niet meer zomaar bij neer dat de begrafenisondernemer alles voor ons regelt; we willen dingen zelf in de hand nemen. Wanneer vroeger iemand begraven werd in de kerk, stond er een pastoor vooraan die de overledene kende. Hij kon de uitvaartrede voeren zonder gebrieft te worden door de familie. Alleen al daarom zijn de uitvaarten killer en afstandelijker geworden: de mens die vooraan staat - of dat nu in de kerk of in een crematorium is - kent de overledene niet meer. Er is geen verbinding en te weinig warmte.' Is het dat wat we nodig hebben in een goeie ceremonie: warmte? BIESEMANS: 'Sowieso. Met een mooie ceremonie smeer je een pot Pattex tussen de mensen. Een afscheid is pas geslaagd wanneer de achterblijvers naar buiten gaan met een warm gevoel. Voor de achterblijvers kan een begrafenis een onwaarschijnlijke troost betekenen, maar dat kan alleen wanneer je hen maximaal de controle geeft over hoe ze met dat verlies willen omgaan en welke kleur ze dat willen 2/7

3 geven. Je moet de ziel van de overledene weten te vatten in dat afscheid, en dat bereik je niet door bij de begrafenisondernemer in een map te bladeren met twintig doodsbrieven en te zeggen: 'Doe mij dan maar het minst lelijke.' Je gaat binnen bij de begrafenisondernemer en een paar luttele uur later moet alles beslist zijn. Maar hoe kun je op die manier een dienst op maat creëren?' Niemand zegt dat een overledene in de kerk of in een crematorium begraven moet worden. Het kan ook in een gezellig café, bij je thuis of in de tuin. Wat maakt wat jij wil doen zo anders? BIESEMANS: 'Ik zie een afscheidsceremonie niet zozeer als een afscheid van een persoon, maar als een viering van een bijzonder leven. Wij gaan kijken wat die ene persoon zo uniek maakte, en daarop gaan we verder. Het begint bij de doodsbrief. Die ziet er nu in de meeste gevallen min of meer hetzelfde uit, maar dat hoeft helemaal niet de standaard witte brief te zijn Je kunt ook een mooie foto met tekst versturen, of zelfs een digitale kaart maken die je via mail en via sociale media verspreidt. Niemand zegt ook dat een overledene in de kerk of in een crematorium begraven moet worden. Het kan ook in een gezellig café, bij je thuis of in de tuin. Je kunt in alles persoonlijkheid stoppen: in de bloemen op tafel, het eten dat je serveert tijdens de 'ko etafel', de verhalen die je vertelt tijdens de dienst, de muziek die je hoort... Bij een begrafenis is er natuurlijk de tijdsdruk, maar je krijgt heel veel gedaan op een paar dagen.' 3/7

4 Een mooi afscheid creëren legt veel extra druk op mensen die vaak al in shock zijn na een overlijden. Vaak zijn ze blij met de hulp die de begrafenisondernemer biedt. BIESEMANS: 'Absoluut. En begrafenisondernemers doen ook fantastisch werk. Er is helemaal niets mis met een traditionele begrafenis, als dat is wat je wilt en als je daar troost in vindt. Maar mensen moeten ook de kans en de vrijheid krijgen om iets anders te doen, en op die manier de controle te herwinnen die de dood hen heeft afgenomen. Ik pleit alleen voor het verder willen kijken dan de tradities en de gewoontes, want dat persoonlijke kantje aan een afscheid geeft zoveel troost. Onlangs hoorde ik het nog van een vriendin die we geholpen hebben met de begrafenis van haar vader. Een paar maanden na dat afscheid zei ze me: 'Je hebt geen idee hoeveel verder ik al sta in mijn verwerkingsproces dankzij dat mooie afscheid.' Het was een viering waar hij zelf graag bij was geweest, met een ceremonie op zijn golfclub, op het grasveld, aan de negende hole. Na de ceremonie was er in intieme kring nog een drink in zijn stamcafé. We dronken er - net zoals hij graag dronk - wodka met cola zero. Stijf gedoe was er niet: mijn collega heeft de urne van de golfclub naar het café vervoerd in haar Mini Cooper. (lacht) Er is helemaal niets mis met een traditionele begrafenis, als dat is wat je wilt en als je daar troost in vindt. 5/7

5 De ceremonie die mijn collega Ine geschreven had, hing aaneen van de straffe oneliners die die bijzondere man graag bezigde. Toen de speech begon met een van zijn favoriete uitspraken: 'Is dat hier een quiz of wa?', zat iedereen als aan zijn stoel genageld, af te wachten wat er zou volgen. Maar je zag mensen beetje bij beetje ontdooien. Iedereen genoot, ook al was er veel verdriet. Op zo'n manier betuig je zo'n amboyant man toch meer eer dan met een bloedserieuze begrafenis?' Wat wil jij concreet doen met Stories by Mabel? BIESEMANS: 'Verhalen neerleggen voor altijd. Mensen helpen om op een mooie manier afscheid te nemen van hun geliefde, zodat ze later met veel warmte aan dat moment kunnen terugdenken. Als je verdriet hebt, zie je de dingen soms minder goed en kun je alle hulp goed gebruiken. Dat kan voor een begrafenis zijn, maar ook later, als een soort van herdenking. Veel mensen hebben het gevoel dat ze niet het afscheid hebben gehad waar ze recht op hadden. 'Verdorie, we hadden dit of dat moeten doen of zeggen!' Dat hoor je zo vaak. Doe dan iets met dat gemis: organiseer het jaar erna een mooie herdenkingsceremonie, wanneer de deadline niet meer speelt. Je neemt niet één keer, op één bepaalde dag - de begrafenis - afscheid van iemand. Van iemand die je dierbaar was of die een grote rol in je leven heeft gespeeld, neem je elke dag afscheid. Het blijft helend om erover te praten en iets te doen met dat verdriet, samen of alleen. Je moet tijd nemen om in je eentje te rouwen, maar ook samen.' Persoonlijk zou ik altijd een element van vreugde aan een herdenking koppelen. Het hoeft geen verdrietige gelegenheid te zijn. Wat heeft een goede herdenking nodig? BIESEMANS: 'Persoonlijk zou ik er altijd een element van vreugde aan koppelen. Een herdenking hoeft geen verdrietige gelegenheid te zijn. Daarnaast zou ik de focus niet leggen op wat weg is, maar op wat overblijft. Dus niet kijken naar wat er niet meer is, maar naar wat hij of zij achterlaat. Dat kan ook letterlijk: dat je de mensen bij een herdenking iets geeft dat ze mee naar huis kunnen nemen, om later nog eens naar te kijken of vast te nemen. Maak bijvoorbeeld een boekje met foto's en teksten. Ik herinner me een familie van wie de overleden bomma fantastische wafels kon bakken. Tijdens de ko etafel hadden ze wafels naar haar recept gereserveerd. De aanwezigen kregen ook allemaal haar recept voor wafels mee naar huis, heel mooi vormgegeven en afgedrukt door haar kleindochter Els, van Atelier Rozemarijn. Het recept van de bomma hangt nu overal op koelkasten, op prikborden, wordt bewaard in kookboeken. En weet je wat nog het mooiste was? Tijdens die ko etafel kwam de familie te weten dat hun bomma jarenlang, en in alle stilte, wafeltjes bracht naar mensen die het lastig hadden. Het ene na het andere verhaal kwam naar boven: ik heb toen wafels gekregen, ik toen... Voor hun bomma waren haar wafels een manier om mensen troost te geven, en zonder dat ze dat wisten, hebben ze tijdens haar begrafenis 6/7

6 hetzelfde gedaan. Mooi toch?' 7/7

Vergelijkbare documenten

wil ik het wensen rond overlijden

ZO wil ik het wensen rond overlijden Als jij mij vertelt wat je wilt, Zet ik de wereld even stil Om jouw leven gedag te zeggen En jou in ons hart neer te leggen. Wilma van Grieken, teamleider De Vaart(2012)