Teeltvoorbereiding. Gebruiken werktuigen

Transcriptie

1 Teeltvoorbereiding Gebruiken werktuigen

2

3 Gebruiken werktuigen Opdrachten N. Vollebregt eerste druk, 2001 GEBRUIKEN WERKTUIGEN 3

4 Artikelcode: Colofon Auteursteam Onderwijskundige Illustraties Redactie P. Admiraal, P. Sandmann, N. Vollebregt A. Oosterhoff Verbaal - bureau voor visuele communicatie Studio Maan, H. Pel, A. van Amelsvoort 2001 Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum. 4 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

5 Voorwoord Deze uitgave bevat de onderwijseenheid Gebruiken werktuigen van de deelkwalificatie Teeltvoorbereiding 1. Voor de onderwijseenheid is er een uitgave met opdrachten en bronnen en een uitgave met theorie. Opdrachten Aan het begin van elke opdracht staat het opdrachtdoel. Daar staat wat je aan het einde van de opdracht moet kunnen. De opdrachten bevorderen de zelfwerkzaamheid. Met de opdrachten kun je je kennis in de praktijk toetsen of bepaalde vaardigheden trainen. Als je alle opdrachten met voldoende resultaat hebt uitgevoerd, beheers je de stof. Bronnenoverzicht Om de opdrachten uit te voeren heb je informatie nodig. Hiervoor kun je het bijbehorende theorieboek gebruiken. Maar je kunt ook andere bronnen raadplegen. In het bronnenoverzicht staat waar je allemaal informatie kunt vinden over trekker onderhouden, machines onderhouden, storingen onderkennen en voorkomen. Dit kunnen boeken zijn, maar ook vakbladen, folders, video s, het internet, et cetera. Theorie Het theorieboek bevat de theorie die je het meest nodig hebt en die niet gauw verandert. Om het bestuderen en verwerken van de tekst gemakkelijker te maken kun je aan het einde van elke paragraaf verwerkingsvragen maken. Namens het auteursteam wens ik je veel succes bij het werken met deze uitgave. De auteur, N. Vollebregt VOORWOORD 5

6 Oriënterende opdracht Gebruik werktuigen Je wilt op een verantwoorde wijze omgaan met een trekker-werktuigcombinatie. Dat betekent dat je de machines goed moet afstellen. Bovendien moet je aandacht schenken aan onderhoud en het voorkomen van storingen. Een aantal dingen zul je wel weten, de meesten van jullie werken immers al mee op het bedrijf. Je weet dan ook dat een goede planning het halve werk is. Er zijn twaalf opdrachten. Sommige opdrachten kun je op school doen, voor andere moet je op een bedrijf zijn. Soms kun je twee opdrachten op hetzelfde bedrijf doen. Een goede planning is daarom wel handig. a Lees de opdrachten globaal door, zodat je de onderstaande tabel kunt invullen. b Noteer in kolom 1 alle opdrachtnummers en titels. c Noteer in kolom 2 of je de opdrachten samen, alleen of onder begeleiding moet maken. d In kolom 3 zet je de plaats van uitvoering. e Maak een schatting van de tijd die je nodig denkt te hebben voor de opdracht. Noteer deze in kolom 4. f Noteer in kolom 5 de datum van uitvoering. Ga daarbij uit van het moment waarop de opdracht af moet zijn. Tip: zet twee opdrachten die je op dezelfde plaats moet doen ook in dezelfde tijd. Alle opdrachten moeten klaar zijn op... (datum invullen). Titel van de opdracht Alleen/ samen/ onder begeleiding Plaats van uitvoering Benodigde tijd voor de opdracht Datum van uitvoering GEBRUIKEN WERKTUIGEN

7 VOORWOORD 7

8 8 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

9 Inhoud Voorwoord 5 Gebruik werktuigen 6 1 De trekker onderhouden 11 2 Machines onderhouden 17 3 Storingen onderkennen 27 Gebruik werktuigen 36 Bronnenoverzicht 38 INHOUD 9

10 10 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

11 1 De trekker onderhouden Leerdoelen Na bestudering van dit hoofdstuk kun je: het dagelijks onderhoud aan een trekker uitvoeren; de banden op de juiste spanning zetten; eenvoudige periodieke controlepunten uitvoeren; een accu onderhouden. 1.1 Opdrachten Opdracht 1.1 Onderdelen en controlepunten van de trekker Doel Als je op een verantwoorde wijze wilt omgaan met de trekker, moet je moeten weten waar de belangrijkste onderdelen zitten. Na het maken van deze opdracht kun je: de belangrijkste onderdelen van een trekker herkennen; aangeven waar de meeste controlepunten zich bevinden. Oriëntatie Een aantal controlepunten van een trekker weet je wel te vinden. Goed trekkeronderhoud vraagt echter om aandacht voor alle controlepunten. Bekijk een video over trekkeronderhoud. Maak aantekeningen over de belangrijkste onderdelen en controlepunten van een trekker. Onderdelen en controlepunten DE TREKKER ONDERHOUDEN 11

12 Uitvoering Zoek informatie over bediening en onderhoud van trekkers. Tip: er zijn simulatieprogramma s op cd-rom waarmee je je onderdelenkennis kunt toetsen. Fig. 1.1 Onderdelen van een trekker In figuur 1.1 zie je de onderdelen van een trekker. Het is de bedoeling dat je opzoekt hoe die onderdelen heten en welk onderhoud ze nodig hebben. Zet in de figuur bij elk onderdeel een nummer. Maak (op je tekstverwerker) een tabel naar onderstaand voorbeeld en vul hem in. Nummer Naam onderdeel Onderhoud 12 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

13 Fig. 1.2 Dashboard van een trekker In figuur 1.2 zie je het dashboard van een trekker. Elk icoon heeft een bepaalde betekenis. Stel, er gaat een lampje knipperen. Dan moet je weten wat de betekenis ervan is, wat er aan de hand is en wat je moet doen. Zet in de figuur bij elk onderdeel een nummer. Maak (op je tekstverwerker) een tabel naar onderstaand voorbeeld en vul hem in. Nummer Betekenis icoon Wat is er aan de hand Wat moet je doen Afsluiting Door middel van een toets (simulatieprogramma) wordt beoordeeld of je voldoende kennis hebt van de onderdelen en controlepunten van de trekker. Opdracht 1.2 Trekkeronderhoud: theorie Doel Onderhouden van een trekker is een heel uitgebreid werk. Je moet de onderdelen daarom ook systematisch langslopen. Na het maken van deze opdracht kun je: een onderhoudschecklist van een trekker maken. DE TREKKER ONDERHOUDEN 13

14 Oriëntatie De auto van je ouders gaat om de of km naar de garage voor een periodieke onderhoudsbeurt. Vaak hoort daar nog een APK-keuring bij. Een deel van het werk kan iedereen vooraf doen zoals het bijvullen van de ruitensproeiervloeistof en het vervangen van de ruitenwissers. Ook bij een trekker kun je eenvoudige onderhoudspunten zelf uitvoeren. Deze opdracht kun je opdelen in kleine stukjes. Schrijf in onderstaand schema uit welke onderdelen deze opdracht is opgebouwd. Zet in de tweede kolom wanneer je de verschillende onderdelen van deze opdracht gaat uitvoeren. Onderdelen die je hebt uitgevoerd, vink je aan in de derde kolom. Onderdelen Uitvoering Uitgevoerd Bespreek jouw werkschema met je begeleider. Als hij ermee akkoord gaat, kun je verder. Uitvoering De meeste informatie voor deze opdracht kun je vinden in het instructieboekje van de trekker. Soms begrijp je de informatie misschien niet zo goed, omdat het nogal technisch geschreven is. Zoek indien nodig elders informatie over het onderhoud van de trekker. Noteer de onderhoudspunten die je zelf kunt doen. Maak nu een lijst van belangrijke onderhoudspunten en waarop je daarbij moet letten. Je hebt nu de benodigde informatie, maar die staat nogal door elkaar. Je moet dit overzichtelijk neerzetten. Maak met een tekstverwerker een checklist naar voorbeeld van onderstaande tabel. In de eerste kolom schrijf je de werkzaamheden: olie verversen, lichten controleren, remmen bijstellen enzovoort. In de tweede kolom het interval: om de hoeveel draaiuren moet dit onderhoud gebeuren. Het is handig om alle werkzaamheden die je om een bepaald aantal uren moet doen, bij elkaar te zetten. In de laatste kolom houd je ruimte om een korte beschrijving te geven van wat je bij het onderhoud moet doen. Zet je naam erboven en het merk + type van de trekker. Vergeet niet om de checklist (op diskette) op te slaan. Je hebt hem later nog nodig. 14 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

15 Checklist/onderhoudskaart trekker van: Merk en type: Werkzaamheid Interval (draaiuren) Handelingen bij uitvoering Je leert het best in de praktijk. Vraag aan iemand uit de praktijk of je mag meehelpen bij een onderhoudsbeurt. Houd je checklist erbij, je ontdekt dan snel of je iets vergeten hebt. Worden er dingen uitgevoerd die je nog niet genoteerd hebt, vul dan je checklist aan. Zorg dat de checklist er netjes en verzorgd uitziet. Afsluiting Laat je checklist aan je begeleider zien en vraag advies. Indien nodig, pas je je checklist weer aan. Lever je werk ter beoordeling in bij je docent. Opdracht 1.3 Trekkeronderhoud: praktijk Doel Het routinematig uitvoeren van het dagelijkse onderhoud aan een trekker kan iedereen uitvoeren. Je kunt dit het beste doen volgens een bepaald schema, zodat je niets vergeet. Na het maken van deze opdracht kun je: het dagelijks onderhoud aan een trekker uitvoeren; je werkzaamheden aftekenen in een checklist. Oriëntatie In opdracht 1.2 heb je een checklist gemaakt voor het onderhoud van een trekker. Nu ga je deze checklist gebruiken. Daarvoor moet je een afspraak maken met een praktijkbedrijf om het trekkeronderhoud ook daadwerkelijk uit te voeren. Uitvoering De checklist is meestal niet compleet voor de opdracht op het betreffende bedrijf. Misschien weet je wel dat je hydrauliekolie moet verwisselen, maar weet je ook welke olie je moet gebruiken, waar de aftapplug zit en waar de vulopening? Waar zit de peilstok? Al deze punten moet je opzoeken en opschrijven. Dat kan niet allemaal in de tabel. Noteer apart per onderdeel de handelingen die je moet verrichten. Breid nu je checklist uit opdracht 1.2 uit met een kolom checkmark zoals in onderstaand voorbeeld. Dan kun je de handelingen aftekenen en ben je er zeker van dat je geen onderdeel vergeet. DE TREKKER ONDERHOUDEN 15

16 Checklist/onderhoudskaart trekker van: Merk en type: Werkzaamheid Interval (draaiuren) Uitvoering Checkmark Vraag aan je praktijkopleider wanneer hij de trekker een onderhoudsbeurt geeft. Bekijk of je onder begeleiding de handelingen zelf mag uitvoeren. Als dat mag, gebruik je hierbij je eigen checklist die je in overleg met de praktijkopleider zo nodig hebt aangepast. Let goed op de aanwijzingen van je begeleider. Schrijf drie voor jou belangrijke aanwijzingen op. Aanwijzingen Afsluiting Laat je werk door je begeleider controleren. Controlecriteria zijn: opstellen van de checklist; overleg of de lijst compleet is; opzoeken en nachecken; werkoverleg (wie doet wat en waar); vaardigheid in het uitvoeren van controles; schoon, voorzichtig en milieubewust werken; veilig werken; aftekenen van de checklist. 16 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

17 2 Machines onderhouden Leerdoelen Na bestudering van dit hoofdstuk kun je: het onderhoud aan een eenvoudige machine nauwkeurig uitvoeren; de veiligheidseisen noemen die van belang zijn bij het uitvoeren van grondbewerkingen; de grondbewerkingsmachines op de juiste wijze aankoppelen; de machines op de goede manier reinigen. 2.1 Opdrachten Opdracht 2.1 Onderdelen werktuigen Doel Iedereen heeft wel eens een ploeg, een frees of een cultivator gezien. Maar ken je alle onderdelen van deze machines? Misschien heb je al eens geploegd. Maar weet je nu ook hoe je een ploeg moet onderhouden? Voor goed onderhoud moet je weten waar alle controlepunten zich bevinden. Na het maken van deze opdracht kun je: de onderdelen van een aangewezen machine herkennen; aangeven waar de controlepunten van de machine zich bevinden. Oriëntatie Je hebt misschien wel eens naar een grondbewerkingswerktuig gekeken. Je dacht misschien: Goh, wat een mooie machine en nog wel in mijn favoriete kleur. Toen je wat nauwkeuriger keek, zag je waarschijnlijk ook verschillende onderdelen zoals frame, aandrijving en loopwiel. Maar zag je ook de verstelling voor de kettingspanning of de V-snaarspanning, de hydraulicacomponenten, de tandwielen, smeerpunten en filters? Vast niet. Je moet nu leren om gedetailleerd naar een werktuig te kijken. Kijk nog eens goed naar een grondbewerkingswerktuig. Zoek de verschillende onderdelen van de machine op. Maak op een apart vel papier een eenvoudige schets van de machine. Laat de tekening aan je begeleider zien en praat er met hem over. Zoek vervolgens zoveel mogelijk informatie over de machine. Uitvoering Bekijk een video over het gebruik en onderhoud van de (grondbewerkings)machine. Maak aantekeningen over de belangrijkste onderdelen en controlepunten van de machine. MACHINES ONDERHOUDEN 17

18 Onderdelen en controlepunten Zoek informatie over het onderhoud van de (grondbewerkings)machine. Vergelijk jouw informatie met die van een studiegenoot en bespreek samen de gevonden onderdelen en controlepunten. Als jullie het over een onderdeel niet eens kunnen worden, zoek je samen het juiste antwoord op. In figuur 2.1 staat een ploeg getekend. De onderdelen zijn nog niet benoemd. Dat ga jij nu doen. Zet bij elk onderdeel een nummer. Maak (op je tekstverwerker) een tabel naar onderstaand voorbeeld en vul hem in. Nummer Naam onderdeel Onderhoud 18 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

19 Fig. 2.1 Onderdelen van een ploeg Afsluiting Door middel van een toets wordt beoordeeld of je voldoende kennis hebt van de onderdelen en controlepunten van de grondbewerkingsmachine. Opdracht 2.2 Machineonderhoud: praktijk Doel Het onderhouden van een grondbewerkingswerktuig lijkt gemakkelijk. Aan een cultivator bijvoorbeeld zitten maar weinig bewegende delen. Maar schijn bedriegt. Je vergeet gemakkelijk enkele onderdelen. Na het maken van deze opdracht kun je: het dagelijks onderhoud aan een (grondbewerkings)werktuig uitvoeren; het dagelijks onderhoud aftekenen in een checklist. Oriëntatie Iedereen weet dat onderhoud belangrijk is voor de levensduur van een machine. Als je onderhoud uitvoert, moet je natuurlijk goed weten hoe je dat moet doen. Een deel kun je leren in theorie, maar leuker is het om het in de praktijk mee te maken. Maak daarvoor een afspraak met je begeleider. Uitvoering Overleg met je begeleider wanneer hij het (grondbewerkings)werktuig een onderhoudsbeurt geeft. Bespreek of je onder begeleiding de handelingen zelf mag uitvoeren. Let goed op de aanwijzingen van je begeleider. Schrijf drie voor jou belangrijke aanwijzingen op. Aanwijzingen MACHINES ONDERHOUDEN 19

20 Je hebt goed naar je begeleider geluisterd. De volgende keer wil je het eigenlijk wel alleen doen. Maar vergeet je dan niets? Maak daarom (met je tekstverwerker) een checklist naar onderstaand voorbeeld. Checklist/onderhoudskaart van: Merk en type (grondbewerkings)werktuig: Werkzaamheid Interval (draaiuren) Uitvoering Checkmark Bespreek de checklist met je begeleider en vul de lijst zo nodig aan. Nu ben je toegerust om de volgende keer het onderhoud zelfstandig uit te voeren. Afsluiting Laat je werk door je begeleider controleren. Controlecriteria zijn: opstellen van de checklist; overleg of de lijst compleet is; opzoeken en nachecken; werkoverleg (wie doet wat en waar); vaardigheid in het uitvoeren van controles; schoon, voorzichtig en milieubewust werken; veilig werken; aftekenen van de checklist. Opdracht 2.3 Machineonderhoud: theorie Doel Net als bij een trekker is het noodzakelijk om ook voor een (grondbewerkings)werktuig een onderhoudsplan op te stellen. Na het maken van deze opdracht kun je: een onderhoudschecklist van een aangewezen machine maken aan de hand van het instructieboekje. Oriëntatie Evenals bij een trekker kun je eenvoudige onderhoudspunten zelf uitvoeren. In opdracht 2.2 heb je al op een voorbeeldmachine geoefend. Nu ga je voor twee andere machines een checklist maken. De meeste informatie is te vinden in bij de machines behorende instructieboekjes. Deze opdracht kun je opdelen in kleine stukjes. Schrijf in onderstaand schema uit welke onderdelen deze opdracht is opgebouwd. Zet in de tweede kolom wanneer je de verschillende onderdelen van deze opdracht gaat uitvoeren. Onderdelen die je hebt uitgevoerd, vink je aan in de derde kolom. 20 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

21 Onderdelen Uitvoering Uitgevoerd Uitvoering Zoek informatie over het onderhoud van grondbewerkingsmachines. Noteer de onderhoudspunten die je zelf kunt doen. Maak nu een lijst van belangrijke onderhoudspunten en waarop je daarbij moet letten. Je hebt nu de benodigde informatie, maar die staat nogal door elkaar. Je kunt dit overzichtelijk op papier krijgen door voor beide machines (met een tekstverwerker) een checklist te maken naar voorbeeld van onderstaande tabel. In de eerste kolom staan de werkzaamheden: olie verversen, beitels controleren, lagers bijstellen enzovoort. In de tweede kolom het interval: om de hoeveel draaiuren moet dit onderhoud gebeuren. Het is handig om alle werkzaamheden die je om een bepaald aantal uren moet doen, bij elkaar te zetten. Geef in de derde kolom een korte beschrijving van wat je bij het onderhoud moet doen. In de vierde kolom kun je afgewerkte onderdelen aanvinken. Zet je naam en het merk + type van de machine boven de checklist. Vergeet niet om beide checklisten (op diskette) op te slaan. Je hebt ze later nog nodig. Checklist/onderhoudskaart machine van: Merk en type: Werkzaamheid Interval (draaiuren) Handelingen bij uitvoering Checkmark Vergelijk jouw checklisten met die van een studiegenoot. Zorg dat jouw checklisten en die van je studiegenoot op dezelfde manier zijn opgebouwd en er netjes en verzorgd uitzien. Afsluiting Laat de checklisten aan je begeleider zien en vraag advies. Pas de checklist zo nodig aan. Lever het werk ter beoordeling in bij je docent. MACHINES ONDERHOUDEN 21

22 Opdracht 2.4 Veiligheid Doel Ieder jaar staat het wel enkele keren in de krant: landbouwer levenslang gehandicapt door ongeluk met een machine. Een van de oorzaken van dergelijke ongelukken is altijd onwetendheid. Na het maken van deze opdracht kun je: aangeven waar de gevaarlijke plaatsen aan een machine zitten; waarom die plaatsen gevaar op kunnen leveren. Oriëntatie Deze opdracht ga je met twee studiegenoten uitvoeren. De opdracht is namelijk behoorlijk uitgebreid. Bekijk eerst met elkaar een video over het veilig werken met een willekeurige machine. Het is niet van belang welke machine. De video toont de gevaarlijke plaatsen van de machine en geeft aan waarom die gevaar opleveren. Maak tijdens de videopresentatie aantekeningen. Geef in onderstaande tabel aan wat de gevaarlijke plaatsen zijn en de reden daarvan. Gevaarlijke plaatsen Waarom gevaarlijk 22 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

23 Gevaarlijke plaatsen Waarom gevaarlijk Uitvoering Kies samen een (grondbewerkings)werktuig. Je gaat nu informatie verzamelen door een interview af te nemen met iemand die vaak werkt met de machine die jullie hebben gekozen. Ga als volgt te werk. Leg contact met zo iemand en vraag hem of hij aan het interview wil meewerken. Stel met je tekstverwerker minstens acht vragen op die te maken hebben met de (on)veiligheid van de machine en print ze uit. Bespreek deze vragen met je begeleider en pas ze zo nodig aan. Neem vervolgens het interview af. Zoek plaatjes van de machine. Maak een folder over de veiligheid van de betreffende machine met de verkregen informatie en de gevonden illustraties. Deze folder moet aan jullie zelf, maar ook aan jullie studiegenoten voldoende informatie bieden om veilig met die machine te kunnen werken. Toon aan de hand van de plaatjes waar de gevaarlijke plaatsen aan de machine zitten en leg uit waarom deze gevaarlijk zijn. MACHINES ONDERHOUDEN 23

24 Fig. 2.2 Een frees kan een gevaarlijke machine zijn. Afsluiting Ga tot slot met een ander groepje aan tafel zitten. Bekijk elkaars werk goed. Geef vervolgens op de volgende manier commentaar. Noem eerst drie goede punten van het werk van de andere groep. Noem daarna drie punten waarop verbetering mogelijk is. Goede punten Verbeteringspunten 24 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

25 Opdracht 2.5 Aankoppelen van een grondbewerkingsmachine Doel Een grondbewerkingsmachine aankoppelen is niet zo gemakkelijk als het lijkt. In de praktijk blijken belangrijke onderdelen nogal eens vergeten te worden. Na het maken van deze opdracht kun je: een grondbewerkingsmachine aankoppelen rekening houdend met de veiligheid. Oriëntatie Observeer hoe een ervaren persoon een grondbewerkingsmachine aankoppelt. Vraag die persoon of er bij het aankoppelen wel eens fouten gemaakt worden en wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. Noteer de hoofdpunten van zijn antwoorden in onderstaande tabel. Fouten en hun mogelijke gevolgen Foute of vergeten handelingen Gevolgen MACHINES ONDERHOUDEN 25

26 Uitvoering Je moet een grondbewerkingsmachine aankoppelen. Bereid je goed voor. Zoek in het instructieboekje van het betreffende werktuig de noodzakelijke handelingen op. Ook in het instructieboekje van de trekker staat nuttige informatie. Maak (met je tekstverwerker) een checklist naar onderstaand voorbeeld. Noteer de handelingen die je achtereenvolgens moet verrichten in kolom 1. Omschrijf de handeling in kolom 2. Handeling Omschrijving handeling Checkmark Vraag aan je begeleider of je het aankoppelen mag oefenen. Als dat mag, gebruik je je eigen checklist. In kolom 3 kun je handelingen die je hebt verricht aanvinken. Fig. 2.3 Sticker achter op de trekker bij de externe bediening van de hefinrichting Afsluiting Laat je werk door je begeleider beoordelen. Beoordelingscriteria zijn: opstellen van de checklist; overleg of de lijst compleet is; schoon, voorzichtig en milieubewust werken; veilig werken. 26 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

27 3 Storingen onderkennen Leerdoelen Na bestudering van dit hoofdstuk kun je: een storing aan een trekker of combinatie herkennen; de storing opsporen; eenvoudige storingen opheffen; de basisafstellingen van een grondbewerkingswerktuig opnoemen en instellen. 3.1 Opdrachten Opdracht 3.1 Storingen Doel Storingen doen zich in de regel onverwacht voor. Het blijkt dat sommige storingen vaker voorkomen dan andere. Die moet je het eerst leren kennen. Na het maken van deze opdracht kun je: de meest voorkomende storingen bij trekker en werktuigen noemen; de meest voorkomende storingen aan de trekker en de machine herkennen; de meest voorkomende storingen bij trekker en werktuigen beschrijven. Oriëntatie Welke storingen komen regelmatig voor? Wie kan je dat beter vertellen dan een man uit de praktijk? Vraag aan je begeleider of aan iemand anders uit de praktijk welke tien storingen aan de trekker hij meegemaakt heeft en welke tien storingen bij grondbewerkingswerktuigen. Storingen bij een trekker STORINGEN ONDERKENNEN 27

28 Storingen bij grondbewerkingswerktuigen Uitvoering Kies vijf storingen bij de trekker en drie storingen bij het werktuig. Vul onderstaande tabel in. Noteer in de eerste kolom de storing. In de tweede kolom zet je waaraan iemand kan zien dat er iets aan de hand is. In de derde kolom beschrijf je de storing met eigen woorden. Denk hierbij aan wat je zou zeggen als je deze storing moet melden aan een monteur van een mechanisatiebedrijf. Voor onderdelen waarop je begeleider en jij geen antwoord kunnen geven, raadpleeg je het instructieboekje van de trekker of de machine of andere informatiebronnen naar keuze. 28 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

29 Storingen bij de trekker Waaraan zie je de storing Hoe beschrijf je de storing aan de monteur Storingen bij de werktuigen Waaraan zie je de storing Hoe beschrijf je de storing aan de monteur Vergelijk jouw beschrijvingen met het resultaat van een paar studiegenoten. Werk je tabel zo nodig bij. Zoek nu plaatjes met de onderdelen die je in de tabellen genoemd hebt. Deze plaatjes heb je nodig om je klasgenoten een en ander duidelijk te maken. STORINGEN ONDERKENNEN 29

30 Afsluiting Verzorg een presentatie (spreekbeurt, flyer of muurkrant) over de storingen die jij behandeld hebt. Je gebruikt de beelden (kopieën, overheadprojector, film, computeranimatie) om je woorden kracht bij te zetten. Je presentatie wordt beoordeeld op de volgende criteria: opzoeken / vragen naar de storingen; in logische volgorde zetten van de informatie; opzoeken van ter zake doende plaatjes bij de storing; toewijzen plaatjes aan bepaalde storing; beschikbaar maken van de plaatjes voor de demonstratie; logische opbouw demonstratie; taalgebruik; levendigheid demonstratie; vakinhoud / correcte weergave storing; gebruik audiovisuele middelen. Opdracht 3.2 Afstellingen van een grondbewerkingsmachine Doel Werken met een machine is onmogelijk als je niet weet hoe je de machine moet afstellen. Na het maken van deze opdracht kun je: de eisen voor afstelling van een machine noemen; de machine goed afstellen. Oriëntatie Het is te veel werk om nu van alle machines alle afstellingen op te gaan zoeken. Je moet keuzen gaan maken. Overleg met je begeleider welke grondbewerkingsmachine je gaat bekijken. Je kunt kiezen uit: ploeg (wentel- of rondgaande); spitmachine; rotorkopeg; schijveneg; zaaibedcombinatie;...(zelf of door de begeleider in te vullen). Schrijf in enkele zinnen op hoe jij denkt dat de machine afgesteld moet worden. Aantekeningen 30 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

31 Uitvoering Zoek een video over het gebruik van de ploeg, cultivator of spitfrees. Kijk nauwkeurig naar de afstellingen van de machine en hoe je de afstellingen verandert. Maak nu (op je tekstverwerker) een overzicht van de machine die je op de video hebt gezien naar onderstaand voorbeeld van de ploeg. Wat kan er misgaan? Wat zie je? Hoe en waarmee verander je de instellingen van het werktuig? Hoe zie je dat het nu goed is? begroeiing niet goed ondergeploegd plukken stro of onkruid steken boven het geploegde land uit stel de ploeg wat meer overbuik gebruik voorscharen geen plantenresten meer te zien grondbalk wordt niet goed opgenomen Nu ga je zo n lijst maken van de machine die jij samen met je begeleider hebt gekozen. Gebruik daarbij het instructieboekje van de betreffende machine. Zet boven de tabel over welke machine het gaat en vermeldt merk en type van de machine. Machine: Merk en type: Wat kan er misgaan? Wat zie je? Hoe en waarmee verander je de instellingen van het werktuig? Hoe zie je dat het nu goed is? Afsluiting Overleg met twee medeleerlingen of je begeleider of er nog aanvullingen mogelijk zijn. Komen jouw voorstellen uit de Oriëntatie van deze opdracht overeen met de bijgewerkte tabel? Schrijf op wat je erbij geleerd hebt. Lever daarna je ingevulde tabel en jouw commentaar in bij je docent. Er bij geleerd: STORINGEN ONDERKENNEN 31

32 Ik heb mijn bevindingen doorgesproken met: Opdracht 3.3 Opsporen van storingen Doel Storingen snel en goed opsporen is een vaardigheid die je kunt leren. Je moet hierbij vooral systematisch werken. Na het maken van deze opdracht kun je: op de juiste manier een storing opsporen tijdens het werken met een grondbewerkingsmachine. Oriëntatie Storingen kunnen de meest uiteenlopende oorzaken hebben. Daarom moet je een storing altijd systematisch aanpakken. Je moet bij het begin beginnen en steeds dingen uitsluiten. Zo kom je snel bij de oorzaak van de storing. Zoek een voorbeeld van systematische foutopsporing. Maak een kopie van het schema en schrijf in eigen woorden op hoe het schema werkt. Uitvoering Kies in overleg met je begeleider een storing die je in de praktijk kunt tegenkomen. Maak voor dit probleem een opsporingsschema. Mogelijke storingen zijn: de ploeg kan niet geheven worden; het linker achterlicht van de verlichtingsbalk brandt niet; de kipper maakt een piepend geluid;...(zelf of door de begeleider in te vullen). Laat je schema zien aan een medeleerling en ga samen na of het klopt. Afsluiting Maak je schema klaar voor een demonstratie. Demonstreer je opsporingsschema aan je klasgenoten, je docent en je begeleider. Je demonstratie wordt beoordeeld naar de volgende beoordelingscriteria: opzoeken / vragen naar mogelijke oorzaken; in logische volgorde zetten van de informatie; beschikbaar maken van het schema voor de demonstratie; 32 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

33 logische opbouw demonstratie; vakinhoud / correcte weergave storing. Opdracht 3.4 Hoe te handelen bij storingen? Doel De meeste storingen bij grondbewerkingswerktuigen lijken het gevolg van een verkeerde afstelling. In paniek raken bij een storing is geen passende handelwijze. Rustig nadenken en juist handelen hebben meer effect. Na het maken van deze opdracht kun je: op de juiste manier handelen bij een storing tijdens het werken met een grondbewerkingsmachine. Oriëntatie Als je een storing wilt onderkennen en verhelpen, moet je heel goed weten hoe het werk dat het werktuig levert, eruit moet zien. Meestal probeer je de afstelling bij te stellen. Lukt dat niet? Dan is er sprake van een storing. Natuurlijk komen ook andere storingen voor zoals een gebroken tand of een uitgelopen lager. Afhankelijk van het beeld dat je ziet, moet je bijstellen of repareren. Maar wat moet je bijstellen of repareren? Uitvoering Je gaat nu een overzicht maken van wat er mis kan gaan, wat je op dat moment ziet, hoe je de storing verhelpt en hoe je kunt zien dat het werktuig daarna weer goed werkt. Kies in overleg met je begeleider een van de onderstaande werktuigen: ploeg (wentel- of rondgaand); spitmachine; rotorkopeg; schijveneg; zaaibedcombinatie;...(zelf of door begeleider in te vullen). Maak (op je tekstverwerker) een tabel naar onderstaand voorbeeld. In de tabel staat hier één rij ingevuld voor de ploeg. Noteer in de tabel tenminste tien dingen die kunnen misgaan met de machine van jouw keuze. Een handig hulpmiddel hierbij is het instructieboekje van de trekker en de gekozen machine. Ook aan een video over het werken met die machine kun je veel hebben. STORINGEN ONDERKENNEN 33

34 Oplossen van storingen Wat kan er misgaan? Wat zie je? Hoe verander je het? Hoe zie je dat het nu goed is? begroeiing niet goed ondergeploegd de voorschaar is weggedraaid de voorschaar op de juiste stand goed vastzetten dun reepje begroeiing wordt in de voor gelegd, geen begroeiing meer te zien Afsluiting Overleg met twee medeleerlingen, je begeleider of iemand van een ander bedrijf of er nog aanvullingen mogelijk zijn. Gebruik voor eventuele aanvullingen onderstaande tabel. Aanvullingen Wat kan er misgaan? Wat zie je? Hoe verander je het? Hoe zie je dat het nu goed is? begeleider iemand van een ander bedrijf 34 GEBRUIKEN WERKTUIGEN

35 Wat kan er misgaan? Wat zie je? Hoe verander je het? Hoe zie je dat het nu goed is? medeleerling 1 medeleerling 2 Misschien heb je bij een van de aanvullingen gedacht: Stom dat ik daar zelf niet aan gedacht heb. Zo ja, bij welke aanvulling was dat? Geef kort aan waarom die aanvulling dan zo belangrijk is. Aanvulling Belangrijk omdat: Lever beide tabellen in bij je docent. STORINGEN ONDERKENNEN 35

36 Afsluitende opdracht Gebruik werktuigen Kijk nog eens naar de tabel die je in de Oriënterende opdracht hebt gemaakt. Beantwoord de volgende vragen. a Hoe is de uitvoering van de twaalf opdrachten in werkelijkheid verlopen? Vul onderstaande tabel in. Alle opdrachten moeten klaar zijn op...(datum invullen). Titel van de opdracht Alleen/ samen/ onder begeleiding Plaats van uitvoering Benodigde tijd voor de opdracht Datum van uitvoering b Welke opdrachten gingen volgens planning? GEBRUIKEN WERKTUIGEN

37 c Welke opdrachten waren niet goed ingepland? d Wat heb je over het hoofd gezien bij de opdrachten die je niet goed hebt ingepland? e Hoe wil je de planning de volgende keer beter te laten verlopen? Wissel met minstens drie klasgenoten je idee daarover uit. STORINGEN ONDERKENNEN 37

38 Bronnenoverzicht Boeken TS-serie Bedieningsvoorschriften New Holland Machineonderhoud en reparatie, Onderhouden, controleren en afstellen. Ontwikkelcentrum Trekkeronderhoud, Voorwinden, L.S. Motoren en trekkers, VAM Voorschoten, ISBN Video s TNF-N-V Series, Service training, Uitgever New Holland Mercedes-Benz, Trekkeronderhoud, gebruiksmogelijkheden, Uitgever Mercedes- Benz, ca Ford, Ford trekkeronderhoud. Distributie: STOAS-LAMC, ca.1993 Kverneland ES Reversible Plough, 1998 Kverneland Combinator Bogballe, Uitgever Sieberg BV, z.j. Landsberg, Synkro cultivator Sewo 111 ploeg, Uitgever Grieskirchen: Alois Pottinger GmbH, ca Lemken Bodenbearbeitung und Drilltechniek '98, Uitgever Alpen, Lemken, 1998 Software Simulatieprogramma Trekkeronderdelen (paneel.htm en trekker.htm op CD-rom van OC). Simulatieprogramma onderdelen van een grondbewerkingsmachine (ploeg.htm op CD-rom van OC). Internet Simulatieprogramma Trekkeronderdelen op Simulatieprogramma onderdelen van een grondbewerkingsmachine 38 GEBRUIKEN WERKTUIGEN