RODNEY SEALE A TOT Z VAN OUERSKAP. Net wat jy nodig het. om jou tiener. suksesvol groot te maak

Transcriptie

1

2 RODNEY SEALE A TOT Z VAN OUERSKAP Net wat jy nodig het om jou tiener suksesvol groot te maak

3 Beskikbaar by toonaangewende boekwinkels of bestel direk by A TOT Z VAN OUERSKAP uitgegee deur Carpe Diem Media 2007 Carpe Diem Media Eerste uitgawe, eerste druk 2007 ISBN eisbn Setwerk Justine Horn Samesteller Lana van Niekerk Teksredigeerder Emmerentia Steyn Omslagontwerp Magdie Claasens Gedruk en gebind deur CTP Book Printers Skrifaanhalings uit Die Bybel (Nuwe Vertaling 1983, met herformulerings) met verlof van die Bybelgenootskap van Suid-Afrika Alle regte voorbehou. Geen gedeelte van hierdie boek mag gereproduseer word in enige vorm of op enige manier sonder die skriftelike toestemming van die uitgewer nie. KONTAKBESONDERHEDE Carpe Diem Media Posbus 5801 Vanderbijlpark 1900 Tel (016) Faks (016) E-pos boeke@carpediem.co.za WEBWERF

4 N WOORD VOORAF... Wat n asemrowende voorreg om die begeleier te mag wees van n kindersiel op reis deur die lewe, op pad na God toe! Maar terselfdertyd ook n hartsbenouende uitdaging en wakker-lê-in-die-nag-bekommernis Ouerskap kom sonder handboeke, want elke kind het sy of haar unieke, eiesoortige handboek nodig. Tog kan geen ouer die groot taak van kind grootmaak aandurf sonder boeke nie: Die Bybel bly die eerste riglyn, die spieël waarin ouer-wees en kind-wees gereeld gekontroleer moet word. En dan saam met die Bybel, boeke geskryf deur mense wat weet, kenners wat ouers en hulle tieners verstaan, maar ook meer kundigheid en ervaring het, sodat hulle ander ouers kan leer en begelei. Mag hierdie boek deur Rodney Seale jou vriend word op jou lewensreis saam met jou spesiale kind. Mag jy wanneer jou kind nog jonk is, minder vrese hê vir die tienerjare wat kom en mag jy indien jou kind reeds n tiener is, die storms en die windstiltes met selfvertroue hanteer, gerus in die wete dat jy nie alleen is nie. En druk jou kind gereeld styf vas, want ons ken as mense nie die toekoms nie nie alle ouers kan hulle kinders vir baie jare in hulle arms hou nie Rodney skenk sy inkomste uit hierdie boek aan die SUNFLOWER FOUNDA- TION vir kinders met kanker. Dankie dat jy ook deur jou koop van hierdie boek omgee van God aangee. Die Uitgewer

5 EK DRA GRAAG HIERDIE BOEK OP... Aan n baie besonderse persoon, my vrou, Louise. Sy is die vrou van my drome en my beste vriend en sielsgenoot! Jy oorweldig my dag na dag met jou warm glimlag, jou sensitiwiteit teenoor ander en jou diepgewortelde liefde vir Jesus. Dit is vir my n voorreg om vir die afgelope 30 jaar (2007) met jou getroud te wees en ek sien uit na die jare wat nog voor ons lê. Toe God jou vir my gegee het, het Hy vir my the best of the best gegee. In tye wanneer ek getwyfel het aan sekere dinge, het jou onvoorwaardelike liefde, geloof en entoesiasme my die wil gegee om voort te gaan. Ek het jou baie lief! Aan Alecia en Nadja, my twee geliefde dogters. Julle is die vreugde van skoon n vader se hart. Om julle pa te kan wees, is my grootste beloning van God. Aan al my wonderlike vriende wat my so op elke gebied van my lewe ondersteun en met liefde gedra het. Julle is geskenke van God aan my: Nevil en Rina, Johnny en Marion, Hein en Hannelie, Kallie en Elma, Louis en Elma, Jan en Tersia, Oom Willie en Tannie Rina, Piet en Hannelie, Oom Piet en Tannie Elma, Burger, Eben, Janus en Alet, Kobus en Marlene, Francois en Sonia, Deon en Carina, Kobus en Sonja, Daru en Elise en AL MY JUMPSTART-LEIERS. Baie dankie. Aan Susanna Fabricus: Alhoewel jy my gedurig herinner dat die baas nie meer die baas is nie, spring jy elke keer agter die komper in om te kom tik as die eks-baas jou nodig het! Jy is en sal altyd vir ons n blessing bly! Aan almal by Carpe Diem Media wat betrokke was by hierdie boek. Hierdie is nie net my boek nie, maar ook julle s n! Dankie. Aan my barmhartige God en Vader. Ek kan net dankie sê vir U groot genade en liefde teenoor my. You are truly an amazing God! Justine Die skrywer skenk sy inkomste uit hierdie boek aan die Sunflower Foundation vir kinders met kanker

6 INHOUD 1 Adolessensie en sy dilemmas 15 Wat is n tiener? 17 Fases 17 Het tieners werklik verander? 18 Hulle weet beter 18 2 Fundamentele beginsels 20 n Cool ouer 21 Liefde 22 Tyd 26 Jou geloof 27 Jou voorbeeld 29 Leer jou kind waardes 30 Respek 31

7 Huisgodsdiens 31 3 Gesin met n plan 34 Moet ouers opoffer? 36 n Gesonde gesin 36 Die gesin as span 37 n Kaptein het baie rolle 40 Kapteinskap makliker gemaak 41 Spanbouwenke 41 Leer ken en gebruik jou spanlede se uniekheid 43 Spanwerk 44 Lag n slag! 45 4 Pa, die spankaptein 46 Pa, wees sterk en doen jou werk! 47 Eienskappe van n hoë-oktaanpa 49 Vrae vir Pa 53 5 Doelstellings vir julle gesin 54 Is julle huis n tuiste? 55 Die pa se rol in die huisgesin 56 Die ouer se drie hooffunksies 60 Soorte ouers 61 Ander gesinstipes 65 Die atmosfeer in jou huis 66 Bid vir jou huis 66 6 Dissipline in die huisgesin 68 Bloudruk vir benoude ouers 69 Wees op hoogte van sake 70 Reëls, nie n diktatuur nie 70 Gevegte tussen boetie en sussie 70 Dinge om vir jou tiener oor baklei te leer 71 Tienerregte 71 7 Rebelle en rebellie 72 Dade het gevolge 73 Reëls en vryheid 74 Huise wat opstandigheid kweek 75 8 Weglopers 78 Hoekom loop jongmense weg? 79 Hoe om met weglopers te werk 80 9 Emosies 85

8 Privaat Geen Toegang 86 Hartseer 86 Vrese 87 Vuil taal en emosie Woede 89 Woede en aggressie 90 Tantrums 92 n Laaste gedagte Selfbeeld 94 Oorsake van n swak selfbeeld 95 Fases 96 Ouers se rol 96 Selfaanvaarding 98 My nooit-weer-lys 98 Wie is ek in Christus? 98 Wenke vir tieners Identiteit 101 Hoekom n eie identiteit? 102 Identiteitsoeke 103 Help jou kind dink 104 Hoe dink jou kind? 105 Waardestelsel 106 Hulle wil nie jou advies hê nie 106 Suurstofmolekules Gedragsprobleme 108 Clever kids 109 Leuens 110 Vuil taal 111 Backchat 112 Kinders en stres 113 Stres en die tiener 113 Help, my tiener steel! 116 Botsings met die gereg 116 n Storm in die gesin 118 Vergifnis 119 Van rebel tot voetewasser 120 Negatiewe woorde 121 Kan die kerk help? 121

9 skoon Tel die stukke op Depressie 123 Soorte depressie 125 Die Bybel en depressie 126 Oorsake van depressie 126 Gevolge van depressie 129 Behandeling van depressie 130 Beskerm hom teen homself! 132 Voorkoming van depressie 133 Jongmense en depressie 135 Verlies 136 Simptome van depressie by kinders 137 Hantering van die depressiewe kind Selfmoord 140 Wanopvattings oor selfmoord 141 Sielkundige perspektief 142 Bybelse perspektief 144 Oorsake van selfmoord 145 Die jongmens en selfmoord 145 Vernuwing is noodsaaklik 154 Die ouers se rol 154 Die skool 155 Die jongmens se verhouding met God Konflik 157 Almal JUSTINE doen dit 158 Crash landings 159 Rusies tussen kinders 159 As konflik ontstaan 160 Stoom afblaas 160 Lééf jou plan Die X-generasie 162 Verleentheid of groei? 163 Ouers versus tieners 164 Internet, vangnet 165 Ouers se rol Vriende 167 Hoe lyk groepsdruk? 168 Tienerdruk en drukgroepe 169

10 Maar almal doen dit 170 As hulle gespot word 171 Wat motiveer jou tiener? 172 Die inpas-kultuur 173 Vreemde vriende 173 Goeie vriende 174 Christenpêlle 174 Rolmodelle Kommunikasie 177 Feite oor kommunikasie 178 Praat met hulle 178 Kommunikasiegaping 179 Ware kommunikasie 179 Die impak van jou woorde 180 Goue kommunikasiereëls 180 Luister is n vorm van respek 181 n Oop oor en hart is belangrik in kommunikasie 182 Stilstuipe 182 Wat sê die Bybel? 183 Kommunikasie bulldogs 183 Positiewe woorde 185 Tydsberekening Seks 187 Die Ferrari 188 Práát daaroor 189 Die kerk 190 Liefde, seks en misverstand 190 Seks vir die huwelik 191 Seks as speletjie argumente ten gunste van voorhuwelikse seks redes om te wag maniere om nee te sê 209 Wenke vir ouers 215 Pornografie n dooie vark 216 Verbreek die patroon Tienerswangerskap 218 Hoekom dit gebeur 219 Tienerouerskap 220