Gemeenschappelijke regeling WSD. Accountantsverslag voor het boekjaar geëindigd op 31 december 2016

Transcriptie

1 Gemeenschappelijke regeling WSD Accountantsverslag voor het boekjaar geëindigd op 31 december maart 2017

2 Aan het algemeen bestuur van de gemeenschappelijke regeling WSD t.a.v. de heer ir. J.H.C. Simons Postbus AD BOXTEL Datum Behandeld door Ons kenmerk 30 maart 2017 R.J.M. Demmers RA Onderwerp Accountantsverslag controle jaarrekening 2016 Geacht bestuur, Hierbij ontvangt u ons accountantsverslag over het boekjaar 2016 met betrekking tot de gemeenschappelijke regeling WSD (hierna WSD). Dit verslag bevat de belangrijkste uitkomsten van onze werkzaamheden, waarvan wij denken dat die voor u relevant zijn voor een goed begrip van de jaarrekening 2016, voor het uitoefenen van uw toezichthoudende taak en voor het beoordelen van de financiële positie van WSD. Onze controleverklaring bij WSD De jaarrekening 2016 van de gemeenschappelijke regeling WSD is door de directie opgesteld, onder verantwoordelijkheid van het dagelijks bestuur van WSD. In overeenstemming met uw opdracht hebben wij de jaarrekening 2016 gecontroleerd. Bij deze jaarrekening hebben wij op 24 maart 2017 een goedkeurende controleverklaring verstrekt. Vaststelling jaarrekening WSD Wij gaan ervan uit dat het algemeen bestuur van WSD over gaat tot ongewijzigde vaststelling van de jaarrekening. Wij verzoeken u contact met ons op te nemen wanneer dit niet het geval is. In overleg kunnen dan de verdere noodzakelijke acties worden ondernomen. Beperking verspreidingskring Wij maken u erop attent dat voor dit accountantsverslag een beperkte verspreidingskring geldt. Het accountantsverslag is uitsluitend bestemd voor het dagelijks en algemeen bestuur van WSD. Het is zonder voorafgaande toestemming niet toegestaan om dit accountantsverslag te publiceren. Dit geldt ook voor de publicatie op uw website.

3 3 30 maart 2017 Hoogachtend, Deloitte Accountants B.V. drs. W. Veldhuis RA

4 Inhoud 1 Inleiding Reikwijdte van de controle Goedkeurende controleverklaring Onze onafhankelijkheid is gewaarborgd 6 2 Participatiewet 6 3 Resultaatanalyse Ontwikkeling eigen vermogen WSD 7 4 Controlebevindingen jaarrekening Geen afwijkingen ten aanzien van het BBV geconstateerd Bevindingen controle jaarrekening WNT Schatkistbankieren 9 5 Administratieve organisatie en interne beheersing Algemeen Betrouwbaarheid en continuïteit van de automatiseringsomgeving 10 6 Frauderisico s besproken 10 7 Overige onderwerpen 11 Bijlage A: Niet-gecorrigeerde fouten 12 Bijlage B: Onafhankelijkheid 14 Bijlage C: Reikwijdte van de controle Bijlage D: Disclaimer en beperking in gebruik 16

5 5 1 Inleiding 1.1 Reikwijdte van de controle 2016 De opdracht die u ons heeft verstrekt Met de opdrachtbevestiging van 5 december 2016 heeft u ons de opdracht gegeven tot het controleren van de jaarrekening De reikwijdte van onze controle staat omschreven in de opdrachtbevestiging Er is gedurende het verloop van de controle geen sprake geweest van een beperking dan wel van een materiële wijziging in de reikwijdte van onze controle. Een samenvatting van de reikwijdte van de controle voor 2016 is opgenomen in bijlage C. Gezamenlijke risicoanalyse als basis Onze controle start met het maken van een analyse van de risico s van WSD. Deze risicoanalyse zien wij als een gezamenlijke actie van ons controleteam en de directie van WSD en maakt deel uit van ons preauditgesprek. Het doel hiervan is om op basis van gezamenlijke kennis van uw organisatie en uw omgeving tot een zo volledig en bruikbaar mogelijke risicoanalyse te komen, die als basis voor de verdere controlewerkzaamheden kan dienen. Het gaat hierbij primair om de externe risico s en de risico s in de bedrijfsvoering. Bij deze inventarisatie ligt de focus op de risico s op afwijkingen van materieel belang in de jaarrekening als gevolg van fraude of fouten. Interimcontrole Onze risicoanalyse en de daarop gebaseerde controleaanpak richten zich niet uitsluitend op de jaarrekening zelf, maar ook op het systeem van interne beheersing. Hoe beter dat systeem functioneert, hoe meer zekerheid er bestaat dat er betrouwbare informatie wordt opgeleverd, zowel tussentijds als bij de jaarrekening. Omdat deze interne beheersing het gehele jaar goed dient te functioneren, hoeven wij met de aanvang van onze controle niet te wachten totdat de jaarrekening gereed is. Als onderdeel van de jaarrekeningcontrole hebben wij daarom een interimcontrole uitgevoerd. Deze interimcontrole is primair gericht op de opzet en het bestaan van maatregelen van administratieve organisatie en interne beheersing (AO/IB), voor zover van belang voor onze controle op de betrouwbaarheid van de in de jaarrekening opgenomen gegevens. De bevindingen uit de interimcontrole hebben wij ook in dit accountantsverslag gerapporteerd. Uitgaande van de reikwijdte van onze opdracht tot controle van de jaarrekening constateren wij, evenals in de afgelopen jaren, dat het financieel beheer, waaronder de betrouwbaarheid van de financiële administratie en de in processen opgenomen interne beheersingsmaatregelen, van WSD stabiel en adequaat is. Jaarrekeningcontrole Bij de jaarrekeningcontrole stellen wij vast of de jaarrekening van WSD is opgesteld volgens de geldende verslaggevingsvoorschriften, of de door u opgestelde jaarrekening een getrouw beeld geeft en of de baten, lasten en balansmutaties voldoen aan de eisen van rechtmatigheid zoals opgenomen in het controleprotocol. Ook stellen wij vast dat de posten in de jaarrekening adequaat zijn toegelicht. Onze controle houdt niet in dat wij alle posten integraal controleren. Onze aanpak heeft als doel om belangrijke onjuistheden of onrechtmatigheden te ontdekken, rekening houdend met de materialiteitsgrenzen zoals vastgelegd in het controleprotocol. Het product van de jaarrekeningcontrole is de controleverklaring bij de jaarrekening en een verslag van bevindingen. In het verslag van bevindingen worden de eventuele fouten en onzekerheden gerapporteerd en worden overige bijzonderheden die van belang zijn voor de behandeling van de jaarrekening aan uw algemeen bestuur gerapporteerd (zoals governance, financiële positie, ontwikkeling resultaten en de kwaliteit van de interne beheersing).

6 6 1.2 Goedkeurende controleverklaring Bij de jaarrekening 2016 van WSD hebben wij op 24 maart 2017 een goedkeurende controleverklaring verstrekt, zowel ten aanzien van getrouwheid als rechtmatigheid. Bij aanvang van de balanscontrole was de kwaliteit van de ter controle aangeboden conceptjaarrekening voldoende om onze controle te kunnen starten. Bij de uitvoering van onze controle-opdracht is door de directie en uw medewerkers volledige medewerking verleend en hebben wij volledige toegang tot de benodigde informatie gehad. 1.3 Onze onafhankelijkheid is gewaarborgd De voorschriften in het kader van onafhankelijkheid zijn binnen de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (de NBA) opgenomen in de Voorschriften inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (hierna: ViO) en vormen een belangrijk onderdeel van het normenkader waaraan een accountant moet voldoen. De naleving van de ViO is binnen de organisatie van Deloitte ingebed. Wij merken hierbij het volgende op: Deloitte Accountants B.V. is onafhankelijk van de gemeenschappelijke regeling en voor zover wij weten heeft zich geen inbreuk voorgedaan op de van toepassing zijnde regels en het beleid ten aanzien van onafhankelijkheid. Ons zijn geen relaties bekend tussen Deloitte Accountants B.V. en haar zuster- en/of dochterondernemingen of de member firms van Deloitte Touche Tohmatsu Limited en hun respectieve zuster- en/of dochterondernemingen en de gemeenschappelijke regeling, die naar ons professionele oordeel mogelijk van invloed kunnen zijn op onze onafhankelijkheid. Bijlage B bevat een nadere uiteenzetting van onze onafhankelijkheid. Op basis van onze toetsing aan het normenkader en waar nodig aanvullend getroffen maatregelen concluderen wij dat onze onafhankelijkheid als certificerend accountant bij uw SW-bedrijf over 2016 voldoende is gewaarborgd. 2 Participatiewet Vanaf 1 januari 2015 is de Participatiewet in werking getreden. Deze wet zorgt voor een aanzienlijke verschuiving van taken, verantwoordelijkheden en budgetten naar de gemeenten toe, maar de belangrijkste wijzigingen betreffen het ontschotten van de diverse deelbudgetten en een flinke bezuiniging op de vanuit het Rijk aan de gemeente verstrekte budgetten. De positieve resultaten in een lange reeks van jaren hebben ervoor gezorgd dat WSD een solide financiële buffer heeft opgebouwd. Het (financieel) toekomstperspectief is echter door de genoemde ontwikkelingen onzeker. Dit noopt tot hernieuwde keuzes om de bedrijfsvoering te optimaliseren maar ook om de rol van WSD te herdefiniëren. Voor 2015 en 2016 hebben de deelnemende gemeenten het door WSD geformuleerde transitiearrangement geaccepteerd. Hierin is de gemeenten het aanbod gedaan om voor een aantal jaren de financiële risico s die de Participatiewet voor gemeenten met zich meebrengt, over te nemen. Dit onder de voorwaarden van voldoende instroom vanuit de gemeenten van nieuwe doelgroepen en voldoende opdrachten. Tevens heeft WSD de afgelopen jaren van haar winst ter beschikking gesteld aan de deelnemende gemeenten, primair om de participatietrajecten te stimuleren. Samen met de gemeenten wordt inmiddels bekeken op welke wijze de Participatiewet op langere termijn uitgevoerd gaat worden en welke rol WSD hierin heeft. De Commissie Participatie naar Vermogen heeft hierin een belangrijke rol gespeeld. Deze commissie heeft op basis van eigen onderzoek 5 toekomstige modellen voor samenwerking, de zogenaamde prototypen, ontwikkeld. Deze zijn vervolgens gepresenteerd aan de raden van de 11 gemeenten voor feedback. Na verwerking van de feedback heeft het Dagelijks Bestuur het voorstel aan het Algemeen Bestuur gedaan om vanaf prototypen uit te gaan testen (hét Participatiebedrijf, de 3D Ketensamenwerking en het Cafetariamodel). De prototypen verschillen in aard en intensiteit van samenwerking tussen WSD en de gemeenten. Onder elk prototype ligt continuering van het transitiearrangement als basis. Ook de gemeenschappelijke regeling staat als fundament voor de toekomst volgens WSD niet ter discussie. In december 2016 zijn de voorstellen aan de gemeenten aangeboden ter

7 7 besluitvorming in WSD en haar deelnemende gemeenten nemen derhalve maatregelen om Participatiewet-proof te worden en dus structureel een gezonde exploitatie te behouden. 3 Resultaatanalyse 3.1 Ontwikkeling eigen vermogen WSD In het jaarverslag rapporteert u over de cijfers van de gemeenschappelijke regeling WSD en stichting Blizo gezamenlijk onder de kop WSD-Groep. Deze handelwijze is ingegeven door de feitelijke bedrijfseconomische situatie dat de bedrijfsvoering van beide entiteiten in de praktijk volledig geïntegreerd is. De jaarrekening, waarbij wij onze verklaring afgeven, betreft alleen de gemeenschappelijke regeling WSD exclusief Blizo. Dit omdat de verslaggevingsregels die gelden voor gemeenschappelijke regelingen (het BBV) consolidatie niet toestaan. Op verzoek van de directie nemen wij in ons accountantsverslag de cijfers van de WSD Groep op. Het resultaat vóór bestemming van WSD Groep bedraagt voordelig. Per saldo is tussentijds reeds aan de reserves onttrokken, zodat het uiteindelijke nog te bestemmen jaarresultaat voordelig bedraagt. Dit bedrag is afzonderlijk vermeld onder het eigen vermogen in de balans. In het hiernavolgende overzicht hebben wij de mutaties in het eigen vermogen schematisch weergegeven (x 1.000): Ontwikkeling eigen vermogen Stand van het eigen vermogen per 1 januari Tussentijdse resultaatbestemming tijdens boekjaar (saldo) Nog te bestemmen resultaat bij jaarrekening Totaal (= resultaat vóór bestemming) Stand per 31 december Ontwikkeling resultaat WSD Groep heeft in 2016 met een positief resultaat van circa 3,5 mln. beter gepresteerd dan de begrote 1,1 mln. positief. De opbouw van het resultaat is op hoofdlijnen als volgt:

8 8 Bedragen x Begroting 2016 Bedrijfsresultaat Subsidieresultaat Resultaat begeleid werken Financieringsresultaat Incidentele baten en lasten Resultaat voor bestemming Dotatie reserves Onttrekking reserves Resultaat na bestemming De belangrijkste elementen lichten we onderstaand nader toe: Ontwikkeling bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat 2016 is ten opzichte van 2015 aanmerkelijk verbeterd. De stijging in de toegevoegde waarde bedroeg circa 0,7 miljoen en heeft zich met name in de pmc Groen voorgedaan. De overige opbrengsten zijn met circa 1,1 miljoen gestegen als gevolg van: een inhaaleffect in het aantal plaatsingen ten behoeve van het transitie-arrangement op grond van de participatiewet; een hogere doorbelasting aan met name Werkpartners BV in verband met een toegenomen dienstverlening vanuit de WSD aan deze BV. Hier staat een toename van de loonkosten niet gesubsidieerde arbeid (algemene loonstijging 3%) tegenover. Daarnaast zijn de overige bedrijfskosten toegenomen voornamelijk door de inhuur van uitzendkrachten voor werkzaamheden waarvoor onvoldoende eigen medewerkers konden worden ingezet door een daling van het aantal SW ers en de beperktere instroom van participatie-wetters. Subsidieresultaat Het subsidieresultaat is het verschil tussen de ontvangen rijkssubsidie (i.c. het van de gemeenten ontvangen SW-budget binnen het via de Algemene Uitkering gemeentefonds door hen ontvangen participatiebudget) en de loonkosten voor Wsw-personeel. Het subsidieresultaat is met circa 0,1 miljoen verslechterd ten opzichte van In de begroting 2016 werd overigens uitgegaan van een veel nadeliger subsidieresultaat ( 4,0 miljoen). Het resultaat begeleid werken bleef nagenoeg gelijk, hoewel het aantal gerealiseerde arbeidsplaatsen licht afnam. Incidentele baten en lasten De incidentele baten en lasten zijn over 2016 per saldo een hogere bate ten opzichte van 2015, onder meer door ontvangen sectorgelden SW Regio Noord-Brabant en een ontvangen winstuitkering over 2015 van De Schoonmaak Coöperatie. Voor een meer uitgebreide analyse van het rekeningresultaat over het jaar 2016 verwijzen wij naar de toelichting op de resultatenrekening die is opgenomen in het jaarverslag van de WSD Groep.

9 9 4 Controlebevindingen jaarrekening Geen afwijkingen ten aanzien van het BBV geconstateerd Bij de jaarrekeningcontrole stellen wij vast of de jaarrekening is opgesteld volgens de geldende verslaggevingsvoorschriften, of de door u opgestelde jaarrekening een getrouw beeld geeft en of de baten en lasten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Er zijn geen significante afwijkingen geconstateerd. 4.2 Bevindingen controle jaarrekening 2016 De materialiteit bij de planning en uitvoering van onze controle was afgerond Deze materialiteit sluit aan op het door het algemeen bestuur vastgestelde controleprotocol. Goedkeuringstoleranties Fouten Onzekerheden 1% van het totaal van de lasten GR WSD 3% van het totaal van de lasten GR WSD Wij hebben geen fouten geconstateerd welke de materialiteit te boven gaan (zie bijlage A). Voorziening dubieuze debiteuren In de jaarrekening 2016 is ultimo 2016 een bedrag van als voorziening dubieuze debiteuren in mindering gebracht op de openstaande debiteurenpositie. De omvang van de voorziening dubieuze debiteuren is dynamisch bepaald en vastgesteld op 1% van de omzet (incl. btw, excl. omzet stichting Blizo en De Schoonmaak Coöperatie). Over 2016 is slechts een zeer beperkt bedrag aan oninbare debiteuren afgeboekt ten laste van de voorziening dubieuze debiteuren. Wij adviseren u bij de jaarrekening 2017 e.v. jaren de benodigde omvang van de voorziening dubieuze debiteuren niet slechts dynamisch te bepalen, maar deze ook statisch te toetsen door per openstaande debiteur een inschatting van het risico op oninbaarheid te maken als ook de omvang van de oninbaar afgeboekte vorderingen hierin te betrekken. 4.3 WNT De Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) is in werking getreden met ingang van 1 januari De WNT regelt niet alleen de openbaarmaking van topinkomens in de publieke en semipublieke sector, maar stelt ook maxima aan de hoogte van de bezoldiging van topfunctionarissen en tevens aan de ontslagvergoedingen van topfunctionarissen. Met ingang van 1 januari 2013 is bij wet vastgelegd dat rechtspersonen of organisaties die volledig of in aanzienlijke mate uit publieke middelen zijn gefinancierd beloningen van topfunctionarissen openbaar dienen te maken, ook als deze de in de wet gestelde maximale bezoldiging van niet te boven gaat. De WNT geldt derhalve ook voor gemeenschappelijke regelingen zoals WSD. Daarnaast dienen gemeenschappelijke regelingen het salaris openbaar te maken van overige medewerkers (niettopfunctionarissen) die een bezoldiging ontvangen boven deze norm. Ten slotte stelt de WNT een aantal overige eisen, zoals een maximale ontslagvergoeding voor topfunctionarissen van In 2016 is voor geen van de topfunctionarissen en overige medewerkers sprake van een overschrijding van de grensbedragen. 4.4 Schatkistbankieren Vanaf december 2013 is het schatkistbankieren in werking getreden. Dit houdt in dat alle decentrale overheden hun tegoeden moeten aanhouden in de Nederlandse schatkist. De rentevergoeding op de

10 10 uitstaande gelden is lager dan bij commerciële banken kan worden verkregen. WSD heeft ultimo 2016 circa 17,0 mln. in rekening-courant uitstaan bij het Ministerie van Financiën (ultimo 2015: 14,4 mln.). 5 Administratieve organisatie en interne beheersing 5.1 Algemeen Als onderdeel van de jaarrekeningcontrole hebben wij een interimcontrole uitgevoerd. Deze interimcontrole is primair gericht op de opzet en het bestaan van maatregelen van administratieve organisatie en interne beheersing (AO/IB), voor zover van belang voor onze controle op de betrouwbaarheid van de in de jaarrekening opgenomen gegevens. Naar aanleiding van de interimcontrole brengen wij de volgende punten onder uw aandacht: Op 1 januari 2016 is de vennootschapsbelastingplicht voor overheidsbedrijven van kracht geworden. De belastingdienst heeft in haar brief van 4 oktober 2016 bevestigd dat WSD voor het jaar 2016, op basis van de gepresenteerde feiten en omstandigheden en slechts voor zover deze representatief zijn voor 2016, voldoet aan de voorwaarden van de SW-vrijstelling. Voorts maakt de belastingdienst in haar brief nog een aantal opmerkingen en veronderstellingen. Dientengevolge heeft WSD in haar jaarrekening 2016 geen fiscale positie inzake de vennootschapsbelasting verwerkt. Op basis van de inhoud van de brief adviseren wij u jaarlijks tijdig vast te stellen of WSD nog altijd aan de gestelde voorwaarden en veronderstellingen voldoet. Wij adviseren in de managementrapportages, die per kwartaal aan het dagelijks en algemeen bestuur worden uitgebracht, ook te rapporteren over de monitoring van de risico s welke door WSD zijn/worden onderkend. Daarbij moet worden gedacht aan aspecten zoals aard, omvang, kans, impact, getroffen effectiviteit beheersmaatregelen ter afdekking van de risico s e.d. De afgelopen periode zijn er veel notities in het kader van het BBV verschenen en is/wordt het BBV ook op een aantal onderdelen vernieuwd. Hoewel niet alle bepalingen en wijzigingen onverkort voor WSD zullen gelden, adviseren wij u de ontwikkelingen c.a. in het BBV periodiek te volgen en de impact op de begroting en jaarrekening van WSD tijdig te onderkennen. 5.2 Betrouwbaarheid en continuïteit van de automatiseringsomgeving Onze jaarrekeningcontrole is gericht op het geven van een oordeel omtrent de jaarrekening zelf en is niet primair gericht op het doen van uitspraken omtrent de betrouwbaarheid en de continuïteit van de geautomatiseerde gegevensverwerking als geheel of van onderdelen daarvan. Onze bevindingen daaromtrent raken dan ook slechts díe onderdelen die wij onderzocht hebben in het kader van de jaarrekening, wat wil zeggen dat wij terzake geen volledigheid pretenderen. Hiervoor is een specifiek daarop gericht onderzoek aan te bevelen. Uit de door ons uitgevoerde werkzaamheden zijn geen bijzonderheden gebleken waarop wij u via deze rapportage willen attenderen. Bij onze controlewerkzaamheden voor 2016 hebben wij geen gebruik gemaakt van en niet gesteund op de in het systeem opgenomen (application) controls. In 2015 heeft u ISAH/Accountview als nieuwe applicaties in gebruik genomen. De opzet, inrichting en implementatie van deze applicaties is ingrijpend voor uw organisatie geweest. Uit/op basis van ISAH c.a. vindt de geautomatiseerde gegevensverwerking en de uitvoering van logistieke, operationele en financiële processen plaats en wordt sturings- en verantwoordingsinformatie verkregen. Het is naar onze mening dan ook noodzakelijk om, nu de implementatiewerkzaamheden zijn afgerond en meer ervaring is opgedaan, in de loop van 2017 EDP-auditwerkzaamheden hierop uit te laten voeren (testen opzet, bestaan en werking van de general IT-beheersmaatregelen alsmede de in de applicaties getroffen beheersmaatregelen). 6 Frauderisico s besproken Van de accountant wordt op grond van de regels van de beroepsorganisatie (NBA) een professioneel-kritische houding verwacht ten aanzien van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude in de jaarrekening. Ter invulling van deze professioneel-kritische houding maakt de accountant een inschatting van de frauderisico s, vormt hij zich een beeld van de maatregelen van interne beheersing die de organisatie heeft getroffen om mogelijke fraudes van materieel belang te voorkomen en beziet hij of deze maatregelen effectief zijn.

11 11 Wanneer sprake is van een aanwijzing voor fraude, dan zal de accountant dit moeten communiceren met, afhankelijk van de aard van de fraude, de direct leidinggevende, de directie en, in sommige gevallen (fraude in de top van de organisatie) en wanneer onvoldoende herstelwerkzaamheden worden ondernomen, het dagelijks en het algemeen bestuur. Om invulling te geven aan de eerdergenoemde verplichting hebben wij een fraudediscussie gevoerd binnen het controleteam en met de directie van WSD, waarbij wij de nadruk hebben gelegd op de eventuele mogelijkheden van materiële onjuistheden als gevolg van fraude in de jaarstukken, en op preventieve maatregelen daarbij. Van de directie hebben wij de bevestiging ontvangen dat er geen onregelmatigheden zijn geconstateerd. Tijdens deze gesprekken heeft de directie aangegeven zich bewust te zijn van frauderisico s en voorbeelden gegeven van de manier waarop zij deze beheerst. Het directieteam heeft het onderwerp fraude op de agenda voor 2016 geplaatst om hier verder en breder aandacht in de organisatie aan te besteden. Dit zal moeten leiden tot een uitgewerkte frauderisicoanalyse. Na de uitwerking hiervan adviseren wij u frauderisicoanalyse periodiek te actualiseren en ook te bespreken met het dagelijks en het algemeen bestuur. Verder hebben wij zelfstandig werkzaamheden uitgevoerd die erop waren gericht om het risico van het omzeilen van de interne beheersingsmaatregelen te detecteren. Tevens hebben wij specifieke controles uitgevoerd op memoriaalboekingen, controles van schattingen en zijn wij alert geweest op significante en ongebruikelijke transacties. Daarbij hebben wij geen afwijkingen geconstateerd. Geen aanwijzingen dat er sprake is geweest van materiële fraude Hoewel wij een professioneel-kritische houding hebben ten opzichte van risico s van fraude in de jaarrekening, merken wij op dat onze controle niet specifiek gericht is op het ontdekken van fraude. Tijdens de uitvoering van onze controle van de jaarrekening 2016 hebben wij geen aanwijzingen verkregen dat er sprake is geweest van fraude. 7 Overige onderwerpen Wij hebben van het dagelijks bestuur een ondertekende schriftelijke bevestiging bij de jaarrekening ontvangen. Er zijn geen meningsverschillen met de directeur en/of het management geweest en er waren geen beperkingen bij de uitvoering van onze controle. Naar onze mening is ons bij de uitvoering van onze controle-opdracht door de directeur en de medewerkers van WSD de volledige medewerking verleend en hebben wij volledige toegang tot de benodigde informatie gehad. Wij hebben geen kennis van te rapporteren omstandigheden in verband met het niet-naleven van wet- en regelgeving.

12 12 Bijlage A: Niet-gecorrigeerde fouten Niet-gecorrigeerde fouten Onderstaand is een overzicht gegeven van de niet-gecorrigeerde fouten. Aard van de fouten Rechtmatigheid Getrouwheid Effect niet-gecorrigeerde controleverschillen voorgaande periode N.V.T. Effect niet-gecorrigeerde controleverschillen huidige periode Rechtmatigheidsfout is tevens getrouwheidsfout Rechtmatigheidsfout is per saldo ook een getrouwheidsfout (Sub)Totaal getrouwheidsfouten 0 0 Extra absolute waarde rechtmatigheidsfouten Extra foutieve financiële beheershandelingen zonder direct financieel effect vanuit externe regels (EU-aanbesteding/fido) Extra foutieve financiële beheershandelingen zonder direct financieel effect vanuit interne regels (gedoogbeleid) Overige rechtmatigheidsfouten Totaal rechtmatigheidsfouten 0 Aard van de onzekerheden Rechtmatigheid Getrouwheid Onzekerheid rechtmatigheid betreft tevens getrouwheid Onzekerheid rechtmatigheid is per saldo ook een onzekerheid inzake getrouwheid (Sub)Totaal onzekerheden in de controle getrouwheid 0 0 Extra absolute waarde onzekerheden rechtmatigheid

13 13 Extra financiële beheershandelingen met een onzeker direct financieel effect vanuit externe regels (EU-staatssteun) Extra financiële beheershandelingen met een onzeker direct financieel effect vanuit interne regels (gedoogbeleid) Overige onzekerheden inzake de rechtmatigheid Totaal onzekerheden in de controle rechtmatigheid 0 Wij hebben van het dagelijks bestuur een schriftelijke bevestiging bij de jaarrekening ontvangen, waarin zij bevestigt dat de niet-gecorrigeerde fouten in het kader van de jaarrekening niet materieel zijn. Het dagelijks bestuur heeft tevens bevestigd geen kennis te hebben van andere niet-gecorrigeerde fouten.

14 14 Bijlage B: Onafhankelijkheid Bevestiging onafhankelijkheid De voorschriften in het kader van onafhankelijkheid zijn binnen de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (de NBA) opgenomen in de Verordening inzake Onafhankelijkheid (ViO) en vormen een belangrijk onderdeel van het normenkader waaraan een accountant moet voldoen. De naleving van de ViO is binnen de organisatie van Deloitte ingebed. Op basis van onze toetsing concluderen wij dat onze onafhankelijkheid als certificerend accountant bij de gemeenschappelijke regeling WSD in 2016 voldoende is gewaarborgd. Een overzicht van de aanvullende dienstverlening hebben wij hieronder opgenomen. Aanvullende dienstverlening Beoordelingsopdracht entiteiten nevenstructuur en controle-opdracht Stichting Blizo. Losse advieswerkzaamheden op het vlak van de werkkostenregeling, toepassing loonheffing c.a.

15 15 Bijlage C: Reikwijdte van de controle 2016 De opdracht die u ons heeft verstrekt Binnen het kader van de overeenkomst tussen uw gemeenschappelijke regeling en Deloitte Accountants B.V. tot het controleren van uw jaarrekening bevestigen wij formeel elk jaar de onderlinge afspraken met een opdrachtbevestiging. Met de opdrachtbevestiging van 5 december 2016 heeft u ons op meer gedetailleerde wijze opdracht gegeven tot het controleren van de jaarrekening De doelstelling van de controle is het afgeven van een controleverklaring bij de jaarrekening van WSD. In dit accountantsverslag geven wij een toelichting op de bevindingen naar aanleiding van de controle. Onze controleaanpak bestaat in hoofdlijnen uit drie fasen: de risicoanalyse, de interim-controle en de jaarrekeningcontrole. Gezamenlijke risicoanalyse als basis Onze controle start met het maken van een analyse van de risico s waar u als gemeen-schappelijke regeling mee te maken heeft. Deze risicoanalyse zien wij als een gezamenlijke actie van ons controleteam en vertegenwoordigers van uw gemeenschappelijke regeling en maakt deel uit van ons pre-auditgesprek. Het doel hiervan is om op basis van gezamenlijke kennis van uw organisatie en uw omgeving tot een zo volledig en bruikbaar mogelijke risicoanalyse te komen, die als basis voor de verdere controlewerkzaamheden kan dienen. Het gaat hierbij primair om de externe risico s en de risico s in de bedrijfsvoering. Bij deze inventarisatie ligt primair de focus op de risico s op afwijkingen van materieel belang in de jaarrekening als gevolg van fraude of fouten. Interimcontrole Wij onderzoeken tijdens de interim-controle de procesrisico s, om te bepalen of hierin voldoende beheersmaatregelen (de AO/IB) zijn getroffen. Het product van deze fase van de controle is eventueel een managementletter met daarin opgenomen verbeterpunten ter verdere optimalisatie van de interne beheersing. Jaarrekeningcontrole Bij de jaarrekeningcontrole stellen wij vast of de jaarrekening is opgesteld volgens de geldende verslaggevingsvoorschriften, of de door u opgestelde jaarrekening een getrouw beeld geeft en of de baten, lasten en balansmutaties voldoen aan de eisen van rechtmatigheid zoals opgenomen in het controleprotocol. Ook stellen wij vast dat de posten in de jaarrekening adequaat zijn toegelicht. Onze controle houdt niet in dat wij alle posten integraal controleren. Onze aanpak heeft als doel om belangrijke onjuistheden of onrechtmatigheden te ontdekken, rekening houdend met de materialiteitsgrenzen zoals vastgelegd in het controleprotocol. Het product van de jaarrekeningcontrole is de controleverklaring bij de jaarrekening en een verslag van bevindingen. In het verslag van bevindingen rapporteren wij fouten en onzekerheden die de vastgestelde rapportagetolerantie overschrijden en overige bijzonderheden die naar onze mening van belang zijn voor de behandeling van de jaarrekening (zoals bijv. governance, financiële positie, ontwikkeling resultaten en de kwaliteit van de interne beheersing). Scope van de opdracht Onze controleverklaring is gebaseerd op onze controlewerkzaamheden als accountant van WSD.

16 16 Bijlage D: Disclaimer en beperking in gebruik Dit verslag is alleen bestemd voor de leden van de algemeen en dagelijks bestuur en de directeur van WSD en mag niet in zijn geheel of gedeeltelijk aan derden worden verstrekt of aangehaald zonder onze schriftelijke toestemming vooraf. Er wordt geen verantwoordelijkheid aan een derde partij geaccepteerd, omdat dit verslag daar niet voor opgesteld en bedoeld is. Dientengevolge nemen wij geen enkele verplichting of plicht van zorg aan ieder ander persoon aan wie dit verslag getoond of in zijn handen komt op ons. De in dit verslag aan de orde gestelde onderwerpen zijn door ons geconstateerd gedurende onze controleopdracht waarvan wij van mening zijn dat zij uw aandacht hoeven. Het is geen allesomvattend verslag van alle geconstateerde zaken en in het bijzonder kunnen wij niet verantwoordelijk worden gesteld voor het rapporteren van alle bedrijfsrisico s of tekortkomingen in het systeem van interne beheersing. Elke conclusie, opinie of opmerking in dit verslag is verstrekt in de context van onze controleverklaring over de jaarrekening als geheel, welke zal worden verstrekt in onze controleverklaring. Evenzo geldt dat de opmerkingen, bevindingen en aanbevelingen met betrekking tot het systeem van interne beheersing niet gelezen dienen te worden als een afzonderlijke opinie van het systeem van interne beheersing en haar werking. Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee ( DTTL ). DTTL and each of its member firms are legally separate and independent entities. DTTL (also referred to as Deloitte Global ) does not provide services to clients. Please see for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms. Deloitte provides audit, consulting, financial advisory, risk management, tax and related services to public and private clients spanning multiple industries. With a globally connected network of member firms in more than 150 countries, Deloitte brings world-class capabilities and deep local expertise to help clients succeed wherever they operate. Deloitte's approximately 200,000 professionals are committed to becoming the most trusted and innovative firm. This publication contains general information only, and none of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, its member firms, or their related entities (collectively, the Deloitte Network ) is, by means of this publication, rendering professional advice or services. Before making any decision or taking any action that may affect your finances or your business, you should consult a qualified professional adviser. No entity in the Deloitte Network shall be responsible for any loss whatsoever sustained by any person who relies on this publication Deloitte The Netherlands